Γύρισα μια ταινία που ήταν αδύνατο να γυριστεί. αλλά δεν το ήξερα, γι' αυτό και τα κατάφερα.
I made a film that was impossible to make, but I didn't know it was impossible, and that's how I was able to do it.
Το "Mars et Avril" είναι μια ταινία επιστημονικής φαντασίας. Εκτυλίσσεται στο Μόντρεαλ, σε 50 χρόνια. Κανείς δεν είχε ξανακάνει τέτοια ταινία στο Κεμπέκ γιατί είναι ακριβή, εκτυλίσσεται στο μέλλον, έχει πάρα πολλά ειδικά εφέ και είναι γυρισμένη σε πράσινη οθόνη. Αυτό είναι όμως το είδος της ταινίας που ήθελα να κάνω από τότε που ήμουν παιδί, τότε που διάβαζα κόμικς και φανταζόμουν πώς θα μπορούσε να είναι το μέλλον.
"Mars et Avril" is a science fiction film. It's set in Montreal some 50 years in the future. No one had done that kind of movie in Quebec before because it's expensive, it's set in the future, and it's got tons of visual effects, and it's shot on green screen. Yet this is the kind of movie that I wanted to make ever since I was a kid, really, back when I was reading some comic books and dreaming about what the future might be.
Όταν Αμερικανοί παραγωγοί βλέπουν την ταινία μου, νομίζουν ότι είχα μεγάλο προϋπολογισμό, γύρω στα 23 εκατομμύρια. Στην πραγματικότητα, όμως, είχα μόλις το 10% αυτού του προϋπολογισμού. Γύρισα το "Mars et Avril" με μόλις 2,3 εκατομμύρια.
When American producers see my film, they think that I had a big budget to do it, like 23 million. But in fact I had 10 percent of that budget. I did "Mars et Avril" for only 2.3 million.
Θα αναρωτιέστε, ίσως, πώς γίνεται αυτό. Πώς τα κατάφερα; Δύο πράγματα βοήθησαν. Το πρώτο είναι ο χρόνος. Όταν δεν έχεις χρήματα, πρέπει να έχεις χρόνο. Μου πήρε επτά χρόνια να γυρίσω το "Mars et Avril". Το δεύτερο είναι η αγάπη. Εξέλαβα τεράστια γενναιοδωρία από όλους όσοι συμμετείχαν. Κανένα τμήμα δεν είχε τίποτα στη διάθεσή του επομένως έπρεπε να βασιστούν στη δημιουργικότητά μας και να μετατρέψουν κάθε πρόβλημα σε ευκαιρία.
So you might wonder, what's the deal here? How did I do this? Well, it's two things. First, it's time. When you don't have money, you must take time, and it took me seven years to do "Mars et Avril." The second aspect is love. I got tons and tons of generosity from everyone involved. And it seems like every department had nothing, so they had to rely on our creativity and turn every problem into an opportunity.
Αυτό είναι το σημαντικότερο που ήθελα να πω. Πώς οι μεγάλοι περιορισμοί στη δημιουργία μπορούν να ενισχύσουν τη δημιουργικότητα.
And that brings me to the point of my talk, actually, how constraints, big creative constraints, can boost creativity.
Ας γυρίσω, όμως, λίγο πίσω στον χρόνο. Στα 20 μου, έγραψα μερικά εικονογραφημένα μυθιστορήματα. αλλά δεν ήταν σαν τα συνηθισμένα. Ήταν βιβλία που διηγούνταν μία ιστορία επιστημονικής φαντασίας μέσα από εικόνες και κείμενα. Οι περισσότεροι από τους ηθοποιούς που πρωταγωνιστούν σήμερα στη μεταφορά των βιβλίων σε ταινία, συμμετείχαν σε αυτά τα βιβλία, υποδυόμενοι χαρακτήρες με κάπως πειραματικό, θεατρικό, απλουστευτικό τρόπο.
But let me go back in time a bit. In my early 20s, I did some graphic novels, but they weren't your usual graphic novels. They were books telling a science fiction story through images and text, and most of the actors who are now starring in the movie adaptation, they were already involved in these books portraying characters into a sort of experimental, theatrical, simplistic way.
