I want to talk to you about something kind of big. We'll start here. Sixty-five million years ago --
Chciałbym z wami porozmawiać o czymś wielkim. Zaczniemy tutaj. 65 milionów lat temu
(Laughter)
dinozaury miały pechowy dzień.
the dinosaurs had a bad day.
(Śmiech)
(Laughter)
Kawałek skały o szerokości sześciu mil,
A chunk of rock six miles across, moving something like 50 times the speed of a rifle bullet, slammed into the Earth. It released its energy all at once, and it was an explosion that was mind-numbing. If you took every nuclear weapon ever built at the height of the Cold War, lumped them together, and blew them up at the same time, that would be one one-millionth of the energy released at that moment. The dinosaurs had a really bad day. OK?
poruszający się z prędkością 50 razy większą od prędkości kuli wystrzelonej z karabinu, uderzył w Ziemię. Uwolnił całą swoją energię naraz i ta eksplozja była wręcz otępiająca. Jeśli wzięlibyście jakąkolwiek broń nuklearną skonstruowaną w szczytowym okresie Zimnej Wojny, gdybyście połączyli je i wysadzili w tej samej chwili, byłaby to jedna milionowa energii uwolnionej w tamtym momencie. Dinozaury miały naprawdę bardzo zły dzień. Jasne?
Now, a six-mile-wide rock is very large. We all live here in Boulder. If you look out your window and see Longs Peak -- you're probably familiar with it -- now, scoop up Longs Peak and put it out in space. Take ... Meeker, Mt. Meeker. Lump that in there, and put that in space as well. And Mt. Everest. And K2. And the Indian peaks. Then you're starting to get an idea of how much rock we're talking about, OK? We know it was that big because of the impact it had and the crater it left. It hit in what we now know as Yucatan, the Gulf of Mexico. You can see here, there's the Yucatan Peninsula, if you recognize Cozumel off the east coast there. Here is how big of a crater was left. It was huge.
Skała o szerokości 9 km jest ogromna. My wszyscy mieszkamy w Boulder. Jeśli wyjrzycie przez okno, zobaczycie Long's Peak, prawdopodobnie znacie jego wysokość. Weźcie taki Long's Peak i wstawcie go w przestrzeń kosmiczną. Dołączcie do tego Mount Meeker i umieśćcie w kosmosie, do tego Mount Everest i K2 oraz Indyjskie szczyty. Teraz już macie pojęcie o jak wielkiej skale rozmawiamy, tak? Wiemy, że była tak wielka na podstawie jej siły uderzenia i krateru jaki pozostawiła po sobie. Asteroida uderzyła w region znany dzisiaj jako Jukatan, w Zatoce Meksykańskiej. Tutaj widzimy Półwysep Jukatan, być może rozpoznajecie Cozumel na wschodnim wybrzeżu. Oto jak duży krater pozostał.
To give you a sense of the scale ... there you go. The scale here is 50 miles on top, a hundred kilometers on the bottom. This thing was 300 kilometers across -- 200 miles -- an enormous crater that excavated out vast amounts of earth that splashed around the globe and set fires all over the planet, threw up enough dust to block out the sun. It wiped out 75 percent of all species on Earth. Now, not all asteroids are that big.
Był ogromny. Spróbuję wam uzmysłowić jego wielkość, proszę bardzo. Skala ta pokazuje 80 km na górze i 100 km na dole. Ten krater miał 300 km szerokości, ok. 200 mil, był to gigantyczny krater, który wyrwał ogromną ilość ziemi, która rozprysnęła się po całej kuli ziemskiej, wywołała pożary, a przez to powstało tyle pyłu, że do Ziemi nie docierało słońce. Ta asteroida unicestwiła 75 % wszystkich gatunków żyjących na Ziemi. Oczywiście nie wszystkie asteroidy są tak wielkie.
Some of them are smaller. Here is one that came in over the United States in October of 1992. It came in on a Friday night. Why is that important? Because back then, video cameras were just starting to become popular, and parents would bring them to their kids' football games to film their kids playing football. And since this came in on a Friday, they were able to get this great footage of this thing breaking up as it came in over West Virginia, Maryland, Pennsylvania and New Jersey until it did that to a car in New York.
