I'm here to talk to you about the economic invisibility of nature. The bad news is that mother nature's back office isn't working yet, so those invoices don't get issued. But we need to do something about this problem. I began my life as a markets professional and continued to take an interest, but most of my recent effort has been looking at the value of what comes to human beings from nature, and which doesn't get priced by the markets.
Jam këtu t'ju flas rreth padukshmërisë së natyrës nga pikëpamja ekonomike. Lajmi i keq është se nëna natyrë nuk ka ende në funksion një zyrë kontabiliteti, e cila mund të priste faturat. Ndaj ne duhet ti japim një zgjidhje këtij problemi. Fillova jetën time si një profesionist tregu dhe e kam vazhduar me interes, por kohët e fundit përpjekjet e mia më të mëdha janë përqëndruar tek vlerësimi i asaj që vjen për qeniet njerëzore nga natyra, dhe së cilës nuk i është dhënë një çmim nga tregu.
A project called TEEB was started in 2007, and it was launched by a group of environment ministers of the G8+5. And their basic inspiration was a stern review of Lord Stern. They asked themselves a question: If economics could make such a convincing case for early action on climate change, well why can't the same be done for conservation? Why can't an equivalent case be made for nature? And the answer is: Yeah, it can. But it's not that straightforward. Biodiversity, the living fabric of this planet, is not a gas. It exists in many layers, ecosystems, species and genes across many scales -- international, national, local, community -- and doing for nature what Lord Stern and his team did for nature is not that easy.
Një projekt i quajtur TEEB (Ekonomia e ekosistemeve dhe biodiversitetit) ka filluar në vitin 2007, i promovuar nga një grup i ministrave të mjedisit të G8-ës + 5. Dhe burim frymëzimi i tyre ishte një raport i ashpër nga lord Stern. Ata i bënë vetes një pyetje: Nëse ekonomia mund të argumentohet bindshëm për të vepruar herët ndaj ndryshimit të klimës, mirë pra pse mos të bëjmë të njëjtën gjë për mbrojtjen e natyrës? Pse nuk bëhet i njëjti argument për natyrën? Dhe përgjigjja qe: Po, është e mundur. Por nuk është aq e thjeshtë. Biodiversiteti, struktura e gjallë e këtij planeti, nuk është gaz. Ai ekziston në shumë nivele, ekosistemet, speciet dhe gjenet në shkallë të ndryshme -- ndërkombëtare, kombëtare, lokale, komuniteti -- dhe bën për natyrën atë që lord Stern dhe ekipi i tij kanë bërë për natyrën nuk është aq e lehtë.
And yet, we began. We began the project with an interim report, which quickly pulled together a lot of information that had been collected on the subject by many, many researchers. And amongst our compiled results was the startling revelation that, in fact, we were losing natural capital -- the benefits that flow from nature to us. We were losing it at an extraordinary rate -- in fact, of the order of two to four trillion dollars-worth of natural capital. This came out in 2008, which was, of course, around the time that the banking crisis had shown that we had lost financial capital of the order of two and a half trillion dollars. So this was comparable in size to that kind of loss. We then have gone on since to present for [the] international community, for governments, for local governments and for business and for people, for you and me, a whole slew of reports, which were presented at the U.N. last year, which address the economic invisibility of nature and describe what can be done to solve it.
Megjithatë, kemi filluar. Ne filluam projektin me një raport të përkohshëm, i cili shumë shpejt vuri bashkë një mori informacionesh të cilët u lidhën me subjektin nga studiues të shumtë Dhe ndër resultatet tona të zbardhura ishte një zbulim befasues atë, që në fakt, ne po humbnim kapitalin natyral -- përfitimet që vijnë nga natyra. Ne po e humbnim atë me një ritëm të jashtëzakonshëm-- në fakt, në rendin e 2 deri në 4 trillion dollarë të kapitalit natyral. Kjo doli në pah në vitin 2008, e cila qe, sigurisht, në periudhën që kriza bankare tregoi qe kishim humbur kapital financiar në rendin e 2,5 trillion dollarë. Kështu që ishte e krahasueshme në përmasa me atë lloj humbje. Ne kemi bërë përparim më pas për ti paraqitur bashkësisë ndërkombëtare, për qeveritë, për pushtetet lokale dhe per bizneset dhe per njerëzit, për ty dhe mua, një numër të madh raportesh, të cilin vitin e kaluar e prezantuam në OKB, të cilat trajtojnë padukshmërinë ekonomike të natyrës dhe përshkruajnë çfarë mund të bëhet për ta zgjidhur atë.