Ένας από αυτούς τους ηθοποιούς είναι και ο μεγάλος θεατρικός σκηνοθέτης και ηθοποιός Ρομπέρ Λεπάζ. Τον αγαπώ αυτόν τον τύπο. Τον αγαπώ από τότε που ήμουν παιδί. Θαυμάζω πολύ την καριέρα του. Ήθελα να συμμετέχει στο τρελό σχέδιο που είχα και είχε την καλοσύνη να δανείσει το πρόσωπό του στον χαρακτήρα Eugène Spaak, έναν κοσμολόγο και καλλιτέχνη που αναζητά τη σχέση ανάμεσα στον χρόνο, το διάστημα, την αγάπη, τη μουσική και τις γυναίκες. Ταίριαζε τέλεια στον ρόλο. Ο Ρομπέρ είναι ο πρώτος άνθρωπος που μου έδωσε μια ευκαιρία. Ήταν ο πρώτος που πίστεψε σ'εμένα και με ενθάρρυνε να κάνω μια μεταφορά των βιβλίων μου σε ταινία καθώς και να γράψω, να σκηνοθετήσω, και να κάνω την παραγωγή της ταινίας μόνος μου.
And one of these actors is the great stage director and actor Robert Lepage. And I just love this guy. I've been in love with this guy since I was a kid. His career I admire a lot. And I wanted this guy to be involved in my crazy project, and he was kind enough to lend his image to the character of Eugène Spaak, who is a cosmologist and artist who seeks relation in between time, space, love, music and women. And he was a perfect fit for the part, and Robert is actually the one who gave me my first chance. He was the one who believed in me and encouraged me to do an adaptation of my books into a film, and to write, direct, and produce the film myself.
Ο Ρομπέρ είναι το πρώτο παράδειγμα για το πώς οι περιορισμοί μπορούν να ενισχύσουν τη δημιουργικότητα, γιατί ο τύπος αυτός είναι ο πιο πολυάσχολος άνθρωπος στον πλανήτη. Το πρόγραμμά του είναι κλεισμένο μέχρι το 2042 και είναι πολύ δύσκολο να τον βρει κανείς. Ήθελα να παίξει στην ταινία, για να παίξει τον εαυτό του. Το θέμα όμως είναι ότι αν περίμενα μέχρι το 2042, η ταινία μου δεν θα ήταν πια φουτουριστική. Έτσι, δεν μπορούσα να το κάνω αυτό. Σωστά; Αυτό, όμως, είναι μεγάλο πρόβλημα. Πώς βρίσκεις κάποιον που είναι τόσο πολυάσχολος για να πρωταγωνιστήσει σε μια ταινία;
And Robert is actually the very first example of how constraints can boost creativity. Because this guy is the busiest man on the planet. I mean, his agenda is booked until 2042, and he's really hard to get, and I wanted him to be in the movie, to reprise his role in the movie. But the thing is, had I waited for him until 2042, my film wouldn't be a futuristic film anymore, so I just couldn't do that. Right? But that's kind of a big problem. How do you get somebody who is too busy to star in a movie?
Είπα για πλάκα σε μια συνάντηση της παραγωγής και αυτό έχει συμβεί στ' αλήθεια, παρεμπιπτόντως - είπα, «Γιατί δεν τον κάνουμε ολόγραμμα; Είναι παντού και πουθενά στον πλανήτη την ίδια ώρα. Τον έχω ως ένα πεφωτισμένο ον στο μυαλό μου και είναι μεταξύ πραγματικότητας και εικονικής πραγματικότητας. Έτσι, θα ήταν τέλειο να τον κάνουμε ολόγραμμα.»
Well, I said as a joke in a production meeting -- and this is a true story, by the way — I said, "Why don't we turn this guy into a hologram? Because, you know, he is everywhere and nowhere on the planet at the same time, and he's an illuminated being in my mind, and he's in between reality and virtual reality, so it would make perfect sense to turn this guy into a hologram."
Όλοι γύρω από το τραπέζι γέλασαν, αλλά το αστείο ήταν μια καλή λύση. Έτσι, αυτό κάναμε στο τέλος.
Everybody around the table laughed, but the joke was kind of a good solution, so that's what we ended up doing.
