His reign marked the beginning of one of history’s greatest empires and the end of one of its first republics. Was Rome’s first emperor a visionary leader who guaranteed his civilization’s place in history or a tyrant who destroyed its core values? Find out in History versus Augustus.
Jego rządy przyczyniły się do powstania jednego z największych imperium i do upadku jednej z pierwszych republik. Czy pierwszy cesarz Rzymu był wizjonerem, który zapisał swoją cywilizację na kartach historii, czy tyranem, który ograbił ją z najważniejszych wartości? Dowiemy się o tym z rozprawy "Historia kontra August".
Order, order. The defendant today is Gaius Octavius?
Proszę o ciszę! Dzisiejszym oskarżonym jest Gajusz Oktawian?
Gaius Julius Caesar/Augustus...
- Gajusz Juliusz Cezar. - Augustus.
Do we have the wrong guy?
Czy przeczytałem coś źle?
No, your Honor. Gaius Octavius, born in 63 BCE, was the grand-nephew of Julius Caesar. He became Gaius Julius Caesar upon being named his great-uncle’s adoptive son and heir. And he gained the title Augustus in 27 BCE when the Senate granted him additional honors.
Nie, wysoki sądzie. Gajusz Oktawian, urodzony w 63 r. p.n.e., był wnukiem siostry Gajusza Juliusza Cezara. Przyjął imię Gajusz Juliusz Cezar od swojego dziadka stryjecznego jako jego adoptowany syn. Z kolei tytuł Augusta uzyskał w 27 r. p.n.e, kiedy to senat przyznał mu specjalne przywileje.
You mean when he established sole authority and became emperor of Rome.
Raczej kiedy zagwarantował sobie władzę na wyłączność i został cesarzem rzymskim.
Is that bad? Didn’t every place have some king or emperor back then?
Czy to coś złego? Wtedy każde terytorium miało swojego króla lub cesarza.
Actually, your Honor, the Roman people had overthrown their kings centuries before to establish a republic, a government meant to serve the people, not the privilege of a ruling family. And it was Octavius who destroyed this tradition.
Właściwie wysoki sądzie, Rzymianie obalili swoich królów wieki wcześniej, by utworzyć republikę. Rząd miał służyć społeczeństwu, a nie rządzącej dynastii. To Oktawian zerwał z tą tradycją.
Octavius was a model public servant. At 16, he was elected to the College of Pontiffs that supervised religious worship. He fought for Rome in Hispania alongside his great-uncle Caesar and took up the responsibility of avenging Caesar’s death when the corrupt oligarchs in the Senate betrayed and murdered him.
Wręcz przeciwnie, był on przykładnym mężem stanu. W wieku 16 lat został wybrany do najwyższego kolegium kapłanów, które nadzorowało obrzędy kultu religijnego. Walczył również dla Cesarstwa w Hiszpanii u boku Cezara i poprzysiągł zemstę za śmierć Cezara, zdradzonego i zamordowanego przez skorumpowanych oligarchów w senacie.
Caesar had been a power-hungry tyrant who tried to make himself a king while consorting with his Egyptian queen Cleopatra. After his death, Octavius joined his general Mark Antony in starting a civil war that tore Rome apart, then stabbed his ally in the back to increase his own power.
Juliusz Cezar był głodnym władzy tyranem, który chciał zapewnić sobie ciągłość rządów poprzez związek małżeński z królową Egiptu – Kleopatrą. Po jego śmierci Oktawian dołączył do generała Marka Antoniusza, by rozpocząć wojnę domową, która podzieliła Imperium Rzymskie. Potem porzucił swoich sojuszników, by zwiększyć swoją władzę.
Antony was a fool. He waged a disastrous campaign in Parthia and plotted to turn Roman territories into personal kingdoms for himself and Cleopatra.
Antoniusz był głupcem. Prowadził fatalną wojnę z królestwem Partów i planował za plecami Cezara podzielić imperium na autorytarne królestwa dla siebie i Kleopatry.
Isn’t that what Caesar had been accused of?
Czy nie o to był oskarżony Cezar?
Well...
Właściwie…
So Octavius destroyed Antony for trying to become a king and then became one himself?
A więc Oktawian udaremnił próby przejęcia tronu Antoniusza, by potem samemu na nim zasiąść?
That’s right. You can see the megalomania even in his adopted title – "The Illustrious One."
Otóż to. Jego megalomania przejawiała się w przybranym przez niego tytule „Wybitny”.
That was a religious honorific. And Augustus didn’t seek power for his own sake. As winner of the civil war and commander of the most troops, it was his duty to restore law and order to Rome so that other factions didn’t continue fighting.
