As a kid, I was fascinated with all things air and space. I would watch Nova on PBS. Our school would show Bill Nye the Science Guy. When I was in elementary school, my next door neighbor, he gave me a book for my birthday. It was an astronomy book, and I poured over that thing for hours on end, and it was a combination of all these things that inspired me to pursue space exploration as my own personal dream, and part of that dream was, I always wanted to just fly around the solar system and visit different planets and visit moons and spacecraft.
Dok sam bio dete, fascinirao me je svemir. Gledao sam razne emisije te tematike na televiziji, a i u školi smo se sretali s njima. Dok sam bio u osnovnoj školi, komšija mi je poklonio knjigu za rođendan. To je bila knjiga o astronomiji i satima sam sedeo nad njome i kombinacija svega ovoga inspirisala me je da se posvetim istraživanju svemira, što mi je bilo san, a deo tog sna uvek je bio da letim kroz Sunčev sistem i posećujem različite planete i mesece i svemirske letelice.
Well, a number of years later, I graduated from UCLA and I found myself at NASA, working for the jet propulsion laboratory, and there our team was challenged to create a 3D visualization of the solar system, and today I want to show you what we've done so far.
Pa, godinama kasnije, diplomirao sam na Kalifornijskom univerzitetu i zatekao se u NASI, gde sam radio u laboratoriji za mlazni pogon i naš tim se prihvatio izazova da napravi 3D vizualizaciju Sunčevog sistema, a danas želim da vam pokažem šta smo do sada napravili.
Now, the kicker is, everything I'm about to do here you can do at home, because we built this for the public for you guys to use.
E, sad, začkoljica je u tome da sve što ću vam pokazati možete izvesti kod kuće, jer smo to napravili za javnost, za vas.
So what you're looking at right now is the Earth. You can see the United States and California and San Diego, and you can use the mouse or the keyboard to spin things around.
Sada vidite planetu Zemlju. Vidite Sjedinjene Države i Kaliforniju i San Dijego i mišem ili tastaturom možete da se krećete.
Now, this isn't new. Anyone who's used Google Earth has seen this before, but one thing we like to say in our group is, we do the opposite of Google Earth. Google Earth goes from this view down to your backyard. We go from this view out to the stars. So the Earth is cool, but what we really want to show are the spacecraft, so I'm going to bring the interface back up, and now you're looking at a number of satellites orbiting the Earth. These are a number of our science space Earth orbiters. We haven't included military satellites and weather satellites and communication satellites and reconnaissance satellites. If we did, it would be a complete mess, because there's a lot of stuff out there. And the cool thing is, we actually created 3D models for a number of these spacecraft, so if you want to visit any of these, all you need to do is double-click on them.
Naravno da to nije novost. Ko god je koristio Google Earth ovo je već video, ali mi volimo da kažemo, međusobno, da radimo suprotno od Google Eartha. Iz ovog pregleda Google Earth ide ka vašem dvorištu. Mi idemo ka zvezdama. Zemlja jeste zanimljiva, ali mi želimo da pokažemo svemirske letelice, pa ću udaljiti prikaz i sada gledate u brojne satelite u Zemljinoj orbiti. To su brojni Zemljini naučni orbiteri. Nismo uključili vojne i meteorološke satelite, niti komunikacijske i istraživačke satelite. Da jesmo, videli bismo haos, jer njih tamo gore ima mnogo. A zanimljivo je da smo, u stvari, napravili 3D modele mnogih od ovih svemirskih letelica, pa ako želite da posetite neku od njih, dovoljan je dvoklik na letelicu.
So I'm going to find the International Space Station, double-click, and it will take us all the way down to the ISS. And now you're riding along with the ISS where it is right now.
Ja ću sada pronaći Međunarodnu svemirsku stanicu, a dvoklik će nas dovesti do nje. Sada se krećemo sa njom, vidimo gde je sada.
And the other cool thing is, not only can we move the camera around, we can also control time, so I can slide this jog dial here to shuttle time forward, and now we can see what a sunset on the ISS would look like, and they get one every 90 minutes. (Laughter)
Druga zanimljiva stvar je da ne samo da možemo da pomeramo kameru, već i da kontrolišemo vreme, pa mogu da pomerim ovo dugme da bih ubrzao vreme i sada možemo videti kako sa stanice izgleda zalazak sunca, koji se vidi na svakih sat i po. (Smeh)
All right, so what about the rest of it? Well, I can click on this home button over here, and that will take us up to the inner solar system, and now we're looking at the rest of the solar system. You can see, there's Saturn, there's Jupiter, and while we're here, I want to point out something. It's actually pretty busy.
