I want to talk to you about something kind of big. We'll start here. Sixty-five million years ago --
Dua të diskutoj me ju për diçka të madhe. Do të fillojmë ketu. Para 65 milion vjetësh
(Laughter)
dinosaurët patën një ditë të keqe.
the dinosaurs had a bad day.
(të qeshura)
(Laughter)
Një copë shkëmbi me diametër prej gjashtë miljash
A chunk of rock six miles across, moving something like 50 times the speed of a rifle bullet, slammed into the Earth. It released its energy all at once, and it was an explosion that was mind-numbing. If you took every nuclear weapon ever built at the height of the Cold War, lumped them together, and blew them up at the same time, that would be one one-millionth of the energy released at that moment. The dinosaurs had a really bad day. OK?
duke lëvizur, perafërsisht 50 herë më shpejt se shpejtësia e plumbit te pushkës, u përplas në Tokë. Liroj enërgjinë e tij përnjëherësh, dhe ishte një eksplodim marramendës. Në qoftëse i kishit marrur të gjitha bombet atomike të ndërtuara ndonjëherë në kulmin e luftës së ftohtë, ti bashkonit dhe ti shpërthenit në të njetën kohë, ajo do të ishte sa një e milonta pjesë e energjisë së liruar në atë moment. Dinosaurët patën një ditë vërtet të keqe. Dakort?
Now, a six-mile-wide rock is very large. We all live here in Boulder. If you look out your window and see Longs Peak -- you're probably familiar with it -- now, scoop up Longs Peak and put it out in space. Take ... Meeker, Mt. Meeker. Lump that in there, and put that in space as well. And Mt. Everest. And K2. And the Indian peaks. Then you're starting to get an idea of how much rock we're talking about, OK? We know it was that big because of the impact it had and the crater it left. It hit in what we now know as Yucatan, the Gulf of Mexico. You can see here, there's the Yucatan Peninsula, if you recognize Cozumel off the east coast there. Here is how big of a crater was left. It was huge.
Tani, një shkëmb me gjerësi prej gjashtë miljesh është shumë i madh. Ne të gjithë jetojmë këtu, në Boulder. Në qoftëse shikoni jasht dritares dhe mund të shihni Long's Pik, me siguri jeni të familjarizur me të. Tani, bëni bashkë Long's Pik dhe nxjerrni jashtë në gjithësi. Merreni Meeker, malin Meeker. Bashkojini atë atje, dhe vendosni atë poashtu ne gjithësi, dhe malin Everest, dhe K2, dhe majat indiane. Pastaj filloni të keni idenë se për sa shumë masë shkëmbore bëhet fjalë, dakort? Ne e dijmë se ishte aq i madh për shkak të ndikimit që kishte dhe kraterit që la. Goditi në të ashtuquajturën Yucatan, Gjiri i Meksikos. Mund ta shikoni këtu, Jukatan Peninsula, nëse e njihni Kozumel nga bregu lindor atje. Këtu shihet se cfarë madhësie krateri ka mbetur.
To give you a sense of the scale ... there you go. The scale here is 50 miles on top, a hundred kilometers on the bottom. This thing was 300 kilometers across -- 200 miles -- an enormous crater that excavated out vast amounts of earth that splashed around the globe and set fires all over the planet, threw up enough dust to block out the sun. It wiped out 75 percent of all species on Earth. Now, not all asteroids are that big.
Ishte gjigant. Që tiu jap një ndjesi te madhësisë, në rregull, ja ku është. Madhësia këtu është 50 milje në majë, njëqind kilometra në fund. Kjo gjë ishte 300 kilometra mespërmes -- 200 milje -- një krater gjigant që nxorri jashtë një sasi të madhe të Tokës që u thërrmua përreth globit dhe hapi zjarre kudo në planet, ngriti mjaft pluhur që ta bllokonte diellin. Zhduku 75 për qind të gjitha krijesave në Tokë. Tani, nuk janë gjithë asteroidët aq të mëdhenj
Some of them are smaller. Here is one that came in over the United States in October of 1992. It came in on a Friday night. Why is that important? Because back then, video cameras were just starting to become popular, and parents would bring them to their kids' football games to film their kids playing football. And since this came in on a Friday, they were able to get this great footage of this thing breaking up as it came in over West Virginia, Maryland, Pennsylvania and New Jersey until it did that to a car in New York.
