Chtěl bych s vámi mluvit o něčem docela velikém. Začneme takhle. Před 65 milióny roky zažili dinosauři špatný den. (Smích) Kus skály, který měl v průměru 6 mil [9,6 km] a pohyboval se rychlostí asi 50x vyšší než je rychlost kulky vystřelené z pušky, narazil do Země. V jediném okamžiku uvolnil veškerou svou energii, což vedlo k výbuchu, který byl skutečně ochromující. Kdybyste vzali všechny jaderné zbraně, které kdy byly vyrobeny v letech vrcholící studené války, všechny je poskládali dohromady a odpálili ve stejném okamžiku, odpovídalo by to jedné milióntině energie, která byla tehdy uvolněna. Pro dinosaury to byl opravdu špatný den. Jasné?
I want to talk to you about something kind of big. We'll start here. Sixty-five million years ago -- (Laughter) the dinosaurs had a bad day. (Laughter) A chunk of rock six miles across, moving something like 50 times the speed of a rifle bullet, slammed into the Earth. It released its energy all at once, and it was an explosion that was mind-numbing. If you took every nuclear weapon ever built at the height of the Cold War, lumped them together, and blew them up at the same time, that would be one one-millionth of the energy released at that moment. The dinosaurs had a really bad day. OK?
Skála s průměrem 6 mil je opravdu veliká. Všichni žijeme zde v Boulderu [Colorado, Spojené státy]. Když se podíváte z okna, vidíte Longs Peak, nejspíš jej znáte. Vezměte tedy Longs Peak a umístěte ho do vesmírného prostoru. Vezměte Meeker, Mount Meeker. Přidejte ho tam a rovněž ho umístěte do vesmírného prostoru, a Mount Everest a K2 a indické velehory. Pak si začnete uvědomovat, o jak veliké skále tady mluvíme. Víme, že byla takhle veliká vzhledem k účinku, jaký měla, a kráteru, jaký po sobě zanechala. Zasáhla oblast, kterou dnes známe jako Yucatán, v Mexickém zálivu. Tady to můžete vidět, zde je poloostrov Yucatán, možná rozeznáte ostrov Cozumel u východního pobřeží.
Now, a six-mile-wide rock is very large. We all live here in Boulder. If you look out your window and see Longs Peak -- you're probably familiar with it -- now, scoop up Longs Peak and put it out in space. Take ... Meeker, Mt. Meeker. Lump that in there, and put that in space as well. And Mt. Everest. And K2. And the Indian peaks. Then you're starting to get an idea of how much rock we're talking about, OK? We know it was that big because of the impact it had and the crater it left. It hit in what we now know as Yucatan, the Gulf of Mexico. You can see here, there's the Yucatan Peninsula, if you recognize Cozumel off the east coast there. Here is how big of a crater was left.
Tady je vidět, jak veliký kráter vznikl. Byl obrovský. Abyste si udělali představu o jeho velikosti, tak, tady to máte. Měřítko je 50 mil nahoře, 100 kilometrů dole. Ta věc měla průměr 300 kilometrů - 200 mil - byl to ohromný kráter, bylo vyhloubeno obrovské množství zeminy, která se rozptýlila po celé zeměkouli a všude založila požáry, zvedla dost prachu na to, aby zakryl Slunce. Vyhynulo 75 procent živočišných a rostlinných druhů na Zemi. Je třeba říci, že ne všechny asteroidy jsou takhle veliké. Některé jsou menší. Tady je jeden, který se objevil nad Spojenými státy v říjnu 1992. Objevil se v pátek večer. Proč je tohle důležité? Protože tehdy zrovna začínaly být populární videokamery a lidé je nosili, rodiče je nosili, na fotbalové zápasy svých dětí, aby si natočili, jak jejich děti hrají fotbal. A jelikož se ten asteroid objevil v pátek, mohli natočit tyhle skvělé záběry, jak se rozpadá při přeletu nad Západní Virginií, Marylandem, Pensylvánií a New Jersey, dokud neprovedl tohle s jedním autem v New Yorku. (Smích)
It was huge. To give you a sense of the scale ... there you go. The scale here is 50 miles on top, a hundred kilometers on the bottom. This thing was 300 kilometers across -- 200 miles -- an enormous crater that excavated out vast amounts of earth that splashed around the globe and set fires all over the planet, threw up enough dust to block out the sun. It wiped out 75 percent of all species on Earth. Now, not all asteroids are that big. Some of them are smaller. Here is one that came in over the United States in October of 1992. It came in on a Friday night. Why is that important? Because back then, video cameras were just starting to become popular, and parents would bring them to their kids' football games to film their kids playing football. And since this came in on a Friday, they were able to get this great footage of this thing breaking up as it came in over West Virginia, Maryland, Pennsylvania and New Jersey until it did that to a car in New York. (Laughter)
