I want to talk to you about something kind of big. We'll start here. Sixty-five million years ago --
Chcel by som s vami dnes niečo prebrať, niečo veľké. Začneme niekde tu. Pred 65 miliónmi rokov
(Laughter)
mali dinosaury naozaj zlý deň.
the dinosaurs had a bad day.
(Smiech)
(Laughter)
Kus kameňa, asi šesť míľ v priemere,
A chunk of rock six miles across, moving something like 50 times the speed of a rifle bullet, slammed into the Earth. It released its energy all at once, and it was an explosion that was mind-numbing. If you took every nuclear weapon ever built at the height of the Cold War, lumped them together, and blew them up at the same time, that would be one one-millionth of the energy released at that moment. The dinosaurs had a really bad day. OK?
narazil rýchlosťou asi 50-krát, rýchlejšou ako strela z pušky, narazil na povrch Zeme. Všetka energia sa uvolnila naraz, a explózia, ktorú spôsobil, bola ohromujúca. Ak si zoberieme všetky jadrové zbrane, ktoré sme kedy vyrobili v samotnom rozkvete Studenej vojny, zviazali ich dokopy a vyhodili ich do vzduchu všetky naraz, tak by to bolo jedna milióntina energie, ktorá sa v tom momente uvolnila. Pre dinosaurov naozaj zlý deň. Jasné?
Now, a six-mile-wide rock is very large. We all live here in Boulder. If you look out your window and see Longs Peak -- you're probably familiar with it -- now, scoop up Longs Peak and put it out in space. Take ... Meeker, Mt. Meeker. Lump that in there, and put that in space as well. And Mt. Everest. And K2. And the Indian peaks. Then you're starting to get an idea of how much rock we're talking about, OK? We know it was that big because of the impact it had and the crater it left. It hit in what we now know as Yucatan, the Gulf of Mexico. You can see here, there's the Yucatan Peninsula, if you recognize Cozumel off the east coast there. Here is how big of a crater was left. It was huge.
Nuž, šesť míľový kameň je veľmi veľký. Tu, na čom žijeme, je kameň. Ak by ste sa pozreli von oknom, uvideli by ste Longs Peak, asi ho všetci poznáte. Predstavte si, že ho vykopeme a pošleme ho do vesmíru. Zoberme si Meeker, horu Meeker. Vykopeme aj ju, a tiež ju pošleme do vesmíru. A tak isto aj Everest a K2-ku. A aj Indiánske pohorie. To by mohlo stačiť na to, aby ste si mohli vytvoriť predstavu, o akom množstve kameňa sa bavíme, rozumieme si? Aký bol veľký vieme podľa toho aký po sebe zanechal kráter a aké to malo následky. Padol v oblasti známej ako Jukatán, Mexický záliv. Môžete vidieť na obrázku, tu je Jukatanský polostrov, a možno poznáte ostrov Cozumel. na východnom pobreží. A tu vidíte aký veľký zanechal kráter.
To give you a sense of the scale ... there you go. The scale here is 50 miles on top, a hundred kilometers on the bottom. This thing was 300 kilometers across -- 200 miles -- an enormous crater that excavated out vast amounts of earth that splashed around the globe and set fires all over the planet, threw up enough dust to block out the sun. It wiped out 75 percent of all species on Earth. Now, not all asteroids are that big.
Bol obrovský. Aby ste mali predstavu o mierke, dobre, presne tak. Tu ju máte, je 50 míl hore, a sto kilometrov na spodku. Táto vec bola 300 kilometrov v priemere -- 200 míľ -- ohromný kráter, ktorý vymrštil do vzduchu obrovské množstvo zeme, ktorá dopadala na celú zem a rozpálila požiare na celej planéte, vzniesol sa prach, ktorý zatienil slnko. Vyhladil 75 percent zo všetkých druhov na Zemi. Nuž, ale nie všetky asteroidy sú také obrovské.
Some of them are smaller. Here is one that came in over the United States in October of 1992. It came in on a Friday night. Why is that important? Because back then, video cameras were just starting to become popular, and parents would bring them to their kids' football games to film their kids playing football. And since this came in on a Friday, they were able to get this great footage of this thing breaking up as it came in over West Virginia, Maryland, Pennsylvania and New Jersey until it did that to a car in New York.
