I made a film that was impossible to make, but I didn't know it was impossible, and that's how I was able to do it.
Unë realizova një film i cili ishte i pamundur për tu realizuar, por unë nuk e dija që ishte i pamundur, dhe për këtë arsye arrita ta realizoj.
"Mars et Avril" is a science fiction film. It's set in Montreal some 50 years in the future. No one had done that kind of movie in Quebec before because it's expensive, it's set in the future, and it's got tons of visual effects, and it's shot on green screen. Yet this is the kind of movie that I wanted to make ever since I was a kid, really, back when I was reading some comic books and dreaming about what the future might be.
" Marsi dhe Prilli" është një film fantastiko-shkencor. Ngjarja ndodh në Montreal dhe flet për 50 vitet e ardhshme. Askush më parë nuk kishte realizuar një film të tillë në Quebec sepse është i shtrenjtë, ngjarjet xhirohen në të ardhmen, dhe ka jashtëzakonisht shumë efekte vizive, si dhe xhirimi i tij realizohet me ekran me efekte speciale. Ky ka qënë lloji i filmit që kam dashur të realizoj me të vërtetë qëkur isha fëmijë, në kohën kur lexoja disa libra vizatimor dhe ëndërroja se si mund të ishte e ardhmja.
When American producers see my film, they think that I had a big budget to do it, like 23 million. But in fact I had 10 percent of that budget. I did "Mars et Avril" for only 2.3 million.
Kur producentët amerikanë shohin filmin tim, ata mendojnë se buxheti im ka qëne për ta realizuar, si për shembull 23 milionë. Por në fakt kisha vetëm 10 përqind të atij buxheti. Kam realizuar "Marsi dhe Prilli" për vetëm 2.3 milionë.
So you might wonder, what's the deal here? How did I do this? Well, it's two things. First, it's time. When you don't have money, you must take time, and it took me seven years to do "Mars et Avril." The second aspect is love. I got tons and tons of generosity from everyone involved. And it seems like every department had nothing, so they had to rely on our creativity and turn every problem into an opportunity.
Pra ju do pyesni veten se si është e mundur kjo gjë? Si e realizova një gjë të tillë? Atëherë, jane dy gjëra. E para është koha. Kur nuk ke para, atëherë të duhet më shumë kohë, dhe mua më mori shtatë vjet realizimi i " Marsi dhe Prilli". Aspekti i dytë është dashuria. Unë mora jashtëzakonisht shumë zemërmirësi nga të gjithë ata që ishin përfshirë. Dukej sikur çdo departament nuk kishte asgjë, kështu që atyre u desh të mbështeteshin në krijimtarinë tonë dhe ta kthenin çdo problem në një mundësi.
And that brings me to the point of my talk, actually, how constraints, big creative constraints, can boost creativity.
Dhe kjo më sjell në piken e fjalimit tim, se si aktualisht kufizimet, kufizimet e mëdha krijuese mund ti japin jetë krijimtarisë.
But let me go back in time a bit. In my early 20s, I did some graphic novels, but they weren't your usual graphic novels. They were books telling a science fiction story through images and text, and most of the actors who are now starring in the movie adaptation, they were already involved in these books portraying characters into a sort of experimental, theatrical, simplistic way.
Por më lejoni të kthehem pak në kohë. Në moshën 20 vjeçare, unë kam botuar disa novela me ilustrime, por që nuk ishin si novelat e mirëfillta me ilustrime. Ato ishin libra të cilët tregonin një histori fantastiko-shkencore përmes imazheve dhe tekstit, dhe shumë prej aktorëve që luajnë aktualisht në versione të përshtatura të filmit, ishin dikur të përfshirë në këto libra që përshkruanin këta karaktere në një mënyrë eksperimentale, teatrale dhe të thjeshtë.
And one of these actors is the great stage director and actor Robert Lepage. And I just love this guy. I've been in love with this guy since I was a kid. His career I admire a lot. And I wanted this guy to be involved in my crazy project, and he was kind enough to lend his image to the character of Eugène Spaak, who is a cosmologist and artist who seeks relation in between time, space, love, music and women. And he was a perfect fit for the part, and Robert is actually the one who gave me my first chance. He was the one who believed in me and encouraged me to do an adaptation of my books into a film, and to write, direct, and produce the film myself.
