I want to talk to you about something kind of big. We'll start here. Sixty-five million years ago --
Rad bi vam pripovedoval o nečem dokaj velikem. Začnimo tukaj. Pred 65 milijoni let
(Laughter)
so dinozavri imeli slab dan.
the dinosaurs had a bad day.
(smeh)
(Laughter)
Kamen s premerom devet kilometrov,
A chunk of rock six miles across, moving something like 50 times the speed of a rifle bullet, slammed into the Earth. It released its energy all at once, and it was an explosion that was mind-numbing. If you took every nuclear weapon ever built at the height of the Cold War, lumped them together, and blew them up at the same time, that would be one one-millionth of the energy released at that moment. The dinosaurs had a really bad day. OK?
ki je letel kakih petdesetkrat hitreje kot izstrelek iz puške, je treščil na Zemljo. Ob tem se je sprostila vsa njegova energija naenkrat in ta eksplozija je bila nepredstavljiva. Če bi združili vse jedrsko orožje, ki je obstajalo na vrhuncu hladne vojne, ga sestavili skupaj in naenkrat razstrelili, bi to predstavljalo le milijonti del energije, ki se je sprostila v tistem trenutku. Ja, dinozavri so imeli res slab dan. V redu?
Now, a six-mile-wide rock is very large. We all live here in Boulder. If you look out your window and see Longs Peak -- you're probably familiar with it -- now, scoop up Longs Peak and put it out in space. Take ... Meeker, Mt. Meeker. Lump that in there, and put that in space as well. And Mt. Everest. And K2. And the Indian peaks. Then you're starting to get an idea of how much rock we're talking about, OK? We know it was that big because of the impact it had and the crater it left. It hit in what we now know as Yucatan, the Gulf of Mexico. You can see here, there's the Yucatan Peninsula, if you recognize Cozumel off the east coast there. Here is how big of a crater was left. It was huge.
No, devetkilometrska skala je zelo velika. Mi vsi živimo tule v Boulderju. Če pogledate skozi okno in vidite Long's Peak, verjetno ga poznate. Zdaj pa vzemite Long's Peak in ga postavite v vesolje. Dodajte Meeker, goro Meeker in vse to postavite v vesolje. Pa še Mount Everest, K2 in indijske vrhove. Potem morda dobite vizijo o tem, za kako veliko skalo gre, prav? Vemo, da je bila tako velika zaradi vpliva, ki ga je imela, in kraterja, ki ga je napravila. Zadela je območje, ki ga danes poznamo kot Jukatan v mehiškem zalivu. Vidite, tule je polotok Jukatan, če prepoznate Cozumel na vzhodni obali. Krater, ki je ostal, je tako velik.
To give you a sense of the scale ... there you go. The scale here is 50 miles on top, a hundred kilometers on the bottom. This thing was 300 kilometers across -- 200 miles -- an enormous crater that excavated out vast amounts of earth that splashed around the globe and set fires all over the planet, threw up enough dust to block out the sun. It wiped out 75 percent of all species on Earth. Now, not all asteroids are that big.
Bil je ogromen. Da vam dam občutek za velikost, vidite. Gre za 80 km na vrhu, sto km na dnu. Ta stvar je imela premer 300 km ali 200 milj, šlo je za neznanski krater, ki je izkopal ogromne količine zemlje, ki so se razpršile po vsem planetu in povsod zanetile požare, dvignilo pa se je toliko prahu, da je zatemnil sonce. Dogodek je izbrisal 75 odstotkov vseh živih bitij na Zemlji. No, niso vsi asteroidi tako veliki.
Some of them are smaller. Here is one that came in over the United States in October of 1992. It came in on a Friday night. Why is that important? Because back then, video cameras were just starting to become popular, and parents would bring them to their kids' football games to film their kids playing football. And since this came in on a Friday, they were able to get this great footage of this thing breaking up as it came in over West Virginia, Maryland, Pennsylvania and New Jersey until it did that to a car in New York.
