The Black Death. The 1918 Flu Pandemic. COVID-19.
Pestis. Spanyolnátha 1918-ban. COVID-19.
We tend to think of these catastrophic, world-changing pandemics as very unlikely events.
Szeretjük azt gondolni, hogy katasztrofális világjárványok nagyon kicsi eséllyel következnek be.
But between 1980 and 2020, at least three diseases emerged that caused global pandemics. COVID-19, yes, but also the 2009 swine flu and HIV/AIDS.
De 1980 és 2020 között legalább három betegség okozott világjárványt. Igen, a COVID-19 is, ahogyan a 2009-es sertésinfluenza és a HIV/AIDS is.
Disease outbreaks are surprisingly common. Over the past four centuries, the longest stretch of time without a documented outbreak that killed at least 10,000 people was just four years.
A járványkitörések meglepően gyakoriak. Az elmúlt négy évszázadban 4 év volt a leghosszabb idő, ami alatt ne tört volna ki olyan járvány, ami dokumentáltan legalább 10 000 ember halálát okozta.
As bad as these smaller outbreaks are, they’re far less deadly than a COVID-19-level pandemic. In fact, many people born after the 1918 flu lived their entire lives without experiencing a similar world-changing pandemic. What’s the probability that you do, too?
Bármilyen rosszak is a kisebb járványok, sokkal kevésbé halálosak, mint egy COVID-19 szintű világjárvány. Sokan, akik az 1918-as spanyolnátha után születtek, egész életükben nem tapasztaltak meg hasonló, a világot megváltoztató járványt. Mennyi az esélye, hogy te sem fogsz?
There are several ways to answer this question.
Több módon meg lehet válaszolni a kérdést.
You could look at history. A team of scientists and engineers who took this approach catalogued all documented epidemics and pandemics between 1600 and 1950. They used that data to do two things. First, to graph the likelihood that an outbreak of any size pops up somewhere in the world over a set period of time. And second, to estimate the likelihood that that outbreak would get large enough to kill a certain percentage of the world's population. This graph shows that while huge pandemics are unlikely, they're not that unlikely. The team used these two distributions to estimate that the risk of a COVID-19-level pandemic is about 0.5% per year, and could be as high as 1.4% if new diseases emerge more frequently in the future.
Kiindulhatunk a történelmi adatokból. Egy tudósokból és mérnökökből álló csapat, amely ezt a megközelítést választotta, kategorizálta az 1600 és 1950 közti összes dokumentált járványt. Két dologra használták ezeket az adatokat. Egyrészt, ábrázolták, hogy milyen valószínűséggel tör ki egyáltalán járvány valahol a világban egy bizonyos időszakban. Másrészt, hogy megbecsüljék egy olyan járvány esélyét, amibe a világ lakosságának bizonyos százaléka belehalna. A grafikon alapján járványokra van esély, de igazán nagyra elég csekély. A csoport ezzel a két eloszlással becsülte meg, hogy egy COVID-19 szintű világjárvány kockázata kb. 0,5% évente, és akár az 1,4%-ot is elérheti, ha gyakrabban jelennek meg új betegségek a jövőben.
And we’ll come back to those numbers, but first, let’s look at another way to estimate the likelihood of a future pandemic: modeling one from the ground up.
Ezekre a számokra még visszatérünk, de előbb nézzünk egy másik módszert a jövőbeli járványok valószínűségének becslésére, ami egy járvány kialakulását modellezi.
For most pandemics to happen, a pathogen, which is a microbe that can cause disease, has to spill over from its normal host by making contact with and infecting a human. Then, the pathogen has to spread widely, crossing international boundaries and infecting lots of people. Many variables determine whether a given spillover event becomes a pandemic. For example, the type of pathogen, how often humans come into close contact with its animal reservoir, existing immunity, and so on.
A legtöbb világjárvány létrejöttéhez egy kórokozó, egy mikroba kell, ami a megszokott gazdatestből kilépve megfertőz egy embert. Ezután a kórokozónak széles körben el kell terjednie, átlépve országhatárokat, és megfertőzve sok embert. Sok változótól függ, hogy egy adott betegség terjedéséből világjárvány lesz-e. Például a kórokozó típusától; hogy az emberek milyen gyakran kerülnek közeli érintkezésbe az állati forrással; a már meglévő immunitástól, stb.
Viruses are prime candidates to cause the next big pandemic. Scientists estimate that there are about 1.7 million as-yet-undiscovered viruses that currently infect mammals and birds, and that roughly 40% of these have the potential to spill over and infect humans.
Valószínű, hogy a következő nagy járványt vírusok okozzák majd. Tudósok becslése szerint kb. 17 millió, még fel nem fedezett vírus van, ami jelenleg is fertőz emlősöket és madarakat, és ezeknek úgy 40%-a tudna átterjedni emberekre.
A team of scientists built a model using this information, as well as data about the global population, air travel networks, how people move around in communities, country preparedness levels, and how people might respond to pandemics. The model generated hundreds of thousands of virtual pandemics. The scientists then used this catalog to estimate that the probability of another COVID-19-level pandemic is 2.5 to 3.3% per year.
