(Music)
(Âm nhạc)
(Voice-over) John Lewis: My friends, let us not forget
(Lồng tiếng) John Lewis: Các bạn của tôi ơi,
that we are involved in a serious social revolution. We want our freedom, and we want it now.
mọi người đừng quên rằng chúng ta đã tham gia vào một cuộc cách mạng xã hội quan trọng. Chúng tôi muốn tự do, tự do ngay lập tức.
(Voice-over) JL: When you see something that is not right or fair or just, you have to say something, you have to do something.
(Lồng tiếng) JL: Khi chứng kiến điều gì đó không đúng hoặc không công bằng, bạn cần phải lên tiếng, bạn cần phải hành động.
(Voice-over) JL: It doesn't matter whether you're Black or white, we're one people and one family.
(Lồng tiếng) JL: Không phân biệt màu da, dù Đen hay Trắng chúng ta vẫn là một, là một nhà.
(Cheers)
(Cổ vũ)
(Voice-over) JL: One person with a dream, with a vision, can change things.
(Lồng tiếng) JL: Một người có ước mơ, tầm nhìn, có thể thay đổi mọi thứ.
Bryan Stevenson: When people talk about you, what do you want them to say?
Bryan Stevenson: Khi nghe mọi người nói về mình, ông muốn họ sẽ nói gì?
[TED Legacy Project]
[Dự án di sản của TED]
[Congressman John Lewis In conversation with Bryan Stevenson]
Nghị sĩ John Lewis trong cuộc đàm luận cùng với Bryan Stevenson]
BS: Well, this is such a great honor for me to be in this room with you, to have this conversation. I can't tell you what it means to me to have this opportunity. You represent something so precious to so many of us, and I just wanted to start by thanking you for that, for your willingness to wrap your arms around people like me and to make me think that it's possible to do difficult things, important things. And I just want to start by asking you to talk a little bit about that experience of growing up in rural Alabama in the Black Belt of America and how that cultivated this spirit that shaped your life and your vision. I mean, you used to have to pick cotton on your family's farm.
BS: Chà, đây thật là một vinh dự lớn khi được cùng trò chuyện với ông, trong căn phòng này. Thật khó có thể diễn tả được ý nghĩa tới mức nào khi có cơ hội được ngồi đây. Với rất nhiều người trong số chúng tôi ông là một người vô cùng quý báu, và tôi muốn bày tỏ sự biết ơn, vì ông đã tình nguyện che chở bao bọc những người dân như chúng tôi, điều đó giúp tôi nhận ra rằng mình có thể vượt qua khó khăn để làm những điều trọng đại. Ông hãy kể lại một chút về thủa thiếu thời hồi còn sống ở vùng nông thôn Black Belt thuộc bang Alabama của Hoa Kỳ và điều đó đã tác động ra sao để khiến ông có được tầm nhìn làm nên cuộc đời của mình. Tôi nghĩ là, ông cũng đã từng phải đi nhặt bông trong trang trại của gia đình chứ.
JL: When I used to fuss as a young child, I would complain, "Why this? Why that?" And my mother would say, "Boy, it's the only thing we can do." She said, "I know it's hard work, but what are we going to do? We have to make a living." But I was hoping and almost praying for that day when people wouldn't have to work so hard in the hot sun. She was hoping also that things would be better, much better for us as a people and for my family. My mother, she was always thinking ahead. If we'd get up early and go and pick as much cotton as we could, we would get more money, because she knew the cotton would be heavier 'cause the dew would be on it. So when it was weighed, money would be increased.
JL: Khi còn là một đứa trẻ hay lèo nhèo, tôi thường than thở, “Tại sao thế này? Tại sao thế nọ?” Và mẹ thôi sẽ nói rằng, “Này con, đấy là điều duy nhất chúng ta có thể làm.” Bà bảo, “Mẹ biết là khó, nhưng chúng ta sẽ phải làm gì đây? Chúng ta cần phải kiếm sống.” Nhưng tôi thì lại luôn luôn cầu mong mọi người sẽ không phải làm việc cực nhọc dưới cái nắng gay gắt. Mẹ tôi cũng mong mọi thứ sẽ đỡ vất vả hơn, đỡ cực nhọc hơn cho mọi người và gia đình mình. Mẹ tôi là người luôn suy nghĩ có trước có sau. Nếu chúng tôi dậy sớm và nhặt nhiều bông nhất có thể, chúng tôi sẽ có thêm tiền, bởi vì bà biết rằng bông sẽ nặng hơn vào buổi sáng vì sương sớm sẽ đọng trên đó. Và khối lượng bông nhiều thì sẽ bán được nhiều tiền hơn.
BS: Your mother sounds really strategic.
BS: Nghe vẻ mẹ ông tính toán khá kĩ càng.
JL: My dear mother, one day, she came across a little newspaper in downtown Troy that said something about a school in Nashville, Tennessee, that Black students could attend.
JL: Vào một ngày, bà mẹ yêu quý của tôi đã tình cờ thấy một tờ báo nhỏ ở thị trấn Troy trên tờ báo nói điều gì đó về một trường học ở Nashville, bang Tennessee, mà học sinh da Đen có thể vào học.
BS: She encouraged you to apply for that, even though that meant you'd be leaving the house, you'd be leaving the farm, you would not be contributing that extra labor.
BS: Và bà đã khuyến khích ông ghi danh vào đó, dù cho điều đó khiến ông phải xa gia đình, rời xa nông trại yêu dấu và sẽ không thể phụ giúp thêm cho gia đình mình.
