His reign marked the beginning of one of history’s greatest empires and the end of one of its first republics. Was Rome’s first emperor a visionary leader who guaranteed his civilization’s place in history or a tyrant who destroyed its core values? Find out in History versus Augustus.
Triều đại của ông đánh dấu bước khởi đầu của một trong những đế quốc vĩ đại nhất trong lịch sử, và cũng đặt dấu chấm hết cho một trong những nền cộng hòa sớm nhất. Liệu vị hoàng đế La Mã đầu tiên là một lãnh đạo có tầm nhìn, làm rạng danh nền văn minh của mình trong lịch sử, hay là một bạo chúa đã hủy hoại những giá trị cốt lõi của nó? Hãy cùng tìm hiểu trong Tòa án Lịch sử và Hoàng đế Augustus.
Order, order. The defendant today is Gaius Octavius?
Giữ trật tự. Bị đơn trong phiên tòa hôm nay là Gaius Octavius à?
Gaius Julius Caesar/Augustus...
Gaius Julius Caesar/ Augustus...
Do we have the wrong guy?
Có nhầm người không?
No, your Honor. Gaius Octavius, born in 63 BCE, was the grand-nephew of Julius Caesar. He became Gaius Julius Caesar upon being named his great-uncle’s adoptive son and heir. And he gained the title Augustus in 27 BCE when the Senate granted him additional honors.
Không, thưa Tòa. Gaius Octavius, sinh năm 63 trước Công nguyên, là chắt của Julius Caesar. Ông đổi tên thành Gaius Julius Caesar sau khi được ông cậu Caesar nhận làm con nuôi và người thừa kế. Ông lấy tên hiệu Augustus vào năm 27 trước Công nguyên khi được Viện nguyên lão phong thêm danh hiệu.
You mean when he established sole authority and became emperor of Rome.
Ý ông là khi ông ta chuyên quyền và trở thành hoàng đế La Mã.
Is that bad? Didn’t every place have some king or emperor back then?
Vậy không ổn à? Chẳng phải thời đó nơi nào cũng có quân vương sao?
Actually, your Honor, the Roman people had overthrown their kings centuries before to establish a republic, a government meant to serve the people, not the privilege of a ruling family. And it was Octavius who destroyed this tradition.
Thưa Tòa, thật ra, trước đó hàng thế kỉ, người La Mã đã lật đổ chế độ quân chủ để lập nền cộng hòa, một chính quyền phụng sự nhân dân thay vì để một gia tộc cai trị. Chính Octavius đã hủy hoại nền cộng hòa ấy.
Octavius was a model public servant. At 16, he was elected to the College of Pontiffs that supervised religious worship. He fought for Rome in Hispania alongside his great-uncle Caesar and took up the responsibility of avenging Caesar’s death when the corrupt oligarchs in the Senate betrayed and murdered him.
Octavius là một công chức gương mẫu. Năm 16 tuổi, ông được bầu vào Giám mục Đoàn chuyên giám sát các nghi lễ tôn giáo. Ông tham chiến cùng ông cậu Caesar và quân La Mã tại bán đảo Iberia rồi lãnh trọng trách báo thù khi một nhóm đầu sỏ ở Viện Nguyên lão phản bội và sát hại Caesar.
Caesar had been a power-hungry tyrant who tried to make himself a king while consorting with his Egyptian queen Cleopatra. After his death, Octavius joined his general Mark Antony in starting a civil war that tore Rome apart, then stabbed his ally in the back to increase his own power.
Caesar vốn là một bạo chúa khát quyền luôn cố gắng biến mình thành vua khi qua lại với nữ hoàng Ai Cập Cleopatra. Sau khi Caesar qua đời, Octavius đã liên minh với tướng Mark Antony dấy lên cuộc nội chiến chia cắt La Mã, rồi đâm sau lưng đồng minh, để thâu tóm quyền lực.
Antony was a fool. He waged a disastrous campaign in Parthia and plotted to turn Roman territories into personal kingdoms for himself and Cleopatra.
Antony là một gã ngốc, chỉ huy một trận chiến thảm họa ở Đông Bắc Ba Tư, và mưu toan biến một số vùng La Mã thành lãnh thổ riêng của hắn và Cleopatra.
Isn’t that what Caesar had been accused of?
Chẳng phải Caesar cũng có toan tính như vậy sao?
Well...
Ừ thì...
So Octavius destroyed Antony for trying to become a king and then became one himself?
Vậy Octavius loại bỏ Antony vì tội cố gắng làm vua để chính mình lên ngôi ư?
That’s right. You can see the megalomania even in his adopted title – "The Illustrious One."
Đúng vậy. Sự tự đại của hắn thể hiện qua cái tên Augustus - "Kẻ Độc tôn".
That was a religious honorific. And Augustus didn’t seek power for his own sake. As winner of the civil war and commander of the most troops, it was his duty to restore law and order to Rome so that other factions didn’t continue fighting.