Nekateri so manjši. Tale je priletel nad Združenimi državami Amerike oktobra 1992. Bilo je v petek zvečer. Zakaj je to pomembno? Ker so bile v tistem času videokamere šele na začetku popularnosti in so jih ljudje jemali s sabo, starši so jih jemali s sabo na nogometne tekme svojih otrok, da bi jih snemali pri igri. In ker se je to zgodilo v petek, so lahko posneli, kako je ta stvar razpadala, ko je letela preko Zahodne Virginije, Marylanda, Pensilvanije in New Jerseyja, dokler ni napravila tega nekemu avtomobilu v New Yorku.
(Laughter)
(smeh)
Now, this is not a 200-mile-wide crater, but then again, you can see the rock, which is sitting right here, about the size of a football, that hit that car and did that damage. Now, this thing was probably about the size of a school bus when it first came in. It broke up through atmospheric pressure, it crumbled, and then the pieces fell apart and did some damage. Now, you wouldn't want that falling on your foot or your head, because it would do that to it. That would be bad. But it won't wipe out, you know, all life on Earth, so that's fine.
No, to ni tristokilometrski krater, ampak obenem lahko vidite skalo, tamle leži, v velikosti nogometne žoge, ki je zadela avto in napravila tako škodo. Ta stvar je bila, ko je priletela v atmosfero, najbrž velika približno toliko kot avtobus. Pod atmosferskim pritiskom se je razdrobila, razpadla in koščki so se razleteli ter napravili nekaj škode. Seveda nočete, da bi vam kaj takega padlo na nogo ali na glavo, saj bi vam naredilo tole. To bi bilo slabo. Ampak hkrati ne bi uničilo vsega življenja
But it turns out, you don't need something six miles across to do a lot of damage. There is a median point between tiny rock and gigantic rock, and in fact, if any of you have ever been to near Winslow, Arizona, there is a crater in the desert there that is so iconic that it is actually called "Meteor Crater." To give you a sense of scale, this is about a mile wide. If you look up at the top, that's a parking lot, and those are recreational vehicles right there. So it's about a mile across, 600 feet deep. The object that formed this was probably about 30 to 50 yards across, so roughly the size of Macky Auditorium here. It came in at speeds that were tremendous, slammed into the ground, blew up, and exploded with the energy of roughly a 20-megaton nuclear bomb -- a very hefty bomb. This was 50,000 years ago, so it may have wiped out a few buffalo or antelope, or something like that out in the desert, but it probably would not have caused global devastation.
na Zemlji, zato je v redu. Izkaže pa se, da ni treba, da je stvar široka devet kilometrov, da bi naredila ogromno škodo. Obstaja vmesna velikost med majhnim kamnom in ogromnim kamnom; pravzaprav, če ste bili kdaj blizu Winslowa v Arizoni, tam v puščavi leži krater, ki je taka ikona, da ga kličejo meteorski krater. Da bi dobili občutek za mero: tole je široko okoli kilometer in pol. Na vrhu lahko vidite parkirišče in tisto tam so počitniška vozila. Torej, približno poldrugi kilometer širine, približno 180 metrov globine. Predmet, ki je naredil tak odtis, je bil verjetno širok od 25 do 45 metrov, torej približno toliko kot Mackey Auditorium tule. Priletel je z neverjetno hitrostjo, zadel ob površje, se razletel in eksplodiral približno z energijo dvajset-megatonske jedrske bombe... zelo izjemne bombe. To je bilo pred petdeset tisoč leti, tako da je mogoče ubilo kakega bizona ali antilopo ali kaj podobnega živečega v puščavi, a verjetno ne bi povzročilo
It turns out that these things don't have to hit the ground
globalnega uničenja.
to do a lot of damage. Now, in 1908, over Siberia, near the Tunguska region -- for those of you who are Dan Aykroyd fans and saw "Ghostbusters," when he talked about the greatest cross-dimensional rift since the Siberia blast of 1909, where he got the date wrong, but that's OK.