Niektóre z nich są mniejsze. Oto jedna, która spadła na Stany Zjednoczone w październiku 1992 roku. Dotarła w piątek w nocy. Dlaczego jest to takie ważne? Ponieważ wtedy, kamery video zaczynały stawać się popularne i ludzie wszędzie je nosili; rodzice -- na mecze piłki nożnej swoich dzieci, żeby filmować swoje pociechy. Ponieważ to wydarzyło się w piątek, mógł powstać ten wspaniały materiał przedstawiający roztrzaskującą się asteroidę nad Zachodnią Virginią, Maryland, Pensylwanią oraz New Jersey, do momentu gdy zrobiła to pewnemu samochodowi w Nowym Jorku.
(Laughter)
(Śmiech)
Now, this is not a 200-mile-wide crater, but then again, you can see the rock, which is sitting right here, about the size of a football, that hit that car and did that damage. Now, this thing was probably about the size of a school bus when it first came in. It broke up through atmospheric pressure, it crumbled, and then the pieces fell apart and did some damage. Now, you wouldn't want that falling on your foot or your head, because it would do that to it. That would be bad. But it won't wipe out, you know, all life on Earth, so that's fine.
Oczywiście nie jest krater to o szerokości 350 km, ale widać tu skałę, znajduje się właśnie tutaj, jest ona wielkości piłki nożnej, i to ona zniszczyła ten samochód. Ta asteroida prawdopodobnie była wielkości szkolnego autobusu kiedy się zbliżała do Ziemi. Rozpadła się pod wpływem ciśnienia atmosferycznego, a jej odłamki spowodowały te szkody. Nie chcielibyście, żeby któryś z nich spadł wam na nogę albo głowę, bo szkody byłyby podobne. A nie byłoby to przyjemne przeżycie. Ale życie na Ziemi nie uległoby całkowitemu zniszczeniu,
But it turns out, you don't need something six miles across to do a lot of damage. There is a median point between tiny rock and gigantic rock, and in fact, if any of you have ever been to near Winslow, Arizona, there is a crater in the desert there that is so iconic that it is actually called "Meteor Crater." To give you a sense of scale, this is about a mile wide. If you look up at the top, that's a parking lot, and those are recreational vehicles right there. So it's about a mile across, 600 feet deep. The object that formed this was probably about 30 to 50 yards across, so roughly the size of Macky Auditorium here. It came in at speeds that were tremendous, slammed into the ground, blew up, and exploded with the energy of roughly a 20-megaton nuclear bomb -- a very hefty bomb. This was 50,000 years ago, so it may have wiped out a few buffalo or antelope, or something like that out in the desert, but it probably would not have caused global devastation.
więc nie jest tak źle. W rzeczywistości, wcale nie potrzeba odłamka o szerokości 9 km, aby wyrządzić tak ogromne szkody. Jest zasadnicza różnica między małym odłamkiem a gigantyczną skałą i jeśli ktokolwiek z was był kiedyś w pobliżu Winslow w Arizonie, zapewne widział krater pośrodku pustyni, stał się pewnego rodzaju ikoną i zwany jest Krater Meteor. Krater ma około 1,5 km szerokości. Jeśli spojrzycie na szczyt, to zobaczycie parking, a tutaj widać kampery. Szerokość wynosi ok. 1,5 km, głębokość -- ok. 180 m. Objekt, który to uformował, miał zapewne około od 30-50 m szerokości, czyli był rozmiarów naszego Audytorium Mackey. Zbliżył się z ogromną prędkością, roztrzaskał się o ziemię i eksplodował z siłą podobną do bomby nuklearnej o sile rzędu 20 megaton -- naprawdę potężnej bomby. To miało miejsce 50 tysięcy lat temu, więc najwyżej eksplozja mogła zmieść z powierzchni parę bizonów albo antylop albo inne zwierzęta pustynne, ale prawdopodobnie nie spowodowałaby
It turns out that these things don't have to hit the ground
globalnego zniszczenia.
to do a lot of damage. Now, in 1908, over Siberia, near the Tunguska region -- for those of you who are Dan Aykroyd fans and saw "Ghostbusters," when he talked about the greatest cross-dimensional rift since the Siberia blast of 1909, where he got the date wrong, but that's OK.