Tohle není zrovna 200-mílový kráter, ale můžete tady vidět ten kámen, jak tady leží, veliký zhruba jako fotbalový míč, který zasáhl to auto a způsobil tu škodu. Celá ta věc byla pravděpodobně veliká asi jako školní autobus, když se poprvé objevila. Rozpadla se působením atmosférického tlaku, rozdrolila se, a pak jednotlivé kusy spadly na různá místa a napáchaly škody. Určitě byste nechtěli, aby vám tohle spadlo na nohu nebo na hlavu, protože by to dopadlo takhle. To by bylo špatné. Nedošlo by ale k vyhubení všeho živého na Zemi, což je dobře. Ukazuje se ale, že to nutně nemusí být něco, co má průměr 6 mil, aby to způsobilo veliké škody. Existují tělesa někde mezi maličkým kamenem a ohromnou skálou, a jestli někdo z vás někdy byl poblíž města Winslow v Arizoně, tak tam je v poušti kráter, který je tak známý, že se mu říká Meteor Crater.
Now, this is not a 200-mile-wide crater, but then again, you can see the rock, which is sitting right here, about the size of a football, that hit that car and did that damage. Now, this thing was probably about the size of a school bus when it first came in. It broke up through atmospheric pressure, it crumbled, and then the pieces fell apart and did some damage. Now, you wouldn't want that falling on your foot or your head, because it would do that to it. That would be bad. But it won't wipe out, you know, all life on Earth, so that's fine. But it turns out, you don't need something six miles across to do a lot of damage. There is a median point between tiny rock and gigantic rock, and in fact, if any of you have ever been to near Winslow, Arizona, there is a crater in the desert there that is so iconic that it is actually called "Meteor Crater."
Pro vaši lepší představu - tohle má průměr asi jednu míli [1,6 km]. Pokud se podíváte, tak tam nahoře je parkoviště a tady vidíte zaparkované karavany. Má tedy průměr asi jednu míli a je 600 stop [183 m] hluboký. Těleso, které tenhle kráter vyhloubilo, mělo pravděpodobně průměr 30 až 50 yardů [27,5-45,7 m], bylo tedy zhruba tak veliké jako tento přednáškový sál Mackey Auditorium. Přiletělo ohromnou rychlostí, narazilo do země, vybuchlo a explodovalo s energií zhruba dvacetimegatunové jaderné bomby - tedy velice silné bomby. Stalo se to 50 000 tisíci roky, takže to možná zahubilo pár bizonů nebo antilop nebo něčeho podobného tam na poušti, ale pravděpodobně to nezpůsobilo celosvětovou zkázu.
To give you a sense of scale, this is about a mile wide. If you look up at the top, that's a parking lot, and those are recreational vehicles right there. So it's about a mile across, 600 feet deep. The object that formed this was probably about 30 to 50 yards across, so roughly the size of Macky Auditorium here. It came in at speeds that were tremendous, slammed into the ground, blew up, and exploded with the energy of roughly a 20-megaton nuclear bomb -- a very hefty bomb. This was 50,000 years ago, so it may have wiped out a few buffalo or antelope, or something like that out in the desert, but it probably would not have caused global devastation. It turns out that these things don't have to hit the ground
Ukazuje se, že tyhle věci nemusí narazit do země, aby napáchaly veliké škody. V roce 1908, nad Sibiří, poblíž Tunguzské oblasti - pro ty z vás, kteří jsou fanoušky Dana Aykroyda a viděli "Krotitele duchů", tak když tam mluví o největším střetu dvou dimenzí od výbuchu nad Sibiří v roce 1909, říká to datum špatně, ale to je jedno. (Smích) Stalo se to roku 1908. Ale to nevadí. Dá se to přežít. (Smích)
to do a lot of damage. Now, in 1908, over Siberia, near the Tunguska region -- for those of you who are Dan Aykroyd fans and saw "Ghostbusters," when he talked about the greatest cross-dimensional rift since the Siberia blast of 1909, where he got the date wrong, but that's OK. (Laughter) It was 1908. That's fine. I can live with that.