Disa nga ta janë më të vegjël. Këtu është një që u shfaq mbi SH.B.A në Tetor të 1992. Erdhi në një mbrëmje të së premtes. Pse ajo ishte më rëndësi? Sepse në atë kohë, videokamerat sapo filluan të përhapeshin, dhe njerëzit do ti sjellnin, prindërit do i kishin në lojrat e futbollit të fëmijëve të tyre që ti filmonin ata gjatë lojës. Dhe meqenëse erdhi të premten, ata ishin në gjendje ta kapnin këtë filmim deri sa ajo copëtohej rrugës mbi Virgjinian Perendimor, Mariland, Pensilvani dhe Nju Xhersi deri sa shkaktoj atë ndaj një makine në Nju Jork.
(Laughter)
(të qeshura)
Now, this is not a 200-mile-wide crater, but then again, you can see the rock, which is sitting right here, about the size of a football, that hit that car and did that damage. Now, this thing was probably about the size of a school bus when it first came in. It broke up through atmospheric pressure, it crumbled, and then the pieces fell apart and did some damage. Now, you wouldn't want that falling on your foot or your head, because it would do that to it. That would be bad. But it won't wipe out, you know, all life on Earth, so that's fine.
Tani, kjo nuk është krater i gjerë 200 milje, por mund ta shihni shkëmbin i cili qëndron mu këtu, të një madhësia sa një top futbolli, i cili qëlloi atë makinë dhe bëri atë dëmë. Tani kjo gjë ishte përafërsisht sa madhësia a një autobusi shkolle kur mbërriti në fillim. U copëzua gjatë shtypjes atmosferike, u thërrmua, dhe pastaj copat u shpërbën dhe shkaktuan ca dëme. Tani, ju me siguri nuk do ta dëshironit atë të bie në këmbën tuaj ose në kokën tuaj, sepse do të shkaktonte atë. Ajo po që do të ishte keq. Mirëpo nuk do të zhdukte, gjithë jetën
But it turns out, you don't need something six miles across to do a lot of damage. There is a median point between tiny rock and gigantic rock, and in fact, if any of you have ever been to near Winslow, Arizona, there is a crater in the desert there that is so iconic that it is actually called "Meteor Crater." To give you a sense of scale, this is about a mile wide. If you look up at the top, that's a parking lot, and those are recreational vehicles right there. So it's about a mile across, 600 feet deep. The object that formed this was probably about 30 to 50 yards across, so roughly the size of Macky Auditorium here. It came in at speeds that were tremendous, slammed into the ground, blew up, and exploded with the energy of roughly a 20-megaton nuclear bomb -- a very hefty bomb. This was 50,000 years ago, so it may have wiped out a few buffalo or antelope, or something like that out in the desert, but it probably would not have caused global devastation.