JL: Well, I was prepared and willing to go to try to do what my folks called "doing better," to get an education. But in the beginning, I wanted to attend Troy State.
JL: Chà, tôi đã chuẩn bị và sẵn lòng để thử điều mà người nhà tôi gọi là “sự cố gắng,” để có một nền tảng giáo dục. Nhưng ban đầu, tôi muốn vào trường Troy State.
BS: You wanted to desegregate Troy State.
BS: Ông muốn xóa bỏ sự phân biệt ở Troy State.
JL: I submitted my application, my high school transcript. I never heard a word from the school. So I wrote a letter to Dr. King. I didn't tell my mother, my father, any of my sisters or brothers, any of my teachers. I told him I needed his help. He wrote me back and sent me a round trip Greyhound bus ticket and invited me to come to Montgomery to meet with him. And I can never, ever forget it.
JL: Tôi đã nộp đơn cùng bảng điểm hồi cấp ba của mình. Nhưng trường đã không hồi đáp. Vì thế tôi đã viết thư gửi tới ngài Martin Luther King Tôi đã không kể cho bất kì ai, bố mẹ, anh chị hay bất kì giáo viên nào. Trong thư tôi đã viết rằng tôi cần ngài King giúp. Và ông ấy đã viết thư hồi âm kèm theo một vé xe bus Greyhound khứ hồi mời tôi đến gặp ông ở Montgomery. Và tôi không thể nào quên được.
BS: You knew about Dr. King even before the boycott. You had heard his sermon the Apostle "[Paul's Letter] to American Christians." It's the speech he gives to all the people in Montgomery four days after Rosa Parks has been arrested. At the end of the speech, he says, one day, they're going to tell a story about a group of people in Montgomery, Alabama. And then he says, of Black people who stood up for their rights, and when they stood up for their rights, the whole world changed. And you had an immediate response to that call to action.
BS: Ông đã biết về ngài King từ trước khi sảy ra cuộc tẩy chay xe bus Montgomery. Ông đã nghe bài thuyết pháp Tông đồ “[bức thư của Paul] gửi tới người theo đạo Cơ Đốc Hoa Kỳ“. Đó là bài phát biểu gửi tới tất cả mọi người ở Montgomery bốn ngày sau khi Rosa Parks bị bắt giữ. Ở cuối bài phát biểu, mục sư King đã nói, rồi một ngày nào đó, người ta sẽ kể về câu chuyện của một nhóm người ở Montgomery, bang Alabama. họ những người da Đen sẽ đứng lên để dành lấy quyền lợi của chính mình, và hành động đó sẽ thay đổi cả thế giới. Và ông đã hưởng ứng ngay lập tức từ tời kêu gọi đấu tranh đó.
JL: That message really appealed to me.
JL: Thông điệp đó đã thực sự lôi cuốn tôi.
BS: Yeah.
BS: Vâng.
JL: It was sort of a social gospel message.
JL: Đó là một thông điệp mang chân lý trong xã hội.
BS: Yeah.
BS: Vâng.
JL: I wanted to do what I could to make things better, 'cause when you see something that is not right or fair or just, you have to say something. You have to do something. It's like a fire burning up in your bones, and you cannot be silenced.
JL: Tôi muốn làm những điều mà có thể khiến mọi thứ tốt đẹp hơn, vì khi ta chứng kiến điều gì đó không đúng hoặc không công bằng, thì ta cần phải lên tiếng. Ta cần phải đấu tranh. Điều đó giống như ngọn lửa bốc cháy bên trong con người và chúng ta không thể cứ thế im lặng.
BS: That's right.
BS: Vâng, đúng vậy.
JL: My mother would have said to me, "Boy, don't get in trouble. Don't get in trouble. You can get hurt, you can get killed." Dr. King and Rosa Parks and E.D. Nixon and others that I read about at that time and later met, inspired me to get in what I call "good trouble," necessary trouble. And I've been getting in trouble ever since -- the sit-ins, the Freedom Ride ...
JL: Mẹ tôi đã nói với tôi rằng, “Này con trai, đừng gây rắc rối. Đừng gây chuyện. Con có thể bị thương, hoặc có thể bị giết.” Mục sư King cùng Rosa Parks, E.D Nixon và những người khác mà tôi thấy trên báo và sau này gặp họ đã truyền cảm hứng khiến tôi tham gia vào điều mà tôi gọi là “rắc rối đáng có,” đó là điều tất yếu. Và tôi bắt đầu gây rắc rối kể từ đó trở đi -- ở các cuộc biểu tình, trên những Chuyến Xe Tự Do…
BS: You went to Nashville and began the work of learning nonviolence. When did nonviolence become an essential part of your worldview and the theology and the activism that you wanted to create?
BS: Ông đã tới thành phố Nashville và bắt đầu học tập thực tiễn về hành động phi bạo lực. Vậy từ khi nào mà hành động phi bạo lực đã trở thành một phần quan trọng trong thế giới quan, tín ngưỡng và chủ nghĩa tích cực mà ông muốn gây dựng?
JL: Growing up, I wanted to be a minister. I felt that what Dr. King was saying in his speeches was in keeping with the teaching of Jesus. So I readily accepted this idea --
JL: Lớn lên, tôi muốn làm mục sư. Tôi thấy được điều mà mục sư King đã nói trong bài thuyết giáo phù hợp với lời dạy của chúa. Vì thế tôi đã dễ dàng chấp nhận ý tưởng về--
BS: Yeah. Yeah.
