I want you to take a look at this baby. What you're drawn to are her eyes and the skin you love to touch. But today I'm going to talk to you about something you can't see. What's going on up in that little brain of hers. The modern tools of neuroscience are demonstrating to us that what's going on up there is nothing short of rocket science. And what we're learning is going to shed some light on what the romantic writers and poets described as the "celestial openness" of the child's mind.
Vëreni ju lutem këtë foshnje. Ajo që iu tërheq janë sytë e saj dhe lëkura që iu pëlqen ta prekni. Por sot do t'ju flas për dicka që s'mund të shihni, çfarë po ndodh në trurin e saj të vogël. Mjetet moderne të neuro-shkencës po na tregojnë që ato që po ndodhin atje janë shumë afër shkencës së hapësirës. Dhe ajo që po mësojmë do të hedh pak dritë mbi atë për të cilën autorët dhe poetët romantike e kanë përshkruar si "hapja qiellore" e mendjes së foshnjes.
What we see here is a mother in India, and she's speaking Koro, which is a newly discovered language. And she's talking to her baby. What this mother -- and the 800 people who speak Koro in the world -- understands is that, to preserve this language, they need to speak it to the babies. And therein lies a critical puzzle. Why is it that you can't preserve a language by speaking to you and I, to the adults? Well, it's got to do with your brain. What we see here is that language has a critical period for learning. The way to read this slide is to look at your age on the horizontal axis.
Ajo që ne shohim këtu është një nënë në Indi, dhe ajo po flet Koro, që është një gjuhë e sapo-zbuluar. Dhe ajo po i flet foshnjes së saj. Ajo që kjo nënë -- dhe të 800 njerëzit që flasin Koro në këtë botë -- kuptojnë, është që të ruash këtë gjuhë, ata duhet t'ua flasin foshnjeve. Dhe këtu qëndron një mister shumë i rëndësishëm. Përse nuk mund të ruhet një gjuhë duke e folur atë me mua dhe ty, të rriturit? Kjo ka të bëjë me trurin tuaj. Ajo që shohim këtu është që gjuha mësohet gjatë një periudhe kritike. Mënyra për ta lexuar këtë grafik është të lexoni moshën tuaj në boshtin horizontal.
(Laughter)
(Të qeshura)
And you'll see on the vertical your skill at acquiring a second language. The babies and children are geniuses until they turn seven, and then there's a systematic decline. After puberty, we fall off the map. No scientists dispute this curve, but laboratories all over the world are trying to figure out why it works this way.
Dhe do të shihni në boshtin vertikal aftësinë tuaj për të mësuar një gjuhë të dytë. Foshnjet dhe fëmijët janë gjeni deri kur mbushin shtatë vjeç, dhe më pas fillon një rënie sistematike. Pas pubertetit, ne dalim krejtësisht nga harta. Asnjë shkencëtar nuk diskuton vërtetësinë e kësaj harte, por laboratore anë e mbanë botës po mundohen të zbulojnë përse funksionon në këtë mënyrë.
Work in my lab is focused on the first critical period in development, and that is the period in which babies try to master which sounds are used in their language. We think, by studying how the sounds are learned, we'll have a model for the rest of language, and perhaps for critical periods that may exist in childhood for social, emotional and cognitive development. So we've been studying the babies using a technique that we're using all over the world and the sounds of all languages. The baby sits on a parent's lap, and we train them to turn their heads when a sound changes -- like from "ah" to "ee." If they do so at the appropriate time, the black box lights up and a panda bear pounds a drum. A six-monther adores the task.