Να πώς το κάναμε. Τραβήξαμε τον Ρομπέρ με έξι κάμερες. Ήταν ντυμένος στα πράσινα και έμοιαζε σαν να βρισκόταν μέσα σε πράσινο ενυδρείο. Κάθε κάμερα τραβούσε το κεφάλι του από γωνία 60 μοιρών ώστε στο μοντάζ να μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε όποια γωνία χρειαζόμασταν. Τραβήξαμε μόνο το κεφάλι του. Έξι μήνες αργότερα, στα γυρίσματα, ένας τύπος, ένας μίμος παρίστανε το σώμα, με το οποίο θα κινούνταν το κεφάλι. Φορούσε μια πράσινη μάσκα ώστε να μπορούσαμε να την σβήσουμε εύκολα στο μοντάζ και να την αντικαταστήσουμε με το κεφάλι του Λεπάζ. Έτσι έγινε σαν άνθρωπος της Αναγέννησης και στην ταινία εμφανίζεται κάπως έτσι.
Here's how we did it. We shot Robert with six cameras. He was dressed in green and he was like in a green aquarium. Each camera was covering 60 degrees of his head, so that in post-production we could use pretty much any angle we needed, and we shot only his head. Six months later there was a guy on set, a mime portraying the body, the vehicle for the head. And he was wearing a green hood so that we could erase the green hood in postproduction and replace it with Robert Lepage's head. So he became like a renaissance man, and here's what it looks like in the movie.
(Μουσική)
(Music)
- Ως συνήθως, τα σχέδια του Άρθουρ δεν πρόλαβαν κάποιες τεχνικές δυσκολίες. Ένωσα το πίσω μέρος, αλλά υπάρχει ακόμα κάποιο κενό. Προσπάθησα να μειώσω την ένταση στον ήχο αλλά μάλλον άγγιξα ευαίσθητη χορδή. Ακόμη ακούγεται πολύ χαμηλά. - Είναι φυσιολογικό. Πάντα στο τέλος το όργανο μοιάζει με το πρότυπό του. (Μουσική)
(Video) Robert Lepage: [As usual, Arthur's drawing didn't account for the technical challenges. I welded the breech, but the valve is still gaping. I tried to lift the pallets to lower the pressure in the sound box, but I might have hit a heartstring. It still sounds too low.] Jacques Languirand: [That's normal. The instrument always ends up resembling its model.] (Music)
Τα μουσικά όργανα που βλέπετε σε αυτό το απόσπασμα, είναι το δεύτερο παράδειγμα για το πώς οι περιορισμοί ενισχύουν τη δημιουργικότητα, γιατί χρειαζόμουν απεγνωσμένα αυτά τα αντικείμενα στην ταινία μου. Είναι αντικείμενα πόθου. Είναι μουσικά όργανα δημιουργημένα με τη φαντασία. Κουβαλούν και μια ωραία ιστορία μαζί τους. Βασικά, ήξερα πώς θα ήταν αυτά τα πράγματα στο μυαλό μου εδώ και πολλά, πολλά χρόνια. Το πρόβλημα όμως ήταν ότι δεν είχα τα χρήματα για να πληρώσω για αυτά. Δεν άντεχα οικονομικά. Είναι κι αυτό ένα μεγάλο πρόβλημα. Πώς αγοράζεις κάτι που δεν αντέχεις οικονομικά;
Martin Villeneuve: Now these musical instruments that you see in this excerpt, they're my second example of how constraints can boost creativity, because I desperately needed these objects in my movie. They are objects of desire. They are imaginary musical instruments. And they carry a nice story with them. Actually, I knew what these things would look like in my mind for many, many years. But my problem was, I didn't have the money to pay for them. I couldn't afford them. So that's kind of a big problem too. How do you get something that you can't afford?