Takie obiekty wcale nie muszą spaść na ziemię, by spowodować ogromne szkody. W 1908, nad Syberią, w pobliżu regionu Tunguski -- dla fanów Dana Aykroyda i ''Pogromców duchów'': w filmie mówił on o największej międzywymiarowej szczelinie od czasów eksplozji w Syberii w 1909. Oczywiście pomylił daty, ale OK. (Śmiech)
(Laughter)
To był 1908 rok. Dobra, przeżyję to jakoś.
It was 1908. That's fine. I can live with that.
(Śmiech)
(Laughter)
Another rock came into the Earth's atmosphere and this one blew up above the ground, several miles up above the surface of the Earth. The heat from the explosion set fire to the forest below it, and then the shock wave came down and knocked down trees for hundreds of square miles. This did a huge amount of damage. And again, this was a rock probably roughly the size of this auditorium that we're sitting in. In Meteor Crater, it was made of metal, and metal is much tougher, so it made it to the ground. The one over Tunguska was probably made of rock, and that's much more crumbly, so it blew up in the air.
Kolejna skała wpadła do atmosfery ziemskiej i eksplodowała zanim sięgnęła gruntu, kilka kilometrów nad powierzchnią Ziemi. Temperatura wytworzona w czasie eksplozji podpaliła pobliski las, a fala uderzeniowa powaliła drzewa w zasięgu setek kilometrów kwadratowych. Szkody były naprawdę ogromne. Skała ta prawdopodobnie była wielkości audytorium, w którym teraz siedzimy. W przypadku Kratera Meteor mieliśmy do czynienia z metalem, a metal jest o wiele twardszy, więc dotarł w całości do ziemi. Asteroida nad Tunguską była prawdopodobnie skałą, która jest bardziej krucha i dlatego
Either way, these are tremendous explosions -- 20 megatons. Now, when these things blow up, they're not going to do global ecological damage. They're not going to do something like the dinosaur killer did. They're just not big enough. But they will do global economic damage, because they don't have to hit, necessarily, to do this kind of damage. They don't have to do global devastation. If one of these things were to hit pretty much anywhere, it would cause a panic. But if it came over a city, an important city -- not that any city is more important than others, but some of them we depend on more on the global economic basis -- that could do a huge amount of damage to us as a civilization. So, now that I've scared the crap out of you --
eksplodowała w powietrzu. W każdym razie mamy do czynienia z ogromnymi eksplozjami o sile 20 megaton. Kiedy te objekty eksplodują, nie spowodują szkód ekologicznych na skalę globalną. Nie zrobią tego co zrobiła śmiertelna dla dinozaurów asteroida. Bo nie są wystarczająco duże. Ale spowodują szkody gospodarcze na skalę globalną, bo wcale nie muszą spaść na ziemię, aby spowodować takiego rodzaju szkody. Wcale nie muszą spowodować globalnego zniszczenia. Jeśli jeden z takich objektów spadłby w jakiekolwiek miejsce, wybuchłaby panika. Jednak jeśli uderzyłby w jedno z bardziej znaczących miast, nie twierdzę, żeby któreś było ważniejsze od innych, ale od niektórych miast jesteśmy bardziej zależni gospodarczo -- taka katastrofa oznaczałaby ogromne straty na skalę globalną do nas jako cywilizacji.
Skoro więc narobiliście już ze strachu...
(Laughter)
(Śmiech)
what can we do about this? This is a potential threat. Let me note that we have not had a giant impact like the dinosaur killer for 65 million years. They're very rare. The smaller ones happen more often, but probably on the order of a millennium, every few centuries or every few thousand years. But it's still something to be aware of. Well, what do we do about them? The first thing we have to do is find them. This is an image of an asteroid that passed us in 2009. It's right here. But you can see that it's extremely faint. I don't know if you can see that in the back row. These are just stars.