Egy tudóscsoport modellt épített fel ennek az adatnak alapján, felhasználva még egyéb, rendelkezésre álló adatokat a globális populációról, a légiközlekedési hálózatokról, az emberek közösségi mozgásairól, az országok felkészültségi szintjéről, és a járványra adandó várható emberi reakciókról. A modell több százezer virtuális járványt generált. A tudósok e katalógust használva megbecsülték, hogy egy újabb, COVID-19 szintű világjárványra évente 2,5–3,3% az esély.
To get a sense of how these risks play out over a lifetime, let’s pick a value roughly in the middle of all these estimates: 2%. Now let’s build what’s called a probability tree diagram to model all possible scenarios. The first branch of the tree represents the first year: there’s a 2% probability of experiencing a COVID-19-level pandemic, which means there’s a 98% probability of not experiencing one. Second branch, same thing, Third branch, same. And so on, 72 more times. There is only one path that results in a fully pandemic-free lifetime: 98%, or 0.98, multiplied by itself 75 times, which comes out to roughly 22%. So the likelihood of living through at least one more COVID 19-level-pandemic in the next 75 years is 100 minus 22%, or 78%.
Ahhoz, hogy érzékeljük a kockázat alakulását az életünkben, vegyünk egy értéket, ami nagyjából a becslések közepén helyezkedik el: 2%. Most pedig építsünk fel egy valószínűségi fát a lehetséges forgatókönyvek modellezésére. A fa első ága az első évet jelöli: 2% a valószínűsége egy COVID-19 szintű világjárvány előfordulásának, vagyis 98% a valószínűsége, hogy nem fordul elő. A második ággal ugyanez a helyzet, és a harmadiknál is. És így tovább, még 72-szer. Csak egyetlen útvonal van, ami teljesen járványmentes életet eredményez: 98% vagy 0,98 saját magával megszorozva 75-ször, aminek az eredménye nagyjából 22%. Tehát annak a valószínűsége, hogy legalább még egy COVID szintű járványt megélünk a következő 75 évben, az 100 mínusz 22%, vagyis 78%.
78%!
78%!
If we use the most optimistic yearly estimate— 0.5%— the lifetime probability drops to 31%. If we use the most pessimistic one, it jumps to 92%.
A legoptimistább éves becslést, a 0,5%-ot alapul véve 31% a járvány valószínűsége az éltünkben. A legpesszimistább becslést használva 92%-ra ugrik ez a szám.
Even 31% is too high to ignore; even if we get lucky, future generations might not. Also, pandemics are usually random, independent events: so even if the yearly probability of a COVID-19-level pandemic is 1%, we could absolutely get another one in ten years.
Már a 31% is túl magas, és figyelni kell rá. Még ha szerencsénk is lesz, a következő generációknak nem biztos. Ráadásul a világjárványok általában random, független események: tehát még ha egy COVID-19 színtű járvány éves valószínűsége csak 1% is, nyugodtan előfordulhat egy újabb járvány tíz éven belül.
The good news is we now have tools that make pandemics less destructive. Scientists estimated that early warning systems, contact tracing, social distancing, and other public health measures saved over a million lives in just the first six months of the COVID-19 pandemic in the US, not to mention the millions of lives saved by vaccines.
A jó hír, hogy már vannak eszközök, hogy egy világjárvány kevésbé legyen pusztító. A tudósok szerint a korai figyelmeztető- rendszerek, a kontaktkutatás, a távolságtartás és más közegészségügyi intézkedések több mint egymillió életet mentettek meg csak a COVID-19 járvány első 6 hónapjában az USA-ban, nem is beszélve a több millió életről, amit az oltás mentett meg.
One day, another pandemic will sweep the globe. But we can work to make that day less likely to be tomorrow. We can reduce the risk of spillover events, and we can contain spillovers that do happen so they don’t become full-blown pandemics. Imagine how the future might look if we interacted with the animal world more carefully, and if we had well-funded, open-access global disease monitoring programs, AI-powered contact tracing and isolation measures, universal vaccines, next-generation antiviral drugs, and other tech we haven't even thought of.
Egy napon végigsöpör majd egy másik járvány a világon. De dolgozhatunk rajta, hogy ez a nap ne holnap legyen. Csökkenthetjük az terjedés kockázatát, és ha mégis megtörténne, fékezni tudjuk, hogy ne váljon belőle világjárvány. Képzeljük el, milyen jövőnk lehetne, ha óvatosabban kerülnénk kapcsolatba az állatvilággal, és ha lennének finanszírozott és elérhető globális betegségmegfigyelő programok, izoláció és kontaktkutatás mesterséges intelligenciával, univerzális vakcinák, modern vírusellenes gyógyszerek, és más technológiák, amikre még csak nem is gondoltunk.
It’s in our power to change these probabilities. So, we have a choice: we could do nothing and hope we get lucky. Or we could take the threat seriously enough that it becomes a self-defeating prophecy.
Hatalmunkban áll megváltoztatni a valószínűségeket. A lehetőségeink tehát: nem teszünk semmit, és bízunk a szerencsénkben. Vagy elég komolyan vesszük a fenyegetést ahhoz, hogy ne váljon önmagát beteljesítő jóslattá.
Which future would you rather live in?
Melyik jövőben élnél szívesebben?