What is this about? A picture that you're familiar with -- the Amazon rainforests. It's a massive store of carbon, it's an amazing store of biodiversity, but what people don't really know is this also is a rain factory. Because the northeastern trade winds, as they go over the Amazonas, effectively gather the water vapor. Something like 20 billion tons per day of water vapor is sucked up by the northeastern trade winds, and eventually precipitates in the form of rain across the La Plata Basin. This rainfall cycle, this rainfall factory, effectively feeds an agricultural economy of the order of 240 billion dollars-worth in Latin America. But the question arises: Okay, so how much do Uruguay, Paraguay, Argentina and indeed the state of Mato Grosso in Brazil pay for that vital input to that economy to the state of Amazonas, which produces that rainfall? And the answer is zilch, exactly zero. That's the economic invisibility of nature. That can't keep going on, because economic incentives and disincentives are very powerful. Economics has become the currency of policy. And unless we address this invisibility, we are going to get the results that we are seeing, which is a gradual degradation and loss of this valuable natural asset.
Çfarë është kjo? Një foto që për ju është familiare -- pylli tropical i Amazonës. Kjo është një depo e madhe karboni, është një rezervë e madhe e biodiversitetit, por ajo që njerëzit nuk dinë ky pyll është edhe një fabrikë shiu. Pasi pasatet e verilindjes, duke fryrë mbi Amazonën, efektivisht grumbullojnë avujt e ujit. Diçka si 20 miliard ton në ditë të avullit të ujit thithet nga pasatet e verilindjes dhe përfundimisht bie në formë shiu gjatë gjithë ultësirës së La Platas. Ky cikël shiu, kjo fabrikë shiu, furnizon në mënyrë efektive një ekonomi bujqësore me një vlerë për 240 milion dollarë në Amerikën e Jugut. Këtu lind pyetja: mirë pra, atëherë Uruguai, Paraguai, Argjentina dhe deri tek shteti brazilian i Mato Grosos paguajnë për këtë kontribut jetik të ekonomisë shtetit të Amazonës, i cili prodhon këtë reshje shiu? Dhe përgjigja është hiç, pikërisht zero. Kjo është padukshmëria ekonomike e natyrës. Kjo nuk mund të vazhdojë kështu, sepse stimujt ekonomikë dhe dekurajimet janë shumë të fuqishëm. Ekonomia është bërë monedha e politikës. Dhe nuk merremi me këtë padukshmëri, shkojmë të marrim rezultatet që pamë, të cilët janë një humbje dhe degradim gradual i këtyre pasurive të çmuara natyrale.
It's not just about the Amazonas, or indeed about rainforests. No matter what level you look at, whether it's at the ecosystem level or at the species level or at the genetic level, we see the same problem again and again. So rainfall cycle and water regulation by rainforests at an ecosystem level. At the species level, it's been estimated that insect-based pollination, bees pollinating fruit and so on, is something like 190 billion dollars-worth. That's something like eight percent of the total agricultural output globally. It completely passes below the radar screen. But when did a bee actually ever give you an invoice? Or for that matter, if you look at the genetic level, 60 percent of medicines were prospected, were found first as molecules in a rainforest or a reef. Once again, most of that doesn't get paid.
Dhe nuk janë vetëm Amazona, apo pyjet tropikalë. Nuk ka rëndësi në ç'nivel vështroni, nëse është në nivel ekosistemi, në nivel specie apo në nivel gjenetik, ne vërejmë të njëjtin problem shumë e shumë herë. Pra, ciklin e reshjeve të shiut dhe rregullimin e qarkullimit të ujit nga pyjet tropikale në nivelin e ekosistemit. Në nivelin e specieve, është vlerësuar se pllenimi nga insektet, bletët që polenizojnë frutat dhe kështu me radhë, vlen rreth 190 miliard dollarë. Diçka si 8 përqind e prodhimit bujqësor në shkallë botërore. Ajo shkon plotësisht pa u vënë re. Por kur ndonjë herë një bletë ju ka dorëzuar llogarinë? Ose mbi këtë subjekt, në qoftë se ju shikoni në nivel gjenetik, 60 përqind e barnave mjeksorë të zbuluar, janë gjetur për herë të parë si molekula në një pyll tropikal ose në një shkëmb koralin nënujor. Edhe një herë, shumica e tyre nuk shpërblehen.
