I want to tell you a story about Manson. Manson was this 28-year-old interior designer, a father to a loving daughter, and a son who found himself behind bars due to a broken-down judicial system. He was framed for a murder he didn't commit and was sentenced to the gallows. There were two victims of this murder -- the victim who actually died in the murder and Manson, who had been sentenced to prison for an offense which he did not commit. He was locked up in a cell, eight by seven, with 13 other grown-up men for 23 and a half hours a day. Food was not guaranteed that you'd get. And I remember yesterday, as I walked into the room where I was, I imagined the kind of cell that Manson would have been living in. Because the toilet -- The row of the small rooms that were there were slightly bigger than the eight-by-seven cell.
Tôi sẽ kể cho bạn câu chuyện về Manson. Manson, 28 tuổi, là nhà thiết kế nội thất, là cha của một đứa con gái đáng yêu, và một cậu con trai luôn phải ngồi tù do hệ thống tư pháp mục ruỗng. Anh bị buộc tội giết người dù không làm gì cả và được đưa tới giá treo cổ Có hai nạn nhân trong sự việc này -- nạn nhân thực sự chết trong vụ giết người và Manson , người phải chịu án tù vì tội danh mà anh ta không hề gây ra. Anh ấy bị nhốt trong nhà giam suốt bảy, tám tiếng với 13 người đàn ông khác khoảng 23 tiếng rưỡi một ngày. Thức ăn thì không đảm bảo được đưa đến. Và tôi nhớ vào hôm qua, khi tôi bước vào phòng tôi đang ở, Tôi tưởng tượng thứ ngục tù mà Manson đã phải giam cuộc đời mình ở đó. Vì cái toilet --- Một dãy phòng nhỏ ở đó chỉ lớn hơn cái buồng giam đã nhốt anh ấy tám/ bảy tiếng một chút.
But being in that cell as he awaited the executioner -- because in prison, he did not have a name -- Manson was known by a number. He was just a statistic. He did not know how long he would wait. The wait could have been a minute, the executioner could have come the next minute, the next day, or it could have taken 30 years. The wait had no end. And in the midst of the excruciating pain, the mental torture, the many unanswered questions that Manson faced, he knew he was not going to play the victim. He refused to play the role of the victim. He was angry at the justice system that had put him behind bars. But he knew the only way he could change that justice system or help other people get justice was not to play the victim.
Nhưng ở buồng giam đó trong khi đợi người thi hành án - bởi vì anh ấy không có một cái tên trong tù -- Manson được biết đến bằng một con số. Anh ấy chỉ là một số liệu. Anh ấy không biết mình phải chờ bao lâu. Anh ấy có thể phải chờ một phút, người thi hành án có thể đến ngay phút sau đó, ngày hôm sau, hay thậm chí 30 năm nữa. Sự chờ đợi này chẳng hề dứt. Và ngay giữa cơn đau dữ dội, sự tra tấn tâm lý, rất nhiều câu hỏi không lời đáp mà Manson phải đối mặt, anh ấy biết mình sẽ không đóng vai nạn nhân. Anh ấy từ chối đóng vai nạn nhân. Anh ấy tức điên lên với hệ thống tư pháp đã đẩy mình vào tù. Nhưng anh ấy biết cách duy nhất để thay đổi hệ thống tư pháp hoặc giúp người khác giành lại công lý là không đóng vai nạn nhân.
Change came to Manson when he decided to embrace forgiveness for those who had put him in prison. I speak that as a fact. Because I know who Manson is. I am Manson. My real name is Peter Manson Ouko. And after my conviction, after that awakening of forgiveness, I had this move to help change the system. I already decided I was not going to be a victim anymore. But how was I going to help change a system that was bringing in younger inmates every day who deserve to be with their families?
Manson đón nhận sự thay đổi khi anh ấy quyết định chấp nhận tha thứ cho những kẻ đã đẩy mình vào tù. Tôi nói điều đó là sự thật. Bởi vì tôi biết Manson là ai. Tôi chính là Manson. Tên thật của tôi là Peter Manson Ouko. Sau khi tôi bị tuyên án, sau khi thức tỉnh trước sự tha thứ, tôi đã hành động như vậy để giúp thay đổi hệ thống này. Tôi đã quyết định sẽ không làm nạn nhân nữa. Nhưng làm thế nào tôi có thể giúp thay đổi bộ máy mà đang tiếp nhận những tù nhân trẻ tuổi mỗi ngày, khi họ đáng được sống bên gia đình?
So I started mobilizing my colleagues in prison, my fellow inmates, to write letters and memoranda to the justice system, to the Judicial Service Commission, the numerous task forces that had been set up in our country, Kenya, to help change the constitution. And we decided to grasp at those -- to clutch at those straws, if I may use that word -- if only to make the justice system work, and work for all.