në Tokë, kështu që në rregull. Por rezulton që, nuk ju nevojitet diqka me diametër prej gjashtë miljesh të shkaktoj shumë dëme. Është një pikë mesatare mes shkëmbit të vogël dhe shkëmbit të madh, dhe në fakt, nëse ndonjëri nga ju ka qenë ndonjëherë afër Winslow të Arizonës është një krater në shkretëtirë atje, që është aq portretizuese sa që quhet Krateri i Metorit. Për tiu japur një kuptim më të gjerë të madhësisë, ajo ishte e gjerë afër një milje. Në qoftë se shikoni sipër, gjendet një hapësirë parkimi, dhe ato janë mjete rekrative atje. Pra është një milje mespërmes, 600 hapa(njësi matëse) e thellë. Objekti që e formoi këtë me siguri që ishte rreth 30 deri 50 jard mespërmes, afërsisht me madhësinë e dhomës së auditoriumit Mackey këtu. Erdhi me shpejtësitë qe ishin të lahtarshme, u përplas në tokë, shpërtheu, dhe eksplodoi me energji afërsisht 20- megaton të një bombe atomike-- një bombë shumë e madhe. Kjo ishte para 50,000 vjetësh, kështu që do të mund të zhdukte disa bafolo ose antilopa, ose diqka të tillë në shkretëtirë, por me siguri që nuk do të kishte shkaktuar
It turns out that these things don't have to hit the ground
shkatërrim global.
to do a lot of damage. Now, in 1908, over Siberia, near the Tunguska region -- for those of you who are Dan Aykroyd fans and saw "Ghostbusters," when he talked about the greatest cross-dimensional rift since the Siberia blast of 1909, where he got the date wrong, but that's OK.
Rezultoi që këto gjëra nuk duhet ta godasin tokën që të shkaktojnë shumë dëme. Tani, më 1908, mbi Siberi, afër regjionit Tunguska -- për ata që janë tifozë të Dan Aykoryd dhe kini shikuar "Ghostbuster", kur ai foli për qarjen më të madhe diametrike që nga shpërthimi Siberia më 1909, kur ai gaboi datën, por në rregull. (të qeshura)
(Laughter)
Ishte 1908. Në rregull. Mund të jetoj edhe me të (gabimin).
It was 1908. That's fine. I can live with that.
(të qeshura)
(Laughter)
Another rock came into the Earth's atmosphere and this one blew up above the ground, several miles up above the surface of the Earth. The heat from the explosion set fire to the forest below it, and then the shock wave came down and knocked down trees for hundreds of square miles. This did a huge amount of damage. And again, this was a rock probably roughly the size of this auditorium that we're sitting in. In Meteor Crater, it was made of metal, and metal is much tougher, so it made it to the ground. The one over Tunguska was probably made of rock, and that's much more crumbly, so it blew up in the air.
Një shkëmb tjetër erdhi në atmosferën e Tokës dhe kjo shpërtheu mbi tokë, disa milje mbi sipërfaqen e Tokës. Nxehtësia e atij shpërthimi e vuri në flakë pyllin përfundi tij, dhe pastaj vala e shpërthimit erdhi dhe rrëzoi pemët për qindra milja katror, dakort? Kjo shkaktoi dëme të mëdha. Përsëri, ky ishte një shkëmb afërsisht sa madhësi e sallës që jemi të ulur këtu. Krateri i Meteorit ishte i përbërë nga metali dhe ai metal është më rezistent, kështu që arriti tokën. Ai mbi Tunguska me siguri që ishte i përbërë nga shkëmbi, dhe ishte më i thërrmueshëm, kështu që
Either way, these are tremendous explosions -- 20 megatons. Now, when these things blow up, they're not going to do global ecological damage. They're not going to do something like the dinosaur killer did. They're just not big enough. But they will do global economic damage, because they don't have to hit, necessarily, to do this kind of damage. They don't have to do global devastation. If one of these things were to hit pretty much anywhere, it would cause a panic. But if it came over a city, an important city -- not that any city is more important than others, but some of them we depend on more on the global economic basis -- that could do a huge amount of damage to us as a civilization. So, now that I've scared the crap out of you --
shpërtheu ne ajër. Sidoqoftë, këto janë shpërthime të frikshme,prej 20 megatonësh. Tash, kur këto gjëra shpërthejnë, ato nuk do të shkaktojnë dëmtim global ekologjik. Ato nuk do të bëjnë diqka që vrasësi-dinosaur bëri. Ata nuk janë aq të mëdhenjë. Mirëpo, do të shkaktojnë dëmtime botërore ekonomike, sepse nuk duhet medeomos të godasin, që të shkaktojnë kësi lloj dëmtimesh. Nuk kanë nevojë që të bëjnë shkatërrim botëror. Nëse një nga këto do të qëllonte kudo qoftë, do të ndjellte panik. Mirëpo nëse kishte ardhur mbi një qytet, qytet të rëndësishëm -- jo pse ndonjë qytet është më i rëndësishëm se tjerët, por prej disa prejt tyre ne varemi më shumë në bazë ekonomike globale -- do të shkaktonte një dëmë marramendës për neve si civilizim.