And that brings me to another aspect of this, which is, to whom should this get paid? That genetic material probably belonged, if it could belong to anyone, to a local community of poor people who parted with the knowledge that helped the researchers to find the molecule, which then became the medicine. They were the ones that didn't get paid. And if you look at the species level, you saw about fish. Today, the depletion of ocean fisheries is so significant that effectively it is effecting the ability of the poor, the artisanal fisher folk and those who fish for their own livelihoods, to feed their families. Something like a billion people depend on fish, the quantity of fish in the oceans. A billion people depend on fish for their main source for animal protein. And at this rate at which we are losing fish, it is a human problem of enormous dimensions, a health problem of a kind we haven't seen before. And finally, at the ecosystem level, whether it's flood prevention or drought control provided by the forests, or whether it is the ability of poor farmers to go out and gather leaf litter for their cattle and goats, or whether it's the ability of their wives to go and collect fuel wood from the forest, it is actually the poor who depend most on these ecosystem services.
Kjo më çon tek një tjetër aspekt të saj, që është, kujt duhet ti paguajmë për gjithë këtë? Ky material gjenetik ndoshta i përket, nëse mund ti përkiste ndokujt, një komuniteti lokal personash të varfër të cilët ndanë njohurinë e tyre për të ndihmuar kërkuesit shkencorë në gjetjen e molekulës, që më pas u bë medikament. Ata qenë njërët nga ato që nuk u paguan. Nëse vini re tek niveli i specieve, ju patë peshkun. Sot, sosja e peshkimit në oqean është aq e rëndësishëme sa që efektivisht kjo po ndikon në aftësinë e të varfërve, njerëzve që peshkojnë në mënyrë artizanale dhe atyre që peshkojnë për jetesën e tyre, të ushqejnë familjet e tyre. Diçka rreth një miliard persona varen nga peshkimi, nga sasia e peshkut në oqeane. Një miliard persona varen nga peshkimi, si burim kryesor i proteinave shtazore. Dhe shpejtësia me të cilën peshku po zhduket, është një problem me përmasa të mëdha për njerëzit, një problem shëndeti që ne nuk kemi parë më parë. Në fund, në nivel ekosistemi, nëse është paralandalimi i përmbytjeve apo kontrolli i thatësirave i siguruar nga pyjet, apo nëse është mundësia e fermerëve të varfër, të venë në pyll e mbledhin gjethet e thata për bagëtinë dhe dhitë, apo nëse është aftësia e grave të tyre të venë në pyll për të mbledhur dru zjarri, ajo ështe në fakt varfëria e cila varet nga këto shërbime të ekosistemit.
We did estimates in our study that for countries like Brazil, India and Indonesia, even though ecosystem services -- these benefits that flow from nature to humanity for free -- they're not very big in percentage terms of GDP -- two, four, eight, 10, 15 percent -- but in these countries, if we measure how much they're worth to the poor, the answers are more like 45 percent, 75 percent, 90 percent. That's the difference. Because these are important benefits for the poor. And you can't really have a proper model for development if at the same time you're destroying or allowing the degradation of the very asset, the most important asset, which is your development asset, that is ecological infrastructure.
Në studimet tona kemi vlerësuar që vende si Brazili, India che Indonezia, edhe pse shërbimet e ekosistemit -- ato përfitime që rrjedhin nga natyra tek njerëzimi falas -- ato nuk janë shumë të rëndësishme në aspektin e përqindjes së PKB (Prodhimi Kombëtar Bruto) dy, katër, tetë, 10, 15 përqind -- por në këto vende, nëse matim sa vlerë kanë për të varfërit, përgjigjja është më tepër se 45 përqind, 75 përqind, 90 përqind. Kjo është diferenca. Pasi ato janë benefite të rëndësishme për të varfërit. Ndaj ju nuk mund të keni një model të duhur mbi zhvillimin nëse në të njëjtën kohë ju po shakterroni apo lejoni degradimin e aseteve të vërteta, aseteve më të rëndësishëm, e cila është aseti i zhillimit tuaj, kjo është infrastruktura ekologjike.
How bad can things get? Well here a picture of something called the mean species abundance. It's basically a measure of how many tigers, toads, ticks or whatever on average of biomass of various species are around. The green represents the percentage. If you start green, it's like 80 to 100 percent. If it's yellow, it's 40 to 60 percent. And these are percentages versus the original state, so to speak, the pre-industrial era, 1750.