Izkaže se, da tem stvarem ni treba zadeti ob površje, da bi napravile veliko škodo. Poglejmo v leto 1908 v Sibirijo, blizu regije Tunguska... tisti, ki ste oboževalci Dana Aykroyda in ste videli film "Ghostbusters", kjer govori o največjem dimenzionalnem prelomu od eksplozije v Sibiriji leta 1909: tam se je zmotil v datumu, ampak ni problema. (smeh)
(Laughter)
Bilo je leta 1908. To je v redu. Lahko živim s tem.
It was 1908. That's fine. I can live with that.
(smeh)
(Laughter)
Another rock came into the Earth's atmosphere and this one blew up above the ground, several miles up above the surface of the Earth. The heat from the explosion set fire to the forest below it, and then the shock wave came down and knocked down trees for hundreds of square miles. This did a huge amount of damage. And again, this was a rock probably roughly the size of this auditorium that we're sitting in. In Meteor Crater, it was made of metal, and metal is much tougher, so it made it to the ground. The one over Tunguska was probably made of rock, and that's much more crumbly, so it blew up in the air.
Še ena skala je priletela v Zemljino atmosfero, a ta se je razletela nad površjem, več kilometrov nad površjem Zemlje. Vročina, ki je pri tem nastala, je zažgala gozd spodaj in temu je sledil val, ki je dosegel Zemljo in podrl drevesa v območju več sto kvadratnih kilometrov, v redu? To je naredilo ogromno škode. In spet, ta skala je bila verjetno približno take velikosti kot avditorij, kjer sedimo. Tista v meteorskem kraterju je bila sestavljena iz kovin in kovine so veliko trdnejše, zato je dosegla tla. Tista nad Tungusko je bila verjetno iz kamnin, ki so bolj drobljive, zato
Either way, these are tremendous explosions -- 20 megatons. Now, when these things blow up, they're not going to do global ecological damage. They're not going to do something like the dinosaur killer did. They're just not big enough. But they will do global economic damage, because they don't have to hit, necessarily, to do this kind of damage. They don't have to do global devastation. If one of these things were to hit pretty much anywhere, it would cause a panic. But if it came over a city, an important city -- not that any city is more important than others, but some of them we depend on more on the global economic basis -- that could do a huge amount of damage to us as a civilization. So, now that I've scared the crap out of you --
jo je razneslo v zraku. Kakorkoli že, šlo je za ogromne eksplozije, dvajset megaton. Ko take stvari eksplodirajo, ne bodo naredile globalne ekološke škode. Ne bodo povzročile nečesa takega kot je storil morilec dinozavrov. Enostavno niso dovolj velike. A povzročile bodo globalno ekonomsko škodo, saj jim za kaj takega sploh ni treba zadeti Zemlje. Ni treba, da so uničujoče na globalni ravni. Če bi ena od njih zadela katerikoli del Zemlje, bi povzročila paniko. A če bi zadela mesto, pomembno mesto... in ne pravim, da so nekatera mesta pomembnejša od drugih, a od nekaterih smo bolj odvisni, ekonomsko odvisni... bi to lahko povzročilo veliko škodo civilizaciji.
No, zdaj ko sem vas do kraja prestrašil...
(Laughter)
(smeh)
what can we do about this? This is a potential threat. Let me note that we have not had a giant impact like the dinosaur killer for 65 million years. They're very rare. The smaller ones happen more often, but probably on the order of a millennium, every few centuries or every few thousand years. But it's still something to be aware of. Well, what do we do about them? The first thing we have to do is find them. This is an image of an asteroid that passed us in 2009. It's right here. But you can see that it's extremely faint. I don't know if you can see that in the back row. These are just stars.
kaj lahko storimo? V redu? To je potencialna grožnja. Naj omenim, da tako velikega udarca, kot je bil morilec dinozavrov, nismo imeli že 65 milijonov let. Zelo redki so. Manjši se zgodijo pogosteje, vendar ne več kot na tisočletje, vsakih nekaj stoletij ali vsakih nekaj tisoč let, a vseeno se tega moramo zavedati. In kaj lahko naredimo? Najprej jih moramo najti. Tole je podoba asteroida, ki je letel mimo nas leta 2009. Tule je. Lahko vidite, da je zelo medel. Ne vem, če ga sploh lahko vidite, če ste v zadnji vrsti. To so samo zvezde.