Ξύπνησα, λοιπόν, ένα πρωί με μια πολύ ωραία ιδέα. Είπα: «Κι αν τα πλήρωνε κάποιος άλλος;» (Γέλια)
And, you know, I woke up one morning with a pretty good idea. I said, "What if I have somebody else pay for them?" (Laughter)
Ποιος, όμως, θα ενδιαφερόταν για επτά, άφτιαχτα ακόμα, μουσικά όργανα εμπνευσμένα από γυναικεία σώματα; Έτσι, σκέφτηκα το Cirque du Soleil στο Μόντρεαλ γιατί ποιος άλλος θα μπορούσε να καταλάβει καλύτερα αυτήν την τρελή ποίηση που ήθελα να μεταφέρω στην οθόνη; Βρήκα λοιπόν τον Γκι Λαλιμπερτέ, Διευθύνοντα Σύμβουλο του Cirque du Soleil, και του μίλησα για την τρελή μου ιδέα με σχέδια όπως αυτό και με οπτικές αναφορές. Τότε συνέβη κάτι απίστευτο. Στον Γκι φάνηκε ενδιαφέρουσα η ιδέα, όχι γιατί ζητούσα τα χρήματά του αλλά γιατί πήγα σε εκείνον έχοντας μια καλή ιδέα με την οποία όλοι θα έμεναν ευχαριστημένοι. Ήταν σαν ένα τέλειο τρίγωνο στο οποίο ο αγοραστής της τέχνης ήταν χαρούμενος γιατί αγόραζε τα όργανα σε χαμηλότερη τιμή, αφού ακόμη δεν είχαν φτιαχτεί. Πίστεψε πολύ σε αυτό. Αλλά και ο καλλιτέχνης, ο Ντομινίκ Ενγκέλ, ένας θαυμάσιος τύπος, ήταν ευχαριστημένος γιατί είχε έναν ολόκληρο χρόνο για να εργαστεί πάνω σε ένα ονειρεμένο σχέδιο. Εγώ προφανώς και ήμουν ευχαριστημένος γιατί βρήκα δωρεάν τα μουσικά όργανα για την ταινία μου, αυτό που προσπαθούσα να κάνω. Να τα λοιπόν.
But who on Earth would be interested by seven not-yet-built musical instruments inspired by women's bodies? And I thought of Cirque du Soleil in Montreal, because who better to understand the kind of crazy poetry that I wanted to put on screen? So I found my way to Guy Laliberté, Cirque du Soleil's CEO, and I presented my crazy idea to him with sketches like this and visual references, and something pretty amazing happened. Guy was interested by this idea not because I was asking for his money, but because I came to him with a good idea in which everybody was happy. It was kind of a perfect triangle in which the art buyer was happy because he got the instruments at a cheaper price, because they weren't even made. He took a leap of faith. And the artist, Dominique Engel, brilliant guy, he was happy too because he had a dream project to work on for a year. And obviously I was happy because I got the instruments in my film for free, which was kind of what I tried to do. So here they are.
Το τελευταίο μου παράδειγμα για το πώς οι περιορισμοί μπορούν να ενισχύσουν τη δημιουργικότητα έχει να κάνει με το πράσινο χρώμα, γιατί είναι ένα περίεργο χρώμα, ένα τρελό χρώμα. Στο τέλος χρειάζεται να αντικαταστήσεις τις πράσινες οθόνες και πρέπει να βρεις τον τρόπο το συντομότερο δυνατό. Είχα πάλι κάποιες ιδέες στο μυαλό μου για το πώς θα ήταν ο κόσμος, αλλά μετά πάλι χρησιμοποίησα τη φαντασία που είχα ως παιδί και ανέτρεξα στο έργο του Βέλγου πρωτοπόρου στα βιβλία κόμικς, Φρανσουά Σίτεν στο Βέλγιο. Είναι άλλος ένας άνθρωπος που θαυμάζω πολύ και ήθελα να συμμετέχει στην ταινία ως σχεδιαστής παραγωγής. Μου έλεγαν, Μάρτιν, είναι αδύνατον, ο άνθρωπος είναι πολύ απασχολημένος και θα πει όχι. Είπα λοιπόν αντί να μιμηθώ το στιλ του, να τηλεφωνήσω στον πραγματικό άνθρωπο και να τον ρωτήσω. Του έστειλα τα βιβλία μου και μου απάντησε ότι ενδιαφερόταν να εργαστεί στην ταινία μαζί μου γιατί θα ήταν σαν ένα μεγάλο ψάρι σε ένα μικρό ενυδρείο. Με άλλα λόγια, υπήρχε και για εκείνον χώρος να ονειρευτεί μαζί μου. Έτσι λοιπόν βρέθηκα με έναν από τους ήρωες της παιδικής μου ηλικίας ο οποίος θα σχεδίαζε κάθε κομμάτι της ταινίας ώστε να το μεταφέρει στο Μόντρεαλ στο μέλλον. Ήταν απίστευτο που συνεργαζόμουν με τον μεγάλο καλλιτέχνη που θαύμαζα.