Tani, që iu futa frikën në palc ..
(Laughter)
(të qeshura)
what can we do about this? This is a potential threat. Let me note that we have not had a giant impact like the dinosaur killer for 65 million years. They're very rare. The smaller ones happen more often, but probably on the order of a millennium, every few centuries or every few thousand years. But it's still something to be aware of. Well, what do we do about them? The first thing we have to do is find them. This is an image of an asteroid that passed us in 2009. It's right here. But you can see that it's extremely faint. I don't know if you can see that in the back row. These are just stars.
Qfarë mund të bëjmë për këtë? Dakort? Ky është një rrezik potencial. Më leni të theksoj që ne nuk kemi pasur përplasje gjigande siq ishte vrasësi-dinosaur tash e 65 milon vjetë. Ato janë shumë të rralla. Më të vogla, ndodhin më shpesh, por me siguri në baza mijëvjeqare, çdo shekuj or disa mijëra vite, mirëpo është diqka që duhet ta kemi parasysh. Pra, qfarë bëjmë neve pë ta? Gjëja e parë që duhet të bëjmë, është ti gjejmë ata. Ky është imazh i një asteroidi, që kaloi nga ne në 2009. Është mu këtu. Por siq mund ta shihni është shumë i mekur. Nuk e di nëse mund ta shikoni atë në rreshtin prapa. Këta thjesht janë yje.
This is a rock that was about 30 yards across, so roughly the size of the ones that blew up over Tunguska and hit Arizona 50,000 years ago. These things are faint. They're hard to see, and the sky is really big. We have to find these things first. Well, the good news is, we're looking for them. NASA has devoted money to this; the National Science Foundation and other countries are interested in doing this. We're building telescopes that are looking for the threat.
Ky ishte një shkëmb që kishte diametër prej 30 jardëve afërsisht se madhësisë të atij që shpërtheu mbi Tunguska dhe goditi Arizonën para 50,000 vjetëve. Këto gjëra janë të zbehta. Janë vështirë të shikueshme dhe qielli është vërtetë shum i madh. Së pari ne duhet ti gjejmë këto gjëra. Lajmi i mirë është, që jemi duke kërkuar për ta. NASA ka ndarë para për këtë. Fondacioni Nacional i Shkencës, vende të tjera janë shumë të interesuara për këtë. Ne jemi duke ndërtuar teleskopa që janë duke kërkuar
That's a great first step. But what's the second step? The second step is if we see one heading toward us, we have to stop it. What do we do? You've probably heard about the asteroid Apophis. If you haven't yet, you will. If you've heard about the Mayan 2012 apocalypse, you're going to hear about Apophis, because you're keyed in to all the doomsday networks, anyway.
për kërcnimin. Ky është hapi i parë, i madh, por cili është hapi i dytë? Hapi i dytë është që ne po shohim një duke ardhur nga ne, ne duhet ta ndalojmë atë. Qfarë bëjmë ne? Me siguri keni dëgjuar për asteroidin Apofis. Nëse nuk keni dëgjuar, atëherë do të dëgjoni. Nëse keni dëgjuar për apokalipsin Majan 2012 ju do të dëgjoni për Apofis, sepse ju jeni te akorduar ne te gjitha lidhjet
(Laughter)
për fundin e botes.