Sa mund të përkeqësohen gjërat? Kjo është një pamje e asaj që quhet bollëku mesatar i specieve. Kjo është në thelb një përmasë se sa tigra, zhaba, rriqra apo çfarëdo tjetër, e mesatares së llojeve të ndryshme të biomasës. Ngjyra jeshile përfaqëson përqindjen. Po të filloni nga jeshilja, është nga 80 deri në 100 përqind. Nëse është e verdhë, 40 deri në 60 përqind. Dhe këto janë përqindjet kundrejt situatës origjinale, ose më mirë ta themi, era preindustriale, viti 1750.
Now I'm going to show you how business as usual will affect this. And just watch the change in colors in India, China, Europe, sub-Saharan Africa as we move on and consume global biomass at a rate which is actually not going to be able to sustain us. See that again. The only places that remain green -- and that's not good news -- is, in fact, places like the Gobi Desert, like the tundra and like the Sahara. But that doesn't help because there were very few species and volume of biomass there in the first place. This is the challenge. The reason this is happening boils down, in my mind, to one basic problem, which is our inability to perceive the difference between public benefits and private profits. We tend to constantly ignore public wealth simply because it is in the common wealth, it's common goods.
Tani do ju shfaq se si aktiviteti ekonomik i zakonshëm ndikon në këtë. Shihni në ndryshimin e ngjyrave në Indi, Kinë, Europë, Afrika subsahariane se si sillemi dhe harxhojmë biomasën globale me një ritëm, që tashmë nuk është në gjendje të përballojë nevojat tona. Shiheni përsëri. I vetmi rast që mbetet i gjelbërt -- dhe nuk është një lajm i mirë -- është, faktikisht, në ato vende si shkretërira e Gobit, apo tundra dhe Saharaja. Por kjo nuk i ndihmon, sepse që më parë numri i specieve dhe vëllimi i biomasës ishte i ulët. Ja tek është sfida. Arsyeja përse po ndodh përmblidhet, për mua, te një problem esencial, që është paaftësia jonë për të perceptuar dallimin mes benefiteve publike dhe përfitimit privat. Vazhdimisht ne kemi prirjen të injorojmë pasurinë publike thjesht pasi ajo është një pasuri e përbashkët, është një e mirë publike.
And here's an example from Thailand where we found that, because the value of a mangrove is not that much -- it's about $600 over the life of nine years that this has been measured -- compared to its value as a shrimp farm, which is more like $9,600, there has been a gradual trend to deplete the mangroves and convert them to shrimp farms. But of course, if you look at exactly what those profits are, almost 8,000 of those dollars are, in fact, subsidies. So you compare the two sides of the coin and you find that it's more like 1,200 to 600. That's not that hard.
Dhe tani një shembull nga Tailanda ku mund ta gjejmë atë, pasi vlera e rizofores nuk është aq e lartë -- është rreth 600 dollarë në një periudhë prej nëntë vjetësh që u mat -- në krahasim me vlerën e fermave të karkalecave të detit, që është rreth 9.600 dollarë, ka pasur një trend gradual në reduktimin e mangroves dhe konvertimin e tyre në ferma për rritjen e karkalecave të detit. Por po të shihni, se çfarë janë ekzaktësisht këto përfitime, pothuajse 8.000 e këtyre dollarëve janë, në fakt, subvencione. Kështu që ju krahasoni të dy anët e të njëjtit problem dhe gjeni një vlerë që vete nga 1.200 deri në 600 dollarë. Nuk është e vështirë.
But on the other hand, if you start measuring, how much would it actually cost to restore the land of the shrimp farm back to productive use? Once salt deposition and chemical deposition has had its effects, that answer is more like $12,000 of cost. And if you see the benefits of the mangrove in terms of the storm protection and cyclone protection that you get and in terms of the fisheries, the fish nurseries, that provide fish for the poor, that answer is more like $11,000. So now look at the different lens. If you look at the lens of public wealth as against the lens of private profits, you get a completely different answer, which is clearly conservation makes more sense, and not destruction.
Por nga ana tjetër, nëse ju filloni të matni, sa kushton në të vërtetë për të rivendosur terrenin e fermave të karkalecave të detit në një gjendje përdorimi produktiv? Një herë që depozitimi i kripës dhe kimikateve kanë kryer efektin e tyre, përgjigjja është një kosto prej 12.000 dollarësh. Dhe nëse e shihni benefitet e mangroveve në drejtim të mbrojtjes kundër stuhive dhe cikloneve dhe në drejtim të peshkimit, dhe vendeve të rritjes të peshkut, që i sigurojnë peshk për tu ushqyer të varfërve, pëgjigja është një vlerë prej 11.000 dollarësh. Tani vështroni me këndvështrime të tjera Nëse e shihni nga pikëpamja e pasurisë publike kundrejt pikëpamjes së fitimit privat, do të merrni një përgjigje krejtësisht të ndryshme, që është e qartë se ruajtja ka më shumë kuptim, se sa shkatërrimi.