Një prej aktorëve është drejtori i madh i skenës dhe aktori Robert Lepage. Unë e dua tmerrësisht këtë njeri. Kam qenë i apasionuar pas tij që në fëmijërinë time. E admiroj shumë karrierën e tij. Dëshiroja shumë që ai të përfshihej në projektin tim të çmendur, dhe ai ishte mjaft i sjellshëm duke më huazuar imazhin e tij për karakterin e Eugene Spaak, i cili është një kozmolog dhe artist që kërkon të vendosë lidhjet mes kohës, hapësirës, dashurisë, muzikës dhe femrave. Dhe ai ishte më i përshtatshmi për pjesën, dhe aktualisht Robert është personi që më dha mundësinë time të parë. Ishte ai që besoi tek unë, dhe më dha kurajën që të përshtasja librat e mi në një film, të shkruaja, të drejtoja, dhe të isha producenti i këtij filmi.
And Robert is actually the very first example of how constraints can boost creativity. Because this guy is the busiest man on the planet. I mean, his agenda is booked until 2042, and he's really hard to get, and I wanted him to be in the movie, to reprise his role in the movie. But the thing is, had I waited for him until 2042, my film wouldn't be a futuristic film anymore, so I just couldn't do that. Right? But that's kind of a big problem. How do you get somebody who is too busy to star in a movie?
Robert është shembulli im i parë se si kufizimet mund të shndërrohen në krijimtari. Sepse ky njeri është personi më i angazhuar me punë në planet. Dua të them se, axhenda e tij është e rezervuar deri në vitin 2042, dhe është shumë e vështirë ta kontaktosh, dhe unë dëshiroja ta kisha pjesë të filmit, t'i jepja një rol në film. Por nëse unë duhet të prisja për atë deri në vitin 2042, atëherë filmi im nuk do të ishte një film futurist, kështu që unë nuk mund të prisja një gjë të tillë, apo jo? Por ky është një problem i madh. Si mund të marrësh dikë që është shumë i angazhuar për t'i dhënë një rol në filmin tënd?
Well, I said as a joke in a production meeting -- and this is a true story, by the way — I said, "Why don't we turn this guy into a hologram? Because, you know, he is everywhere and nowhere on the planet at the same time, and he's an illuminated being in my mind, and he's in between reality and virtual reality, so it would make perfect sense to turn this guy into a hologram."
Unë e shpreha si një shaka në një takim të produksionit -- dhe meqë ra fjala, kjo është histori e vërtetë --- Unë thashë, " Pse të mos e kthejmë këtë njeri në një imazh holografik? Sepse ju e dini, ai është ngado dhe askund në planet njëkohësisht, dhe ai është një qënie e shndritshme në mendjen time, dhe ka qënë gjithmonë mes realitetit dhe realitetit imagjinar, kështu që do të ishte kuptimplotë ta kthenim këtë njeri në një holografik.
Everybody around the table laughed, but the joke was kind of a good solution, so that's what we ended up doing.
Të gjithë personat rreth tavolinës qeshën, por shakaja ishte një lloj zgjidhjeje, dhe përfundimisht e realizuam një gjë të tillë.
Here's how we did it. We shot Robert with six cameras. He was dressed in green and he was like in a green aquarium. Each camera was covering 60 degrees of his head, so that in post-production we could use pretty much any angle we needed, and we shot only his head. Six months later there was a guy on set, a mime portraying the body, the vehicle for the head. And he was wearing a green hood so that we could erase the green hood in postproduction and replace it with Robert Lepage's head. So he became like a renaissance man, and here's what it looks like in the movie.
Ja se si e realizuam. E filmuam Robertin me gjashtë kamera. Ai ishte veshur me rroba ngjyrë jeshile dhe dukej si një akuarium jeshil. Çdo kamera mbulonte një kënd prej 60 gradësh të kokës së tij, kështu që në post-produksion ne mund të përdornim pak a shume cilindo kënd që kishim nevojë, dhe filmuam vetëm kokën e tij. Pas gjashtë muajsh kishim një djalë tjetër në xhirime, i cili dublonte trupin, dhe xhirimet u përdorën për kokën. Ai mbante një kapuç fytyre në ngjyrë jeshile në mënyrë që në post-produksion ta fshinim këtë kapuç jeshil dhe ta zëvendësonim me kokën e Robert Lepage. Pra ai u rilind, dhe ja se si duket në film.
(Music)
(Muzikë)
(Video) Robert Lepage: [As usual, Arthur's drawing didn't account for the technical challenges. I welded the breech, but the valve is still gaping. I tried to lift the pallets to lower the pressure in the sound box, but I might have hit a heartstring. It still sounds too low.] Jacques Languirand: [That's normal. The instrument always ends up resembling its model.] (Music)
(Video) Robert Lepage: ( Si zakonisht,drejtimi i makinës nga Arthur nuk merrte parasysh sfidat teknike. E shtrëngova pak pjesën e pasme, por valvula është akoma e lirë. U përpoqa të ngrija balestrat në mënyrë që të ulja presionin e bokseve të muzikës por duhet të kem dëmtuar ndonjë tel kryesor. Akoma nuk dëgjohet shumë fort). Jacques Languirand: (Kjo është normale. Në fund të fundit instrumenti do ngjasojë me modelin e tij). (Muzikë)
Martin Villeneuve: Now these musical instruments that you see in this excerpt, they're my second example of how constraints can boost creativity, because I desperately needed these objects in my movie. They are objects of desire. They are imaginary musical instruments. And they carry a nice story with them. Actually, I knew what these things would look like in my mind for many, many years. But my problem was, I didn't have the money to pay for them. I couldn't afford them. So that's kind of a big problem too. How do you get something that you can't afford?