Puna në laboratorin tim fokusohet në pjesën e parë kritike të zhvillimit -- dhe ajo është periudha gjatë së cilës foshnjat mundohen të zotërojnë tingujt që përdoren në gjuhën e tyre. Ne mendojmë se duke mësuar se cilët tinguj mësohen, ne do të kemi një model për pjesën tjetër të gjuhës, dhe mbase për periudha kritike që mund të ekzistojnë në fëmijëri për zhvillimin shoqëror, emocional dhe zhvillimin kognitiv. Kështu që ne kemi studiuar foshnjet duke përdorur një teknikë që po e përdorim anë e mbanë botës dhe tingujt e të gjitha gjuhëve. Foshnja ulet në gjunjet e prindit, dhe ne i trajnojmëe që të kthejnë kokën kur një tingull ndryshon -- si për shembull nga "aa" ne "ii". Nëse e bëjnë këtë në kohën e duhur, kutia e zeze ndricohet dhe një ari panda qëllon daullen. Një foshnje gjashtë-muajshe e adhuron këtë detyrë.
What have we learned? Well, babies all over the world are what I like to describe as "citizens of the world." They can discriminate all the sounds of all languages, no matter what country we're testing and what language we're using, and that's remarkable because you and I can't do that. We're culture-bound listeners. We can discriminate the sounds of our own language, but not those of foreign languages. So the question arises: When do those citizens of the world turn into the language-bound listeners that we are? And the answer: before their first birthdays. What you see here is performance on that head-turn task for babies tested in Tokyo and the United States, here in Seattle, as they listened to "ra" and "la" -- sounds important to English, but not to Japanese. So at six to eight months, the babies are totally equivalent. Two months later, something incredible occurs. The babies in the United States are getting a lot better, babies in Japan are getting a lot worse, but both of those groups of babies are preparing for exactly the language that they are going to learn.
Cfarë kemi mësuar? Foshnjet anë e mbanë botës janë - ashtu si kam dëshirë t'i përshkruaj unë qytetarë të botës; ata mund t'i dallojnë të gjithë tingujt e të gjitha gjuhëve, s'ka rëndësi në çfarë vendi testojmë dhe cfarë gjuhe përdorim. Dhe kjo gjë është e vecantë sepse unë e ti s'mund ta bëjmë një gjë të tillë. Ne jemi dëgjues të kushtëzuar nga kultura. Ne mund të dallojmë tingujt e gjuhës sonë, por jo ato të gjuhëve të huaja. Kështu që lind pyetja, kur ndodh që këta qytetarë të botës shndërrohen në dëgjues të kufizuar nga kultura sikurse jemi ne? Dhe përgjigjia është: para ditëlindjes së tyre të parë. Ajo që shihni këtu është ekzekutimi i detyrës së kthimit të kokës për foshnjet e testuara në Tokio dhe në Shtetet e Bashkuara, këtu në Siatëll, derisa dëgjonin "ra" dhe "la" -- tinguj të rëndësishëm për gjuhën angleze, por jo për atë japoneze. Kështu që në moshën gjashtë deri në tetë mujore foshnjet janë krejtësisht ekuivalente. Pas dy muajsh, dicka e mahnitshme ndodh. Foshnjet në Shtetet e Bashkuara fillojnë të përmirësohen, foshnjet në Japoni fillojnë të kenë rezultate shumë më të këqija, por të dy grupet e foshnjeve përgatiten për pikërisht gjuhën që do të mësojnë.
So the question is: What's happening during this critical two-month period? This is the critical period for sound development, but what's going on up there? So there are two things going on. The first is that the babies are listening intently to us, and they're taking statistics as they listen to us talk -- they're taking statistics. So listen to two mothers speaking motherese -- the universal language we use when we talk to kids -- first in English and then in Japanese.
Kështu që pyetja është, çfarë po ndodh gjatë kësaj periudhe kritike dy mujore? Kjo është periudha për zhvillimin e tingujve, por çfarë po ndodh atje lart? Dy gjëra po ndodhin. E para është që foshnjet po na dëgjojnë me qëllim, dhe mbledhin të dhëna ndërsa po na dëgjojnë tek flasim -- po mbledhin të dhëna. Kështu që dëgjoni dy nëna që flasin në gjuhën e mëmës -- gjuha universale që përdorim kur flasim me foshnjet -- së pari në anglisht dhe më pas në japonisht.