Apophis is an asteroid that was discovered in 2004. It's roughly 250 [meters] across, so it's pretty big -- bigger than a football stadium. And it's going to pass by the Earth in April of 2029. And it's going to pass us so close that it's actually going to come underneath our weather satellites. The Earth's gravity is going to bend the orbit of this thing so much that if it's just right, if it passes through this region of space, this kidney-bean-shaped region called the keyhole, the Earth's gravity will bend it just enough that seven years later, on April 13 -- which is a Friday, I'll note -- in the year 2036 --
Apofis është një asteroid që është zbuluar me 2004. Është përafërsisht 250 jard mespërmes, kështu që është mjaft i madh -- madhesi e madhe, me e madhe se nje stadium futbolli -- dhe do të kalojë përgjatë Tokës në Prill të 2029. Dhe do të na kalojë neve shumë afër sa që do te vijë perfundi satelitëve tanë të motit. Graviteti i botës do të kthejë orbitën a kësaj gjëje aq shumë sa që, nëse kalon pergjatë këtij regjioni hapsinor, ky rajon në formë fasuleje-veshke i quajtur "vrimë qelësi" (gravitacionale), Toka do ta përkulte atë mjaftueshëm ashtu që pas 7 vjetësh më 13 Prill, që tiu perkujtoj është e premte
(Laughter)
të vitit 2036 ... (të qeshura)
you can't plan that kind of stuff --
-- ju nuk mund ti planifikoni kësi gjëra --
(Laughter)
Apofis do të na godas. Dhe është
Apophis is going to hit us. And it's 250 meters across, so it would do unbelievable damage. The good news is that the odds of it actually passing through this keyhole and hitting us next go-around are one in a million, roughly -- very, very low odds. So I personally am not lying awake at night worrying about this at all. I don't think Apophis is a problem. In fact, Apophis is a blessing in disguise, because it woke us up to the dangers of these things. This thing was discovered just a few years ago and could hit us a few years from now. It won't, but it gives us a chance to study these kinds of asteroids.
me diametër prej 250 metra, kështu që do te shkaktonte dëme të pa imagjinueshme. Tani lajmi i mirë është se mundësia që të kaloj përmes kësaj vrime dhe pastaj të na godas neve është një në një milion, përafërsisht -- shumë, shumë pak mundësi, kështu që personalisht nuk rri zgjuar natën duke u shqetësuar për këtë, fare. Nuk mendoj që Apofis është një problem. Në fakt, Apofis është një bekim që na duhej, sepse na zgjoi karshi rreziqeve të këtyre gjërave. Kjo gjë është zbuluar vetëm para ca vjetësh dhe mund të na godiste disa vite pas nga e tashmja. Nuk do ta bëj një gjë të tillë, por na jep neve një shancë ti studiojemë
We didn't really necessarily understand these keyholes, and now we do, and it turns out that's really important, because how do you stop an asteroid like this? Well, let me ask you: What happens if you're standing in the road and a car's headed for you? What do you do? You do this. Right? Move, and the car goes past you. But we can't move the Earth, at least not easily, but we can move a small asteroid.
kësij lloj asteroidesh. Ne me të vërtetë nuk i kuptuam këto vrima, dhe tani që ne i kuptojmë rezultoi që është me shumë rëndësi, sepse si do ta ndalonit një asteroid si ky? Mirë, më lejoni tiu bëj një pyetje, qfarë ndodh nëse jeni duke qëndruar në mes të rrugës dhe një makinë është duke ardhur drejt teje? Si veproni? Ju bëni kështu. Apo jo? Shmangesh. Makina kalon prapa teje. Por nuk mund ta lëzim Tokën, së paku jo shumë lehtë, mirëpo ne mund ta zhvendosim një asteroid të vogël.