Martin Villeneuve: Tani, këto instrumente muzikore që shihni në këtë pjesë, janë shembulli im i dytë se si kufizimet mund të nxisin krijimet, sepse këto objekte ishin shumë të nevojshëm në filmin tim Ato janë objekte dëshire. Ato janë intrumente muzikorë imagjinarë. Dhe mbartin një histori të këndshme. Në fakt, e dija se këto instrumente do të ishin në mendjen time për shumë, shumë vjet. Por problemi im ishte se nuk kisha parat per te paguar ato. Nuk e përballoja dot. Pra edhe ky është një problem i madh. Si mund të kesh diçka të cilën nuk e përballon dot me shpenzime?
And, you know, I woke up one morning with a pretty good idea. I said, "What if I have somebody else pay for them?" (Laughter)
Dhe një ditë të bukur u zgjova me një ide mjaft te mire. Mendova me vete, " Pse të mos gjej dikë që të paguajë për to?" ( Të qeshura)
But who on Earth would be interested by seven not-yet-built musical instruments inspired by women's bodies? And I thought of Cirque du Soleil in Montreal, because who better to understand the kind of crazy poetry that I wanted to put on screen? So I found my way to Guy Laliberté, Cirque du Soleil's CEO, and I presented my crazy idea to him with sketches like this and visual references, and something pretty amazing happened. Guy was interested by this idea not because I was asking for his money, but because I came to him with a good idea in which everybody was happy. It was kind of a perfect triangle in which the art buyer was happy because he got the instruments at a cheaper price, because they weren't even made. He took a leap of faith. And the artist, Dominique Engel, brilliant guy, he was happy too because he had a dream project to work on for a year. And obviously I was happy because I got the instruments in my film for free, which was kind of what I tried to do. So here they are.
Po kush ne bote do ishte i interesuar për shtatë instrumente muzikore të pandërtuar akoma të cilët ishin frymëzuar nga trupat femërorë? Dhe kështu mendova për Cirkun e Diellit në Montreal, sepse kush më mirë se ata do të kuptonin llojin e çmendurisë që unë doja të vija në skenë Kështu që gjeta mënyrën për të kontaktuar Guy Laliberte, krye menaxherin e Cirkut të Diellit, dhe i paraqita idenë time të marrë së bashku me skicat dhe referencat e tjera vizive, dhe atëherë ndodhi diçka e mrekullueshme. Ideja e paraqitur i krijoi interes jo sepse unë i kërkova parat atij, por sepse i paraqita një ide të mire me të cilën të gjithë do ishin të kënaqur. Ishte si një trekëndësh perfekt me të cilin blerësi i artit ishte i kënaqur sepse ai mori instrumentet në një çmim më të ulët, sepse ato nuk ishin bërë akoma. Ai më besoi edhe pse unë nuk kisha prova konkrete. Edhe artisti Dominique Engel, një djalë i shkëlqyer, ishte i lumtur gjithashtu sepse ai kishte një projekt ëndërr që të punonte për një vit. Sigurisht që unë isha i lumtur sepse sigurova instrumentet për filmin falas, e cila ishte ajo per cka une isha perpjekur. Pra ja ku janë.
And my last example of how constraints can boost creativity comes from the green, because this is a weird color, a crazy color, and you need to replace the green screens eventually and you must figure that out sooner rather than later. And I had, again, pretty much, ideas in my mind as to what the world would be, but then again I turned to my childhood imagination and went to the work of Belgian comic book master François Schuiten in Belgium. And this guy is another guy I admire a lot, and I wanted him to be involved in the movie as a production designer. But people told me, you know, Martin, it's impossible, the guy is too busy and he will say no. Well, I said, you know what, instead of mimicking his style, I might as well call the real guy and ask him, and I sent him my books, and he answered that he was interested in working on the film with me because he could be a big fish in a small aquarium. In other words, there was space for him to dream with me. So here I was with one of my childhood heroes, drawing every single frame that's in the film to turn that into Montreal in the future. And it was an amazing collaboration to work with this great artist whom I admire.
