These rocks have been hitting our earth for about three billion years, and are responsible for much of what’s gone on on our planet. This is an example of a real meteorite, and you can see all the melting of the iron from the speed and the heat when a meteorite hits the earth, and just how much of it survives and melts. From a meteorite from space, we’re over here with an original Sputnik. This is one of the seven surviving Sputniks that was not launched into space. This is not a copy. The space age began 50 years ago in October, and that’s exactly what Sputnik looked like.
Овие камења удираат во нашата Земја околу три милијарди години и се одговорни за многу од работите што се имаат случено на нашата планета. Ова е дел од вистински метеор и можете да видите како железото се има стопено од брзината и топлината при ударот на метеорот во Земјата и како голем дел од него преживеал и се стопил. Од метеорите од вселената, се префрламе на оригиналниот Спутник. Ова е еден од седумте зачувани Спутници што не биле лансирани во вселената. Ова не е копија. Вселенското доба започна пред 50 години во октомври и Спутник изгледаше токму вака.
And it wouldn’t be fun to talk about the space age without seeing a flag that was carried to the moon and back, on Apollo 11. The astronauts each got to carry about ten silk flags in their personal kits. They would bring them back and mount them. So this has actually been carried to the moon and back. So that’s for fun.
Не би било забавно да се зборува за вселенското доба без да се види знамето што беше однесено до месечината и назад, на Аполо 11. Секој од астронаутите носеше околу десет свилени знамиња во своите лични прибори. По враќањето назад тие ги врамуваа. Ова знаме има патувано до месечината и назад. Тоа беше за забава.
The dawn of books is, of course, important. And it wouldn’t be interesting to talk about the dawn of books without having a copy of a Guttenberg Bible. You can see how portable and handy it was to have your own Guttenberg in 1455. But what’s interesting about the Guttenberg Bible, and the dawn of this technology, is not the book. You see, the book was not driven by reading. In 1455, nobody could read. So why did the printing press succeed? This is an original page of a Guttenberg Bible. So you’re looking here at one of the first printed books using movable type in the history of man, 550 years ago. We are living at the age here at the end of the book, where electronic paper will undoubtedly replace it.
Зората на книгите, се разбира, е важна. Но, не би било интересно да се зборува за почетоците на книгите без примерок од гутенберговата Библија. Гледате колку таа била лесна за користење и носење со себе во 1455. Но она што е интересно за гутенберговата Библија и зората на оваа технологија, не е книгата. Видете, мотивот за книгата не беше читањето. Во 1455 никој не знаел да чита. Тогаш, зошто печатниците успеаа? Ова е оригинална страница од гутенберговата Библија. Овде можете да ја видите едната од првите отпечатени книги со подвижна типографија во историјата на човештвото, пред 550 години. Денес живееме во доба на крајот од книгата која што несомнено ќе биде заменета од електронската хартија.
But why is this so interesting? Here’s the quick story. It turns out that in the 1450s, the Catholic Church needed money, and so they actually hand-wrote these things called indulgences, which were forgiveness’s on pieces of paper. They traveled all around Europe and sold by the hundreds or by the thousands. They got you out of purgatory faster. And when the printing press was invented what they found was they could print indulgences, which was the equivalent of printing money.
Но, зошто е ова толку интересно? Еве една куса приказна. Во текот на 1450те, на католичката црква и биле потребни пари, и затоа тие печателе простувања на гревовите -- практично, тие рачно ги пишувале овие простувања, на парче хартија. Потоа патувале со нив ширум Европа и продавале стотици или илјадници од нив. Тие ти помагаат побрзо да си заминеш од чистилиштето. И кога се измислило печатењето откриле дека можат да печатат простувања, што би значело исто како што и печатењето пари.
And so all of Western Europe started buying printing presses in 1455 -- to print out thousands, and then hundreds of thousands, and then ultimately millions of single, small pieces of paper that got you out of middle hell and into heaven. That is why the printing press succeeded, and that is why Martin Luther nailed his 90 theses to the door: because he was complaining that the Catholic Church had gone amok in printing out indulgences and selling them in every town and village and city in all of Western Europe.