BS: Vâng. Đúng.
JL: ... of nonviolence, the philosophy and the discipline of nonviolence. We were taught to respect the dignity and the worth of every human being and never give up on anyone; to try to reach them with kindness, with hope and faith and love. So you may beat me, you may arrest me and throw me in jail, but I'm not going to engage in violence. I'm going to respect you as a human being.
JL: … bất bạo động, triết lý và kỷ luật về bất bạo động. Chúng tôi được dạy phải tôn trọng phẩm giá và giá trị của mỗi con người, không bao giờ chối bỏ bất kì ai; cố gắng tiếp cận mọi người bằng sự tử tế, bằng hy vọng với niềm tin và tình yêu thương. Và người ta có thể đánh đập, bắt bớ rồi quẳng tôi vào nhà giam, nhưng tôi sẽ không dùng bạo lực. Tôi sẽ tôn trọng họ như là một con người.
BS: And I'm wondering whether that is what gave you the courage to endure some of that brutality. Because a lot of people talk about nonviolence. They talk about the theology of love. But when you're on a bus in Anniston, Alabama, or in Montgomery, Alabama, as you've been, surrounded by that mob and surrounded by that hate, surrounded by people who you know are prepared to do violent things, it's a different dynamic.
BS: Tôi đang tự hỏi có phải chăng điều đó đã cho ông lòng can đảm để có thể chịu đựng sự tàn bạo. Vì đã có nhiều người nói về bất bạo động. Người ta còn nói tới triết lý của tình thương nữa. Nhưng khi ông trên chuyến xe bus ở Anniston hay là ở Montgomery tại bang Alabama, vây quanh bởi đám đông, bởi lòng căm thù, bởi những người mà ông biết họ đã chuẩn bị để thực hiện hành vi bạo lực, thì đấy lại là một động lực hoàn toàn khác.
JL: Yeah. I accepted that. Dr. King taught us to love. It's in keeping with my Christian faith to love everybody and never hate, because the hate was too heavy a burden to bear.
JL: Đúng. Và tôi chấp nhận điều đó. Mục sư King đã dạy chúng tôi yêu thương. Điều đó phù hợp với niềm tin tôn giáo của tôi, không căm ghét và luôn yêu thương mọi người, bởi vì lòng căm thù là một gánh nặng quá lớn.
BS: But it seems like you were strategic, too. You all thought a lot about when and where to go someplace. It wasn't just, "Oh, here's an opportunity here, let's just do it.
BS: Dường như trong việc đó cũng có sự tính toán nữa. Mọi người đã tính về thời gian và địa điểm khi đến một nơi nào đó. Chứ không chỉ là “Chà, thời cơ đến rồi, hãy tranh thủ thôi. ”
JL: We just didn't jump up one day and decide that we would go to Selma. We checked places out. Wherever there was a possibility of leadership, of creating a viral organization, whether you had students, people who were prepared to get out and work and organize. And that's what we did. We did everything that we could to bring attention to a situation that was not good for people and then we could organize people. There were religious leaders teachers and lawyers and others in these communities and neighborhoods. There would come a time through the training and accepting nonviolence, the philosophy as a way of living, as a way of life, that you become prepared.
JL: Chúng tôi không hề tùy hứng đưa ra quyết định sẽ đến Selma. Chúng tôi kiểm tra các địa điểm. Bất cứ nơi nào có khả năng lãnh đạo, từ việc tạo ra một tổ chức truyền bá, dù chỉ có sinh viên, và người dân tham gia chuẩn bị công tác và tổ chức. Đó là điều chúng tôi đã làm. Chúng tôi làm mọi thứ đem lại sự chú ý cho mọi người về một hoàn cảnh bất lợi và từ đó chúng tôi liên kết mọi người lại. Trong số đó có cả những nhà lãnh đạo tôn giáo, giáo viên, luật sư và mọi người từ các cộng đồng và các vùng lân cận. Sẽ có lúc trải qua sự rèn luyện và việc chấp nhận bất bạo động đã trở thành triết lý trong cách sinh hoạt, trong lối sống, như có sự chuẩn bị từ trước.
BS: It was a lot of rigorous training to be prepared to be in those very stressful situations and maintain that commitment to nonviolence, and I don't think people appreciate how much work went into preparing people for that.
BS: Chắc hẳn mọi người đã trải qua nhiều lần rèn luyện khắt khe để chuẩn bị cho những tình huống căng thẳng và luôn duy trì giữ được thái độ bình tĩnh không gây hấn, nhưng tôi cũng nghĩ là người ta sẽ không ghi nhận nhiều sự chuẩn bị này.
JL: Well, it was something that we became committed to, a chance to go through role playing, social drama, pretending that you were beating someone or knocking someone down, someone's blowing smoke in your face and calling you all types of names, training people how to be disciplined and not giving up. On the Freedom Rides in May of 1961, when I was 21 years old, leaving Washington, DC, for the first time to go on the Freedom Ride -- I thought we were going to die. As a matter of fact, I thought I saw death, but I believe God Almighty kept me here for a reason.