To był tylko tytuł religijny. August nie dążył do władzy z osobistych pobudek. Jako zwycięzca wojny domowej i dowódca większości oddziałów, w jego kwestii leżała reformacja prawa w Rzymie, by inne frakcje zaprzestały walk ze sobą.
He didn’t restore the law - he made it subordinate to him!
Nie zreformował prawa, lecz je sobie podporządkował!
Not true. Augustus worked to restore the Senate’s prestige, improved food security for the lower classes, and relinquished control of the army when he resigned his consul post.
Nieprawda. August chciał przywrócić prestiż senatowi, poprawił zaopatrzenie jedzenia dla niższych klas społecznych i zrzekł się zwierzchnictwa zbrojnego, rezygnując ze stanowiska konsula.
Mere optics. He used his military influence and personal wealth to stack the Senate in his favor, while retaining the powers of a tribune and the right to celebrate military triumphs. He kept control of provinces with the most legions. And if that wasn’t enough, he assumed the consul position twice more to promote his grandchildren. He was clearly trying to establish a dynasty.
Odwrócił pan kota ogonem. Użył swojego wpływu militarnego i bogactwa, aby przekupić senat, równocześnie zachowując władzę trybunu i prawo do świętowania sukcesów militarnych. Miał kontrolę nad prowincjami z największą liczbą legionów. Jakby tego było mało, obejmował stanowisko konsula dwa razy, by zapewnić posady swoim wnukom. To oczywiste, że chciał założyć dynastię. Jak wykorzystał właściwie tak wielką władzę?
But what did he do with all that power?
Dobrze, że padło to pytanie, wysoki sądzie.
Glad you asked, your Honor. Augustus’s accomplishments were almost too many to name. He established consistent taxation for all provinces, ending private exploitation by local tax officials. He personally financed a network of roads and employed couriers so news and troops could travel easily throughout the realm. And it was under Augustus that many of Rome’s famous public buildings were constructed. The writers of the time were nearly unanimous in praising his rule.
Osiągnięć Augusta było zbyt wiele, by wymienić je wszystkie. Ustanowił stały system podatkowy dla wszystkich prowincji, kończąc tym wyzysk urzędników podatkowych. August sfinansował również sieć dróg i zatrudnił kurierów, co ułatwiło transport wiadomości i przemieszczanie się armii po imperium. Także pod jego rządami powstały najsłynniejsze budynki publiczne Rzymu. Pisarze tego czasu jednomyślnie chwalili jego rządy. Czy pisarze nie mieli właściwie innego wyboru?
Did the writers have any other choice? Augustus exiled plenty of people on vague charges, including Ovid, one of Rome’s greatest poets. And you forgot to mention the intrusive laws regarding citizens’ personal lives – punishing adultery, restricting marriage between social classes, even penalties for remaining unmarried.
August skazał wielu ludzi na wygnanie na podstawie niejasnych zarzutów, w tym Owidiusza, jednego z najznamienitszych poetów rzymskich. Poza tym należy wspomnieć o inwazyjnym prawie, które odbijało się na życiu prywatnym obywateli: karanie cudzołóstwa, zakaz małżeństw pomiędzy różnymi klasami społecznymi,
He was trying to improve the citizenry and instill discipline. And he succeeded. His legacy speaks for itself: 40 years of internal stability, a professional army that expanded Rome’s frontiers in all directions, and a government still remembered as a model of civic virtue.
a nawet kary za pozostawanie w stanie wolnym. Chciał by społeczeństwo się rozwijało i nauczyło się dyscypliny. I udało mu się. Jego panowanie broni się samo: 40 lat stabilności imperium, zawodowa armia, która rozszerzała granice imperium we wszystkich kierunkach,
His legacy was an empire that would go on to wage endless conquest until it collapsed, and a tradition of military autocracy. Any time a dictator in a general’s uniform commits atrocities while claiming to act on behalf of "the people," we have Augustus Caesar to thank.
a rząd do dziś pamiętany jest jako wzór cnót obywatelskich. Jego rządy to imperium, które prowadzi niekończące się podboje, dopóki nie upadnie, a także pokoleniowa autokracja wojska. Za każdym razem, gdy dyktator w przebraniu generała dopuszcza się okrucieństw, mówiąc, że działa na rzecz swojego ludu, ma swoje korzenie u Augusta.
So you’re saying Augustus was a good emperor, and you’re saying there’s no such thing?
Czyli pan twierdzi, że August był dobrym cesarzem, a pan, że nie?
We’re used to celebrating historical leaders for their achievements and victories. But to ask whether an individual should have such power in the first place is to put history itself on trial.
Zwykliśmy wychwalać bohaterów historycznych za ich osiągnięcia i zwycięstwa. Ale pytając, czy jednostka powinna mieć w ogóle taką władzę, jest równe z sądzeniem samej historii.