(Video) Ah, I love your big blue eyes -- so pretty and nice.
(Video) Nëna që flet anglisht: Ah, më pëlqejnë sytë e tu të mëdhenj të kaltërt -- kaq të bukur dhe kaq të mirë.
(Japanese)
Nëna që flet japonisht: [Në japonisht]
Patricia Kuhl: During the production of speech, when babies listen, what they're doing is taking statistics on the language that they hear. And those distributions grow. And what we've learned is that babies are sensitive to the statistics, and the statistics of Japanese and English are very, very different. English has a lot of Rs and Ls. The distribution shows. And the distribution of Japanese is totally different, where we see a group of intermediate sounds, which is known as the Japanese "R." So babies absorb the statistics of the language and it changes their brains; it changes them from the citizens of the world to the culture-bound listeners that we are. But we as adults are no longer absorbing those statistics. We are governed by the representations in memory that were formed early in development.
Patricia Kuhl: Gjatë prodhimit të fjalimit, kur foshnjet dëgjojnë, çfarë ata ose ato po bëjnë është që po mbledhin të dhëna mbi gjuhën të cilën po dëgjojnë. Dhe ato shpërndarje statistikore rriten. Dhe ajo që kemi mësuar është që foshnjet janë të ndjeshme në lidhje me të dhënat, dhe të dhënat për japonishten në krahasim me anglishten janë shumë, shumë të ndryshme. Anglishtja ka shumë R dhe L sic tregon edhe shpërndarja statistikore. Dhe shpërndarja e gjuhës japoneze është krejtësisht ndryshe, kur shohim një grup të tingujve të ndërmjetme, që njihet si R-ja japoneze. Kështu që foshnjet thithin të dhënat e gjuhës dhe kjo ndryshon trurin e tyre; kjo i ndryshon ata ose ato nga qytetarët e botës tek dëgjuesit e kufizuar nga kultura që jemi ne. Por ne si të rritur nuk i thithim me të dhënat e tilla. Ne jemi të qeverisur nga përfaqësimet në kujtimet tona që i kemi formuluar herët në proçesin e zhvilimit.
So what we're seeing here is changing our models of what the critical period is about. We're arguing from a mathematical standpoint that the learning of language material may slow down when our distributions stabilize. It's raising lots of questions about bilingual people. Bilinguals must keep two sets of statistics in mind at once and flip between them, one after the other, depending on who they're speaking to.
Kështu që ajo që shohim këtu po ndryshon modelet tona në lidhje me atë përmbajtjen e periudhës kritike. Ne po argumentojmë nga një këndvështrim matematikor që mësimi i materialit gjuhësor mund të ngadalësohet kur shpërndarja jonë stabilizohet. Po ngre shumë pyetje për njerëzit që njohin dy gjuhë. Folësit e dy gjuhëve duhet të mbajnë dy grupe të të dhënave në mendje në të njëjtën kohë dhe të kalojnë nga njëra tek tjetra, varësisht se më kë flasin.
So we asked ourselves, can the babies take statistics on a brand new language? And we tested this by exposing American babies who'd never heard a second language to Mandarin for the first time during the critical period. We knew that, when monolinguals were tested in Taipei and Seattle on the Mandarin sounds, they showed the same pattern. Six to eight months, they're totally equivalent. Two months later, something incredible happens. But the Taiwanese babies are getting better, not the American babies. What we did was expose American babies, during this period, to Mandarin. It was like having Mandarin relatives come and visit for a month and move into your house and talk to the babies for 12 sessions. Here's what it looked like in the laboratory.