JL: Chà, đấy là điều mà chúng tôi đã rất quyết tâm chuẩn bị, qua việc đóng vai trong một màn kịch, bạn sẽ bắt trước hành động đánh hoặc hạ gục ai đó, hoặc là để ai đó thổi khói thuốc vào mặt và gọi bạn bằng đủ thứ tên, huấn luyện mọi người nhẫn nại, không gây gổ. Khi sự kiện những Chuyến Xe Tự Do sảy ra vào tháng 5 năm 1961, tôi mới chỉ 21 tuổi, rời thủ đô Washington DC, để tham gia trên những chuyến xe – mà tôi sợ chúng tôi sẽ chết. Mà thực ra, tôi nghĩ rằng mình đã được gặp tử thần, nhưng tôi tin rằng Thượng Đế đã đưa tôi tới đây thì ngài cũng có lý do riêng của mình.
BS: It's a powerful, powerful testimony, the picture of you, and your head is bloodied, this willingness to get back on a bus to do it again. And they interviewed you after some of the sit-ins, and what was interesting to me about the way you talked about it is you were very clear. You said, we're not just trying to do this for the Black people in Nashville. We're trying to do this for everybody, because they may not realize it yet, but what they're doing is wrong, and I wouldn't be the Christian that I claim to be, I wouldn't be the good person that I claimed to be, if I didn't try to help them get past this wrong thing they're doing. I think people want redemption. Our faith tradition, we understand the power of redemption. We preach about it, and we understand that there has to be confession, there has to be repentance. But collectively, as a society, we haven't really embraced that in this country. We haven't really wanted to acknowledge the legacy of slavery and the history of lynching and segregation. People want to skip over the apology part, and you still see these Confederate flags and these symbols of resistance. It seems to me part of what is so urgent right now is that we get people to have the courage to say, "You know, this was wrong, and we have to reject that." But you have seen that redemption in ways that I think has been so extraordinary.
BS: Đó là sức mạnh, là bằng chứng thuyết phục, hình ảnh về ông với máu đang chảy ở trên đầu, và luôn sẵn lòng quay trở lại xe bus để tiếp tục đấu tranh. Và người ta đã phỏng vấn ông sau một vài cuộc biểu tình, và điều thú vị đối với tôi là cách mà ông nói về điều đó hoàn dễ hiểu. Ông đã nói, chúng ta không chỉ đang cố đấu tranh cho người da Đen ở Nashville. Mà chúng ta đang đấu tranh vì mọi người, vì họ có thể chưa nhận ra, những gì họ đang làm là sai trái, và tôi sẽ không tự nhận mình là người theo đạo Cơ Đốc hay nhận mình là người tốt nếu tôi không giúp họ vượt qua sự sai trái mà họ đang gây ra. Tôi nghĩ người ta sẽ muốn chuộc lỗi. Trong truyền thống về đức tin của mình chúng ta hiểu sức mạnh của sự hối cải. Chúng ta giảng giải về điều đó, và hiểu rằng phải biết thành thực, phải biết ăn năn. Nhưng nhìn chung, trong xã hội Mỹ điều đó vẫn chưa thực sự được chấp nhận. Chúng ta vẫn chưa thực sự muốn thừa nhận di sản của chế độ nô lệ và lịch sử tư hình cũng như phân biệt giai tầng xã hội. Người ta muốn bỏ qua việc xin lỗi, và ông vẫn thấy những ngọn cờ Liên Minh Miền Nam, các biểu tượng phản kháng. Với tôi đó dường như điều cấp bách lúc này đó là chúng ta phải khiến mọi người trở nên can đảm và lên tiếng “Mọi người biết đấy, điều đó là sai trái, và chúng ta phải loại bỏ nó.” Nhưng ông đã nhịn nhận sự chuộc lỗi theo một cách mà theo tôi là rất đặc biệt.
JL: A few short years ago, one of the members of the Klan who beat me and beat my seatmate, in a little town called Rock Hill, South Carolina, left us lying in a pool of blood ... Many years later, one member of the Klan and his son came to my office in Washington, and he said, "I've been a member of the Klan. I'm one of the people that beat you and left you bloody. I want to apologize." His son started crying, then he started crying. He came up with his son to hug me. I hugged them back, and I saw this gentleman three other times. It's the power of the way of love, of forgiveness, to admit it and say, "I'm changed," and move on.
JL: Chỉ vài năm trước đó, một thành viên của hội Klan đã đánh tôi và người ngồi cạnh tôi, ở Rock Hill, một thị trấn nhỏ ở South Carolina, họ rời đi và để chúng tôi nằm trong vũng máu... Nhiều năm sau, một thành viên của hội Klan đi cùng con trai tới văn phòng của tôi ở Washington, anh ta nói rằng, “trước đây tôi là thành viên của hội Klan. Tôi là người đã đánh ông và để ông nằm lại trong vũng máu. Tôi muốn xin lỗi ông.” Cả hai bố con anh ta đều bắt đầu khóc. Họ đến gần và ôm lấy tôi. Tôi cũng dang đôi cánh tay ôm lấy họ, và tôi còn gặp lại họ thêm vài lần. Điều đó chứng tỏ sức mạnh của tình thương, của sự tha thứ, dám thừa nhận và nói ra rằng “Tôi đã thay đổi,” và tiếp tục sống.
BS: It does seem to me that if we can show people that on the other side of repentance, on the other side of confession, on the other side of acknowledgment, there's something beautiful, like what you experienced with that Klan member, then maybe they'll find their courage to stand up and talk about the wrongfulness of these things. And I've been curious how you would talk about what you learned from your time with Rosa Parks and Dr. King, what they taught you, what they left you with that has allowed you to do the work you've done.