Dobro, a šta je sa ostatkom? Pa, ako kliknem na dugme Početna, to će nas uvesti u unutrašnji Sunčev sistem, a sada gledamo ostatak Sunčevog sistema. Pogledajte, eno Saturna, eno Jupitera, a kada smo već tu, hoću da vam na nešto skrenem pažnju. Prilična je gužva.
Here we have the Mars Science Laboratory on its way to Mars, just launched last weekend.
Ovde vidimo Naučnu laboratoriju za Mars, koja putuje ka Marsu, lansirana je prošlog vikenda.
Here we have Juno on its cruise to Jupiter, there. We have Dawn orbiting Vesta, and we have over here New Horizons on a straight shot to Pluto.
Ovde vidimo Junonu koja putuje ka Jupiteru. Ovo je Zora koja orbitira oko Veste, a ovde Novi horizonti, satelit upućen ka Plutonu.
And I mention this because there's this strange public perception that NASA's dead, that the space shuttles stopped flying and all of the sudden there's no more spacecraft out there.
Sve ovo pominjem jer javno mnenje pogrešno veruje da je NASA propala, da svemirski avioni više ne lete i da u svemiru odjednom više nema svemirskih letelica.
Well, a lot of what NASA does is robotic exploration, and we have a lot of spacecraft out there. Granted, we're not sending humans up at the moment, well at least with our own launch vehicles, but NASA is far from dead, and one of the reasons why we write a program like this is so that people realize that there's so many other things that we're doing.
Pa, NASA se većinom bavi robotskim istraživanjima i u svemiru ima dosta svemirskih letelica. Istina je da se ljudi trenutno ne šalju u svemir, bar ne našim lansirnim raketama, ali NASA nije ni blizu propasti, i jedan od razloga zbog kojih se ovakvi programi pišu jeste da ljudi shvate da se mi bavimo i mnogim drugim stvarima.
Anyway, while we're here, again, if you want to visit anything, all you need to do is double-click. So I'm just going to double-click on Vesta, and here we have Dawn orbiting Vesta, and this is happening right now. I'm going to double-click on Uranus, and we can see Uranus rotating on its side along with its moons. You can see how it's tilted at about 89 degrees.
Bilo kako bilo, kad smo već tu, da ponovim, ako želite bilo šta da posetite, možete to uraditi običnim dvoklikom. Ja ću to sada uraditi na Vesti, ovde vidimo Zoru kako orbitira oko Veste, i to baš u ovom trenutku. Sada ću kliknuti dvoklikom na Uran, pa možemo videti kako se Uran okreće zajedno sa svojim mesecima. Vidite da je nagnut oko 89 stepeni.
And just being able to visit different places and go through different times, we have data from 1950 to 2050. Granted, we don't have everything in between, because some of the data is hard to get. Just being able to visit places in different times, you can explore this for hours, literally hours on end, but I want to show you one thing in particular, so I'm going to open up the destination tab, spacecraft outer planet missions, Voyager 1, and I'm going to bring up the Titan flyby. So now we've gone back in time. We're now riding along with Voyager 1. The date here is November 11, 1980.
A činjenica je da možete da posetite mesta i da proputujete kroz različita vremena, jer imamo podatke od 1950. do 2050. godine. Ipak, nemamo baš sve između, jer je neke podatke teško dobiti. Jednostavno možete posetiti mesta u različitim vremenima, možete to istraživati satima, bukvalno satima, ali hoću da vam pokažem nešto naročito, pa ću otvoriti traku sa odredištima, misije svemirskih letelica za spoljašnje planete, Vojadžer 1, i pokrenuću preletača Titana. I sada smo se vratili kroz vreme. Sada putujemo sa Vojadžerom 1. Datum je 11. novembar 1980. godine.
Now, there's a funny thing going on here. It doesn't look like anything's going on. It looks like I've paused the program. It's actually running at real rate right now, one second per second, and in fact, Voyager 1 here is flying by Titan at I think it's 38,000 miles per hour. It only looks like nothing's moving because, well, Saturn here is 700,000 miles away, and Titan here is 4,000 to 5,000 miles away. It's just the vastness of space makes it look like nothing's happening.