Niektoré z nich sú aj menšie. Jeden z nich prišiel a preletel ponad Spojené Štáty v októbri 1992. Bola to piatočná noc. Prečo to spomínam? Pretože vtedy boli video kamery len na začiatku svojej popularity a ľudia ich začali nosiť; rodičia ich začali nosiť na futbalové zápasy svojich detí a natáčali, ako hrajú futbal. A keďže tento priletel v piatok, môžeme si teraz pozrieť ich úžasný záznam, ako sa rozpadáva a postupuje ďalej ponad Západnú Virgíniu, Maryland, Pennsylvániu a New Jersy, až kým nespôsobil toto na aute v New Yorku.
(Laughter)
(Smiech)
Now, this is not a 200-mile-wide crater, but then again, you can see the rock, which is sitting right here, about the size of a football, that hit that car and did that damage. Now, this thing was probably about the size of a school bus when it first came in. It broke up through atmospheric pressure, it crumbled, and then the pieces fell apart and did some damage. Now, you wouldn't want that falling on your foot or your head, because it would do that to it. That would be bad. But it won't wipe out, you know, all life on Earth, so that's fine.
No, nie je to 200 míľ široký kráter, ale opakujem, vidíte ten kameň ktorý sa tam povaľuje, a má veľkosť futbalovej lopty, to ten narazil do auta a spôsobil to, čo vidíte. Keď sem ten kameň priletel, mal pôvodne veľkosť školského autobusu. Rozbil sa o tlak atmosféry, kde sa roztrieštil, a jeho kúsky sa rozleteli a narobili trocha škody. Určite by ste nechceli, aby to pristálo na vašej nohe alebo na hlave, pretože by vám to urobilo toto. A to by bolo zle. Ale určite by to, samozrejme, nevyhubilo všetok život
But it turns out, you don't need something six miles across to do a lot of damage. There is a median point between tiny rock and gigantic rock, and in fact, if any of you have ever been to near Winslow, Arizona, there is a crater in the desert there that is so iconic that it is actually called "Meteor Crater." To give you a sense of scale, this is about a mile wide. If you look up at the top, that's a parking lot, and those are recreational vehicles right there. So it's about a mile across, 600 feet deep. The object that formed this was probably about 30 to 50 yards across, so roughly the size of Macky Auditorium here. It came in at speeds that were tremendous, slammed into the ground, blew up, and exploded with the energy of roughly a 20-megaton nuclear bomb -- a very hefty bomb. This was 50,000 years ago, so it may have wiped out a few buffalo or antelope, or something like that out in the desert, but it probably would not have caused global devastation.
na Zemi, takže sme v pohode. Ale zistili sme, že na to, aby boli napáchané veľké škody, nepotrebujeme šesť míľovú skalu. Existuje zlomová hodnota medzi malým kameňom a gigantickou skalou, a ak ste náhodou boli blízko Winslow v Arizone, tak tam je v púšti kráter, a ten je taký názorný, že ho aj nazvali Kráter meteoru. Aby sme si ukázali veľkosť, je takmer míľu široký. Ak sa pozriete na jeho hornú časť, tak to je parkovisko, a na ňom sú autá z turistami. Takže je asi míľu široký, 200 metrov hlboký. Objekt, ktorý toto vyformoval bol asi tak od 40 metrov v priemere, takže asi vo veľkosti tejto prednáškovej miestnosti. Priletel rýchlosťou, ktorá bola ohromujúca, narazil do zeme, roztrieštil sa a spôsobil explóziu s energiou asi 20 megatonovej nukleárnej bomby, celkom slušný macko. Stalo sa to pred 50 000 rokmi, takže to mohlo vyhladiť všetkých bizónov alebo antilopy, alebo niečo podobné, čo žije v púšti, ale pravdepodobne by to nespôsobilo
It turns out that these things don't have to hit the ground
celosvetovú katastrofu.
to do a lot of damage. Now, in 1908, over Siberia, near the Tunguska region -- for those of you who are Dan Aykroyd fans and saw "Ghostbusters," when he talked about the greatest cross-dimensional rift since the Siberia blast of 1909, where he got the date wrong, but that's OK.