BS: Đó với tôi dường như là điều mà chúng ta có thể cho mọi người thấy một khía cạnh khác của sự ăn năn, sự tự thú nhận, một khía cạnh khác của việc thừa nhận, rằng luôn có điều tốt đẹp, như điều mà ông từng trải qua về câu chuyện của thành viên hội Klan, và rồi để mọi người có thể có thêm can đảm đứng lên nói về những điều bất công này. Và tôi cũng tò mò về những điều mà ông học được khi đồng hành cùng Rosa Parks và mục sư King, điều mà họ chỉ dạy, những thứ mà họ để lại cho ông mà giúp ông thực hiện được những công việc mình đã hoàn thành.
JL: There's something about these individuals, they touch me, they reach me. If it hadn't been for E.D. Nixon or Rosa Parks, Martin Luther King, Jr, Reverend Ralph Abernathy and so many others, I don't know what would have happened to me. I could have been lost. But for Martin Luther King, Jr, to ... sent me a round trip Greyhound bus ticket and invited me to come to Montgomery to meet with him, my first Baptist church -- it's impossible, impossible for a poor, barefooted boy to dream that one day, he would meet Martin Luther King, Jr. I remember so well when he said, "Are you the boy from Troy? Are you John Lewis?" And I said, "Dr. King, I am John Robert Lewis." And he called me "the boy from Troy." "How is the boy from Troy doing?" And sometimes, he would say things like, "John, do you still preach?" And I would say, "Yes, Dr. King, when I'm taking a shower so no one can hear me."
JL: Có thứ gì đó khác ở những con người này, họ tác động, tạo ra ảnh hưởng đối với tôi. Và nếu như không phải là E.D. Nixon, là Rosa Parks, là mục sư King, là đức cha Ralph Abernathy và nhiều người khác nữa, thì không rõ điều gì sẽ sảy đến với tôi. Tôi có thể sẽ lạc lối. Nhưng khi mục sư King, đã... gửi tới cho tôi một vé xe bus khứ hồi và mời tôi đến gặp ông ở Montgomery, lần đầu vào nhà thờ Baptist -- thật là khó tin, khó hình dung với một đứa trẻ nghèo, một cậu nhóc chân đất mơ vào một ngày nào đó sẽ được gặp mục sư King. Tôi nhớ rõ ông ấy đã hỏi tôi, “Cháu là Lewis đến từ Troy phải không?” Và tôi trả lời, “vâng thưa ngài King, cháu là John Robert Lewis.” Và ông gọi tôi là “cậu nhóc đến từ Troy.” “Cậu nhóc đến từ Troy thế nào rồi?” Có đôi lúc, ông ấy cũng hay hỏi han, “John, cháu vẫn tập diễn thuyết chứ?” Và tôi sẽ trả lời, “Có, thưa ngài King, cháu nói lúc đi tắm để không ai nghe thấy được.”
BS: (Laughs)
BS: (Cười)
JL: And he would laugh. I think when he was assassinated, when he died, something died in all of us. If he had lived -- he was a very young man -- maybe our country would be much better and the world community would be better off.
JL: Và ông ấy bật cười. Tôi nghĩ khi ông ấy bị ám sát và qua đời, như có thứ gì đó đã ra đi trong tất cả chúng tôi. Nếu ông ấy còn sống -- trông ông ấy sẽ rất trẻ trung -- có thể nước Mỹ sẽ khá hơn, cộng đồng thế giới sẽ phát triển hơn nữa.
BS: We were talking earlier about those critical moments, 1964, the passage of the Civil Rights Act, the Voting Rights Act in 1965, and it seems like our focus was on ending the violations of rights and less on remedying this long history of violations and what it would take to repair all the damage that has been done. And today I'm thinking, in addition to no longer denying Black people the right to vote, maybe these states should have done something reparational, should have done something remedial. They should have said, "You know what, we're going to automatically register every Black person to vote."
BS: Chúng ta đang nói về những thời điểm quan trọng trước đó, đó là khi thông qua Đạo Luật về Quyền Công Dân năm 1964 và Đạo Luật về Quyền Bầu Cử năm 1965, và dường như chúng ta tập trung vào việc chấm dứt việc vi phạm quyền mà ít quan tâm việc sửa chữa những sai phạm trước đó, điều mà cần làm để khắc phục thiệt hại đã gây ra. Và tôi nghĩ rằng ngày nay, ngoài việc không ngăn cấm người da Đen bỏ phiếu, các bang nên làm điều gì đó để sửa chữa, khắc phục hậu quả đã gây ra. Đáng lẽ họ nên nói rằng, “Này mọi người, chúng ta sẽ tự động ghi danh cho những người da Đen để họ bỏ phiếu.”
JL: The vote is the most powerful nonviolent instrument or tool
JL: Bỏ phiếu là dụng cụ phi bạo lực có sức mạnh nhất
that we have in a democratic society, and we must make it easy and simple for people to use it. The people who gave their very lives --
hay công cụ mà chúng ta có trong một xã hội dân chủ, và chúng ta phải khiến nó trở nên đơn giản và dễ dàng để người dân tiếp cận. Những người sẽ trao cho chúng ta sinh mạng của họ --
BS: Yes.
BS: Vâng.
JL: ... people who took the beatings and suffered so we have a right to know what is in the food that we eat --
JL: ... những người đã phải nếm trải, bị đánh đập vì thế nên chúng ta có quyền được biết về thực phẩm mà ta ăn –
BS: Yes.
BS: Đúng.
JL: ... what is in the water we drink or the air we breathe.
JL: ... nước uống ta dùng hay không khí ta thở.