E, sad, tu se dešava nešto neobično. A čini se kao da se ne dešava ništa. Izgleda kao da sam pauzirao program. U stvari se pokreće u realnom vremenu, sekundu u sekundi i u stvari, ovde Vojadžer 1 leti naporedo sa Titanom brzinom od, mislim, 61.142 km/h. Samo se čini kao da se ništa ne kreće jer je Saturn ovde udaljen 1.126.300 km, a Titan je ovde udaljen 6500 - 8000 km. Veličina svemira čini da izgleda kao da se ne dešava ništa.
But to make it more interesting, I'm going to speed up time, and we can watch as Voyager 1 flies by Titan, which is a hazy moon of Saturn. It actually has a very thick atmosphere. And I'm going to recenter the camera on Saturn, here. I'm going to pull out, and I want to show you Voyager 1 as it flies by Saturn.
Ali da bi sve bilo još zanimljivije, ubrzaću vreme, pa možemo pogledati kako Vojadžer 1 proleće pored Titana, a on je Saturnov lenji mesec. U stvari ima prilično gustu atmosferu. Sada ću pozicionirati kameru na Saturn, ovde. Sada ću se izvući i hoću da vam pokažem kako Vojadžer 1 proleće pored Saturna.
There's a point to be made here. With a 3D visualization like this, we can not only just say Voyager 1 flew by Saturn. There's a whole story to tell here. And even better, because it's an interactive application, you can tell the story for yourself. If you want to pause it, you can pause it. If you want to keep going, if you want to change the camera angle, you can do that, and because of that, I can show you that Voyager 1 doesn't just fly by Saturn. It actually flies underneath Saturn. Now, what happens is, as it flies underneath Saturn, Saturn grabs it gravitationally and flings it up and out of the solar system, so if I just keep letting this go, you can see Voyager 1 fly up like that. And, in fact, I'm going to go back to the solar system. I'm going to go back to today, now, and I want to show you where Voyager 1 is. Right there, above, way above the solar system, way beyond our solar system.
Ovde imam poentu priče. Sa ovakvom 3D vizualizacijom, ne možemo reći da je Vojadžer 1 samo proleteo pored Saturna. Tu postoji cela priča. I što je još bolje, pošto je u pitanju interaktivna aplikacija, možete priču ispričati sebi. Ako želite da je pauzirate, možete to uraditi. Ako hoćete da nastavite ili da promenite ugao kamere, možete to da uradite, i zbog toga mogu da vam pokažem da Vojadžer 1 nije samo proleteo pored Saturna. U stvari je proleteo ispod Saturna. Sada, dešava se da, pošto leti ispod Saturna, Saturn ga zarobljava svojom gravitacijom i podiže i izbacuje iz Sunčevog sistema, i ako ja ovo dozvolim, videćete Vojadžer kako leti baš tako. U stvari, sada ću se vratiti u Sunčev sistem. I vratiću se u danas, u sada, da bih vam pokazao gde je Vojadžer 1. Baš tamo, daleko, daleko iznad Sunčevog sistema, daleko izvan našeg Sunčevog sistema.
And here's the thing. Now you know how it got there. Now you know why, and to me, that's the point of this program. You can manipulate it yourself. You can fly around yourself and you can learn for yourself.
A stvar je u tome da vam je sada jasno otkud tamo. Sada znate zašto, a po mom mišljenju to i jeste suština ovog programa. Njime možete upravljati sami. Možete „leteti“ okolo i sami učiti.
You know, the theme today is "The World In Your Grasp." Well, we're trying to give you the solar system in your grasp — (Laughter) — and we hope once it's there, you'll be able to learn for yourself what we've done out there, and what we're about to do. And my personal dream is for kids to take this and explore and see the wonders out there and be inspired, as I was as a kid, to pursue STEM education and to pursue a dream in space exploration.
Znate, današnja tema je „Svet na dohvat ruke“. Zato pokušavamo da vam damo Sunčev sistem na dohvat ruke -- (Smeh) -- a nadamo se da ćete, kada ga jednom dobijete, moći sami da otkrijete šta smo napravili i šta ćemo tek napraviti. Moja je lična želja da deca ovo prihvate i istraže i vide sva čuda koja se nalaze tamo negde i da dobiju inspiraciju, kao i ja kada sam bio dete, da se obrazuju u oblasti nauke, tehnologije, inženjeringa i matematike, i da se posvete istraživanju svemira.
Thank you. (Applause)
Hvala na pažnji. (Aplauz)