And it turns out, we've even done it. In the year 2005, NASA launched a probe called Deep Impact, which slammed a piece of itself into the nucleus of a comet. Comets are very much like asteroids. The purpose wasn't to push it out of the way; the purpose was to make a crater to excavate the material and see what was underneath the surface of this comet, which we learned quite a bit about. We did move the comet a little tiny bit -- not very much, but that wasn't the point. However, think about this: This thing is orbiting the Sun at 10, 20 miles per second. We shot a space probe at it and hit it, OK? Imagine how hard that must be, and we did it. That means we can do it again. If we see an asteroid that's coming toward us, headed right for us, and we have two years to go? Boom! We hit it. You know, if you watch the movies --
Dhe ka rezultuar, që veqse e kemi bërë. Në vitin 2005, NASA nisi një sondë të quajtur Dip Impakt, e cila u përplas në -- një pjesë e saj u përplas në nukleusin e një komete. Kometat janë shumë të ngjajshme me asteroidët. Qëllimi nuk ishte ta shmangnin nga rruga. Qëllimi ishte ta bënte një krater ta gërmonte materialin dhe të shiqonte qfarë fshishej brenda sipërfaqes së kësaj komete, për të cilën mësuam mjaft. Ne lëzim kometën shumë pak, jo shumë, por ajo ishte poenta. Sidoqoftë, ke parasysh këtë. Kjo gjë është duke u sillur rreth diellit për 10 milje në sekon, 20 milje për sekond. Ne lëshuam një sondë hapsinore dhe qëlluam atë. Dakort? Paramendoni se sa vështirë do të ishte ajo, dhe ne arritëm. Kjo do të thotë se ne mund ta bëjmë prapë. Nëse na nevojitet, dhe shikojmë që një asteroid është duke ardhur nga ne, dhe është drejtuar direkt nga ne, dhe i kemi 2 vite kohë, bum! Ne e qëllojmë atë. Ju mund të provoni të -- e dini, nëse i shikoni
(Laughter)
filmat, ju mund të mendoni,
you might think: Why don't we use a nuclear weapon? Well, you can try that, but the problem is timing. Shoot a nuclear weapon at this thing, you have to blow it up within a few milliseconds of tolerance, or else you'll miss it. And there are a lot of other problems with that; it's very hard to do. But just hitting something? That's pretty easy. I think even NASA can do that, and proved that they can.
pse ne nuk i përdorim bombat atomike? Mirë, ju mund ta provoni atë, por problemi është koha. E lëshoni bombën atomike në këtë gjë, ju duhet ta shpërtheni brenda disa milisekondave tolerancë, përndryshe ju nuk do ta godisnit në shenjë. Dhe janë shumë probleme të tjera me të. Eshtë shumë vështirë ta beni. Por vetëm të qëlloni diqka? Ajo është mjaft e lehtë. Mendoj që edhe NASA mund ta bëj këtë,
(Laughter)
dhe ata e dëshmuan që mund ta bëjnë.(të qeshura)
The problem is, if you hit this asteroid, you've changed the orbit, you measure the orbit, then you find out, oh yeah, we just pushed it into a keyhole, and now it's going to hit us in three years. Well, my opinion is: fine! It's not hitting us in six months -- that's good.
Problemi qëndron, qfarë ndodh nëse ju qëlloni këtë asteroid, ju keni ndryshuar trajektoren e orbitës, ju e matni orbitën dhe zbuloni, oh, dakort, ne sapo e futëm në vrimën gravitacionale, dhe tani do të na qëlloj neve për tre vite. Mirë, mendimi im është, në rregull. Dakort? Nuk do të na qëlloj për gjashtë muaj. Shumë mirë.
Now we have three years to do something else. And you can hit it again. That's kind of ham-fisted; you might just push it into a third keyhole or whatever, so you don't do that. And this is the part -- it's the part I just love.