Đó chỉ là tên hiệu theo tín ngưỡng mà thôi. Hơn nữa, Augustus không nắm quyền chỉ để phục vụ mình. Là người thắng cuộc nội chiến và chỉ huy hầu hết lực lượng quân đội, ông đã khôi phục luật lệ và trật tự ở La Mã, qua đó, ngăn các phe phái tiếp tục giao chiến.
He didn’t restore the law - he made it subordinate to him!
Khôi phục luật lệ? Ông ta biến nó thành công cụ chuyên quyền thì có!
Not true. Augustus worked to restore the Senate’s prestige, improved food security for the lower classes, and relinquished control of the army when he resigned his consul post.
Không đúng. Augustus đã khôi phục uy tín của Viện Nguyên lão, đảm bảo lương thực cho các tầng lớp thấp, và thôi chỉ huy quân đội kể khi từ chức chấp chính quan tối cao. Ông chỉ thấy vậy thôi à?
Mere optics. He used his military influence and personal wealth to stack the Senate in his favor, while retaining the powers of a tribune and the right to celebrate military triumphs. He kept control of provinces with the most legions. And if that wasn’t enough, he assumed the consul position twice more to promote his grandchildren. He was clearly trying to establish a dynasty.
Ông ta dùng quyền lực quân đội và tài sản cá nhân để mua chuộc Viện Nguyên lão, đồng thời, nắm quyền bảo hộ dân La Mã và vơ hết công lao thắng trận. Ông ta kiểm soát các tỉnh có nhiều quân đoàn nhất. Và còn giữ chức chấp chính quan đến hai lần để nâng đỡ con cháu. Rõ ràng là ông ta muốn lập vương triều cho chính mình. Ông ta đã làm gì với quyền lực đó?
But what did he do with all that power?
Thật vui vì ngài đã hỏi.
Glad you asked, your Honor. Augustus’s accomplishments were almost too many to name. He established consistent taxation for all provinces, ending private exploitation by local tax officials. He personally financed a network of roads and employed couriers so news and troops could travel easily throughout the realm. And it was under Augustus that many of Rome’s famous public buildings were constructed. The writers of the time were nearly unanimous in praising his rule.
Hoàng đế Augustus đã đạt vô số thành tựu. Ông đã thiết lập hệ thống thuế đồng nhất khắp các tỉnh, chấm dứt việc biển thủ của các quan chức thuế địa phương. Chính ông đã tài trợ xây dựng một mạng lưới đường sá và liên lạc, giúp tin tức và quân đội có thể di chuyển dễ dàng trên khắp đế quốc La Mã. Dưới thời Augustus, rất nhiều công trình kiến trúc La Mã nổi tiếng được xây dựng. Các văn hào thời đó đều ca tụng triều đại của ông.
Did the writers have any other choice? Augustus exiled plenty of people on vague charges, including Ovid, one of Rome’s greatest poets. And you forgot to mention the intrusive laws regarding citizens’ personal lives – punishing adultery, restricting marriage between social classes, even penalties for remaining unmarried.
Chứ họ còn biết làm gì khác? Augustus đã cho đày rất nhiều tác gia với những cáo buộc mơ hồ, trong đó có Ovid, một trong những nhà thơ La Mã vĩ đại nhất. Chưa kể những điều luật xâm phạm đời sống riêng tư của người dân - trừng phạt tội ngoại tình, cấm đoán người không cùng tầng lớp lấy nhau, thậm chí, có cả hình phạt cho "tội" không kết hôn.
He was trying to improve the citizenry and instill discipline. And he succeeded. His legacy speaks for itself: 40 years of internal stability, a professional army that expanded Rome’s frontiers in all directions, and a government still remembered as a model of civic virtue.
Ông ấy chỉ cố gắng cải thiện xã hội và củng cố kỉ luật, và đã thành công. Di sản của ông đã cho thấy điều đó: 40 năm thái bình thịnh trị, một đội quân thiện chiến mở mang bờ cõi về mọi hướng, và một chính quyền được xem là hình mẫu quản lí.
His legacy was an empire that would go on to wage endless conquest until it collapsed, and a tradition of military autocracy. Any time a dictator in a general’s uniform commits atrocities while claiming to act on behalf of "the people," we have Augustus Caesar to thank.
Di sản của ông ta là một đế quốc không ngừng gây chiến cho đến khi nó sụp đổ và là hình mẫu đầu tiên của chế độ chuyên quyền quân sự. Mỗi một nhà độc tài mặc quân phục gây nhiều tội ác lại tự cho mình "nhân danh người dân" đều mang dáng dấp của Augustus Caesar.
So you’re saying Augustus was a good emperor, and you’re saying there’s no such thing?
Vậy ông cho rằng Augustus là một vị hoàng đế tốt, còn ông thì không đồng ý với điều đó?
We’re used to celebrating historical leaders for their achievements and victories. But to ask whether an individual should have such power in the first place is to put history itself on trial.
Chúng ta luôn ca ngợi những vĩ nhân lịch sử vì thành tựu và công lao của họ. Nhưng một khi đặt nghi vấn về quyền lực mà họ nắm giữ, đó chính là lúc ta đưa họ ra Tòa án Lịch sử.