Dhe shembulli im i fundit se si kufizimet mund të nxisin krijimtarinë vjen nga ngjyra jeshile, sepse kjo është një ngjyrë e çuditshme, e çmendur, dhe duhet që ekranet jeshile ti ndërrosh në mënyrë të pashmangshme dhe të gjesh një zgjidhje më mirë herët sesa vonë. Sërish kisha disa ide në mendjen time se si do të ishte bota, por përsëri iu riktheva imagjinatës fëminore dhe iu riktheva librit vizatimor të autorit Belg François Schuiten në Belgjikë. Dhe ky eshte nje tjeter tip qe une e adhuroj shumë, dhe dëshiroja që të përfshihej në filmin tim si dizenjator produksioni. Por njerëzit më thanë, ti e di Martin, është e pamundur, sepse ai është shumë i zënë dhe nuk do pranojë. Mirë,u thashë, atëherë në vend që të imitioj stilin e tij duhet ta telefonoj vetë personin dhe ta pyes, dhe kështu i dërgova librat e mi, dhe ai u përgjigj se ishte i interesuar që të punonte me mua për filmin sepse do të ishte një peshk i madh në një akuarium të vogël. Me pak fjalë, kishte hapësirë që dhe ai të ëndërronte bashkë me mua. Kështu, ja ku isha bashkë me një nga heronjtë e fëmijërisë sime, duke vizatuar çdo skenë të filmit që ta ktheja në Montreal në të ardhmen. Ishte një bashkëpunim i mrekullueshëm të punoja me një artist që e admiroja.
But then, you know, eventually you have to turn all these drawings into reality. So, again, my solution was to aim for the best possible artist that I could think of. And there's this guy in Montreal, another Quebecois called Carlos Monzon, and he's a very good VFX artist. This guy had been lead compositor on such films as "Avatar" and "Star Trek" and "Transformers," and other unknown projects like this, and I knew he was the perfect fit for the job, and I had to convince him, and, instead of working on the next Spielberg movie, he accepted to work on mine. Why? Because I offered him a space to dream. So if you don't have money to offer to people, you must strike their imagination with something as nice as you can think of.
Por pastaj, ju e dini që përfundimisht duhej ti ktheja të gjithë vizatimet në realitet. Kështu, përsëri zgjidhja ime ishte të synoja artistin më të mirë të mundshëm që mund të mendoja. Dhe ishte ky djali në Montreal, nga Quebec i cili quhej Carlos Monzon dhe që është artist i efekteve vizive . Ai ka qenë kompozitori kryesor në filma si " Avatar" dhe " Star Trek" dhe " Transformers", si dhe në projekte të tjera si këto jo shumë të njohura, dhe e dija se ai ishte më i përshtashmi për këtë punë, por më duhej ta bindja, dhe në vend që të punonte në filmin e ardhshëm të Spielberg, ai pranoi të punonte në filmin tim. Pse? Sepse unë i ofrova hapësirën për të ëndërruar. Kështu, nëse nuk keni para për t'ia ofruar njerëzve, duhet të godisni imagjinatën e tyre me diçka sa më këndshëm që të mundeni.
So this is what happened on this movie, and that's how it got made, and we went to this very nice postproduction company in Montreal called Vision Globale, and they lent their 60 artists to work full time for six months to do this crazy film.
Pra, kjo është ajo çka ndodhi me këtë film, dhe se si arrita ta realizoj, dhe më vonë iu drejtuam kësaj kompanie post-produktive në Montreal që quhej Vision Globale, dhe ata na dhanë 60 artistët e tyre të punonin me kohë të plotë për gjashtë muaj në mënyrë që të realizohej ky film i çmendur.
So I want to tell you that, if you have some crazy ideas in your mind, and that people tell you that it's impossible to make, well, that's an even better reason to want to do it, because people have a tendency to see the problems rather than the final result, whereas if you start to deal with problems as being your allies rather than your opponents, life will start to dance with you in the most amazing way. I have experienced it. And you might end up doing some crazy projects, and who knows, you might even end up going to Mars.
Dua t'ju them se, nëse keni ide të çmendura në mendjen tuaj, dhe njerëzit ju thonë se është e pamundur ti realizoni, atëherë kjo është një arsye e mirë që ju t'i përmbushni, sepse njerëzit kanë tendencën që të shohin problemet dhe jo përfundimet, ndërsa nëse filloni të përballeni me problemet duke i parë si aleatët tuaj dhe jo si kundërshtarë, atëherë jeta do ju shpërblejë në mënyrën më të mrekullueshme. Unë e kam përjetuar një eksperiencë të tillë. Dhe ju, mund të përfundoni duke ndërtuar projekte të çmendura, dhe ku i dihet, ndoshta përfundoni në Mars.
Thank you.
Faleminderit.
(Applause)
(Duartrokitje)