Tani ne kemi tre vjet të bëjmë diqka tjetër. Dhe ju mund ta qëllonit përsëri. Ajo do të ishte diqka e ngathët. Ju mund ta shtynit në një vrimë të tretë ose qfarëdo qoftë, kështu që ju nuk do ta bënit atë. Dhe kjo është pjesa, pjesa që thjesht e adhuroj. (të qeshura)
(Laughter)
Pas maqos së madhe "Rrrrrr BAM"! Ne do ta
After the big macho "Grr ... bam! We're gonna hit this thing in the face," then we bring in the velvet gloves.
qëllojmë këtë gjë mu në fytyrë," dhe pastaj ne i sjellim
(Laughter)
(të qeshura)
There's a group of scientists and engineers and astronauts, and they call themselves The B612 Foundation. For those of you who've read "The Little Prince," you understand that reference, I hope -- the little prince lived on an asteroid called B612. These are smart guys -- men and women -- astronauts, like I said, engineers. Rusty Schweickart, who was an Apollo 9 astronaut, is on this. Dan Durda, my friend who made this image, works here at Southwest Research Institute in Boulder, on Walnut Street. He created this image for this. He's actually one of the astronomers who works for them. If we see an asteroid that's going to hit the Earth and we have enough time, we can hit it to move it into a better orbit.
është një grup shkencëtarësh dhe inxhinierëve dhe astronautëve dhe ata e quajnë vetën e tyre Fondacioni B612. Pë ju që keni lexuar "The Little Prince"("Prince i Vogël") shpresoj që e kuptoni atë referim. Princi i vogël i cili jetoj ne një asteroid, quhej B612. Këta janë njerëz të menqur -- burra dhe gra -- astronautë, siq thashë, inxhinierë. Rusty Schweickart, i cili ishte astronautë në Apollo 9 bënë pjesë në këtë. Dan Durda, miku im që realizoj këtë imazh, punon këtu tek Instituti jugperendimor i kërkimeve në Boulder, në Rrugën Walnut. Ai krijoi këtë imazh për këtu, dhe aktualisht ai është një nga astronautët që punojnë për ta. Në qoftë se shikojmë një asteroid që do ta godas Tokën dhe ne kemi mjaft kohë, ne mund ta godasim atë që të lëviz në një orbit më të mirë.
But then what we do is launch a probe that has to weigh a ton or two. It doesn't have to be huge -- a couple of tons, not that big -- and you park it near the asteroid. You don't land on it, because these things are tumbling end over end. It's very hard to land on them. Instead you get near it. The gravity of the asteroid pulls on the probe, and the probe has a couple of tons of mass. It has a little tiny bit of gravity, but it's enough that it can pull the asteroid, and you have your rocket set up -- you can barely see it here, but there's rocket plumes -- and these guys are connected by their own gravity, and if you move the probe very slowly -- very, very gently, you can very easily finesse that rock into a safe orbit. You can even put in orbit around the Earth where we could mine it, although that's a whole other thing; I won't go into that.
një sond që peshon një apo dy tonë. Nuk nevojitet që të jetë gjigande -- disa tonësh jo aq e madhe -- dhe mund ta vendosni afër asteroidit. Ju nuk zbarkoni në të, sepse këto gjëra janë të paqëndrueshme nga të gjitha anët. është shumë vështirë të zbarkonit në to. Në vend të asaj ju, ju afroni asaj. Graviteti i asteroidit tërheq sondën, dhe sonda ka masën prej disa tonësh. Ka një gravitet mjaft të vogël, por ajo është e mjaftueshme që ta tërheq një asteroid, dhe ju keni raketën të vendosur, kështu që ju mund -- oh, ju vështirë që mund ta shihni këtu, por atje është -- dhe ju në fakt, këta quna janë të lidhur për gravitetin e vet, dhe nëse ju e lëvizni sondën shumë ngadalë, shumë, shumë butësisht, ju shumë me lehtësi mund ta drejtoni atë shkëmb në një orbitë të sigurt. Ju mund poashtu ta vendosni në një orbitë rreth Tokës ku ne mund ta gërmonim atë, edhe pse ajo është një gjë krejtësisht tjetër. Nuk dua të kaloj andej.
