Growing up in Missouri, they would kind of take us out into the woods, and they would give you a map, and they would give you a compass, and you had to find your way home. And without the compass, you can't even read the map. That's what I'm here to tell you. The compass is the key.
Lớn lên ở Missouri, ở đó họ sẽ đưa chúng ta vào rừng, và họ sẽ đưa bạn một bản đồ, và họ sẽ đưa bạn một chiếc la bàn, và bạn phải tìm đường về nhà. Và nếu không có la bàn, bạn sẽ không thể đọc bản đồ. Đó là điều tôi sẽ nói với bạn. La bàn chính là chìa khóa.
[Small thing.]
[Điều nhỏ bé]
[Big idea.]
[Ý tưởng lớn]
A compass is most simply a piece of metal that has been magnetized, so that it will turn towards the Earth's magnetic pole. The one that we all think of is the pocket compass. It looks like a watch, right? You can hold it in your hand and watch the little needle bounce around until you find north.
La bàn đơn giản là một miếng kim loại được từ hóa, do đó sẽ quay về phía cực từ của Trái Đất. Một loại la bàn mà chúng ta đều nghĩ đến đó là la bàn bỏ túi. Nhìn nó giống đồng hồ, đúng chứ? Bạn có thể giữ nó trong tay và xem cây kim nhỏ chạy xung quanh cho tới khi bạn thấy hướng Bắc.
Magnetism is still a pretty mysterious force to physicists, but what we do know for sure is that a compass works because the Earth is this giant magnet. And when you use a compass, you are in touch with the very center of our planet, where this kind of roiling ball of molten iron is spinning around and creating a magnetic field. Just like a magnet you can play with on your tabletop, it has a north pole and a south pole, and we use compasses to find our way north because of that fact.
Từ tính vẫn là một lực khá huyền bí đối với các nhà vật lí học, nhưng chúng ta biết chắc cách la bàn hoạt động bởi vì Trái Đất là một nam châm khổng lồ. Khi bạn dùng một chiếc la bàn, bạn đang kết nối rất gần với trung tâm hành tinh của chúng ta, nơi mà quả bóng sắt nóng chảy đang quay tròn và tạo ra một từ trường. Giống như một cục nam châm bạn có thể nghịch trên mặt bàn, nó có một cực Bắc và một cực Nam, và chúng ta dùng la bàn để tìm hướng Bắc bởi vì thực tế này.
The earliest known compass comes from about 200 BC in China. They figured out that some of the metal coming out of the ground was naturally magnetic, and so they fashioned this magnetized metal into this kind of ladle-looking thing, put it on a brass plate and then it would point north. It seems to have been primarily used to improve feng shui, so they could figure out what was the best way for energy to flow through their living spaces.
Chiếc la bàn được biết đến sớm nhất đến từ Trung Quốc vào khoảng năm 200 TCN. Họ tìm ra một vài kim loại dưới lòng đất có từ tính tự nhiên, và do đó họ tạo dáng loại kim loại từ tính này thành một thứ nhìn giống cái muỗng, đặt nó trên một cái đĩa đồng và nó sẽ chỉ hướng Bắc. Nó cỏ vẻ đã được sử dụng chủ yếu để cải thiện phong thủy, để họ có thể tìm ra cách tốt nhất để năng lượng chảy vào không gian sinh sống của họ.
Sailors were probably the early adopters of the more portable versions of it, because no matter where the sun was, no matter what the condition of the stars were, they would always be able to find north.
Thủy thủ có vẻ là người áp dụng sớm của phiên bản xách tay của la bàn, bởi vì bất kể Mặt trời ở nơi nào, hay trạng thái của các vì sao ra sao, họ sẽ luôn tìm được hướng Bắc.
Now, much later, the Europeans are the ones who innovate and come up with the compass rose. It essentially laid out what north, south, east and west looked like, and it also enabled you to kind of create new directions, like northwest, southeast, what have you. And for the first time, they knew where they were going. That's kind of a big deal.
Rất lâu sau đó, người Châu Âu là những người đã cải tiến và nghĩ ra bông hồng la bàn. Nó chủ yếu vạch ra phía Bắc, Nam, Đông, Tây nhìn ở hướng nào và nó cho phép bạn tạo ra các hướng mới, như là Tây Bắc, Đông Nam... tương tự. Và lần đầu tiên, họ biết được họ đang đi về phương trời nào. Đó thật sự là một điều tuyệt vời.
But also, I think it was part of this general reinvigoration of European science. You might know it as the Renaissance. Lots of new tools were invented, from the telescope to the microscope.
Nhưng tôi cũng nghĩ đó là một phần của sự hồi sinh chung của nền khoa học Châu Âu. Bạn có thể biết như thời Phục Hưng. Rất nhiều công cụ được phát minh, từ kính viễn vọng cho đến kính hiển vi.
Maps got better because of compasses, right? Because then you start to understand which direction is which, you get a lot more detail, and that just kind of changes the human relationship to the world. The compass with a map is like a superpower. Everything that we think of as world history would not have taken place without the compass: the age of exploration, Magellan circumnavigating the globe, even the fact that we know it is a globe.
Bản đồ tốt hơn nhờ những chiếc la bàn, đúng chứ? Bởi vì sau đó bạn bắt đầu biết hướng này là hướng nào, bạn có nhiều chi tiết hơn, và điều đó đã thay đổi mối quan hệ giữa nhân loại với thế giới. Một la bàn cùng một bản đồ giống như một siêu năng lực. Tất cả những điều chúng ta cho rằng là lịch sử thế giới sẽ không xảy ra nếu không có la bàn: Ở thời đại Khám phá, Magellan đi vòng quanh Trái Đất, thậm chí cả sự thật Trái Đất hình cầu.
The compass ends up getting embedded in all these other tools, because it is such a functional object. So you might have it embedded in your multi-tool, you might have it embedded in your phone. The compass is everywhere, because it's literally how we find our way across the face of the Earth. So you can go off and explore, and find out what is over that next hill or that next horizon, but you can also reliably find your way home.
Cuối cùng la bàn được gắn vào tất cả các công cụ khác, bởi vì nó là một vật hữu dụng. Do đó bạn có thể dùng chúng gắn trên đủ loại công cụ, bạn có thể gắn nó trên điện thoại. La bàn ở mọi nơi bởi vì nó thật sự là cách chúng ta tìm đường trên khắp Trái Đất. Bạn sẽ có thể ra ngoài khám phá và tìm hiểu thứ gì ở ngọn đồi tiếp theo hay chân trời tiếp theo, mà vẫn tự tin rằng bạn sẽ kiếm được đường về nhà.