Do atmosféry Země přiletěla tedy další skála a tentokrát vybuchla nad zemí, několik mil nad povrchem Země. Teplo uvolněné explozí zapálilo les dole na zemi a pak přišla šoková vlna, která pokácela stromy na stovkách čtverečních mil kolem. Škody byly ohromné. A tahle skála byla opět veliká asi jako přednáškový sál, ve kterém teď sedíme.
(Laughter) Another rock came into the Earth's atmosphere and this one blew up above the ground, several miles up above the surface of the Earth. The heat from the explosion set fire to the forest below it, and then the shock wave came down and knocked down trees for hundreds of square miles. This did a huge amount of damage. And again, this was a rock probably roughly the size of this auditorium that we're sitting in.
V případě Meteor Crateru sestávala z kovu, který je mnohem tvrdší, a proto se dostala až dolů na zem. Těleso nad Tunguzskou oblastí patrně sestávalo z horniny, která se mnohem více drolí, a proto vybuchlo ve vzduchu. V každém případě zde ale hovoříme o ohromných explozích, o 20 megatunách. Když tahle tělesa vybuchnou, nenapáchají ekologické škody celosvětového rozsahu. Nezpůsobí něco podobného, co udělal zabiják dinosaurů. Nejsou na to zkrátka dost veliké. Napáchají ale celosvětové hospodářské škody, protože ani nutně nemusejí dopadnout na zem, aby takové škody způsobily. Nemusí zničit celý svět. Kdyby měla jedna z těchto věcí dopadnout v podstatě kdekoli, vyvolalo by to paniku. Ale kdyby se objevila nad městem, důležitým městem - ne, že by nějaké město bylo důležitější než jiná města, ale na některých jsme více závislí s ohledem na globální ekonomiku - mohlo by to pro nás jako pro civilizaci znamenat ohromné škody.
In Meteor Crater, it was made of metal, and metal is much tougher, so it made it to the ground. The one over Tunguska was probably made of rock, and that's much more crumbly, so it blew up in the air. Either way, these are tremendous explosions -- 20 megatons. Now, when these things blow up, they're not going to do global ecological damage. They're not going to do something like the dinosaur killer did. They're just not big enough. But they will do global economic damage, because they don't have to hit, necessarily, to do this kind of damage. They don't have to do global devastation. If one of these things were to hit pretty much anywhere, it would cause a panic. But if it came over a city, an important city -- not that any city is more important than others, but some of them we depend on more on the global economic basis -- that could do a huge amount of damage to us as a civilization. So, now that I've scared the crap out of you --
Takže teď, když jsem vás vyděsil k smrti... (Smích) Co s tím můžeme dělat? Dobře? Je to potenciální hrozba. Chtěl bych zde podotknout, že jsme nezažili tak obrovský náraz jako v případě zabijáka dinosaurů již 65 miliónů let. Je to velmi vzácný úkaz. K těm menším dochází častěji, ale je to tak v řádech tisíciletí, možná vždy po několika stoletích nebo po několika tisících letech, nicméně je to přesto něco, čeho si musíme být vědomi. Dobře, tak co s nimi můžeme dělat? V první řadě je musíme najít. Tohle je obrázek asteroidu, který kolem nás proletěl v roce 2009. Je přímo tady. Ale jak vidíte, je nesmírně slabě viditelný. Nevím, jestli ho vůbec vidíte z poslední řady. Tohle kolem jsou hvězdy. Tahle skála měla průměr asi 30 yardů, byla tedy veliká asi jako ta, která vybuchla nad Tunguzskou oblastí, a jako ta, která před 50 000 roky zasáhla Arizonu.