Co możemy z tym zrobić? To jest potencjalne zagrożenie. Zwróćcie uwagę, że nie mamy do czynienia z tak gigantycznym uderzeniem, które zabiło dinozaury 65 mln lat temu. Te zdarzają się bardzo rzadko. Te o mniejszej sile są częstsze, ale i tak zdarzają się raz na tysiąc lat, raz na kilkaset albo kilka tysięcy lat, a jednak powinniśmy się ich obawiać. Co więc powinniśmy czynić ? Po pierwsze: musimy je odnaleźć. Oto zdjęcie asteroidy, która minęła nas w 2009 roku. Znajduje się dokładnie tutaj. Jednak widać, że jest niewyraźna. Nie wiem, czy ją widzicie, tam, w ostatnim rzędzie. Te tutaj to tylko gwiazdy.
This is a rock that was about 30 yards across, so roughly the size of the ones that blew up over Tunguska and hit Arizona 50,000 years ago. These things are faint. They're hard to see, and the sky is really big. We have to find these things first. Well, the good news is, we're looking for them. NASA has devoted money to this; the National Science Foundation and other countries are interested in doing this. We're building telescopes that are looking for the threat.
To jest skała o szerokości około 30m, czyli mniej więcej takiego rozmiaru jak te, które eksplodowały nad Tunguską i spadły w Arizonie 50 tysięcy lat temu. Te objekty są niewyraźne. Ciężko je dostrzec, a niebo jest naprawę wielkie. Najpierw musimy je znaleźć. Dobra wiadomość jest taka, że ciągle ich szukamy. NASA przeznaczyła pieniądze na ten cel. Narodowa Fundacja na rzecz Nauki czy inne kraje też się tym interesują. Budujemy teleskopy, które szukają
That's a great first step. But what's the second step? The second step is if we see one heading toward us, we have to stop it. What do we do? You've probably heard about the asteroid Apophis. If you haven't yet, you will. If you've heard about the Mayan 2012 apocalypse, you're going to hear about Apophis, because you're keyed in to all the doomsday networks, anyway.
zagrożenia. To wielki krok naprzód, ale co dalej? Kolejny krok to jeśli zobaczymy asteroidę zmierzającą w naszym kierunku, musimy ją zatrzymać. Jak? Prawdopodobnie słyszeliście o asteroidzie Apophis. Jeśli nie, wkrótce usłyszycie. Jeśli słyszeliście o apokalipsie Majów przewidzianej na 2012, na pewno usłyszycie o Apophis, bo i tak jesteście podłączeni do wszystkich sieci
(Laughter)
dnia Sądu Ostatecznego.
Apophis is an asteroid that was discovered in 2004. It's roughly 250 [meters] across, so it's pretty big -- bigger than a football stadium. And it's going to pass by the Earth in April of 2029. And it's going to pass us so close that it's actually going to come underneath our weather satellites. The Earth's gravity is going to bend the orbit of this thing so much that if it's just right, if it passes through this region of space, this kidney-bean-shaped region called the keyhole, the Earth's gravity will bend it just enough that seven years later, on April 13 -- which is a Friday, I'll note -- in the year 2036 --
Apophis to asteroida, która została odkryta w 2004 roku. Ma szerokość około 250 m, więc jest całkiem spora; powiedziałbym większa niż stadion piłkarski, i ma minąć Ziemię w kwietniu 2029 roku. Będzie tak blisko, że przeleci poniżej naszych satelit meteorologicznych. Grawitacja ziemska zegnie jej orbitę tak, że jeśli będzie odpowiednia, jeśli przeleci przez tę strefę przestrzeni kosmicznej, przez strefę podobną kształtem do fasolki, zwaną dziurą od klucza, grawitacja ziemska zegnie ją tak, aby siedem lat później 13 kwietnia, zwracam uwagę, że to piątek,
(Laughter)
w roku 2036....(Śmiech)
you can't plan that kind of stuff --
Nie można zaplanować tego typu rzeczy.
(Laughter)
Apophis uderzy w nas. A ma ona
Apophis is going to hit us. And it's 250 meters across, so it would do unbelievable damage. The good news is that the odds of it actually passing through this keyhole and hitting us next go-around are one in a million, roughly -- very, very low odds. So I personally am not lying awake at night worrying about this at all. I don't think Apophis is a problem. In fact, Apophis is a blessing in disguise, because it woke us up to the dangers of these things. This thing was discovered just a few years ago and could hit us a few years from now. It won't, but it gives us a chance to study these kinds of asteroids.