Ukázalo sa, že tieto veci nemusia dopadnúť na zem na to, aby napáchali značnú škodu. Napríklad, v roku 1908, nad Sibírom, blízko pri Tunguskej oblasti --- pre tých, ktorí ste fanúšikovia Dana Aykroyda a videli ste "Krotiteľov duchov," tak si budete pamätať, ako hovoril o najväčšej multidimenzionálnej trhline od výbuchu na Sibíri v roku 1909, čo mimochodom uviedol s chybným rokom, ale to je okej. (Smiech)
(Laughter)
Bolo to v roku 1908. To je v poriadku. S tým dokážem prežiť.
It was 1908. That's fine. I can live with that.
(smiech)
(Laughter)
Another rock came into the Earth's atmosphere and this one blew up above the ground, several miles up above the surface of the Earth. The heat from the explosion set fire to the forest below it, and then the shock wave came down and knocked down trees for hundreds of square miles. This did a huge amount of damage. And again, this was a rock probably roughly the size of this auditorium that we're sitting in. In Meteor Crater, it was made of metal, and metal is much tougher, so it made it to the ground. The one over Tunguska was probably made of rock, and that's much more crumbly, so it blew up in the air.
Do našej atmosféry priletela ďalšia skala a táto vybuchla nad zemou, niekoľko míľ nad povrchom Zeme. Táto explózia vytvorila oheň a zapálila lesy pod ňou, a tlaková vlna udrela smerom dole a polámala stromy v rozlohe stoviek štvorcových míľ. Spôsobila obrovské škody. A znova, bavíme sa tu o skale pravdepodobne asi o veľkosti tohto auditória, v ktorom sedíme. V Meteoritnom krátery, to bola asteroid z kovu, a keďže je kov tvrdší, dostal sa asteroid až na povrch zeme. Skala z Tunguska bola pravdepodobne z kameňa, a tá je oveľa krehkejšia, takže
Either way, these are tremendous explosions -- 20 megatons. Now, when these things blow up, they're not going to do global ecological damage. They're not going to do something like the dinosaur killer did. They're just not big enough. But they will do global economic damage, because they don't have to hit, necessarily, to do this kind of damage. They don't have to do global devastation. If one of these things were to hit pretty much anywhere, it would cause a panic. But if it came over a city, an important city -- not that any city is more important than others, but some of them we depend on more on the global economic basis -- that could do a huge amount of damage to us as a civilization. So, now that I've scared the crap out of you --
vybuchla ešte vo vzduchu. V každom prípade, toto sú ohromujúce explózie, 20 megaton. Nuž, keď tieto explózie nastanú, nespôsobia hneď celosvetovú ekologickú katastrofu. Určite nespôsobia nič podobné, ako to, čo vyhubilo dinosaury. Jednoducho nie sú dostatočne veľké. Ale spôsobia celosvetovú ekonomickú katastrofu, pretože nemusia naraziť, nie nevyhnutne, aby spôsobili celosvetovú katastrofu. Nepotrebujú zasiahnuť svojou silou celý svet. Ak by mala niektorá z týchto vecí zasiahnuť hocktoré miesto, spôsobilo by to paniku. Ale ak by letela na mesto, na dôležité mesto --- nie, že by bolo niektoré mesto dôležitejšie ako iné, ale na niektorých je naša globálna ekonomika závislejšia ako na iných --- spôsobilo by to nespočítateľné škody nám ako civilizácii.
No, takže, keď som vás už dostatočne vystrašil...
(Laughter)
(Smiech)
what can we do about this? This is a potential threat. Let me note that we have not had a giant impact like the dinosaur killer for 65 million years. They're very rare. The smaller ones happen more often, but probably on the order of a millennium, every few centuries or every few thousand years. But it's still something to be aware of. Well, what do we do about them? The first thing we have to do is find them. This is an image of an asteroid that passed us in 2009. It's right here. But you can see that it's extremely faint. I don't know if you can see that in the back row. These are just stars.
ako by sme si s tým vedeli poradiť? Dobre? Toto je potenciálna hrozba. Len pre informáciu, náraz podobný tomu, ktorý vyhubil dinosaury, sme tu nemali ani jeden. Za posledných 65 miliónov rokov. Sú veľmi vzácne. Tie menšie sú naopak oveľa častejšie, ale pravdepodobne každé milénium, možno raz za pár storočí alebo raz za tisíc rokov, ale mali by sme sa pred tým mať na pozore. Nuž, čo s nimi teda urobíme? Prvú vec, čo by sme mali spraviť, je ich nájsť. Toto je snímok asteroidu, ktorý preletel okolo nás v roku 2009. Tu ho vidíte. Ale ako vidíte, je to veľmi nezreteľné. Ani neviem, či ho vôbec rozpoznáte vy zo zadných radov. Toto sú len hviezdy.
