The Black Death. The 1918 Flu Pandemic. COVID-19.
Kara Veba, 1918 Grip Salgını, COVID-19.
We tend to think of these catastrophic, world-changing pandemics as very unlikely events.
Bu yıkıcı, dünyayı değiştiren pandemileri çok düşük ihtimalli olaylar olarak düşünme eğilimindeyiz.
But between 1980 and 2020, at least three diseases emerged that caused global pandemics. COVID-19, yes, but also the 2009 swine flu and HIV/AIDS.
Ancak 1980 ile 2020 yılları arasında küresel salgınlara neden olan en az 3 hastalık ortaya çıktı. COVID-19 vardı ancak aynı zamanda 2009 Domuz Gribi ve HIV/AIDS gibileri de oldu.
Disease outbreaks are surprisingly common. Over the past four centuries, the longest stretch of time without a documented outbreak that killed at least 10,000 people was just four years.
Hastalık salgınları şaşırtıcı derece yaygın. Geçtiğimiz dört yüzyıl boyunca en uzun zaman dilimi, en az 10.000 kişinin ölümüne neden olan kayıtlara geçmiş bir salgın olmadan sadece dört yıldı.
As bad as these smaller outbreaks are, they’re far less deadly than a COVID-19-level pandemic. In fact, many people born after the 1918 flu lived their entire lives without experiencing a similar world-changing pandemic. What’s the probability that you do, too?
Bu küçük salgınlar ne kadar vahim olursa olsun COVID-19 düzeyindeki bir pandemiden çok daha az ölümcül. Aslında 1918 gribinden sonra doğan birçok insan, tüm yaşamları boyunca dünyayı etkileyen benzer bir pandemi görmeden yaşadı. Size de öyle olma olasılığı nedir?
There are several ways to answer this question.
Bu soruya cevap vermenin birkaç yolu var.
You could look at history. A team of scientists and engineers who took this approach catalogued all documented epidemics and pandemics between 1600 and 1950. They used that data to do two things. First, to graph the likelihood that an outbreak of any size pops up somewhere in the world over a set period of time. And second, to estimate the likelihood that that outbreak would get large enough to kill a certain percentage of the world's population. This graph shows that while huge pandemics are unlikely, they're not that unlikely. The team used these two distributions to estimate that the risk of a COVID-19-level pandemic is about 0.5% per year, and could be as high as 1.4% if new diseases emerge more frequently in the future.
Geçmişe bakabilirsiniz. Bu yaklaşımı esas alan bilim insanları ve mühendislerden oluşan bir ekip, 1600 ile 1950 yılları arasında belgelenmiş tüm salgın ve pandemileri sınıflandırdı. Bu verileri iki şey yapmak için kullandılar. İlk olarak, belirli bir süre içinde dünyanın herhangi bir yerinde herhangi bir büyüklükte bir salgının ortaya çıkma ihtimalinin grafiğini çizmek. İkincisi, bu salgının dünya nüfusunun belirli bir yüzdesini öldürecek kadar büyük olma olasılığını tahmin etmek. Bu grafik, büyük salgınların olasılık dışı olsa da bir o kadar da olası olduğunu göstermekte. Ekip, bu iki dağılımı kullanarak COVID-19 düzeyinde bir pandemi riskinin yılda yaklaşık %0,5 olduğunu ve gelecekte yeni hastalıkların daha sık ortaya çıkması halinde bu oranın %1,4′e kadar çıkabileceğini hesapladı.
And we’ll come back to those numbers, but first, let’s look at another way to estimate the likelihood of a future pandemic: modeling one from the ground up.
Bu rakamlara geri döneceğiz ancak önce gelecekteki bir pandemi olasılığını tahmin etmenin başka bir yoluna bakalım: Sıfırdan bir pandemi modellemesi.
For most pandemics to happen, a pathogen, which is a microbe that can cause disease,
Çoğu pandeminin gerçekleşmesi için
has to spill over from its normal host by making contact with and infecting a human. Then, the pathogen has to spread widely, crossing international boundaries and infecting lots of people. Many variables determine whether a given spillover event becomes a pandemic. For example, the type of pathogen, how often humans come into close contact with its animal reservoir, existing immunity, and so on.
hastalığa neden olabilen bir mikrop olan bir patojenin bir insanla temas ederek ve onu enfekte ederek normal taşıyıcısından yayılması gerekir. Ardından patojenin geniş çapta yayılması, uluslararası sınırları aşması ve çok sayıda insanı enfekte etmesi gerekir. Belirli bir yayılma olayının pandemiye dönüşüp dönüşmeyeceğini birçok değişken belirler. Örneğin, patojenin türü, insanların hayvan rezervuarı ile ne sıklıkla yakın temasta bulunduğu, mevcut bağışıklık vb.
Viruses are prime candidates to cause the next big pandemic. Scientists estimate that there are about 1.7 million as-yet-undiscovered viruses that currently infect mammals and birds, and that roughly 40% of these have the potential to spill over and infect humans.
Virüsler bir sonraki büyük salgına yol açabilecek başlıca adaylar. Bilim insanları şu anda memelileri ve kuşları enfekte eden henüz keşfedilmemiş yaklaşık 1,7 milyon virüs olduğunu ve bunların yaklaşık %40′ının yayılma ve insanları enfekte etme potansiyeline sahip olduğunu tahmin etmekte.
A team of scientists built a model using this information, as well as data about the global population, air travel networks, how people move around in communities, country preparedness levels, and how people might respond to pandemics. The model generated hundreds of thousands of virtual pandemics. The scientists then used this catalog to estimate that the probability of another COVID-19-level pandemic is 2.5 to 3.3% per year.