Nên tôi bắt đầu huy động anh em trong tù, những người bạn tù của tôi, viết những lá thư và bản ghi nhớ gửi tới hệ thống tư pháp, tới Uỷ ban Dịch vụ Tư pháp, vô số đội đặc nhiệm đã được thiết lập tại quê hương Kenya của tôi, nhằm giúp thay đổi hệ thống hiến pháp. Và chúng tôi quyết nắm lấy chúng -- hay chính xác hơn, chớp lấy thời cơ -- chỉ để cho hệ thống tư pháp hoạt động hiệu quả, với tất cả mọi người.
Just about the same time, I met a young university graduate from the UK, called Alexander McLean. Alexander had come in with three or four of his colleagues from university in their gap year, and they wanted to help assist, set up a library in Kamiti Maximum Prison, which if you Google, you will see is written as one of the 15 worst prisons in the world. That was then. But when Alexander came in, he was a young 20-year-old boy. And I was on death row at that time. And we took him under our wing. It was an honest trust issue. He trusted us, even though we were on death row. And through that trust, we saw him and his colleagues from the university refurbish the library with the latest technology and set up the infirmary to very good standards so that those of us falling sick in prison would not necessarily have to die in indignity.
Vào cùng khoảng thời gian đó, tôi gặp một cử nhân đại học trẻ từ Vương quốc Anh, tên là Alexander McLean. Alexander đã gặp gỡ ba hay bốn người bạn từ trường đại học trong kì gap year, và họ muốn hỗ trợ xây dựng một thư viện ở Trại giam Kamiti Maximum, mà nếu bạn tra Google, bạn sẽ thấy nó được xếp là một trong 15 nhà tù tệ nhất thế giới. Đó là trước đây. Nhưng khi Alexander đến, cậu ta chỉ mới 20 tuổi thôi. Và tôi đang chịu án tử trong lúc đó. Và chúng tôi nhận bảo ban cậu ta. Đó thực sự là vấn đề về niềm tin. Cậu ta tin cậy chúng tôi dù chúng tôi là tử tù. Và qua sự tin cậy đó, chúng tôi thấy cậu ta và đồng nghiệp ở trường đại học tân trang khu thư viện với công nghệ tối tân nhất và xây dựng khu chăm sóc với tiêu chuẩn rất cao để nếu một trong chúng tôi đổ bệnh trong tù thì cũng không cần phải chết trong nhục nhã.
Having met Alexander, I had a chance, and he gave me the opportunity and the support, to enroll for a university degree at the University of London. Just like Mandela studied from South Africa, I had a chance to study at Kamiti Maximum Security Prison. And two years later, I became the first graduate of the program from the University of London from within the prison system. Having graduated, what happened next --
Sau khi gặp qua Alexander, tôi đã có cơ hội, và cậu ta cho tôi cả cơ hội lẫn sự ủng hộ, giúp tôi đăng ký học lấy bằng tại Đại học London. Giống như Mandela nghiên cứu ở Nam Phi, tôi đã có cơ hội nghiên cứu tại Trại giam An ninh Kamiti Maximum. Và hai năm sau, tôi trở thành cử nhân đầu tiên của chương trình từ Đại học London từ chính bên trong hệ thống nhà giam. Những gì xảy ra sau khi tôi tốt nghiệp -
(Applause)
(Vỗ tay)
Thank you.
Xin cảm ơn
(Applause)
(Vỗ tay)
Having graduated, now I felt empowered. I was not going to play the helpless victim. But I felt empowered not only to assist myself, to prosecute my own case, but also to assist the other inmates who are suffering the similar injustices that have just been spoken about here. So I started writing legal briefs for them. With my other colleagues in prison, we did as much as we could. That wasn't enough. Alexander McLean and his team at the African Prisons Project decided to support more inmates. And as I'm speaking to you today, there are 63 inmates and staff in the Kenya Prison Service studying law at the University of London through distance learning.
Sau khi tốt nghiệp, tôi thấy tràn đầy sức lực. Tôi sẽ không vào vai nạn nhân bất lức nữa. Nhưng nguồn động lực này không chỉ để hỗ trợ cho tôi, để truy tố vụ án của tôi, mà còn để hỗ trợ những người bạn tù khác đang chịu những bất công tương tự mà mới chỉ nhắc đến ở đây. Vì thế tôi đã bắt đầu viết tóm tắt pháp lý cho họ. Với những đồng nghiệp khác trong tù, chúng tôi làm mọi thứ có thể. Nhưng vẫn chưa đủ. Alexander McLean và đồng đội của cậu ta ở Dự án Các Trại giam Châu Phi quyết định hỗ trợ thêm số phạm nhân. Trong khi tôi đang trình bày, đã có 63 phạm nhân và nhân viên ở Dịch vụ Trại giam Kenya đang học ngành Luật tại Đại học London qua học tập từ xa.
(Applause)
(Vỗ tay)
These are changemakers who are being motivated not only to assist the most indolent in society, but also to help the inmates and others get access to justice. Down there in my prison cell, something kept stirring me. The words of Martin Luther King kept hitting me. And he was always telling me, "Pete, if you can't fly, you can run. And if you can't run, you can walk. But if you can't walk, then you can crawl. But whatever it is, whatever it takes, just keep on moving." And so I had this urge to keep moving. I still have this urge to keep moving in whatever I do. Because I feel the only way we can change our society, the only way we can change the justice system -- which has really improved in our country -- is to help get the systems right.