(Laughter) what can we do about this? This is a potential threat. Let me note that we have not had a giant impact like the dinosaur killer for 65 million years. They're very rare. The smaller ones happen more often, but probably on the order of a millennium, every few centuries or every few thousand years. But it's still something to be aware of. Well, what do we do about them? The first thing we have to do is find them. This is an image of an asteroid that passed us in 2009. It's right here. But you can see that it's extremely faint. I don't know if you can see that in the back row. These are just stars. This is a rock that was about 30 yards across, so roughly the size of the ones that blew up over Tunguska and hit Arizona 50,000 years ago.
Tahle tělesa jsou slabě viditelná. Je těžké je spatřit a obloha je skutečně velká. Nejdřív je musíme najít. Dobrá zpráva je, že je hledáme. NASA na to vyčlenila peníze. National Science Foundation [Národní vědecká nadace] i další země mají na této činnosti veliký zájem. Vyrábíme dalekohledy, které pátrají po této hrozbě. To je úžasný první krok, ale co následuje po něm? Druhým krokem je to, že když vidíme, že se k nám asteroid blíží, musíme ho zastavit. Jak to uděláme? Asi jste slyšeli o asteroidu nazvaném Apophis. Pokud ne, tak uslyšíte. Pokud jste slyšeli o roce 2012 a mayském konci světa, tak uslyšíte i o Apophisu, protože stejně sledujete všechny ty stránky, které zvěstují zkázu.
These things are faint. They're hard to see, and the sky is really big. We have to find these things first. Well, the good news is, we're looking for them. NASA has devoted money to this; the National Science Foundation and other countries are interested in doing this. We're building telescopes that are looking for the threat. That's a great first step. But what's the second step? The second step is if we see one heading toward us, we have to stop it. What do we do? You've probably heard about the asteroid Apophis. If you haven't yet, you will. If you've heard about the Mayan 2012 apocalypse, you're going to hear about Apophis, because you're keyed in to all the doomsday networks, anyway. (Laughter)
Apophis je asteroid, který byl objeven v roce 2004. Má průměr zhruba 250 yardů [228,6 m], takže je poměrně veliký - je veliký, větší než fotbalový stadion - a přeletí kolem Země v dubnu 2029. Bude přelétávat tak blízko, že se vlastně dostane pod naše meteorologické družice. Zemská přitažlivost vychýlí jeho oběžnou dráhu natolik, že pokud to vyjde přesně, pokud proletí touto oblastí vesmíru, touto oblastí ve tvaru ledviny, které se říká klíčová dírka, zemská přitažlivost vychýlí jeho dráhu letu natolik, že za sedm let, třináctého dubna, což, jak bych chtěl poznamenat, je pátek, roku 2036... (Smích) - tyhle věci si nemůžete naplánovat - do nás Apophis narazí. Má průměr
Apophis is an asteroid that was discovered in 2004. It's roughly 250 [meters] across, so it's pretty big -- bigger than a football stadium. And it's going to pass by the Earth in April of 2029. And it's going to pass us so close that it's actually going to come underneath our weather satellites. The Earth's gravity is going to bend the orbit of this thing so much that if it's just right, if it passes through this region of space, this kidney-bean-shaped region called the keyhole, the Earth's gravity will bend it just enough that seven years later, on April 13 -- which is a Friday, I'll note -- in the year 2036 -- (Laughter) you can't plan that kind of stuff -- (Laughter)
250 metrů, takže způsobí neuvěřitelné škody.
Apophis is going to hit us. And it's 250 meters across, so it would do unbelievable damage.