So is this just a story from South Thailand? Sorry, this is a global story. And here's what the same calculation looks like, which was done recently -- well I say recently, over the last 10 years -- by a group called TRUCOST. And they calculated for the top 3,000 corporations, what are the externalities? In other words, what are the costs of doing business as usual? This is not illegal stuff, this is basically business as usual, which causes climate-changing emissions, which have an economic cost. It causes pollutants being issued, which have an economic cost, health cost and so on. Use of freshwater. If you drill water to make coke near a village farm, that's not illegal, but yes, it costs the community.
Kështu kjo është vetëm një histori nga Tailanda e jugut? Më vjen keq, kjo është një histori globale. Dhe kjo është ajo që duket si e njëjta llogaritje, e cila është bërë kohët e fundit -- edhe unë që them kohët e fundit, gjatë 10 viteve të fundit - nga një grup i quajtur TRUCOST. Ata llogatoritën per 3.000 sipërmarrjet më të mëdha, cilat janë effektet anësore? Me fjatë të tjera, çfarë janë shpenzimet normale të biznesit. Nuk është e paligjshme, është vetëm bërja normale e biznesit, që shkakton emisione shkaktarë të ndryshimit klimatik, të cilat kanë një kosto ekonomike. Ai shkakton emetime ndotëse, cilat janë kostot ekonomike, kostot e shëndetit dhe kështu me rrallë. Përdorimi i ujit të ëmbël. Nëse hapni puse uji për prodhim koksi pranë një ferme fshati kjo nuk është e paligjshme, por po, i kushton komunitetit.
Can we stop this, and how? I think the first point to make is that we need to recognize natural capital. Basically the stuff of life is natural capital, and we need to recognize and build that into our systems. When we measure GDP as a measure of economic performance at the national level, we don't include our biggest asset at the country level. When we measure corporate performances, we don't include our impacts on nature and what our business costs society. That has to stop. In fact, this was what really inspired my interest in this phase. I began a project way back called the Green Accounting Project. That was in the early 2000s when India was going gung-ho about GDP growth as the means forward -- looking at China with its stellar growths of eight, nine, 10 percent and wondering, why can we do the same? And a few friends of mine and I decided this doesn't make sense. This is going to create more cost to society and more losses. So we decided to do a massive set of calculations and started producing green accounts for India and its states. That's how my interests began and went to the TEEB project. Calculating this at the national level is one thing, and it has begun. And the World Bank has acknowledged this and they've started a project called WAVES -- Wealth Accounting and Valuation of Ecosystem Services.
Mund ta ndalojmë këtë dhe si? Unë mendoj se, së pari duhet të përpiqemi për të njohur kapitalin natyror. Në thelb çdo gjë që jeton është një kapital natyror, dhe ne duhet të njohim dhe ta inkorporojmë atë në sistemet tona. Kur ne matim PBB (prodhimi i brëndshëm bruto) si një masë e performancës ekonomike në nivel kombëtar, ne nuk përfshijmë asetet tona kryesore në vend. Kur ne matim rezultatet e një ndërmarjeje, nuk përfshijnë ndikimet tona tek natyra dhe sa biznesi ynë i kushton shoqërisë. Kjo duhet ndalur. Faktikisht, kjo është ajo që në të vëtetë frymëzoi interesin tim në këtë fazë. Unë fillova një projekt kohë më parë, i quajtur Green Accounting Project. (Projekti i kontabilitetit të gjelbër) Ishte fillimi i viteve 2000 kur India ishte fiksuar me rritjen e PBB-së për të ecur përpara -- duke parë Kinën dhe zhvillimin e saj të lartë me 8, 9 10 përqind dhe pyesnim veten, pse mos të bëjmë të njëjtën gjë? Dhe unë dhe disa miq të mi vendosi kjo nuk ka kuptim. Kjo po krijonte më shumë kosto dhe humbje për shoqërinë. Ndaj, vendosëm të bënim një grup massiv llogarish dhe filluam të prodhonim kontabilitet të gjelbër për Indinë dhe shtetet e saj. Në këtë mënyrë filloi interesimi im dhe shkoi në projektin TEEB. Të kontabilizosh këte në shkallë kombëtare është një gjë dhe kish filluar. Banka Botërore e njohu dhe filluan një projekt i quajtur WAVES -- Kontabiliteti dhe Vlerësimi i Pasurisë së Shërbimeve të Ekosistemit.