Có những người đang tạo ra thay đổi với chút động lực không chỉ để hỗ trợ những kẻ biếng nhát nhất xã hội, mà còn để giúp những phạm nhân và người khác chạm đến công lý. Ở ngay trong buồng giam của tôi, có cái gì đó cứ thôi thúc tôi. Lời nói của Martin Luther King cứ vang vọng trong tôi. Và ông ấy luôn nói với tôi "Pete, nếu cậu không thể bay, cậu có thể chạy. Và nếu cậu không thể chạy, cậu có thể đi bộ. Nhưng nếu cậu không thể đi bộ, cậu có thể bò. Nhưng bất kể đó là gì, bất kể nó đòi hỏi thứ gì, hãy cứ tiến về phía trước." Vì thế tôi đã có sự thôi thúc tiếp tục tiến lên. Tôi vẫn còn động lực vươn lên lên trong mọi việc tôi làm. Bời vì tôi nghĩ đây là cách duy nhất để thay đổi xã hội này. Cách duy nhất để thay đổi hệ thống tư pháp -- thứ đã thực sự cải thiện ở quốc gia này - là giúp cơ cấu lại hệ thống ấy.
So, on 26th October last year, after 18 years in prison, I walked out of prison on presidential pardon. I'm now focused on helping APP -- the African Prisons Project -- achieve its mandate of training and setting up the first law school and legal college behind bars. Where we are going to train --
Vì thế, ngày 26 tháng 10 năm ngoái, sau 18 năm trong tù, tôi đã thoát khỏi nơi đó nhờ ân xá của tổng thống. Bây giờ tôi đang tập trung hỗ trợ APP, Dự án các Trại giam Châu Phi, hoàn thành nhiệm vụ huấn luyện và thiết lập ngôi trường luật và đại học pháp lý đầu tiên sau song sắt. Ở đây chúng tôi sẽ huấn luyện
(Applause)
(Vỗ tay)
Where we are going to train inmates and staff not only to assist their fellow inmates, but to assist the entire wider society of the poor who cannot access legal justice.
Ở đây chúng tôi sẽ huấn luyện các phạm nhân và đội nhân viên không chỉ để hỗ trợ các bạn tù, mà còn để hỗ trợ toàn bộ cộng đồng người nghèo rộng lớn không được hưởng pháp luật công minh.
So as I speak before you today, I stand here in the full knowledge that we can all reexamine ourselves, we can all reexamine our situations, we can all reexamine our circumstances and not play the victim narrative. The victim narrative will not take us anywhere. I was behind bars, yeah. But I never felt and I was not a prisoner. The basic thing I got to learn was that if I thought, and if you think, you can, you will. But if you sit thinking that you can't, you won't. It's as simple as that.
Tôi trò chuyện với các bạn ngày hôm nay, tôi đứng đây với sự nhận thức rõ ràng rằng ta có thể nhìn nhận lại bản thân, ta có thể nhìn nhận lại tình hình bản thân, ta có thể nhìn nhận lại hoàn cảnh bản thân, và đừng vào vai nạn nhân tường thuật. Nạn nhân tường thuật sẽ không giúp được gì cả. Đúng là tôi đã từng ngồi tù, nhưng tôi chưa bao giờ nghĩ mình là một tù nhân. Thứ cơ bản nhất tôi từng học là nếu tôi nghĩ, và nếu bạn nghĩ bạn có thể, bạn sẽ làm được mọi thứ. Nhưng nếu bạn ngồi yên và nghĩ bạn không làm được, bạn sẽ không làm được. Đơn giản như vậy thôi.
And so I'm encouraged by the peaceful revolutionaries I've heard on this stage. The world needs you now, the world needs you today. And as I finish my talk, I'd just like to ask each and every single one of you here, wonderful thinkers, changemakers, innovators, the wonderful global citizens we have at TED, just remember the words of Martin Luther King. Let them continue ringing in your heart and your life. Whatever it is, wherever you are, whatever it takes, keep on moving.
Và tôi được các nhà cách mạng hoà bình... tôi biết ở đây động viên. Bây giờ thế giời cần bạn, thế giới cần bạn ngay hôm nay. Khi tôi hoàn thành bài phát biểu, tôi muốn hỏi từng người một ở đây, những trí tuệ phi thường, những người tiên phong, những người tạo sự thay đổi, những công dân toàn cầu ấn tượng chúng ta có ở TED, hãy nhớ câu nói của Martin Luther King Hãy để chúng ngân lên trong trái tim và cuộc sống. Bất kể việc đó là gì, bất kể bạn đang ở đâu cho dù cái giá phải trả như thế nào thì hãy cứ tiếp tục
Thank you.
Cám ơn
(Applause)
( Vỗ tay )
Thank you.
Cám ơn
(Applause)
( Vỗ tay )