This is a rock that was about 30 yards across, so roughly the size of the ones that blew up over Tunguska and hit Arizona 50,000 years ago. These things are faint. They're hard to see, and the sky is really big. We have to find these things first. Well, the good news is, we're looking for them. NASA has devoted money to this; the National Science Foundation and other countries are interested in doing this. We're building telescopes that are looking for the threat.
Bola to skala s rozmermi asi tridsať metrov v priemere, takže zhruba s rovnakými rozmermi ako tie, čo vybuchli nad Tunguskou oblasťou, a tie z Arizony spred 50 000 rokov. Sú naozaj nezreteľné. Len tak ich nezbadáte, keďže obloha je príliš veľká. Najskôr ich musíme nájsť. Dobrá správa je, že už ich hľadáme. NASA na to vyčlenila fondy. Národný Vedecký Fond, ostatné krajiny majú o tento cieľ veľký záujem. Staviame teleskopy, ktoré hľadajú
That's a great first step. But what's the second step? The second step is if we see one heading toward us, we have to stop it. What do we do? You've probably heard about the asteroid Apophis. If you haven't yet, you will. If you've heard about the Mayan 2012 apocalypse, you're going to hear about Apophis, because you're keyed in to all the doomsday networks, anyway.
hrozbu. To je naozaj veľkú krok vpred, ale čo bude druhý krok? Druhým krokom je, že zbadáme hrozbu, ako sa k nám približuje, a musíme ju zastaviť. Ako to spravíme? Pravdepodobne ste už počuli o asteroide Apophis. Ak ste ešte nepočuli, tak teraz budete. Ak ste počuli o Májskej apokalypse, čo nastane v roku 2012, tak sa definitívne dopočujete o Apophise, pretože to sú spoločné menovatele všetkých
(Laughter)
sietí o apokalypse.
Apophis is an asteroid that was discovered in 2004. It's roughly 250 [meters] across, so it's pretty big -- bigger than a football stadium. And it's going to pass by the Earth in April of 2029. And it's going to pass us so close that it's actually going to come underneath our weather satellites. The Earth's gravity is going to bend the orbit of this thing so much that if it's just right, if it passes through this region of space, this kidney-bean-shaped region called the keyhole, the Earth's gravity will bend it just enough that seven years later, on April 13 -- which is a Friday, I'll note -- in the year 2036 --
Asteroid Apophis bol objavený v roku 2004. Má zhruba 250 metrov v priemere, takže je celkom veľký - naozaj veľký, predstavte si, že je väčší ako futbalový štadión -- a približne v apríli 2029 preletí okolo Zeme. A preletí okolo nás tak tesne, že sa mu reálne podarí podletieť pod naše satelity pre predpoveď počasia. Vlastná gravitácia Zeme ovplyvní orbit tohto asteroidu v takom rozsahu, že ak bude dostatočná, a asteroid preletí presne cez túto oblasť, cez túto oblasť v tvare fazule zvanej kľúčová dierka, tak gravitácia Zeme ohne jeho orbit tak, že presne o sedem rokov neskôr 13. apríla, čo je presne v piatok, pripomínam,
(Laughter)
v roku 2036...(Smiech)
you can't plan that kind of stuff --
-- toto jednoducho nenaplánujete --
(Laughter)
Apophis nás zasiahne. A keďže je
Apophis is going to hit us. And it's 250 meters across, so it would do unbelievable damage. The good news is that the odds of it actually passing through this keyhole and hitting us next go-around are one in a million, roughly -- very, very low odds. So I personally am not lying awake at night worrying about this at all. I don't think Apophis is a problem. In fact, Apophis is a blessing in disguise, because it woke us up to the dangers of these things. This thing was discovered just a few years ago and could hit us a few years from now. It won't, but it gives us a chance to study these kinds of asteroids.