And my last example of how constraints can boost creativity comes from the green, because this is a weird color, a crazy color, and you need to replace the green screens eventually and you must figure that out sooner rather than later. And I had, again, pretty much, ideas in my mind as to what the world would be, but then again I turned to my childhood imagination and went to the work of Belgian comic book master François Schuiten in Belgium. And this guy is another guy I admire a lot, and I wanted him to be involved in the movie as a production designer. But people told me, you know, Martin, it's impossible, the guy is too busy and he will say no. Well, I said, you know what, instead of mimicking his style, I might as well call the real guy and ask him, and I sent him my books, and he answered that he was interested in working on the film with me because he could be a big fish in a small aquarium. In other words, there was space for him to dream with me. So here I was with one of my childhood heroes, drawing every single frame that's in the film to turn that into Montreal in the future. And it was an amazing collaboration to work with this great artist whom I admire.
Μετά όμως πρέπει να μετατρέψεις όλα αυτά τα σχέδια σε πραγματικότητα. Έτσι και πάλι η λύση ήταν να βάλω στόχο τον καλύτερο καλλιτέχνη που θα μπορούσα να σκεφτώ. Στο Μόντρεαλ υπάρχει άλλος ένας τύπος, πάλι από το Κεμπέκ, τον λένε Κάρλος Μονζόν και είναι πολύ καλός στα οπτικοακουστικά εφέ. Ήταν ο κύριος συνθέτης σε ταινίες όπως το "Avatar", το "Star Trek" και το "Transformers" και σε άλλα άγνωστα σχέδια όπως αυτό εδώ. Ήξερα πως ήταν ό,τι έπρεπε για τη δουλειά και έπρεπε να τον πείσω. Αντί να δουλέψει στην επόμενη ταινία του Σπίλμπεργκ, δέχτηκε να δουλέψει στη δική μου. Γιατί; Γιατί του έδωσα το περιθώριο να ονειρευτεί. Αν λοιπόν δεν έχετε να προσφέρετε χρήματα στους ανθρώπους, πρέπει να ξυπνήσετε τη φαντασία τους με κάτι όσο πιο όμορφο μπορείτε να σκεφτείτε.
But then, you know, eventually you have to turn all these drawings into reality. So, again, my solution was to aim for the best possible artist that I could think of. And there's this guy in Montreal, another Quebecois called Carlos Monzon, and he's a very good VFX artist. This guy had been lead compositor on such films as "Avatar" and "Star Trek" and "Transformers," and other unknown projects like this, and I knew he was the perfect fit for the job, and I had to convince him, and, instead of working on the next Spielberg movie, he accepted to work on mine. Why? Because I offered him a space to dream. So if you don't have money to offer to people, you must strike their imagination with something as nice as you can think of.
Αυτό λοιπόν συνέβη με αυτήν την ταινία, και με αυτόν τον τρόπο γυρίστηκε. Πήγαμε και σε μια πολύ καλή εταιρεία στο Μόντρεαλ για το μοντάζ, την Vision Globale. Μας δάνεισε τους 60 καλλιτέχνες της για να εργαστούν με πλήρες ωράριο για έξι μήνες προκειμένου να γυρίσουμε αυτήν την τρελή ταινία.
So this is what happened on this movie, and that's how it got made, and we went to this very nice postproduction company in Montreal called Vision Globale, and they lent their 60 artists to work full time for six months to do this crazy film.
Σας λέω λοιπόν ότι αν έχετε μερικές τρελές ιδέες στο μυαλό σας και σας λένε ότι είναι αδύνατον να γίνουν πραγματικότητα, είναι ένας ακόμη καλύτερος λόγος για να θέλετε να τις πραγματοποιήσετε. Οι άνθρωποι έχουν την τάση να βλέπουν τα προβλήματα και όχι το τελικό αποτέλεσμα. Ενώ, αν αρχίζεις και αντιμετωπίζεις τα προβλήματα σαν να είναι σύμμαχοί σου και όχι αντίπαλοί σου, η ζωή θα αρχίσει να χορεύει μαζί σου με τον πιο απίστευτο τρόπο. Το έχω ζήσει. Μπορεί να καταλήξετε να πραγματοποιείτε κάποια τρελά σχέδια και ποιός ξέρει, μπορεί ακόμη να καταλήξετε να πάτε στον Άρη.
So I want to tell you that, if you have some crazy ideas in your mind, and that people tell you that it's impossible to make, well, that's an even better reason to want to do it, because people have a tendency to see the problems rather than the final result, whereas if you start to deal with problems as being your allies rather than your opponents, life will start to dance with you in the most amazing way. I have experienced it. And you might end up doing some crazy projects, and who knows, you might even end up going to Mars.
Σας ευχαριστώ.
Thank you.
(Χειροκροτήματα)
(Applause)