But calculating this at the next level, that means at the business sector level, is important. And actually we've done this with the TEEB project. We've done this for a very difficult case, which was for deforestation in China. This is important, because in China in 1997, the Yellow River actually went dry for nine months causing severe loss of agriculture output and pain and loss to society. Just a year later the Yangtze flooded, causing something like 5,500 deaths. So clearly there was a problem with deforestation. It was associated largely with the construction industry.
Por llogaritja e tij në nivelin e ardhshëm, qe do të thotë në nivel biznesi, është e rëndësishme. Dhe faktikisht ne e kishim bërë atë me projektin TEEB. Ne e bëmë atë për një rast shumë të vështirë i cili është shpyllëzimi në Kinë. Është e rëndësishme, pasi në Kinë në vitin 1997, lumi i Verdhë u tha për nëntë muaj pasojë që shkaktoi humbje të mëdha në prodhimtarinë bujqësore dhe vuajtje e humbje për shoqërinë. Vetën një vit më parë lumi Jangtce vërshoi, përmbytje që shkaktuan diçka si 5.500 të vdekur Pra, e qartë që aty ka një problem shpyllëzimi. Ky është i lidhur me industrinë e ndërtimit.
And the Chinese government responded sensibly and placed a ban on felling. A retrospective on 40 years shows that if we had accounted for these costs -- the cost of loss of topsoil, the cost of loss of waterways, the lost productivity, the loss to local communities as a result of all these factors, desertification and so on -- those costs are almost twice as much as the market price of timber. So in fact, the price of timber in the Beijing marketplace ought to have been three-times what it was had it reflected the true pain and the costs to the society within China. Of course, after the event one can be wise.
Dhe qeveria kineze u përgjigj në mënyrë të ndjeshme me ndalimin e prerjes së pemëve. Një retrospektivë prej 40 vjetësh tregon nëse ne i kemi bërë llogari për këto kosto -- kostoja e humbjes së tokave të punueshme, koston e humbjes së ujrave, produktivitetin e humbur, humbja në komunitetet lokale si resultat i këtyre faktorëve, shkretëtirizimit dhe kështu me rrallë -- këto kosto janë dy herë më të larta se çmimi lëndës së drurit në treg. Në fakt çmimi i lëndës së drurit në tregun e Pekinit duhet të ishte tre herë më i lartë në mënyrë që të reflektonte koston dhe vuajtjet e vërteta të shoqërisë kineze. Natyrisht është e lehtë të bëhesh i ditur pas ngjarjes.
The way to do this is to do it on a company basis, to take leadership forward, and to do it for as many important sectors which have a cost, and to disclose these answers. Someone once asked me, "Who is better or worse, is it Unilever or is it P&G when it comes to their impact on rainforests in Indonesia?" And I couldn't answer because neither of these companies, good though they are and professional though they are, do not calculate or disclose their externalities.
Mënyra më e mirë është të sillesh si në një kompani, të marësh përsipër menaxhimin, dhe të bësh atë për sektorët e rëndësishëm që kanë një kosto, dhe të zbulosh rezultatet. Një ditë dikush më pyeti, "Kush është më i mirë apo më i keq, Unilever apo P&G në aspektin e ndikimit në pyjet tropikale në Indonezi? " Dhe unë nuk mund të përgjigjem, sepse asnjë nga këto kompani, pavarësisht nga vlera e tyre dhe profesionalizmi, nuk llogaritin apo publikojnë efektet e tyre anësore.
But if we look at companies like PUMA -- Jochen Zeitz, their CEO and chairman, once challenged me at a function, saying that he's going to implement my project before I finish it. Well I think we kind of did it at the same time, but he's done it. He's basically worked the cost to PUMA. PUMA has 2.7 billion dollars of turnover, 300 million dollars of profits, 200 million dollars after tax, 94 million dollars of externalities, cost to business. Now that's not a happy situation for them, but they have the confidence and the courage to come forward and say, "Here's what we are measuring. We are measuring it because we know that you cannot manage what you do not measure."