Kështu që ne pyetëm veten, a mund të mbledhin foshnjet të dhëna për një gjuhë të re? Dhe ne e provuam këtë duke i ekspozuar foshnjet Amerikane të cilat nuk kishin dëgjuar ndonjëherë një gjuhë të dytë ne prani te gjuhes Mandarin, per te paren here gjate periudhes kritike. Ne dinim që, kur ata që dinë vetëm një gjuhë janë provuar në lidhje me tingujt e gjuhës Mandarin, në Taipei dhe Sietëll, ata shfaqen të njëjtën strukturë rezultatesh. 6-8 muajsh, ata janë krejtësisht ekuivalent. Pas dy muajsh, dicka e manhitëshme ndodh. Ndërsa foshnjet Taiuaneze po dalin më mirë, kjo nuk po ndodh me foshnjet Amerikane. Cfarë bëmë është që i ekspozuam foshnjet amerikane gjatë kësaj periudhe me gjuhën Mandarin. Ishte sikur të kishin të afërm që flasin gjuhën Mandarin të vinin për vizitë për një muaj dhe të zhvendoseshin në shtëpinë tënde dhe të flisnin me foshnjet për 12 seanca. Ja se si dukej në laborator.
(Mandarin)
(Video) Folës i gjuhës Mandarin: [Mandarin]
PK: So what have we done to their little brains?
PK: Po cfarë iu kemi bërë trurëve të tyre të vegjël?
(Laughter)
(Të qeshura)
We had to run a control group to make sure that coming into the laboratory didn't improve your Mandarin skills. So a group of babies came in and listened to English. And we can see from the graph that exposure to English didn't improve their Mandarin. But look at what happened to the babies exposed to Mandarin for 12 sessions. They were as good as the babies in Taiwan who'd been listening for 10 and a half months. What it demonstrated is that babies take statistics on a new language. Whatever you put in front of them, they'll take statistics on.
Ne duhej të kishim një grup kontrolli në mënyrë që të siguroheshim që vetëm sepse vijnë në laborator nuk i rriste njohuritë tua te gjuhës Mandarin. Kështu që një grup i foshnjeve vinte dhe dëgjonte tek iu flitej në anglisht. Dhe mund të shohim nga grafiku që ekspozimi ndaj gjuhes angleze nuk i rriste njohuritë e gjuhës Mandarin. Po shihni se çfarë ndodhi me foshnjet e ekspozuara ndaj gjuhës Mandarin në 12 sesione. Ishin po aq mirë sikurse foshnjet në Taiuan të cilët kishin dëgjuar për 10 muaj e gjysëm. Ajo që u shfaq është që foshnjet mbledhin të dhëna për gjuhën e re. Cfarëdo që të vendosësh para tyre, ato do të mbledhin të dhëna për gjuhën e re.
But we wondered what role the human being played in this learning exercise. So we ran another group of babies in which the kids got the same dosage, the same 12 sessions, but over a television set. And another group of babies who had just audio exposure and looked at a teddy bear on the screen. What did we do to their brains? What you see here is the audio result -- no learning whatsoever -- and the video result -- no learning whatsoever. It takes a human being for babies to take their statistics. The social brain is controlling when the babies are taking their statistics.
Por ne menduam për rolin që njerëzit luajnë ne këtë ushtrim mësimi. Kështu që organizuam edhe një grup të foshnjeve në të cilin foshnjet morën të njëjtën dozë, pra të njëjtat 12 sesione, por me anë të televiziorit dhe një grup tjetër foshnjesh të cilat dëgjonin audio përderisa shikonin një arushe loje në ekran. Cfarë u kemi bërë trureve të tyre? Ajo që shohim këtu është rezultati audio -- nuk kishte kurrfare mësimi -- dhe rezultati i videos -- nuk kishte kurrfare mësimi. Duhet një qënie njerëzore që foshnjet të mund të mbledhin të dhëna. Truri shoqëror po kontrollon kur foshnjet mbledhin të dhëna.
We want to get inside the brain and see this thing happening as babies are in front of televisions, as opposed to in front of human beings. Thankfully, we have a new machine, magnetoencephalography, that allows us to do this. It looks like a hair dryer from Mars. But it's completely safe, completely noninvasive and silent. We're looking at millimeter accuracy with regard to spatial and millisecond accuracy using 306 SQUIDs -- these are superconducting quantum interference devices -- to pick up the magnetic fields that change as we do our thinking. We're the first in the world to record babies in an MEG machine while they are learning.