250 metrov široký, jeho dopad bude neuveriteľne zničujúci. Dobrou správou je, že pravdepodobnosť toho že okolo nás preletí presne cez túto oblasť a trafí nás pri ďalšom prelete je jedna k miliónu, zhruba -- to je veľmi, veľmi, malá pravdepodobnosť, takže je osobne sa kvôli tomu večer nebudím a nestrachujem sa preto. Nemyslím si totiž, že problém je v Apophise. Vlastne, Apophis je v podstate požehnanie, pretože nás to prebudilo k všímaniu si nebezpečenstva podobných udalostí. Tento asteroid bol objavený len pred pár rokmi, a takmer nás pred pár rokmi trafil. Síce nás netrafil, ale dal nám šancu preštudovať
We didn't really necessarily understand these keyholes, and now we do, and it turns out that's really important, because how do you stop an asteroid like this? Well, let me ask you: What happens if you're standing in the road and a car's headed for you? What do you do? You do this. Right? Move, and the car goes past you. But we can't move the Earth, at least not easily, but we can move a small asteroid.
ho a naučiť sa niečo o týchto asteroidoch. Nikdy sme nerozumeli podstate takzvaných kľúčových dierok, a teraz sa ukazuje, že je to naozaj dôležité, pretože ako inak sa nám podarí zastaviť asteroid tejto veľkosti? Nuž, položme si otázku, čo by ste robili, ak by ste stáli v strede cesty a zistili by ste, že priamo na vás ide auto? No čo by ste urobili? Urobíte toto. Správne? Pohnete sa. A auto vás pekne obíde. Ale keďže Zem nevieme pohnúť, teda aspoň nie tak ľahko, ale vieme pohnúť malým asteroidom.
And it turns out, we've even done it. In the year 2005, NASA launched a probe called Deep Impact, which slammed a piece of itself into the nucleus of a comet. Comets are very much like asteroids. The purpose wasn't to push it out of the way; the purpose was to make a crater to excavate the material and see what was underneath the surface of this comet, which we learned quite a bit about. We did move the comet a little tiny bit -- not very much, but that wasn't the point. However, think about this: This thing is orbiting the Sun at 10, 20 miles per second. We shot a space probe at it and hit it, OK? Imagine how hard that must be, and we did it. That means we can do it again. If we see an asteroid that's coming toward us, headed right for us, and we have two years to go? Boom! We hit it. You know, if you watch the movies --
A ukázalo sa, že sme to už urobili. V roku 2005 poslala NASA sondu, ktorú nazvala Deep Impact, ktorá narazila do -- ktorá vystrelila malú súčasť seba do jadra kométy. Kométy sú veľmi podobné asteroidom. Jej účelom nebolo to, aby sme kométu posunuli. Jej účelom bolo vytvoriť kráter na odobranie vzoriek materiálu aby sme zistili, čo sa skrýva vo vnútri, pod porvchom kométy, čo nám prinieslo naozaj veľké poznatky. Kométu sa nám ale podarilo posunúť o malý kúsok, nie veľmi veľký, ale o to nám nejde. Takže, pozrime sa na to. Kométa obieha okolo Slnka rýchlosťou 10 míľ za sekundu, 20 míľ za sekundu. Vystrelili sme na ňu sondu a trafili sme ju. Chápete? Predstavte si, aké to muselo byť náročné, aby sme to dokázali. A znamená to, že to vieme zopakovať. Ak nastane čas, a uvidíme, ako sa k nám blíži asteroid a miery priamo na nás, a zostanú nám na to dva roky, bum! Trafíme ho. Môžeme sa pokúsiť -- viete, ak chodíte
(Laughter)
do kina, môžete si pomyslieť,
you might think: Why don't we use a nuclear weapon? Well, you can try that, but the problem is timing. Shoot a nuclear weapon at this thing, you have to blow it up within a few milliseconds of tolerance, or else you'll miss it. And there are a lot of other problems with that; it's very hard to do. But just hitting something? That's pretty easy. I think even NASA can do that, and proved that they can.
prečo nepoužijeme atómové zbrane? Nuž, teda, mohli by sme to vyskúšať, ale probém je v načasovaní. Ak by ste na asteroid vystrelili atómovku, musela by vybuchnúť presne v čase s presnosťou na pár milisekúnd, inak by ste netrafili. A okrem toho sú s tým spojené aj iné problémy. Naozaj je to ťažké. Jednoducho niečo trafiť? To je celkom ľahké. Myslím, že aj NASA by to dokázala,
(Laughter)
a dokonca to už aj dokázali. (Smiech)
The problem is, if you hit this asteroid, you've changed the orbit, you measure the orbit, then you find out, oh yeah, we just pushed it into a keyhole, and now it's going to hit us in three years. Well, my opinion is: fine! It's not hitting us in six months -- that's good.