Por po të shohim kompani si PUMA -- Jochen Zeitz, administratori dhe presidenti i saj më sfidoi një ditë në një funksion, duke më thëne që ai do të zbatojë projektin tim para se unë ta mbaroja Unë besoj që e mbaruam njëkohësish, por ai ja doli. Në thelb, ai përpunoi kostot e PUMA-s. PUMA arrin 2,7 miliardë dollarë xhiro, 300 million dollarë fitim, 200 million dollarë pas taksave, 94 million dollarë eksternalitete, kosto biznesi. Kjo nuk është një situatë e këndshme, por ata kanë besimin dhe guximin të bëjnë një hap përpara dhe te thonë, "Kjo është ajo që po matim. Ne po e matim atë pasi e dimë që ju nuk mund të menaxhoni atë që nuk matni."
That's an example, I think, for us to look at and for us to draw comfort from. If more companies did this, and if more sectors engaged this as sectors, you could have analysts, business analysts, and you could have people like us and consumers and NGOs actually look and compare the social performance of companies. Today we can't yet do that, but I think the path is laid out. This can be done. And I'm delighted that the Institute of Chartered Accountants in the U.K. has already set up a coalition to do this, an international coalition.
Ky është një shembull, mendoj, për ta studiuar dhe për ne për ti nxjerrë në pah. Nëse më shumë kompani, dhe më shumë sektorë përkushtohen në të si sektorë, ju do të keni analistet, analistet e biznesit, dhe do të keni persona si ne dhe konsumatorë dhe OJQ për të shohin dhe të krahasojnë performancat sociale të kompanive. Sot ende një gjë e tillë nuk është e mundur, por rruga u shtrua. Kjo mund të realizohet. Dhe jam i kënaqur që Institute of Chartered Accountants në Mbretërinë e Bashkuar ka krijuar tashmë një koalicion për ta bërë këtë, një koalicion ndërkombëtar.
The other favorite, if you like, solution for me is the creation of green carbon markets. And by the way, these are my favorites -- externalities calculation and green carbon markets. TEEB has more than a dozen separate groups of solutions including protected area evaluation and payments for ecosystem services and eco-certification and you name it, but these are the favorites. What's green carbon? Today what we have is basically a brown carbon marketplace. It's about energy emissions. The European Union ETS is the main marketplace. It's not doing too well. We've over-issued. A bit like inflation: you over-issue currency, you get what you see, declining prices. But that's all about energy and industry.
Zgjidhja tjetër e preferuar për mua, nëse ju pëlqen është krijimi i tregjeve të karbonit të gjelbër. Dhe përveç kësaj, ata të dy janë të preferuarat e mia -- llogaritja e faktorëve të anësorë dhe tregjet e karbonit të gjelbër. TEEB ka më shumë se një duzinë grupe zgjidhjesh të veçanta duke përfshirë edhe vlerësimin e zonave të mbrojtura dhe pagesat për shërbimet e ekosistemit dhe eko-certifikimit, e quani atë çka të doni, por këto janë të preferuarat. Çfarë është karboni i gjelbër? Ajo që kemi sot është një treg i karbonit të murrmë. Është për emetimet energjisë. ETS e Bashkimit Europian, është tregu kryesor. Nuk po funksionon aq mirë. Ne i kemi tejkaluar lëshimet. Është pak a shumë si inflacioni: kur emëtohen monedha më shumë sa duhet, ju merrni atë që ju shihni, rënien e çmimeve. Por kjo është e gjitha rreth energjisë dhe industrisë.
But what we're missing is also some other emissions like black carbon, that is soot. What we're also missing is blue carbon, which, by the way, is the largest store of carbon -- more than 55 percent. Thankfully, the flux, in other words, the flow of emissions from the ocean to the atmosphere and vice versa, is more or less balanced. In fact, what's being absorbed is something like 25 percent of our emissions, which then leads to acidification or lower alkalinity in oceans. More of that in a minute.
Por ajo që ne po humbim janë edhe disa emisione të tjera të tilla si karboni i zi, bloza. Ajo që po humbim është gjithashtu karboni blu e cila, në fakt, është rezerva më e madhe e karbonit -- më shumë se 55 përqind. Për fat të mirë, fluksi, dmth, emisionet nga oqeani në atmosferë dhe anasjelltas është pak a shumë i balancuar. Faktikisht, ajo që thithet është diçka si 25 përqind e emisioneve tona, e cila më pas çon në acidifikimin ose një alkanilitet i ulët në oqeane. Më shumë se në një minutë.