BS: You were the youngest speaker at the March on Washington in 1963,
BS: Ông là người phát biểu trẻ tuổi nhất
and you were very eloquent and you were very compelling.
trong cuộc tuần hành ở Washington năm 1963, và ông là người có khả năng hùng biện rất thuyết phục.
JL: I had worked on the speech with some of the staffers of the Student Nonviolent Coordinating Committee, but I was determined to inspire young people, another generation. And when I looked out and saw that sea of humanity, I said to myself, "This is it. I must go forward." I tell you, it came together and we worked, all of us, very hard on getting the Lord's cry out on the Mall that day. But it went so well, the president, President Kennedy, invited us down to the White House after the march was over, and he stood in the door of the Oval Office greeting us and beaming like a proud father, and he kept saying to each one of us, "You did a good job. You did a good job." And when he got to Dr. King, he said, "You did a good job, and you had a dream." That was my last time seeing President Kennedy.
JL: Tôi đã liên tục dành thời gian cho bài phát biểu của mình cùng với một vài nhân viên của Ủy Ban Hợp Tác Bất Bạo Động Sinh Viên, chỉ là tôi đã xác định rằng sẽ truyền cảm hứng tới các bạn trẻ và các thế hệ khác. Và khi ngó ra thì tôi đã thấy có cả một biển người, tôi đã tự trấn an mình, “Đến lúc rồi. Mình phải bước ra thôi.” Anh biết đấy, mọi thứ sảy ra cùng lúc và tất cả chúng tôi đã cùng nhau nỗ lực làm việc để nói lên lời kêu gọi của Chúa tại quảng trường National Mall ngày đó. Nhưng mọi thứ lại khá suôn sẻ, tổng thống Kennedy, đã mời chúng tôi tới Nhà Trắng sau khi cuộc diễu hành kết thúc, ông ấy đứng trước của của phòng Bầu Dục rạng rỡ tươi cười đón chào chúng tôi như một người cha tự hào, và ông nhắc lại với mỗi người trong chúng tôi câu nói, “Bạn là đã làm rất tốt. Làm tốt lắm.” Và khi gặp mục sư King, ông nói, “Ông là người có khát vọng, và ông đã làm được việc đáng tự hào.” Đó là lần cuối cùng tôi được thấy tổng thống Kennedy.
BS: Wow.
BS: Thật ngạc nhiên.
JL: I admired him.
JL: Và tôi rất ngưỡng mộ Kennedy.
BS: Yeah.
BS: Vâng.
JL: There was something about the man that was so inspiring.
JL: Có thứ gì đó rất cuốn hút ở người đàn ông này.
BS: Yeah. Yeah. You talked about how he and Robert Kennedy were an influence to get into politics. I know you first ran in the '70s, and then you ran again in the '80s. I'm curious -- what motivated you to make that shift?
BS: Vâng. Đúng. Ông đã kể về việc mục sư King và Robert Kennedy có tầm ảnh hưởng chung tới chính trị. Và lần đầu ông tranh cử là vào những năm 70, sau đó vào những năm 80 ông lại tiếp tục. Tôi hơi thắc mắc -- điều gì đã thúc đẩy ông thay đổi như vậy?
JL: I saw in politics that you could be a force for good. So I was motivated to run for office, and people started encouraging me, "You should run for something." And I made a decision. I don't think I changed that much. I think I'm the same sane person.
JL: Tôi thấy khi làm chính trị, mình có thể tạo ra ảnh hưởng tốt. Vậy nên tôi đã hạ quyết tâm tham gia tranh cử, và mọi người cũng động viên tôi, “Ông hãy tranh cử để có thể làm điều gì đó.” Và khi ra quyết định. Tôi cho là không có nhiều thay đổi. Tôi vẫn là con người lành mạnh như trước đây.
BS: (Laughs) I said what I want to say and, for the most part, I do what I want to do. I think you have to be a force for good --
BS: (Cười) JL: Gần như, tôi sẽ phát biểu điều mình muốn truyền tải, làm điều mình muốn thực hiện. Tôi nghĩ là phải tạo ra ảnh hưởng tốt –
BS: Yeah. Yeah.
BS: Vâng. Đúng.
JL: ... to inspire people, to encourage people.
JL: ... để truyền cảm hứng, động viên mọi người.
BS: I was so moved when you organized the protests around gun violence,
BS: Tôi đã rất xúc động khi thấy ông
and I'm wondering how you think we should be teaching people what it means to be hopeful. How do you think about communicating that to both your colleagues in the Congress and another generation of leaders?
tổ chức biểu tình về vấn đề bạo lực súng đạn, và tôi thắc mắc ông có nghĩ là chúng ta có nên dạy mọi người về ý nghĩa của niềm hy vọng Ông nghĩ sao về việc đối thoại giữa các đồng nghiệp của mình trong Quốc Hội và các thế hệ lãnh đạo tiếp theo.
JL: You may get down, you may get knocked down, but you get up. You keep moving, you keep pressing on. That was part of the civil rights movement, a new day, a better day was gonna come, but we had to help that day come. We couldn't be quiet, couldn't be silent. We have to be engaged in creating a way out of no way.
JL: Bạn có thể nằm xuống, hay bị đánh gục, nhưng khi đứng dậy. Bạn phải tiếp tục tiến lên, tiếp tục đấu tranh. Đó là một phần của phong trào nhân quyền, rồi một ngày tốt đẹp mới sẽ tới, nhưng chúng ta cần phải đưa ngày đó đến với mình. Chúng ta không thể im lặng, chịu đựng thêm nữa. Chúng ta phải tìm ra cách giải quyết ngay cả khi ta chưa hề biết gì.