250 m szerokości więc spowoduje nieprawdopodobne szkody. Dobra wiadomość jest taka, że prawdopodobieństwo, że asteroida przeleci przez tę dziurkę od klucza i uderzy po przejściu na drugie okrążenie jest jak jeden do miliona, jest naprawdę minimalne, dlatego mnie na pewno nie będzie spędzało to snu z powiek. Nie sądzę, żeby Apophis była problemem. Tak naprawdę, Apophis jest ukrytym zbawieniem, ponieważ otworzyła nam oczy na zagrożenie, jakie niosą takie asteroidy. Ta asteroida została odkryta zaledwie kilka lat temu i mogłaby uderzyć w nas za kilka lat. Nie stanie się to, ale mamy szansę przyjrzeć się
We didn't really necessarily understand these keyholes, and now we do, and it turns out that's really important, because how do you stop an asteroid like this? Well, let me ask you: What happens if you're standing in the road and a car's headed for you? What do you do? You do this. Right? Move, and the car goes past you. But we can't move the Earth, at least not easily, but we can move a small asteroid.
tego typu asteroidom. Właściwie nie rozumieliśmy czym są te dziurki od klucza, ale teraz już wiemy, i jak się okazuje, jest to istotne, bo jak inaczej zatrzymać taką asteroidę? Powiedzcie mi, co się stanie, jeśli stoicie na środku drogi a w waszym kierunku zmierza samochód? Co robicie? --To. Prawda? Przesuwacie się. Samochód was mija. Ale nie możemy przesunąć Ziemi, przynajmniej nie tak łatwo, ale małą asteroidę -- owszem.
And it turns out, we've even done it. In the year 2005, NASA launched a probe called Deep Impact, which slammed a piece of itself into the nucleus of a comet. Comets are very much like asteroids. The purpose wasn't to push it out of the way; the purpose was to make a crater to excavate the material and see what was underneath the surface of this comet, which we learned quite a bit about. We did move the comet a little tiny bit -- not very much, but that wasn't the point. However, think about this: This thing is orbiting the Sun at 10, 20 miles per second. We shot a space probe at it and hit it, OK? Imagine how hard that must be, and we did it. That means we can do it again. If we see an asteroid that's coming toward us, headed right for us, and we have two years to go? Boom! We hit it. You know, if you watch the movies --
I jak się okazuje, już tego dokonaliśmy. W roku 2005, NASA wystrzeliła sondę o nazwie Deep Impact, która uderzyła -- -- jedna z jej części uderzyła w jądro komety. Komety są bardzo podobne do asteroid. Celem nie było zepchnięcie jej z drogi. Chodziło o stworzenie krateru, by usunąć materiał i zobaczyć co znajduje się pod powierzchnią komety, a o tym dowiedzieliśmy się całkiem sporo. Przesunęliśmy lekko kometę, nie tak bardzo, ale też nie o to chodziło. Pomyślcie jednak o tym. Kometa krąży po orbicie wokół słońca z prędkością 15-35 km na sekundę. Wystrzeliliśmy sondę i uderzyliśmy w kometę. Wyobraźcie sobie jakie trudne, ale udało się. Oznacza to, że możemy to powtórzyć. Jeśli będzie potrzeba, gdy zobaczymy asteroidę, która zmierza prosto na nas, a będziemy mieli dwa lata -- bum! Uderzymy w nią. Możecie sami spróbować: jeśli oglądacie
(Laughter)
filmy, możecie sobie pomyśleć:
you might think: Why don't we use a nuclear weapon? Well, you can try that, but the problem is timing. Shoot a nuclear weapon at this thing, you have to blow it up within a few milliseconds of tolerance, or else you'll miss it. And there are a lot of other problems with that; it's very hard to do. But just hitting something? That's pretty easy. I think even NASA can do that, and proved that they can.