Затоа цела Западна Европа започнала да купува преси за печатење во 1455 за печатење на илјадници а потоа стотици илјади, и конечно милиони малечки парчиња хартија што те вадат од средниот пекол и те носат во рајот. Ова била причината зошто печатењето успеало како техника, и токму затоа и Мартин Лутер ги закова своите 90 тези на вратата: затоа што тој се жалеше дека католичката црква греши при печатењето на простувањата и нивното продавање во секои село и град во Западна Европа.
So the printing press, ladies and gentlemen, was driven entirely by the printing of forgivenesses and had nothing to do with reading. More tomorrow. I also have pictures coming of the library for those of you that have asked for pictures. We’re going to have some tomorrow. (Applause)
Затоа, дами и господа, печатниците го доживеаа својот подем само заради печатењето на простувањата а немале никаква врска со читањето. Повеќе за ова утре. Исто така, имам фотографии од библиотеката за тие од вас што побаравте фотографии. Ќе ги добиеме утре. (Аплауз)
Instead of showing an object from the stage I’m going to do something special for the first time. We are going to show, actually, what the library looks like, OK? So, I am married to the most wonderful woman in the world. You’re going to find out why in a minute, because when I went to see Eileen, this is what I said I wanted to build.
Наместо да прикажувам предмет од бината, по прв пат ќе направам нешто особено. Ќе прикажеме како, всушност, библиотеката изгледа, во ред? Оженет сум со најпрекрасната жена во светот. Наскоро ќе откриете зошто, бидејќи кога отидов да ја видам Ајлин, ова е она што реков дека сакам да го направам.
This is the Library of Human Imagination. The room itself is three stories tall. In the glass panels are 5,000 years of human imagination that are computer controlled. The room is a theatre. It changes colors. And all throughout the library are different objects, different spaces. It’s designed like an Escher print. Here is some of the lower level of the library, where the exhibits constantly change. You can walk through. You can touch. You can see exactly how many of these types of items would fit in a room. There’s my very own Saturn V. Everybody should have one, OK? (Laughter) So you can see here in the lower level of the library the books and the objects. In the glass panels all along is sort of the history of imagination. There is a glass bridge that you walk across that’s suspended in space. So it’s a leap of imagination.
Ова е библиотеката на човековата имагинација. Просторијата е на три спрата. Зад стаклата се наоѓаат 5000 години човекова имагинација кои што се контролираат со помош на компјутер. Собата е како театарска сцена. Менува бои. И насекаде низ библиотеката се наоѓаат различни предмети, различни простори. Проектирана е како графика од Ешер. Ова се некои од пониските нивоа на библиотеката каде што поставката постојано се менува. Можете да се прошетате. Можете да допирате. Можете да видите точно колку од овие видови предмети може да се сместат во една соба. Ова е мојот личен Сатурн 5. Секој треба да си има еден ваков. Во долното ниво на библиотеката можете да ги видите книгите и предметите. Зад стаклата е прикажана историјата на имагинацијата. Постои и висечки стаклен мост преку кој што можете да преминете. Како скок на имагинацијата.
How do we create? Part of the question that I have answered is, is we create by surrounding ourselves with stimuli: with human achievement, with history, with the things that drive us and make us human -- the passionate discovery, the bones of dinosaurs long gone, the maps of space that we’ve experienced, and ultimately the hallways that stimulate our mind and our imagination.
Значи, како создаваме? А дел од прашањето што веќе го одговорив е дека ние создаваме опкружувајќи се со стимулации, со човековите достигнувања, со историјата, со работите што нé мотивираат и нé чинат луѓе. Страсното откривање, коските на дамнешните диносауруси, картите на просторот што го имаме искусено, и конечно, ходниците што ги стимулираат нашиот ум и имагинација.
So hopefully tomorrow I’ll show one or two more objects from the stage, but for today I just wanted to say thank you for all the people that came and talked to us about it. And Eileen and I are thrilled to open our home and share it with the TED community. (Applause) TED is all about patterns in the clouds. It’s all about connections. It’s all about seeing things that everybody else has seen before but thinking about them in ways that nobody has thought of them before. And that’s really what discovery and imagination is all about.