This is a rock that was about 30 yards across, so roughly the size of the ones that blew up over Tunguska and hit Arizona 50,000 years ago. These things are faint. They're hard to see, and the sky is really big. We have to find these things first. Well, the good news is, we're looking for them. NASA has devoted money to this; the National Science Foundation and other countries are interested in doing this. We're building telescopes that are looking for the threat.
Tale skala je bila široka slabih trideset metrov, torej približno toliko kot tisti nad Tungusko in Arizono pred 50.000 leti. Te stvari so medle. Težko jih je videti in nebo je res veliko. Najprej jih moramo najti. Dobra vest je, da jih iščemo. NASA namenja sredstva za to. Nacionalna znanstvena fundacija pa tudi druge države se zelo zanimajo za to. Gradimo teleskope, ki iščejo
That's a great first step. But what's the second step? The second step is if we see one heading toward us, we have to stop it. What do we do? You've probably heard about the asteroid Apophis. If you haven't yet, you will. If you've heard about the Mayan 2012 apocalypse, you're going to hear about Apophis, because you're keyed in to all the doomsday networks, anyway.
grožnjo. To je pomemben prvi korak, a kateri je naslednji? Drugi korak je, da če vidimo kakšnega, ki se nam bliža, ga moramo ustaviti. Kaj storiti? Verjetno ste slišali za asteroid Apophis. Če niste, pa še boste. Če ste slišali za majevsko napoved apokalipse leta 2012, boste spoznali tudi Apophis, saj kaže, da ste seznanjeni z vsemi omrežji,
(Laughter)
povezanimi s koncem sveta.
Apophis is an asteroid that was discovered in 2004. It's roughly 250 [meters] across, so it's pretty big -- bigger than a football stadium. And it's going to pass by the Earth in April of 2029. And it's going to pass us so close that it's actually going to come underneath our weather satellites. The Earth's gravity is going to bend the orbit of this thing so much that if it's just right, if it passes through this region of space, this kidney-bean-shaped region called the keyhole, the Earth's gravity will bend it just enough that seven years later, on April 13 -- which is a Friday, I'll note -- in the year 2036 --
Apophis je asteroid, ki so ga odkrili leta 2004. Ima okoli 230 metrov premera, torej je precej velik - velik je, veste, večji od nogometnega stadiona - in mimo Zemlje bo potoval aprila 2029. Prišel bo tako blizu, da bo pravzaprav letel pod našimi vremenskimi sateliti. Zemljina gravitacija bo ukrivila orbito te zadeve do te mere, da če bo vse po sreči, če bo letel skozi to območje v vesolju, skozi tole regijo v obliki ledvice, ki ji pravimo ključavnica, bo Zemljina gravitacija ukrivila orbito ravno toliko, da bo sedem let kasneje, 13. aprila, ki je, naj povem, petek,
(Laughter)
leta 2036 ... (smeh)
you can't plan that kind of stuff --
... takih stvari ne morete načrtovati...
(Laughter)
takrat nas bo Apophis zadel. In ker meri
Apophis is going to hit us. And it's 250 meters across, so it would do unbelievable damage. The good news is that the odds of it actually passing through this keyhole and hitting us next go-around are one in a million, roughly -- very, very low odds. So I personally am not lying awake at night worrying about this at all. I don't think Apophis is a problem. In fact, Apophis is a blessing in disguise, because it woke us up to the dangers of these things. This thing was discovered just a few years ago and could hit us a few years from now. It won't, but it gives us a chance to study these kinds of asteroids.