And finally, there's deforestation, and there's emission of methane from agriculture. Green carbon, which is the deforestation and agricultural emissions, and blue carbon together comprise 25 percent of our emissions. We have the means already in our hands, through a structure, through a mechanism, called REDD Plus -- a scheme for the reduced emissions from deforestation and forest degradation. And already Norway has contributed a billion dollars each towards Indonesia and Brazil to implement this Red Plus scheme. So we actually have some movement forward. But the thing is to do a lot more of that.
Dhe së fundi, ja tek është shpyllëzimi, dhe këtu lëshimi i metanit nga bujqësia. Karboni i gjelbërt, e cila është shpyllëzimi dhe emisionet bujqësore, dhe karboni blu sëbashku përmbledhin 25 përqind të emisioneve. Ne kemi mjetet tashmë në duart tona, ndërmjet një strukture, ndërmjet një mekanizmi, i quajtur REDD Plus -- një skemë e reduktimit të emisioneve nga shpyllëzimi dhe degradimi i pyjeve. Dhe tashmë Norvegjia ka kontribuar me një miliard dollarë per secilen drejt Indonezisë dhe Brazilit për zbatimin e kësaj skeme Red Plus. Pra, ne fakt kemi disa lëvizje përpara. Por kjo gjë duhet bërë më tepër se kaq.
Will this solve the problem? Will economics solve everything? Well I'm afraid not. There is an area that is the oceans, coral reefs. As you can see, they cut across the entire globe all the way from Micronesia across Indonesia, Malaysia, India, Madagascar and to the West of the Caribbean. These red dots, these red areas, basically provide the food and livelihood for more than half a billion people. So that's almost an eighth of society. And the sad thing is that, as these coral reefs are lost -- and scientists tell us that any level of carbon dioxide in the atmosphere above 350 parts per million is too dangerous for the survival of these reefs -- we are not only risking the extinction of the entire coral species, the warm water corals, we're not only risking a fourth of all fish species which are in the oceans, but we are risking the very lives and livelihoods of more than 500 million people who live in the developing world in poor countries.
A do zgjidhi probemin? Ekonomistët zgjidhin gjithçka? Kam frikë se jo. Këtu është një zonë që është oqeane, brigje koralinë. Siç mund ta shihni, ato përshkojnë të gjithë globin nga Mikronezia përmes Indonezisë, Malajzisë, Indisë, Madagaskarit dhe deri tek Karaibet perëndimore. Këto pika të kuqe, zona të kuqe, në fakt, sigurojnë ushqimin dhe jetesën e më shumë se gjysëm miliardi personash. Rreth një e teta e popullatës. Dhe ajo që është e trishtuar është se ndërsa guma koralore po zhduket -- dhe shkencëtarët po na thonë që rritja e dioksidt të karbonit në atmosferë i kalon 350 pjesë për milion është shumë e rrezikëshme për mbijetesën e shkëmbijve koralorë -- ne nuk po rrezikojmë vetëm zhdukjen e të gjitha specieve koraline, koralet e ujrave të ngrohtë, ne nuk po rrezikojme vetëm një të katërtën e specieve që janë në oqean por po rrezikojmë vetë jetën e më shumë se 500 milion personave që banojne në vendet e varfëra në zhvillim.
So in selecting targets of 450 parts per million and selecting two degrees at the climate negotiations, what we have done is we've made an ethical choice. We've actually kind of made an ethical choice in society to not have coral reefs. Well what I will say to you in parting is that we may have done that. Let's think about it and what it means, but please, let's not do more of that. Because mother nature only has that much in ecological infrastructure and that much natural capital. I don't think we can afford too much of such ethical choices.
Pra, në përzgjedhjen e objektivave prej 450 pjesë për milion dhe përzgjedhjen e dy gradëve në negociatat e klimës, atë që kemi bërë është që ne kemi bërë një zgjedhje etike. Disi kemi bërë një zgjedhje etike të mos ketë shkëmbinj nënujorë koralesh. Para se të largohem po ju them është se ne mund t'ja kemi dalë mbanë. Le të mendojmë për të dhe çfarë do të thotë, por ju lutem, te mos vazhdojmë në këtë mënyrë. Për shkak se nëna natyrë ka një sasi të limituar te infrastrukturës ekologjike dhe kapitalit natyral. Unë nuk mendoj se ne mund të përballojmë shumë zgjedhje të tilla etike.
Thank you.
Faleminderit.
(Applause)
(Duartrokitje)