Dobrá zpráva nicméně je, že pravděpodobnost, že skutečně proletí tou klíčovou dírkou a při dalším přeletu do nás narazí, je jedna ku miliónu, zhruba - velice, velice malá pravděpodobnost, takže já osobně kvůli tomu nemám špatné spaní a vůbec se tím netrápím. Nemyslím si, že by Apophis byl problém. Apophis je vlastně skrytým požehnáním, protože nás upozornil na nebezpečnost těchto těles. Byl objeven před několika málo lety a za několik málo let do nás může narazit. Nestane se to, ale nabízí se nám tak možnost zkoumat tento druh asteroidů. Doposud jsme v podstatě nerozuměli těm klíčovým dírkám, ale teď jim rozumíme a ukazuje se, že to je skutečně důležité, protože jak zastavíte asteroid jako je tenhle?
The good news is that the odds of it actually passing through this keyhole and hitting us next go-around are one in a million, roughly -- very, very low odds. So I personally am not lying awake at night worrying about this at all. I don't think Apophis is a problem. In fact, Apophis is a blessing in disguise, because it woke us up to the dangers of these things. This thing was discovered just a few years ago and could hit us a few years from now. It won't, but it gives us a chance to study these kinds of asteroids. We didn't really necessarily understand these keyholes, and now we do, and it turns out that's really important, because how do you stop an asteroid like this? Well, let me ask you:
Když se vás zeptám - co se stane, když budete stát v prostředku silnice a vaším směrem pojede auto? Co uděláte? Uděláte tohle. Je to tak? Uhnete. Auto projede kolem vás. Nedokážeme sice pohnout Zemí, alespoň ne snadno, ale dokážeme pohnout malým asteroidem. A jak se ukázalo, už jsme to vlastně udělali. V roce 2005 NASA vyslala sondu nazvanou Deep Impact, která narazila - narazila jednou ze svých částí do jádra komety. Komety jsou velice podobné asteroidům. Cílem nebylo odtlačit kometu z cesty. Cílem bylo vytvořit kráter, vyhloubit otvor ve hmotě a podívat se, co je pod povrchem té komety, o čemž jsme se dozvěděli docela dost. Tou kometou jsme trošku malinko pohnuli, ne nijak moc, ale o to v tu chvíli nešlo. Zamyslete se ale nad tím. Ta věc obíhá Slunce rychlostí 10 mil za vteřinu, 20 mil za vteřinu. Vystřelili jsme na ni vesmírnou sondu a zasáhli ji. Dobře? Představte si, jak složité to asi je, a my jsme to dokázali. To znamená, že to dokážeme znovu.
What happens if you're standing in the road and a car's headed for you? What do you do? You do this. Right? Move, and the car goes past you. But we can't move the Earth, at least not easily, but we can move a small asteroid. And it turns out, we've even done it. In the year 2005, NASA launched a probe called Deep Impact, which slammed a piece of itself into the nucleus of a comet. Comets are very much like asteroids. The purpose wasn't to push it out of the way; the purpose was to make a crater to excavate the material and see what was underneath the surface of this comet, which we learned quite a bit about. We did move the comet a little tiny bit -- not very much, but that wasn't the point. However, think about this: This thing is orbiting the Sun at 10, 20 miles per second. We shot a space probe at it and hit it, OK? Imagine how hard that must be, and we did it. That means we can do it again.
Když to bude třeba, když uvidíme asteroid letící směrem k nám, mířící přímo na nás, a budeme na to mít dva roky, bum! Zasáhneme ho. Můžete zkusit - jestli se díváte na filmy, možná si říkáte, proč nepoužijeme jadernou zbraň. Můžete to zkusit, ale problém je v načasování. Vystřelíte na to těleso jadernou zbraň, a musíte ho vyhodit do vzduchu v rozmezí několika milisekund nebo ho jednoduše minete. A je s tím spojeno mnoho dalších problémů. Je to nesmírně obtížné. Ale jenom něco trefit? To je dost snadné. Myslím, že to dokáže dokonce i NASA a už prokázali, že to zvládnou. (Smích) Problém je, co se stane, když zasáhnete asteroid, změníte jeho oběžnou dráhu, změříte ji a pak zjistíte, no, super, teď jsme ho natlačili do klíčové dírky, takže za tři roky do nás narazí.