Bilim insanlarından oluşan bir ekip, bu bilgilerin yanında küresel nüfus, hava ulaşım ağları, insanların topluluklar arası nasıl hareket ettiği, ülkelerin hazırlık düzeyleri ve insanların pandemilere nasıl tepki verebileceği hakkındaki verileri kullanarak bir model oluşturdu. Model yüz binlerce sanal salgın yarattı. Bilim insanları daha sonra bu kataloğu kullanarak COVID-19 düzeyinde başka bir pandemi olasılığının yılda %2,5 ila 3,3 olduğunu tahmin etti.
To get a sense of how these risks play out over a lifetime, let’s pick a value roughly in the middle of all these estimates: 2%. Now let’s build what’s called a probability tree diagram to model all possible scenarios. The first branch of the tree represents the first year: there’s a 2% probability of experiencing a COVID-19-level pandemic, which means there’s a 98% probability of not experiencing one. Second branch, same thing, Third branch, same. And so on, 72 more times. There is only one path that results in a fully pandemic-free lifetime: 98%, or 0.98, multiplied by itself 75 times, which comes out to roughly 22%. So the likelihood of living through at least one more COVID 19-level-pandemic in the next 75 years is 100 minus 22%, or 78%.
Bu risklerin yaşam boyu nasıl bir etki yarattığını anlamak için tüm bu tahminlerin kabaca ortasında bir değer seçelim: 2%. Şimdi tüm olası senaryoları modellemek için olasılık ağacı diyagramı adı verilen bir diyagram oluşturalım. Ağacın ilk dalı birinci yılı temsil eder: COVID-19 düzeyinde bir pandemi yaşanma olasılığı %2′dir bu da pandemi yaşanmama olasılığının %98 olduğu anlamına gelir. İkinci dal, aynı şey. Üçüncü dal, yine aynı. Böylece 72 kez daha. Tamamen pandemisiz bir yaşamla sonuçlanan tek bir yol var: %98 veya 0.98, kendisiyle 75 kez çarpılır, ve bu da yaklaşık %22′ye denk gelir. Yani önümüzdeki 75 yıl içinde en az bir COVID-19 düzeyinde salgın daha yaşama olasılığı %100 eksi %22 veya %78′dir.
78%!
%78!
If we use the most optimistic yearly estimate— 0.5%— the lifetime probability drops to 31%. If we use the most pessimistic one, it jumps to 92%.
En iyimser yıllık tahmin olan %0,5′i ele alırsak yaşam boyu olasılık %31′e düşer. Eğer en kötümser olanı kullanırsak %92′ye yükselir.
Even 31% is too high to ignore; even if we get lucky, future generations might not. Also, pandemics are usually random, independent events: so even if the yearly probability of a COVID-19-level pandemic is 1%, we could absolutely get another one in ten years.
%31 dahi göz ardı edilemeyecek kadar yüksek bir oran; biz şanslı olsak bile gelecek nesiller şanslı olmayabilir. Ayrıca pandemiler genellikle rastgele, bağımsız olaylar: Dolayısıyla COVID-19 düzeyinde bir pandeminin yıllık olasılığı %1 olsa bile on yıl içinde kesinlikle bir pandemi daha yaşayabiliriz.
The good news is we now have tools that make pandemics less destructive.
İyi haber ise artık pandemileri daha az yıkıcı hale getiren
Scientists estimated that early warning systems, contact tracing, social distancing, and other public health measures saved over a million lives in just the first six months of the COVID-19 pandemic in the US, not to mention the millions of lives saved by vaccines.
araçlara sahip olmamız. Bilim insanları erken uyarı sistemleri, temas takibi, sosyal mesafe ve diğer halk sağlığı önlemlerinin ABD’deki COVID-19 salgınının sadece ilk altı ayında bir milyondan fazla hayat kurtardığını tahmin etmekte. Aşıların kurtardığı milyonlarca hayattan bahsetmeye gerek bile yok.
One day, another pandemic will sweep the globe. But we can work to make that day less likely to be tomorrow. We can reduce the risk of spillover events, and we can contain spillovers that do happen so they don’t become full-blown pandemics. Imagine how the future might look if we interacted with the animal world more carefully, and if we had well-funded, open-access global disease monitoring programs, AI-powered contact tracing and isolation measures, universal vaccines, next-generation antiviral drugs, and other tech we haven't even thought of.
Bir gün, başka bir pandemi dünyayı kasıp kavuracak. Ancak o günün yarın olma ihtimalini azaltmak için çalışabiliriz. Yayılma olaylarının riskini azaltabilir ve meydana gelen yayılmaları kontrol altına alarak tam gelişmiş pandemilere dönüşmelerini engelleyebiliriz. Hayvanlar dünyasıyla daha dikkatli bir etkileşim içinde olsaydık ve iyi finanse edilmiş, açık erişimli küresel hastalık izleme programlarımız, yapay zeka destekli temas takibi ve izolasyon önlemlerimiz, evrensel aşılarımız, yeni nesil antiviral ilaçlarımız ve henüz aklımıza gelmeyen diğer teknolojilerimiz olsaydı geleceğin nasıl olabileceğini hayal edin.
It’s in our power to change these probabilities. So, we have a choice: we could do nothing and hope we get lucky. Or we could take the threat seriously enough that it becomes a self-defeating prophecy.
Bu olasılıkları değiştirmek bizim elimizde. Yani bir tercih yapmamız gerek: Hiçbir şey yapmayız ve şansımızın yaver gitmesini umarız ya da bu tehdidi kendi kendini imha eden
Which future would you rather live in?
bir kehanete dönüşecek ölçüde ciddiye alabiliriz.