250 metrov, bo naredil neverjetno škodo. Dobra novica je, da je verjetnost, da bi dejansko potoval skozi to ključavnico in nas zadel ob naslednjem prihodu, ena proti milijon, približno toliko ... to je zelo zelo majhna verjetnost, zato jaz zaradi tega ne izgubljam spanca od skrbi. Mislim, da Apophis ni problem. Pravzaprav je Apophis sreča v nesreči, saj nas opozarja na nevarnost takih stvari. Tole so odkrili pred nekaj leti in lahko bi nas zadelo čez nekaj let. Ne bo nas, a omogoča nam, da preučujemo
We didn't really necessarily understand these keyholes, and now we do, and it turns out that's really important, because how do you stop an asteroid like this? Well, let me ask you: What happens if you're standing in the road and a car's headed for you? What do you do? You do this. Right? Move, and the car goes past you. But we can't move the Earth, at least not easily, but we can move a small asteroid.
tovrstne asteroide. Prej nismo zares razumeli teh ključavnic, zdaj pa jih in izkaže se, da je to zelo pomembno, kajti kako ustaviti takšen asteroid? Naj vas vprašam, kaj se zgodi, če stojite sredi ceste in se vam približuje avto? Kaj storite? Tole. Je res? Premaknete se. Avto pelje mimo. A Zemlje ne moremo premakniti, vsaj ne zelo lahko, lahko pa premaknemo majhen asteroid.
And it turns out, we've even done it. In the year 2005, NASA launched a probe called Deep Impact, which slammed a piece of itself into the nucleus of a comet. Comets are very much like asteroids. The purpose wasn't to push it out of the way; the purpose was to make a crater to excavate the material and see what was underneath the surface of this comet, which we learned quite a bit about. We did move the comet a little tiny bit -- not very much, but that wasn't the point. However, think about this: This thing is orbiting the Sun at 10, 20 miles per second. We shot a space probe at it and hit it, OK? Imagine how hard that must be, and we did it. That means we can do it again. If we see an asteroid that's coming toward us, headed right for us, and we have two years to go? Boom! We hit it. You know, if you watch the movies --
In kot se izkaže, smo to celo storili. Leta 2005 je NASA lansirala sondo z imenom Deep Impact, ki je treščila v... treščila v jedro kometa. Kometi so zelo podobni asteroidom. Namen pa ni bil iztiriti komet. Namen je bil napraviti krater in izkopati material, da bi videli, kaj je pod površino kometa, o čemer smo dobili kar nekaj informacij. Komet smo rahlo premaknili, ne zelo, a to niti ni bil namen. Ampak premislite. Tale stvar kroži okoli sonca s hitrostjo 15 km ali 30 km na sekundo. Vanjo izstrelimo sondo in jo zadenemo. Prav? Predstavljajte si, kako težko mora to biti, a uspelo je. To pomeni, da nam lahko spet uspe. Če bi bilo treba, če bi videli, da se nam bliža asteroid, da gre naravnost proti nam in da imamo dve leti časa, bum! Zadeli bi ga. Lahko poskusite... saj veste, če gledate filme,
(Laughter)
bi lahko prišli na idejo,
you might think: Why don't we use a nuclear weapon? Well, you can try that, but the problem is timing. Shoot a nuclear weapon at this thing, you have to blow it up within a few milliseconds of tolerance, or else you'll miss it. And there are a lot of other problems with that; it's very hard to do. But just hitting something? That's pretty easy. I think even NASA can do that, and proved that they can.