Ne dëshirojmë të futemi në truret e tyre dhe të shohim këtë gjë ndërkohë që ndodh ndërkohë që foshnjet janë përballë televizorit, përkundër kur janë përballë një qënieje njerëzore. Fatmirësisht, kemi një aparat të ri, magneto-encepalo-grafi, që na lejon të bëjmë pikërisht këtë. Ngjan me një tharëse flokësh nga Marsi. Por është krejtësisht e sigurtë, krejtësisht jo-ndërhyrëse dhe e heshtur. Synojmë saktësi me milimetrale në lidhje me hapësirën dhe saktësi milimetrale duke përdorur 306 SQUID -- këto janë pajisje me përçim shumë të lartë pajisje me ndërhyrje kuantike -- për të marrë fushat magnetike që ndryshojnë ndërsa ne mendojmë. Ne jemi të parët në botë që i përgjojmë foshnjet në një aparat MEG ndërsa ato mësojnë.
So this is little Emma. She's a six-monther. And she's listening to various languages in the earphones that are in her ears. You can see, she can move around. We're tracking her head with little pellets in a cap, so she's free to move completely unconstrained. It's a technical tour de force. What are we seeing? We're seeing the baby brain. As the baby hears a word in her language, the auditory areas light up, and then subsequently areas surrounding it that we think are related to coherence, getting the brain coordinated with its different areas, and causality, one brain area causing another to activate.
Kështu që kjo është Ema e vogël. Ajo është 6-muajshe. Dhe ajo po dëgjon disa gjuhë të ndryshme në kufjet që janë në veshët e saj. Mund të shihni, ajo mund të lëvizë përreth. Ne po ndjekim kokën e saj me topëzat e vegjël në kapele, kështu që ajo është e lirë të lëvizë pa pengesë. Eshtë një udhëtim teknik me forcë. Cfarë po shohim? Po shohim trurin e foshnjes. Kur foshnja dëgjon një fjalë në gjuhën e saj zonat e dëgjimit ndriçohen, dhe më pas zonat që e rrethojnë atë që ne mendojmë që janë të lidhura me koherencën, që koordinojnë zonat e ndryshme të trurit, dhe efektin shkaktues, një fushë e trurit që shkakton që një tjetër të vihet në veprim.
We are embarking on a grand and golden age of knowledge about child's brain development. We're going to be able to see a child's brain as they experience an emotion, as they learn to speak and read, as they solve a math problem, as they have an idea. And we're going to be able to invent brain-based interventions for children who have difficulty learning. Just as the poets and writers described, we're going to be able to see, I think, that wondrous openness, utter and complete openness, of the mind of a child. In investigating the child's brain, we're going to uncover deep truths about what it means to be human, and in the process, we may be able to help keep our own minds open to learning for our entire lives.
Ne po futemi në një epokë madhore dhe të artë për njohuritë mbi zhvillimin e trurit të foshnjes. Ne do të jemi në gjendje të shohim trurin e një fëmije Ndërsa ai ose ajo përjeton një emocion, Ndërsa ai ose ajo mëson të flasë dhe të lexojë, Ndërsa ai ose ajo zgjidh një problem matematikor, kur atij ose asaj i lind një ide. Dhe do të jemi në gjendje të shpikim ndërhyrje të bazuara në tru për fëmijet që hasin vështirësi për të mësuar. Ashtu sikurse poetët dhe autorët kanë përshkruar, mendoj që do të jemi në gjendje të shohim, atë çiltërsi të mahnitshme, çiltërsinë e plotë dhe komplete, të mendjes së një fëmije. Duke hetuar trurin e një femije, ne do të shpalosim të vërteta të thella në lidhje me atë se çfarë domethënie ka të qënurit njeri, dhe në veprim e sipër, ne mund të mbajmë mendjet tona të hapura per mësim përgjatë gjithë jetëve tona.
Thank you.
Ju faleminderit.
(Applause)
(Duartrokitje)