''Dlaczego nie użyć broni nuklearnej?'' Ok, możecie spróbować, ale problemem jest czas. Strzelamy bronią nuklearną w kierunku asteroidy, musimy wywołać eksplozję w ciągu kilku milisekund, w przeciwnym razie chybimy. Jest jeszcze parę innych przeszkód. Jest to naprawdę bardzo trudne do wykonania. Ale uderzenie w coś? To dosyć łatwe. Myślę, że nawet NASA jest w stanie temu podołać,
(Laughter)
nawet udowodnili, że potrafią. (Śmiech)
The problem is, if you hit this asteroid, you've changed the orbit, you measure the orbit, then you find out, oh yeah, we just pushed it into a keyhole, and now it's going to hit us in three years. Well, my opinion is: fine! It's not hitting us in six months -- that's good.
Ale co się stanie, jeśli uderzycie asteroidę, zmienicie jej orbitę, zmierzycie ją i zdacie sobie sprawę, no, tak..., właśnie wepchnęliśmy asteroidę w dziurkę od klucza, i teraz uderzy w nas za trzy lata. Moim zdaniem wszystko jest w porządku. Nie uderzy w nas za sześć miesięcy. Możemy być spokojni.
Now we have three years to do something else. And you can hit it again. That's kind of ham-fisted; you might just push it into a third keyhole or whatever, so you don't do that. And this is the part -- it's the part I just love.
Mamy teraz trzy lata, żeby zrobić coś innego. Możemy uderzyć asteroidę jeszcze raz. Ale to by było raczej ryzykowne. Moglibyśmy wepchnąć asteroidę w trzecią dziurkę od klucza, więc lepiej tego nie robić. A oto część, którą wręcz ubóstwiam. (Śmiech)
(Laughter)
Po epizodzie ''wielki macho Rrrrrrr BAM!
After the big macho "Grr ... bam! We're gonna hit this thing in the face," then we bring in the velvet gloves.
Damy popalić tej asteroidzie'', czas włożyć białe rękawiczki.
(Laughter)
(Śmiech)
There's a group of scientists and engineers and astronauts, and they call themselves The B612 Foundation. For those of you who've read "The Little Prince," you understand that reference, I hope -- the little prince lived on an asteroid called B612. These are smart guys -- men and women -- astronauts, like I said, engineers. Rusty Schweickart, who was an Apollo 9 astronaut, is on this. Dan Durda, my friend who made this image, works here at Southwest Research Institute in Boulder, on Walnut Street. He created this image for this. He's actually one of the astronomers who works for them. If we see an asteroid that's going to hit the Earth and we have enough time, we can hit it to move it into a better orbit.
Istnieje pewna grupa naukowców, inżynierów i astronautów, którzy nazywają siebie Fundacja B612. Ci z was, którzy czytali ''Małego Księcia'', mam nadzieję, że rozumieją aluzję. Mały Książę, żył na asteroidzie o nazwie B612. To łebscy ludzie -- mężczyźni i kobiety -- astronauci i inżynierzy. Rusty Schweickart, który był na Apollo 9, bierze udział w tym projekcie. Mój przyjaciel Dan Duda, który zrobił to zdjęcie, pracuje tutaj w Instytucie Badań Southwest w Boulder na Walnut Street. Stworzył to zdjęcie na tę okazję i jest jednym z astronomów, którzy dla nich pracują. Jeśli zobaczymy asteroidę, która ma uderzyć w Ziemię, a będziemy dysponowali wystarczającą ilością czasu, uderzymy ją i przesuniemy na inną orbitę. Ale potem musimy wystrzelić
But then what we do is launch a probe that has to weigh a ton or two. It doesn't have to be huge -- a couple of tons, not that big -- and you park it near the asteroid. You don't land on it, because these things are tumbling end over end. It's very hard to land on them. Instead you get near it. The gravity of the asteroid pulls on the probe, and the probe has a couple of tons of mass. It has a little tiny bit of gravity, but it's enough that it can pull the asteroid, and you have your rocket set up -- you can barely see it here, but there's rocket plumes -- and these guys are connected by their own gravity, and if you move the probe very slowly -- very, very gently, you can very easily finesse that rock into a safe orbit. You can even put in orbit around the Earth where we could mine it, although that's a whole other thing; I won't go into that.