čemu ne uporabiti jedrskega orožja? No, lahko poskusite, ampak problem je v časovni usklajenosti. Če v to stvar izstrelite jedrsko orožje, jo morate razstreliti v nekaj milisekundah, sicer jo boste zgrešili. Obstaja pa še kup drugih težav s tem. To bi bilo zelo težko izvesti. A samo zadeti nekaj? To je dokaj enostavno. Mislim, da celo NASA to zmore,
(Laughter)
in dokazali so, da lahko. (smeh)
The problem is, if you hit this asteroid, you've changed the orbit, you measure the orbit, then you find out, oh yeah, we just pushed it into a keyhole, and now it's going to hit us in three years. Well, my opinion is: fine! It's not hitting us in six months -- that's good.
Problem je v tem, kaj se zgodi, če zadenemo asteroid, mu spremenimo orbito, jo izmerimo in ugotovimo, da smo ga tako potisnili v ključavnico in da nas bo zadel čez tri leta. No, po moje je to v redu. Okej? Ne bo nas zadel čez šest mesecev. To je dobro.
Now we have three years to do something else. And you can hit it again. That's kind of ham-fisted; you might just push it into a third keyhole or whatever, so you don't do that. And this is the part -- it's the part I just love.
Zdaj imamo tri leta časa, da naredimo nekaj drugega. Lahko ga spet zadenemo. To je malo nerodno. S tem bi ga lahko potisnili v tretjo ključavnico ali kaj takega, torej ne delajte tega. Tole pa je del, ki ga naravnost ljubim. (smeh)
(Laughter)
Po velikem mačističnem "Rrrrr BAM! Tole stvar
After the big macho "Grr ... bam! We're gonna hit this thing in the face," then we bring in the velvet gloves.
bomo treščili v obraz," si nataknemo žametne rokavice.
(Laughter)
(smeh)
There's a group of scientists and engineers and astronauts, and they call themselves The B612 Foundation. For those of you who've read "The Little Prince," you understand that reference, I hope -- the little prince lived on an asteroid called B612. These are smart guys -- men and women -- astronauts, like I said, engineers. Rusty Schweickart, who was an Apollo 9 astronaut, is on this. Dan Durda, my friend who made this image, works here at Southwest Research Institute in Boulder, on Walnut Street. He created this image for this. He's actually one of the astronomers who works for them. If we see an asteroid that's going to hit the Earth and we have enough time, we can hit it to move it into a better orbit.
Obstaja skupina znanstvenikov in inženirjev in astronavtov in imenujejo se Fundacija B612. Za tiste med vami, ki ste prebrali Malega princa, je referenca razumljiva, vsaj upam. Mali princ je živel na asteroidu, ki se je imenoval B612. To so pametni moški in ženske, astronavti, kot pravim, inženirji. Rusty Schweickart, ki je bil astronavt na Apollu 9, je del skupine. Dan Durda, moj prijatelj, ki je napravil tole podobo, dela tule na Southwest Research Institutu v Boulderju, na Walnut Street. Tole sliko je naredil za to priložnost in je v bistvu eden od astronomov, ki dela zanje. Če vidimo asteroid, ki naj bi zadel Zemljo, in če imamo dovolj časa, ga lahko zadenemo in premaknemo v boljšo orbito. Potem pa sprožimo
But then what we do is launch a probe that has to weigh a ton or two. It doesn't have to be huge -- a couple of tons, not that big -- and you park it near the asteroid. You don't land on it, because these things are tumbling end over end. It's very hard to land on them. Instead you get near it. The gravity of the asteroid pulls on the probe, and the probe has a couple of tons of mass. It has a little tiny bit of gravity, but it's enough that it can pull the asteroid, and you have your rocket set up -- you can barely see it here, but there's rocket plumes -- and these guys are connected by their own gravity, and if you move the probe very slowly -- very, very gently, you can very easily finesse that rock into a safe orbit. You can even put in orbit around the Earth where we could mine it, although that's a whole other thing; I won't go into that.