BS: Do you think there are strategies that we've abandoned that we need to pick back up to confront the issues that we're looking at today?
BS: Ông có nghĩ sẽ có những chiến lược đã bị bỏ qua mà chúng ta cần phải tìm đến để đối mặt với những vấn đề đang tồn tại ngày nay?
JL: I think there's so many tactics and techniques that we've sort of abandoned that we need to go back and pick up these techniques and tactics and use them. We need to teach people, especially our young people. We talk to grade school students and high school students and college students to learn to embrace the philosophy and the discipline of nonviolence, how to engage in nonviolent direct action. We need it now more than ever before.
JL: Tôi nghĩ là sẽ luôn có những sách lược và phương pháp mà chúng ta phần nào đã lãng quên và cần phải tìm lại chúng để sử dụng. Chúng ta cần giáo dục mọi người, đặc biệt là thế hệ trẻ. Nói chuyện với học sinh, sinh viên để chúng hiểu và nắm được triết lý và kỉ luật về phi bạo lực, làm sao để hành động phi bạo lực đúng cách. Hơn bao giờ hết đó là điều cần thiết.
BS: I think you've brought into our political culture this spirit of activism, this spirit of strategic protest, a willingness to even occasionally be disruptive. You haven't attended all of the inaugurations of presidents when you've felt like there were issues around the legitimacy of those elections, and I see a new generation of politicians that seem to embrace some aspects of that, and I'm wondering whether you think that the kind of modeling you've done is going to be part of your legacy that's important to you as a politician.
BS: Tôi cho là ông đã tạo ra linh hồn của chủ nghĩa tích cực trong văn hóa chính trị, tinh thần phản đối có chiến lược này, một sự tự nguyện dù đôi khi có trở ngại. Ông chưa từng tham gia lễ nhậm chức của tổng thống nếu như ông cảm thấy có vấn đề xung quanh tính hợp pháp của cuộc bầu cử, và tôi cũng thấy một thế hệ các nhà chính trị gia mới dường như cùng đồng tình trên các khía cạnh trong vấn đề này, tôi cũng thắc mắc phải chăng có chuẩn mực nào mà ông tạo ra sẽ trở thành di sản quan trọng với tư cách là một nhà chính trị.
JL: I've been so impressed with this new breed of young men and young women that are coming into elected positions. It's not just at the national level but also at the local level. And I think we, now more than ever before, need men and women of conscience as judges, especially on the federal level, but also at the state and local level, to say, "We've got to mend. We've got to make up."
JL: Tôi đã rất ấn tượng với những lứa nam thanh, nữ tú đang tiến tới ứng cử vào các vị trí. Ở khắp quốc gia, khắp các địa phương. Và tôi nghĩ, hơn lúc nào hết, chúng ta cần phụ nữ, nam giới những người có lương tâm làm thẩm phán, đặc biệt là ở cấp liên bang, tiếp theo là ở cấp độ bang và địa phương, để tạo nên tiếng nói, “Chúng ta phải sửa sai. Chúng cần hòa giải.”
BS: Yeah.
BS: Đúng.
JL: And people don't have 100 years to make up. We need to do it and do it now.
JL: Và đừng chờ thêm một thế kỷ nữa để hòa giải. Hãy làm điều đó ngay bây giờ.
BS: You've become somebody who has had such an impact on the world. When people talk about you 50 years from now, 100 years from now, what do you want them to say? How you want to be thought of, how you want to be talked about?
BS: Ông đã trở thành người có tác động đến thế giới. Và sau 50 năm, 100 năm nữa có điều gì ông muốn nói tới khi mọi người nhắc đến ông? Ông muốn mọi người nghĩ và nói về ông như thế nào?
JL: My hope -- I don't think I would have much to say about it, but it would be: he tried to create a better society, a better world, helping to liberate and free people, helping to save people and move people to a different and better sense of humanity.
JL: Đó là niềm tin -- Tôi nghĩ là mình không có gì đáng để nói, nhưng nếu có thì: tôi đã cố gắng tạo ra một xã hội, một thế giới tiến bộ, giúp đem lại tự do, giải cứu và đưa con người ý thức về một nhân loại khác biệt và tiến bộ hơn.
BS: I have met people who worked with you. There are so many whose names have never really been known, but I encounter them every now and then, because I get to live in Alabama. And I talk about a man I met who was in a church. I was giving a talk, and he was in the back. He was in a wheelchair, and he was staring at me the whole time I was giving this talk, and he had this stern, almost angry look on his face. And when I finished my talk, people came up. They were very nice and appropriate, but that older Black man in a wheelchair just kept staring. And then he finally wheels himself to the front, and when he came up to me, he said, "Do you know what you were doing?" And I just stood there. And then he asked me again, "Do you know what you're doing?" And I mumbled something. I don't even remember what I said. And he asked me one last time, "Do you know what you're doing? Because I'm going to tell you what you're doing." He said, "You're beating the drum for justice. You keep beating the drum for justice." And I was so moved. I was also relieved, because I just didn't know what was about to happen. But then he said, "Come here, come here, come here." And he pulled me by my jacket, and he pulled me down close to him, and he turned his head, and he said, "You see this scar I have right here behind my right ear? I got that scar in Greene County, Alabama, in 1963, working with C.T. Vivian."