(Laughter)
(të qeshura)
But we'd be rich!
Por ne do të ishim të pasur.
(Laughter)
(të qeshura)
So think about this, right? There are these giant rocks flying out there, and they're hitting us, and they're doing damage to us. But we've figured out how to do this, and all the pieces are in place to do this. We have astronomers with telescopes, looking for them. We have very, very smart people, who are concerned about this and figuring out how to fix the problem, and we have the technology to do this. This probe actually can't use chemical rockets. Chemical rockets provide too much thrust, too much push. The probe would just shoot away.
Pra mendoni një qik për këtë, në rregull? Janë ata shkëmbi gjigand duke fluturuar atje, dhe po na godasin neve, dhe ata po na shkaktojnë dëme neve, por ne kemi arritur ta zgjidhim këtë, dhe kemi gjitha gjërat ta bëjmë këtë. Ne kemi astronomë të vendosur me teleskopë duke i kërkuar ata. Ne kemi njerëz të menqur, shumë, shumë të menqur, të cilët janë të brengosur për këtë dhe ta gjejnë mënyrën se si ta zgjidhin problemin, dhe ne kemi teknologjinë ta bëjmë këtë. Në fakt kjo sondë nuk mund ti përdor raketat kimike. Raketat kimike japin shumë vrull, gjithashtu më shumë shtytje. Sonda do të hidhej gabim.
We invented something called an ion drive, which is a very, very, very low-thrust engine. It generates the force a piece of paper would have on your hand -- incredibly light, but it can run for months and years, providing that very gentle push. If anybody here is a fan of the original "Star Trek," they ran across an alien ship that had an ion drive, and Spock said, "They're very technically sophisticated. They're a hundred years ahead of us with this drive." Yeah, we have an ion drive now. We don't have the Enterprise, but we've got an ion drive now.
Ne zbuluam diqka që quhet shtytja ionike, i cila është motor me forcë shtytjeje shumë, shumë, shumë të vogël. Generon me forcë që një copë letre do ta kishte në duar tuaja, shumë të lehtë, por mund të qëndroj për muaj e vite, duke ofruar atë shtytje të lehtë. Nëse ndonjëri nga ju në sallë admiron "Star Trek"-un origjinal ata kaluan përgjatë një anije alienësh që kishin një shtyje jonike dhe Spoki tha, "Ata janë shumë të sofistikuar teknikisht. Me këtë mjet ata janë qindra vite përpara nesh." Por, ne kemi një mjet me shtytje jonike tani.(të qeshura) Ne nuk kemi Enterpise-in, por
(Laughter)
kemi mjetin me shtytje jonike tani.
(Applause)
(aplauza)
Spock.
Spock.
(Laughter) So ... That's the difference -- that's the difference between us and the dinosaurs. This happened to them. It doesn't have to happen to us. The difference between the dinosaurs and us is that we have a space program and we can vote, and so we can change our future.
(të qeshura) Pra.. Ai është dallimi, ai është dallimi mes nesh dhe dinosaurëve. Kjo ju ndodhi atyre. Nuk ka nevojë që të na ndodh edhe neve. Dallimi mes dinosaurëve dhe nesh është që ne kemi një program për gjithësi dhe ne mund të votojmë, kështu që ne mund ta ndryshojmë të ardhmen tonë.
(Laughter)
(të qeshura)
We have the ability to change our future. Sixty-five million years from now, we don't have to have our bones collecting dust in a museum. Thank you very much.
Ne kemi aftësinë të ndërrojmë të ardhmen tonë. 65 milion vjet nga ky çast, ne nuk kemi nevojë qe eshtrat tona të mbulohen nga pluhuri në muze.
(Applause)
Ju faleminderit shumë.