sondę, która waży tonę lub dwie. Nie musi być olbrzymia -- kilka ton, to nie tak dużo -- i umieszczamy ją w pobliżu asteroidy. Sonda nie ląduje na niej, bo asteroidy ciągle się obracają. Trudno na nich wylądować. Można się za to do nich zbliżyć. Grawitacja asteroidy przyciąga sondę, a ta ma masę kilku ton. Posiada niewielką grawitację, ale to wystarcza, by asteroida ją przyciągała; mamy również przygotowane rakiety --o, widać je tu słabo, tutaj widać pióropusze dymu z rakiet -- zasadniczo są połączone dzięki swoim własnym grawitacjom i jeśli przesuniemy sondę bardzo powoli, bardzo delikatnie, będziemy mogli z łatwością przesunąć asteroidę na bezpieczną orbitę. Możemy również stworzyć orbitę wokół Ziemi, gdzie moglibyśmy umieścić ten obiekt, ale to już inna historia. Zostawmy to.
(Laughter)
(Śmiech)
But we'd be rich!
Ale bylibyśmy bogaci!
(Laughter)
(Śmiech)
So think about this, right? There are these giant rocks flying out there, and they're hitting us, and they're doing damage to us. But we've figured out how to do this, and all the pieces are in place to do this. We have astronomers with telescopes, looking for them. We have very, very smart people, who are concerned about this and figuring out how to fix the problem, and we have the technology to do this. This probe actually can't use chemical rockets. Chemical rockets provide too much thrust, too much push. The probe would just shoot away.
Pomyślcie o tym, ok? Olbrzymie skały latają sobie gdzieś w przestrzeni, uderzają w nas, powodując szkody, ale wiemy już, co czynić i wszytko jest już gotowe, aby zrealizować ten plan. Mamy w odpowiednim miejscu astronomów i teleskopy, które szukają asteroid. Mamy inteligentnych ludzi, bardzo bystrych ludzi, którzy się tym zajmują i którzy chcą znaleźć rozwiązanie tego problemu; posiadamy też odpowiednią technologię. Ta sonda nie potrafi użyć rakiet chemicznych. Rakiety chemiczne dostarczają zbyt wiele siły, zbyt mocne pchnięcia. Sonda by po prostu wystrzeliła.
We invented something called an ion drive, which is a very, very, very low-thrust engine. It generates the force a piece of paper would have on your hand -- incredibly light, but it can run for months and years, providing that very gentle push. If anybody here is a fan of the original "Star Trek," they ran across an alien ship that had an ion drive, and Spock said, "They're very technically sophisticated. They're a hundred years ahead of us with this drive." Yeah, we have an ion drive now. We don't have the Enterprise, but we've got an ion drive now.
Wynaleźliśmy coś, co nazywamy napędem jonowym, jest to silnik o maleńkiej sile ciągu. Generuje on siłę podobną do tej, z jaką kartka papieru działałaby na wasze ręce -- niesamowicie małą, ale może tak działać przez miesiące czy lata, wytwarzając to lekkie pchnięcie. Jeśli ktoś z was jest fanem oryginalnego ''Star Treka'', bohaterowie spotkali statek kosmitów, który miał napęd jonowy i wtedy Spock powiedział, ''Są bardzo zaawansowani technicznie. Z tym napędem wyprzedzają nas o jakieś sto lat.'' Tak! Już mamy napęd jonowy. (Śmiech) Nie mamy Enterprise, ale
(Laughter)
mamy napęd jonowy.
(Applause)
(Oklaski)
Spock.
Spock.
(Laughter) So ... That's the difference -- that's the difference between us and the dinosaurs. This happened to them. It doesn't have to happen to us. The difference between the dinosaurs and us is that we have a space program and we can vote, and so we can change our future.
(Śmiech) Więc... To jest ta różnica między nami a dinozaurami. To je spotkało. Ale nie musi się przydarzyć nam. Różnica pomiędzy dinozaurami a nami polega na tym, że my mamy program kosmiczny możemy głosować zmieniać naszą przyszłość.
(Laughter)
(Śmiech)
We have the ability to change our future. Sixty-five million years from now, we don't have to have our bones collecting dust in a museum. Thank you very much.
Mamy zdolność zmieniania naszej przyszłości. Za 65 milionów lat, nasze kości nie będą musiały zbierać kurzu w muzeum.
(Applause)
Dziękuję bardzo.