Се надевам дека утре ќе можам да прикажам уште еден или два предмети од бината, но за денес само сакав да им кажам благодарам на сите вас што дојдовте и зборувавте со нас за ова. Ајлин и јас со возбуда го отвораме нашиот дом за да го споделиме со заедницата на ТЕД. (Аплауз) ТЕД се однесува на обрасците во облаците. Има за цел воспоставување врски. Целта е да се видат работи што сите сме ги виделе порано но да размислуваме за нив на начин на кој што никој не размислувал за нив до сега. А тоа е суштината на откривањето и имагинацијата.
For example, we can look at a DNA molecule model here. None of us really have ever seen one, but we know it exists because we’ve been taught to understand this molecule. But we can also look at an Enigma machine from the Nazis in World War II that was a coding and decoding machine. Now, you might say, what does this have to do with this? Well, this is the code for life, and this is a code for death. These two molecules code and decode. And yet, looking at them, you would see a machine and a molecule. But once you’ve seen them in a new way, you realize that both of these things really are connected. And they’re connected primarily because of this here.
На пример, можеме да го погледнеме овој модел на ДНК. Никој од нас го нема навистина видено, но знаеме дека постои бидејќи сме научиле да разбереме зошто е важен овој молекул. Но исто така можеме да ја погледнеме машината Енигма што нацистите ја имаа во Втората светска војна, а која што служеше за шифрирање и дешифрирање на пораки. Сега, можеби би рекле, каква е врската меѓу двеве работи? Па, ова е шифрата за животот, а ова е шифрата за смртта. Овие две молекули шифрираат и дешифрираат. Но сепак, гледајќи ги, вие би виделе машина и молекул. Но откако сте ги виделе на овој нов начин, сфаќате дека обете работи се навистина поврзани. А тие се поврзани пред сé заради ова овде.
You see, this is a human brain model, OK? And it’s rare, because we never really get to see a brain. We get to see a skull. But there it is. All of imagination -- everything that we think, we feel, we sense -- comes through the human brain. And once we create new patterns in this brain, once we shape the brain in a new way, it never returns to its original shape.
Видете, ова е модел на човечкиот мозок, во ред? Ова е реткост, бидејќи никогаш навистина немаме можност да видиме мозок. Обично го гледаме черепот. Но еве го овде. Сета имагинација, сé што мислиме, чувствуваме, насетуваме, доаѓа низ човечкиот мозок. А еднаш откако ќе создадеме нови обрасци во овој мозок, откако ќе го обликуваме мозокот на нов начин, тој не се враќа во почетниот облик.
And I’ll give you a quick example. We think about the Internet; we think about information that goes across the Internet. And we never think about the hidden connection. But I brought along here a lump of coal -- right here, one lump of coal. And what does a lump of coal have to do with the Internet? You see, it takes the energy in one lump of coal to move one megabyte of information across the net. So every time you download a file, each megabyte is a lump of coal. What that means is, a 200-megabyte file looks like this, ladies and gentlemen. OK? So the next time you download a gigabyte, or two gigabytes, it’s not for free, OK? The connection is the energy it takes to run the web , and to make everything we think possible, possible. Thanks, Chris. (Applause)
Ќе ви дадам кус пример. Размислуваме за Интернетот. Размислуваме за информациите што патуваат низ него. Но, никогаш не размислуваме за скриените врски. Ја зедов со себе оваа грутка јаглен -- оваа овде, една грутка јаглен. Каква врска има една грутка јаглен со Интернетот? Видете, за да се пренесе еден мегабајт информации преку Интернет потребна е енергија што се содржи во ваква грутка јаглен. Затоа, секој пат кога ќе преземете документ, секој мегабајт е грутка јаглен. Тоа значи дека еден документ од 200 мегабајти изгледа вака, дами и господа. Во ред? Затоа, наредниот пат кога преземате еден или два гигабајти, тоа не е бесплатно, во ред? Поврзаноста е во енергијата што е потребна за мрежата да работи и за да го овозможи сето она што мислиме дека е возможно. Благодарам, Крис. (Аплауз)