This is Roger Penrose. Certainly one of the great scientists of our time, winner of the 2020 Nobel Prize in Physics for his work reconciling black holes with Einstein's general theory of relativity. But back in the 1970s, Roger Penrose made a contribution to the world of mathematics and that part of mathematics known as tiling. You know, tiling, the process of putting tiles together so that they form a particular pattern.
Đây là Roger Penrose. chắc chắn đây chính là nhà khoa học vĩ đại nhất của thời đại này, là người thắng giải Nobel Vật Lí năm 2020 nhờ công trình giải mã hố đen của ông với thuyết tương đối tổng quát của Einstein. Nhưng quay về những năm 1970, Roger Penrose chủ yếu đóng góp cho thế giới ở lĩnh vực toán học và đó là phần mà toán học hay gọi là “ốp lát” Bạn biết đó, ốp lát, là quá trình đặt những miếng gạch lại với nhau để tạo nên một họa tiết cụ thể.
The thing that was remarkable about the pattern that Roger Penrose developed is that by using only two shapes, he constructed a pattern that could be expanded infinitely in any direction without ever repeating. Much like the number pi has a decimal that isn’t random, but it will go on forever without repeating. In mathematics, this is a property known as aperiodicity and the notion of an aperiodic tile set using only two tiles was such a sensation, it was given the name Penrose tiling. Here's Roger Penrose, now Sir Roger Penrose, standing on a field of Penrose tiles.
Thứ đáng chú ý về những họa tiết mà Roger Penrose phát triển đó là bằng việc chỉ dùng có 2 hình, ông đã thiết kế nên một họa tiết có thể mở rộng vô hạn từ mọi hướng mà không hề lặp lại. Rất giống số pi có một số thập phân không hề ngẫu nhiên, nhưng nó sẽ tiếp diễn mãi mãi mà không lặp lại. Trong toán học, đây là một tính chất gọi là phi tuần hoàn và khái niệm về một tập hợp gạch không chu kỳ chỉ dùng 2 loại gạch thật đặc biệt nó được đặt tên là ốp lát Penrose. Đây là Roger Penrose giờ là ngài Roger Penrose, đang đứng trên nền gạch dùng ốp lát Penrose.
Then in 2007, this man, Peter Lu, who was then a graduate student in physics at Princeton, while on vacation with his cousin in Uzbekistan, discovered this pattern on a 14th century madrassa. And after some analysis, concluded that this was, in fact, Penrose tiling 500 years before Penrose.
Rồi năm 2007, người đàn ông này, Peter Lu, người vào lúc đó là sinh viên mới tốt nghiệp nghành vật lý ở Princeton, khi đang trong kì nghỉ với chú của anh ta ở Uzbekistan, khám phá ra họa tiết này trên một trường tôn giáo từ thế kỉ 14. Và sau nhiều phân tích, anh đi đến kết luận đây chính là, trên thực tế, ốp lát Penrose 500 năm trước cả khi Penrose ra đời.
(Laughter)
(Cười)
That information took the scientific world by storm and prompted headlines everywhere, including “Discover” magazine, which proclaimed this the 59th most important scientific discovery of the year 2007.
Thông tin đó đã khiến giới khoa học sửng sốt và trở thành chủ đề được bàn tán ở khắp nơi, bao gồm cả tờ tạp chí “Discover”, tờ báo cho rằng đây là phát hiện quan trọng thứ 59 của giới khoa học của năm 2007.
So now we've heard about this amazing pattern from the point of view of mathematics and from physics and now art and archeology. So that leads us to the question what was there about this pattern that this ancient culture found so important that they put it on their most important building? So for that, we look to the world of anthropology and ask the question, What was the worldview of the culture that made this? And this is what we learn.
Giờ hẳn ta đã nghe về những họa tiết kì diệu này dưới góc nhìn toán học và vật lý học và giờ sẽ là khảo cổ học. Điều này dẫn ta đến một câu hỏi thứ họa tiết này có những gì mà khiến các nền văn hóa cổ xưa thấy quan trọng đến nỗi đặt chúng lên cả những kiến trúc trọng yếu nhất của họ? Để giải đáp, ta sẽ nhìn ở góc độ nhân chủng học và đặt ra câu hỏi, Thế giới quan của nền văn hóa đã tạo ra thứ này là gì? Và đây là thứ mà chúng tôi tìm ra.
This pattern is life. And as you can see, life's complicated. It's complicated. But not only is life complicated, life is also aperiodic in the sense that every event, every happening, every decision will make the future unfold differently, often in ways that are impossible to predict. Yet, in spite of the complexity and in spite of a future that's impossible to predict, there remains an underlying unity that holds everything together and gives rise to everything. Let's see how that works in a design much like the one Peter Lu found in Uzbekistan.