If we see an asteroid that's coming toward us, headed right for us, and we have two years to go? Boom! We hit it. You know, if you watch the movies -- (Laughter) you might think: Why don't we use a nuclear weapon? Well, you can try that, but the problem is timing. Shoot a nuclear weapon at this thing, you have to blow it up within a few milliseconds of tolerance, or else you'll miss it. And there are a lot of other problems with that; it's very hard to do. But just hitting something? That's pretty easy. I think even NASA can do that, and proved that they can. (Laughter) The problem is, if you hit this asteroid, you've changed the orbit, you measure the orbit, then you find out, oh yeah, we just pushed it into a keyhole, and now it's going to hit us in three years. Well, my opinion is: fine!
No, já si v takovém případě řeknu, tak nic. Fajn. Nenarazí do nás za šest měsíců. To je dobře. Teď máme tři roky na to vyzkoušet něco jiného. Můžete ho zasáhnout znovu. To je takové upachtěné řešení. Možná ho natlačíte do třetí klíčové dírky nebo tak, takže je lepší to nezkoušet. A teď se dostávám k tomu, co prostě zbožňuji. (Smích) Po tom nadupaném "Rrrrr BUM! Trefíme ho přímo do obličeje" si navlékneme sametové rukavičky. (Smích) Existuje skupina vědců, inženýrů a astronautů, která si říká The B612 Foundation [Nadace B612]. Ti z vás, kteří četli "Malého prince", doufám chápou, proč si tak říkají. Malý princ žil na asteroidu, který se jmenoval B612.
It's not hitting us in six months -- that's good. Now we have three years to do something else. And you can hit it again. That's kind of ham-fisted; you might just push it into a third keyhole or whatever, so you don't do that. And this is the part -- it's the part I just love. (Laughter) After the big macho "Grr ... bam! We're gonna hit this thing in the face," then we bring in the velvet gloves. (Laughter) There's a group of scientists and engineers and astronauts, and they call themselves The B612 Foundation. For those of you who've read "The Little Prince," you understand that reference, I hope -- the little prince lived on an asteroid called B612.
Jsou to chytří lidé - muži a ženy - astronauti, jak jsem říkal, inženýři. Rusty Schweickart, který se účastnil mise Apollo 9 jako astronaut, se na tom podílí. Dan Durda, můj kamarád, který je autorem tohoto obrázku, pracuje zde na Southwest Research Institute v Boulderu na Walnut Street. Vytvořil ten obrázek právě z tohohle důvodu a je vlastně jedním z astronomů, který pro ně pracuje. Když uvidíme asteroid, který narazí do Země, a budeme mít dost času, můžeme jej zasáhnout tak, aby se přesunul na lepší oběžnou dráhu. V tomto případě vyšleme sondu, která bude muset vážit jednu nebo dvě tuny. Nemusí být příliš veliká - několik tun, nijak zvlášť veliká - a pak ji umístíte poblíž asteroidu. Nepřistanete přímo na něm, protože tyhle věci se pořád otáčejí kolem dokola. Je velice těžké na nich přistát. Místo toho se k němu přiblížíte.
These are smart guys -- men and women -- astronauts, like I said, engineers. Rusty Schweickart, who was an Apollo 9 astronaut, is on this. Dan Durda, my friend who made this image, works here at Southwest Research Institute in Boulder, on Walnut Street. He created this image for this. He's actually one of the astronomers who works for them. If we see an asteroid that's going to hit the Earth and we have enough time, we can hit it to move it into a better orbit. But then what we do is launch a probe that has to weigh a ton or two. It doesn't have to be huge -- a couple of tons, not that big -- and you park it near the asteroid. You don't land on it, because these things are tumbling end over end. It's very hard to land on them. Instead you get near it.