Problém nastane vtedy, ak trafíme asteroid, zmeníme jeho orbit, zmeriame to, ako sme ju zmenili, a zistíme, oh, nuž, práve sme ho nasmerovali presne do kľúčovej dierky, takže do nás presne o tri roky narazí. Ak chcete vedieť môj názor, dobre. Dobre? Veď to nebude ani o šesť mesiacov. To je dobre.
Now we have three years to do something else. And you can hit it again. That's kind of ham-fisted; you might just push it into a third keyhole or whatever, so you don't do that. And this is the part -- it's the part I just love.
Aspoň máme tri roky na to, aby sme pripravili niečo iné. A možeme ho trafiť ešte raz. To by bolo trochu nešťastné riešenie. Náhodou by sme ho dostali do tretej dierky alebo ešte horšie, takže toto nie je správny prístup. A toto je chvíľa, toto je chvíľa, ktorú zbožnujem. (Smiech)
(Laughter)
Po celom tom "mačovskom" "Rrrrrr BAM! Ideme
After the big macho "Grr ... bam! We're gonna hit this thing in the face," then we bring in the velvet gloves.
do toho so všetkým, čo máme." si zoberieme zamatové rukavičky.
(Laughter)
(Smiech)
There's a group of scientists and engineers and astronauts, and they call themselves The B612 Foundation. For those of you who've read "The Little Prince," you understand that reference, I hope -- the little prince lived on an asteroid called B612. These are smart guys -- men and women -- astronauts, like I said, engineers. Rusty Schweickart, who was an Apollo 9 astronaut, is on this. Dan Durda, my friend who made this image, works here at Southwest Research Institute in Boulder, on Walnut Street. He created this image for this. He's actually one of the astronomers who works for them. If we see an asteroid that's going to hit the Earth and we have enough time, we can hit it to move it into a better orbit.
Existuje skupina vedcov, inžinierov a astronautov, a tí sa medzi sebou volajú The B612 Foundation. Tí z vás, ktorí čítali Malého princa od Saint-Exupéryho, pochopia pôvod názvu, aspoň dúfam. Malý princ žil na asteroide, ktorý sa volal B612. Ide o naozaj múdrych ľudí -- mužov a ženy -- astronautov, ako som už spomínal, a inžinierov. Je tam aj Rusty Schweickart, astronaut, ktorý bol v Apollo 9. Dan Durda, môj priateľ, a ten, kto urobil tento obrázok a pracuje v Juhozápadnom Výskumnom Insštitúte v Boulderi, na Walnut street. Spravil tento obrázok, a je vlastne jeden z astronómov, ktorý pre nich pracuje. Ak uvidíme asteroid, ktorý by mohol zasiahnuť Zem, a máme dostatok času, môžeme ho trafiť a posunúť ho na lepšiu dráhu. Aby sa to podarilo, musíme vypustiť
But then what we do is launch a probe that has to weigh a ton or two. It doesn't have to be huge -- a couple of tons, not that big -- and you park it near the asteroid. You don't land on it, because these things are tumbling end over end. It's very hard to land on them. Instead you get near it. The gravity of the asteroid pulls on the probe, and the probe has a couple of tons of mass. It has a little tiny bit of gravity, but it's enough that it can pull the asteroid, and you have your rocket set up -- you can barely see it here, but there's rocket plumes -- and these guys are connected by their own gravity, and if you move the probe very slowly -- very, very gently, you can very easily finesse that rock into a safe orbit. You can even put in orbit around the Earth where we could mine it, although that's a whole other thing; I won't go into that.