Họa tiết này chính là sự sống. Và như bạn thấy, sự sống thì phức tạp. Nó phức tạp lắm. Nhưng sự sống không chỉ phức tạp, mà nó còn có tính định kì khi mà mọi sự kiện, mọi sự việc, mọi quyết định đều sẽ mở ra cho ta một tương lai khác, thường là theo hướng không thể dự đoán trước. Tuy nhiên, bất chấp sự phức tạp và bất chấp cả một tương lai không thể đoán định, vẫn còn một sự thống nhất cơ bản giữ mọi thứ lại với nhau và nâng tầm mọi thứ. Hãy xem cơ chế của nó trong một thiết kế khá tương đồng với cái mà Peter Lu phát hiện ở Uzbekistan.
This is that design. Now, it turns out this is actually based on this set of Penrose tiles, which are reducible to these shapes. And in order to draw these shapes, the medieval craftsmen who did this would have done them by using these construction lines. And I add here that the construction lines don't appear in the final work. But if we add them back, we have this. And now if we weave them together, we will have this. And now if we hide the tiles and just look at the construction lines, we see this. Clearly there's an underlying structure and unity to things that seem to be complex and aperiodic.
Đây chính là thiết kế ấy. Giờ, nó hóa ra lại dựa trên bộ gạch Penrose này, chúng có thể rút gọn thành những hình như trên. Và để vẽ những hình ấy, những thợ thủ công thời trung cổ có lẽ đã làm ra chúng bằng cách dùng những đường kiến trúc này. Và tôi thêm vào đây là các đường kết cấu không xuất hiện ở thành phẩm. Nhưng nếu ta lại thêm chúng vào, ta sẽ có cái này. Và giờ nếu ta đan chúng lại, ta sẽ có thứ này. Và giờ nếu ta ẩn đi những viên gạch và chỉ nhìn vào những đường kết cấu, ta sẽ thấy cái này. Rõ ràng là có một kết cấu nền và khối thống nhất đối với những thứ có vẻ phức tạp và phi tuần hoàn
This notion of a hidden underlying unity was common throughout the ancient world, and one sees it in Egypt, in Greece, in Australia, in Mesoamerica, in North America, in Europe and in the Middle East. Now in the modern West, we might call this underlying unity “God,” but throughout the ages, other terms have been used to describe the same thing. This is what Plato called “first cause.” In the medieval period, philosopher Spinoza called this the “singular substance.” In the 20th century, a number of terms were coined to describe this, one of my favorites being from philosopher Alfred North Whitehead, who called this the “undifferentiated aesthetic continuum.” Doesn't that have a 20th century sound to it? But for me, a lover of science that I am, I will take the term coined by the great 20th century physicist David Bohm, who called this the “implicate order.”
Khái niệm về khối nền thống nhất bị ẩn phổ biến khắp thế giới cổ đại, và ta có thể thấy nó ở Ai Cập, ở Hy Lạp, ở Úc, ở Trung Mỹ, ở Bắc Mỹ, ở Châu Âu và ở Trung Đông. Giờ ở phương tây hiện đại, ta có thể gọi khối nền thống nhất này là “Thần,” nhưng xuyên suốt các giai đoạn, nhiều thuật ngữ khác đã được dùng để miêu tả thứ tương tự. Đây là thứ mà Plato gọi là “động lực đầu tiên.” Ở thời trung cổ, nhà triết học Spinoza gọi nó là “chất đơn lẻ.” Trong thế kỉ 20, một số thuật ngữ đã được đặt ra để chỉ thứ này, một trong những cái tên tôi thích nhất là từ nhà triết học Alfred North Whitehead, người đã gọi cái này là “dải thẩm mỹ liên tục không phân biệt.” Có vẻ như nó mang chút âm điệu của thế kỷ 20 phải không? Nhưng với tôi, một người có tình yêu mãnh liệt với khoa học, Tôi sẽ lấy thuật ngữ được đặt bởi nhà vật lý vĩ đại của thế kỉ 20 David Bohm, người gọi cái này là “trật tự mờ ẩn.”
So what's the takeaway here? Very simply, this. When we see these wonderful designs created by cultures that are separated from our own by thousands of miles or thousands of years, we can know these aren't decorations. These are statements about the fundamental values that culture had, what they found important, how they saw themselves, the world and themselves in the world. It has been said that architecture is a book written in stone. So when we see these amazing designs, we can know they're not decorations. They're a statement. They're a message. Look, listen. You can hear their voices.
Vậy bài học rút ra ở đây là gì? Rất đơn giản, là cái này. Khi ta thấy những thiết kế kì vĩ như này được tạo bởi những nền văn hóa hoàn toàn tách biệt với chúng ta cách cả nghìn dặm hay thậm chí là nghìn năm, Ta có thể biết được chúng không phải là đồ trang trí. Chúng chính là minh chứng cho những giá trị cơ bản mà nền văn hóa đó từng có, thứ mà họ thấy quan trọng, cách họ nhìn nhận chính mình, thấy thế giới và bản thân họ trong thế giới đó. Nhiều người cho rằng kiến trúc chính là những cuốn sách được viết bằng đá. Khi ta thấy các kiến trúc tuyệt vời này, ta biết chúng không phải chỉ để trưng. Chúng chính là minh chứng. Chúng chính là thông điệp. Hãy nhìn, lắng nghe. Bạn có thể nghe thấy giọng nói của chúng.
Thank you.
Cám ơn các bạn.
(Applause)
(Vỗ tay)