BS: Tôi đã gặp những người đã từng làm việc với ông. Nhiều người trong số họ ít khi được biết đến, nhưng thi thoảng tôi lại được gặp họ, một phần có lẽ là tôi sống ở Alabama. Và tôi sẽ kể về một người mà tôi đã gặp trong nhà thờ. Anh ấy ngồi ở phía sau trong buổi nói chuyện của tôi. Anh ấy ngồi xe lăn, và nhìn chằm chằm vào tôi trong suốt buổi chia sẻ ấy, trông anh ấy rất lạnh lùng, sự giận giữ hiện lên khuôn mặt. Khi kết thúc, mọi người đến gần tôi. Họ rất thân thiện và đúng mực, nhưng người đàn ông da Đen lớn tuổi đó vẫn cứ nhìn tôi. Cuối cùng anh ấy tự mình lăn xe tiến lên, trước mặt tôi, anh ấy nói “Cậu có hiểu điều mà cậu vừa làm không?” Và tôi đứng đơ ra đó. Và anh ấy hỏi lại, “Cậu có hiểu điều mà cậu đang làm không?” Miệng tôi lắp bắp. Tôi không nhớ mình đã lẩm nhẩm điều gì. Người đó hỏi tôi thêm lần cuối, “Cậu có hiểu điều mà cậu đang làm không? Vậy để tôi nói cho cậu hiểu.” Anh ấy nói, “Cậu đang gióng lên tiếng trống của công lý. Hãy tiếp tục điều đó.” Và tôi đã thực sự xúc động. Tôi đã nhẹ nhõm hơn, vì mọi thứ sảy rất bất ngờ. Nhưng rồi anh ấy bảo, “Hãy lại gần đây.” Anh ấy kéo lấy áo khoác của tôi xuống gần anh ấy và quay đầu lại, rồi nói “Cậu thấy vết sẹo này chứ, ngay đằng sau tai phải của tôi ấy? Tôi đã mang vết sẹo này từ năm 1963 ở quận Greene County, bang Alabama, khi đồng hành cùng C.T. Vivian.”
JL: Yeah, Greene County.
JL: Đúng, ở Greene County
BS: Then he turned his head. He said, "You see this cut down here? I got that in Philadelphia, Mississippi trying to register people to vote." And then he said, "You see this bruise? That's my dog spot. I got that in Birmingham, Alabama, in 1965 during the Children's Crusade." And then he said, "People look at me, they think I'm some old man covered with cuts and bruises and scars, but I'm going to tell you something. These are not my cuts. These are not my bruises. These are not my scars." He said, "These are my medals of honor." And I am sitting here sitting next to you, and I still see the scars, and I know that there are the bruises, and I know that there are the cuts, and yet you are still talking about love and redemption and justice and inspiring people like me. And I just want you to know, I don't think there's an American living that is more honored, more representative of the great values of this nation, of the hope of this nation, than you, and I just cannot tell you how thrilled and privileged I am to have this opportunity and to have this opportunity to share, and I want you to know I am going to keep fighting. A lot of us are going to keep fighting, and you have caused us to believe that we cannot rest until justice comes. And I want you to thank you for that.
BS: Rồi anh ấy quay đầu. Và nói, “Cậu thấy vết cắt bên dưới không? Tôi có vết cắt này ở Philadelphia, bang Mississippi khi cố đăng ký bầu cử. ” Rồi anh ấy lại bảo, “Cậu thấy vết bầm này không? Vết đốm này. Lúc ở Birmingham, bang Alabama, vào năm 1965 trong sự kiện Biểu Tình của Trẻ Em.” Và anh ấy bảo, “Mọi người nhìn tôi, họ thấy một người đàn ông lớn tuổi mang trên mình những vết cắt, vết thâm và sẹo, nhưng tôi sẽ nói với họ rằng. Đấy không chỉ là những vết cắt, vết thâm, hay những vết sẹo. ” Anh ấy nói, “Những thương tích đó đều là huân chương Danh Dự.” Và giờ tôi ngồi đây ngay bên cạnh ông, tôi cũng thấy có những vết cắt, sẹo và thâm, và tôi hiểu điều đó đánh đổi để ông tiếp tục chia sẻ vể tình thương, sự hối cải và công lý để truyền cảm hứng cho người dân trong đó có tôi. Tôi muốn nhắn nhủ tới ông rằng, sẽ ít có người Mỹ nào có cuộc đời đáng vinh dự, đại diện cho giá trị, niềm tin của đất nước này hơn ông, và khó để nói rằng vinh dự và xúc động tới nhường nào để có được cơ hội ngồi chia sẻ với ông ở đây, và tôi muốn ông biết rằng tôi luôn luôn và sẽ tiếp tục đấu tranh. Nhiều người dân sẽ tiếp tục đấu tranh, và ông đã khiến mọi người tin rằng chúng ta không thể yên tâm nếu công lý chưa đến. Tôi rất cảm ơn ông về lý tưởng đó.
JL: Wish you well.
JL: Mong cậu khỏe mạnh.
BS: Absolutely, my friend. Absolutely. Bless you.
BS: Chắc chắn rồi. Chúc ông mọi điều tốt đẹp.
JL: OK. Bless you, brother.
JL: OK. Cậu cũng vậy nhé, anh bạn trẻ.
BS: Thank you. Thank you.
BS: Cám ơn ông, vô cùng cảm ơn ông.
[Congressman John Lewis February 21, 1940 - July 17, 2020]
[Nghị sĩ John Lewis 21, tháng 2, 1940 - 17, tháng 7, 2020]
[Rest in Peace]
[Yên giấc ngàn thu]