sondo, ki mora tehtati tono ali dve. Ni treba, da je ogromna... nekaj ton, ne prav velika... in jo parkiramo blizu asteroida. Ne pristanemo na njem, ker se te zadeve kar naprej prevračajo. Zelo težko je pristati na njih. Namesto tega se mu približamo. Gravitacija asteroida privlači sondo in sonda ima nekaj ton mase. Ima majceno gravitacijo, a dovolj, da povleče asteroid, mi pa imamo pripravljene rakete, da lahko ... oh, tule se komaj kaj vidi, ampak tole so raketna krila...in v bistvu sta ti dve zadevi povezani z njuno lastno gravitacijo, in če sondo zelo počasi, zelo zelo nežno premaknete, lahko brez težav potisnete skalo v varno orbito. Lahko bi jo celo postavili v orbito okoli Zemlje, kjer bi lahko na njej rudarili, ampak to je čisto nekaj drugega. Ne bom šel v podrobnosti.
(Laughter)
(smeh)
But we'd be rich!
Ampak postali bi bogati!
(Laughter)
(smeh)
So think about this, right? There are these giant rocks flying out there, and they're hitting us, and they're doing damage to us. But we've figured out how to do this, and all the pieces are in place to do this. We have astronomers with telescopes, looking for them. We have very, very smart people, who are concerned about this and figuring out how to fix the problem, and we have the technology to do this. This probe actually can't use chemical rockets. Chemical rockets provide too much thrust, too much push. The probe would just shoot away.
Razmislite o tem, prav? Tam zunaj okoli nas letajo ogromne skale in nas zadevajo in nam povzročajo škodo, ampak ugotovili smo, kako se s tem soočiti in vsi koščki, ki jih potrebujemo, so na svojem mestu. Imamo astronome s teleskopi, ki jih iščejo. Imamo pametne ljudi, zelo zelo pametne ljudi, ki jih to skrbi in ugotavljajo, kako urediti težavo, imamo pa tudi tehnologijo. Tale sonda ne more uporabljati kemičnih raket. Kemične rakete povzročijo prevelik sunek, preveč potiska. Sonda bi enostavno odletela stran.
We invented something called an ion drive, which is a very, very, very low-thrust engine. It generates the force a piece of paper would have on your hand -- incredibly light, but it can run for months and years, providing that very gentle push. If anybody here is a fan of the original "Star Trek," they ran across an alien ship that had an ion drive, and Spock said, "They're very technically sophisticated. They're a hundred years ahead of us with this drive." Yeah, we have an ion drive now. We don't have the Enterprise, but we've got an ion drive now.
Izumili smo nekaj, kar se imenuje ionski pogon, kar je motor z zelo zelo nizkim sunkom. Ustvarja silo, kakršno bi imel košček papirja na vaši dlani, neverjetno lahko, a lahko teče mesece in leta in zagotavlja ta nežen potisk. Če je kdo med vami ljubitelj originalnega Star Treka, oni so naleteli na vesoljsko ladjo, ki je imela ionski pogon, in Spock je dejal: "Tehnično so zelo razviti. S tem pogonom so sto let pred nami." Ja, zdaj pa imamo ionski pogon. (smeh) Nimamo ladje Enterprise, ampak
(Laughter)
imamo pa ionski pogon.
(Applause)
(aplavz)
Spock.
Spock.
(Laughter) So ... That's the difference -- that's the difference between us and the dinosaurs. This happened to them. It doesn't have to happen to us. The difference between the dinosaurs and us is that we have a space program and we can vote, and so we can change our future.
(smeh) Torej... to je razlika, to je razlika med nami in dinozavri. Njim se je to zgodilo. Ni treba, da se tudi nam. Razlika med dinozavri in nami je v tem, da imamo vesoljski program in volilno pravico, tako da lahko spremenimo prihodnost.
(Laughter)
(smeh)
We have the ability to change our future. Sixty-five million years from now, we don't have to have our bones collecting dust in a museum. Thank you very much.
Imamo sposobnost spreminjati svojo prihodnost. Čez 65 milijonov let ni treba, da bi naše kosti zaprašene sedele v kakem muzeju.
(Applause)
Hvala lepa.