Gravitační síla asteroidu začne přitahovat sondu, která má masu několik tun. Má maličkou titěrnou gravitační sílu, ale stačí to na to, aby mohla působit na ten asteroid, a vy už máte připravené rakety, takže můžete - hm, tady to skoro nemůžete vidět, ale jsou tu oblaka kouře od raket - a vy vlastně, ty dva objekty jsou propojeny svou gravitační silou, a pokud budete tou sondou velice pomalu, velice, velice pozvolna pohybovat, můžete velice snadno přesunout tu skálu na bezpečnou oběžnou dráhu. Můžete ji dokonce umístit na oběžnou dráhu kolem Země, kde bychom ji mohli vytěžit, ale to už je úplně něco jiného. Do toho se tady nebudu pouštět. (Smích) Ale zbohatli bychom! (Smích)
The gravity of the asteroid pulls on the probe, and the probe has a couple of tons of mass. It has a little tiny bit of gravity, but it's enough that it can pull the asteroid, and you have your rocket set up -- you can barely see it here, but there's rocket plumes -- and these guys are connected by their own gravity, and if you move the probe very slowly -- very, very gently, you can very easily finesse that rock into a safe orbit. You can even put in orbit around the Earth where we could mine it, although that's a whole other thing; I won't go into that. (Laughter) But we'd be rich! (Laughter)
Takže se nad tím zamyslete, dobře? Ve vesmírném prostoru kolem nás létají obrovské skály a narážejí do nás a působí nám škody, ale my jsme přišli na to, co a jak s tím udělat, a všechno, co je k tomu třeba, je připravené. Máme připravené astronomy s dalekohledy, kteří po nich pátrají. Máme chytré lidi, velice, velice chytré lidi, kteří o tom uvažují a snaží se přijít na to, jak vyřešit tenhle problém, a máme k tomu potřebnou technologii. Ta sonda nemůže používat chemické rakety. Chemické rakety mají příliš silný tah, příliš velikou tahovou sílu. To by tu sondu odstřelilo někam pryč.
So think about this, right? There are these giant rocks flying out there, and they're hitting us, and they're doing damage to us. But we've figured out how to do this, and all the pieces are in place to do this. We have astronomers with telescopes, looking for them. We have very, very smart people, who are concerned about this and figuring out how to fix the problem, and we have the technology to do this. This probe actually can't use chemical rockets. Chemical rockets provide too much thrust, too much push. The probe would just shoot away.
Vymysleli jsme něco, čemu říkáme iontový motor - motor s velice, velice, velice nízkým tahem. Vyvíjí sílu, jakou by měl kus papíru ve vaší ruce, je nesmírně slabý, ale dokáže fungovat měsíce a roky a zajišťovat tu velice pozvolnou tahovou sílu. Pokud je někdo z vás fanouškem původní série "Star Treku", tak tam narazili na loď mimozemšťanů, která měla iontový motor, a Spock řekl: "Jsou velice technicky vyspělí. S tímhle motorem jsou sto let před námi." No a my teď ten iontový motor máme. (Smích) Nemáme loď Enterprise, ale iontový motor máme. (Potlesk) Spock. (Smích)
We invented something called an ion drive, which is a very, very, very low-thrust engine. It generates the force a piece of paper would have on your hand -- incredibly light, but it can run for months and years, providing that very gentle push. If anybody here is a fan of the original "Star Trek," they ran across an alien ship that had an ion drive, and Spock said, "They're very technically sophisticated. They're a hundred years ahead of us with this drive." Yeah, we have an ion drive now. We don't have the Enterprise, but we've got an ion drive now. (Laughter) (Applause) Spock. (Laughter)
Takže... tohle je ten rozdíl, tohle je ten rozdíl mezi námi a dinosaury. Tohle se přihodilo jim. Nám se to stát nemusí. Rozdíl mezi dinosaury a námi je v tom, že my máme vesmírný program a můžeme volit a můžeme tedy změnit svou budoucnost. (Smích) Jsme schopni změnit svou budoucnost. Není nutné, aby za 65 miliónů let na naše kosti padal někde v muzeu prach. Mnohokrát vám děkuji. (Potlesk)
So ... That's the difference -- that's the difference between us and the dinosaurs. This happened to them. It doesn't have to happen to us. The difference between the dinosaurs and us is that we have a space program and we can vote, and so we can change our future. (Laughter) We have the ability to change our future. Sixty-five million years from now, we don't have to have our bones collecting dust in a museum. Thank you very much. (Applause)