sondu o hmotnosti jednej alebo dvoch ton. Nemusí byť veľká -- len pár ton, nič veľkého -- a zaparkujeme ju v blízkosti asteroidu. Nebudeme na asteroid pristávať, pretože sú veľmi nemotorné a vôbec. Pristáť na nich je veľmi ťažké. Stačí sa dostať do jeho blízkosti. Gravitácia asteroidu sa previaže so sondou, a sonda bude na asteroid pôsobiť svojou hmotnosťou. Má len maličkú gravitačnú silu, ale je to dosť na to, aby odtiahla asteroid; a na sonde máme rakety na pohyb, a tak môžemee -- oh, takmer ich tu nevidno, ale sú tam raketové trisky -- a vieme, v podstate, títo chlapci sú spolu prepojení ich vlastnou gravitáciou, a ak budeme pomaly hýbať sondou, veľmi, veľmi jemne, veľmi obratne sa nám podarí posunúť asteroid na bezpečnú dráhu. Môžeme ju dokonca zmeniť tak, aby obiehal okolo Zeme kde by sme z neho mohli ťažiť, i keď to je asi celkom iná vec. O tom som hovoriť nechcel.
(Laughter)
(Smiech)
But we'd be rich!
Ale boli by sme bohatí!
(Laughter)
(Smiech)
So think about this, right? There are these giant rocks flying out there, and they're hitting us, and they're doing damage to us. But we've figured out how to do this, and all the pieces are in place to do this. We have astronomers with telescopes, looking for them. We have very, very smart people, who are concerned about this and figuring out how to fix the problem, and we have the technology to do this. This probe actually can't use chemical rockets. Chemical rockets provide too much thrust, too much push. The probe would just shoot away.
Len sa nad tým zamyslite, dobre? Tam vonku okolo nás poletujú obrovské kamene, a narážajú do nás, a spôsobujú nám veľké škody, ale my sme prišli na to, čo s tým robiť, a všetko, čo na to potrebujeme, máme k dispozícii. Máme k dispozícii astronómov s teleskopmi, ktorí ich hľadajú. Máme tu múdrych ľudí, veľmi, veľmi múdrych ľudí, ktorí majú záujem o veci a vedia prísť s rozumným riešením pre daný problém, a my máme technológiu, aby sme ich podporili. Táto sonda asi nebude môcť použiť chemické rakety. Chemické rakety pôsobia veľkou silou, vytvárajú veľký vztlak. Jednoducho povedané by sondu odstrelili.
We invented something called an ion drive, which is a very, very, very low-thrust engine. It generates the force a piece of paper would have on your hand -- incredibly light, but it can run for months and years, providing that very gentle push. If anybody here is a fan of the original "Star Trek," they ran across an alien ship that had an ion drive, and Spock said, "They're very technically sophisticated. They're a hundred years ahead of us with this drive." Yeah, we have an ion drive now. We don't have the Enterprise, but we've got an ion drive now.
Preto sme vynašli niečo ako iónový pohon, čo je v preklade pohon s veľmi malým ťahom. Vytvára silu, s akou by na vašu ruku pôsobil kúsok papiera, naozaj veľmi malú, ale dokáže fungovať mesiace alebo roky a dodávať veľmi malý tlak. Ak je medzi vami fanúšik pôvodných dielov "Start Trek," tak oni raz narazili na mimozemskú loď, ktorá mala iónový motor, a Spock povedal, "Sú veľmi technický sofistikovaný. Z týmto motorom sú stovky rokov vývoja pred nami." Presne tak, a my máma iónový motor už dnes. (Smiech) Ešte nemáme Enterprise, ale
(Laughter)
už máme iónový pohon.
(Applause)
(Potlesk)
Spock.
Spock.
(Laughter) So ... That's the difference -- that's the difference between us and the dinosaurs. This happened to them. It doesn't have to happen to us. The difference between the dinosaurs and us is that we have a space program and we can vote, and so we can change our future.
(Smiech) Takže... toto je rozdiel, toto je rozdiel medzi nami a dinosaurami. Toto sa stalo im. Ale nám sa to už stať nemusí. Rozdiel medzi dinosaurami a nami je, že my máme lety do vesmíru a dokážeme hlasovať, a že my dokážeme zmeniť našu budúcnosť.
(Laughter)
(Smiech)
We have the ability to change our future. Sixty-five million years from now, we don't have to have our bones collecting dust in a museum. Thank you very much.
Máme schopnosť zmeniť našu budúcnosť. O 65 miliónov rokov od teraz sa nebudeme musieť pozerať na naše kosti ako zapadajú prachom v múzeu.
(Applause)
Ďakujem vám veľmi pekne.