These rocks have been hitting our earth for about three billion years, and are responsible for much of what’s gone on on our planet. This is an example of a real meteorite, and you can see all the melting of the iron from the speed and the heat when a meteorite hits the earth, and just how much of it survives and melts. From a meteorite from space, we’re over here with an original Sputnik. This is one of the seven surviving Sputniks that was not launched into space. This is not a copy. The space age began 50 years ago in October, and that’s exactly what Sputnik looked like.
Ši uoliena mūsų planetą bombarduoja jau apie tris milijardus metų, ir didžia dalimi lemia Žemėje vykstančius procesus. Čia – tikras meteoritas, jame matyti, kaip nuo greičio ir karščio lydosi geležis, kai meteoritas lekia į Žemę, ir kiek nedaug jo lieka. Nuo meteorito, atskriejusio iš kosmoso, pereikime prie originalaus palydovo Sputnik. Tai vienas iš septynių išlikusių Sputnik palydovų, kurie nebuvo paleisti į kosmosą. Tai ne kopija. Kosmoso amžius prasidėjo prieš 50 metų, spalį, ir būtent taip atrodė palydovas.
And it wouldn’t be fun to talk about the space age without seeing a flag that was carried to the moon and back, on Apollo 11. The astronauts each got to carry about ten silk flags in their personal kits. They would bring them back and mount them. So this has actually been carried to the moon and back. So that’s for fun.
Kalbėti apie kosmoso amžių nebūtų smagu, jeigu nepamatytume vėliavos, kuri buvo mėnulyje su Apollo 11. Kiekvienas astronautas gavo apie dešimt šilkinių vėliavėlių. Grįžę jas įrėmino. Taigi, ši vėliavėlė iš tiesų buvo mėnulyje ir sugrįžo iš jo. Visa tai – pramogai.
The dawn of books is, of course, important. And it wouldn’t be interesting to talk about the dawn of books without having a copy of a Guttenberg Bible. You can see how portable and handy it was to have your own Guttenberg in 1455. But what’s interesting about the Guttenberg Bible, and the dawn of this technology, is not the book. You see, the book was not driven by reading. In 1455, nobody could read. So why did the printing press succeed? This is an original page of a Guttenberg Bible. So you’re looking here at one of the first printed books using movable type in the history of man, 550 years ago. We are living at the age here at the end of the book, where electronic paper will undoubtedly replace it.
Rimtoji tema yra knygų atsiradimas. Kalbėti apie knygų ištakas nebūtų įdomu neturint Gutenbergo Biblijos egzemplioriaus. Matote, kaip patogu buvo nešiotis savąją Gutenbergo knygą 1455 metais. Bet kalbant apie Gutenbergo bibliją ir knygų spausdinimo technologijos atsiradimą įdomiausia ne pati knyga. Knygos atsirado ne todėl, kad buvo daug norinčių jas skaityti. 1455 metais niekas nemokėjo skaityti. Tai kam buvo reikalinga spaudos mašina? Čia yra originalus Gutenbergo biblijos puslapis. Dabar žiūrite į vieną iš pirmųjų žmonijos istorijoje spausdintų knygų, kuriai spausdinti buvo naudojamos surenkamos raidės, prieš 550 metų. Mes gyvename knygos pabaigos amžiuje, kada ją neišvengiamai keičia elektroninis popierius.
But why is this so interesting? Here’s the quick story. It turns out that in the 1450s, the Catholic Church needed money, and so they actually hand-wrote these things called indulgences, which were forgiveness’s on pieces of paper. They traveled all around Europe and sold by the hundreds or by the thousands. They got you out of purgatory faster. And when the printing press was invented what they found was they could print indulgences, which was the equivalent of printing money.
Tai kuo ji įdomi? Pasakysiu trumpai. Taip jau buvo, kad tuo laikotarpiu (~1450 m.) Katalikų bažnyčiai labai reikėjo pinigų, todėl buvo leidžiamos indulgencijos – tai buvo ranka perrašytas tekstas, popieriaus lapas, atleidžiantis nuo nuodėmių. Bažnyčios tarnai keliaudavo po Europą ir parduodavo jų šimtus, tūkstančius. Indulgencijos padėdavo neužsilikti skaistykloje. Kai buvo išrasta spausdinimo mašina, bažnyčia suprato, kad su ja galima spausdinti indulgencijas, o tai beveik prilygo pinigų spausdinimui.
And so all of Western Europe started buying printing presses in 1455 -- to print out thousands, and then hundreds of thousands, and then ultimately millions of single, small pieces of paper that got you out of middle hell and into heaven. That is why the printing press succeeded, and that is why Martin Luther nailed his 90 theses to the door: because he was complaining that the Catholic Church had gone amok in printing out indulgences and selling them in every town and village and city in all of Western Europe.
Todėl 1455 metais visoje Vakarų Europoje pradėta pirkti spaudos mašinas, kad jomis būtų galima spausdinti tūkstančius, šimtus tūkstančių ir netgi milijonus popierėlių, kurie iš pragaro žmones perkeltų tiesiai į dangų. Štai kodėl spaudos mašina susilaukė sėkmės, ir štai kodėl Martinas Liuteris prikalė prie bažnyčios durų 90 savo tezių – taip jis išreiškė nepasitenkinimą dėl neleistino Katalikų bažnyčios elgesio, spausdinant indulgencijas ir jas pardavinėjant kiekviename kaime ir mieste visoje Vakarų Europoje.
So the printing press, ladies and gentlemen, was driven entirely by the printing of forgivenesses and had nothing to do with reading. More tomorrow. I also have pictures coming of the library for those of you that have asked for pictures. We’re going to have some tomorrow. (Applause)
Taigi, ponai ir ponios, spaudos mašina buvo reikalinga vien tik išpirkimų spausdinimui ir neturi nieko bendra su skaitymu. Daugiau pasikalbėsime rytoj. Turėsiu ir bibliotekos nuotraukų – tiems, kurie jų prašė. Rytoj jas pamatysite. (Plojimai)
Instead of showing an object from the stage I’m going to do something special for the first time. We are going to show, actually, what the library looks like, OK? So, I am married to the most wonderful woman in the world. You’re going to find out why in a minute, because when I went to see Eileen, this is what I said I wanted to build.
Užuot rodęs eksponatus scenoje, pirmą kartą darysiu kitokią demonstraciją. Parodysime, kaip iš tikrųjų atrodo biblioteka, gerai? Esu vedęs pačią nuostabiausią pasaulyje moterį. Po minutėlės suprasite, kodėl, nes kai nuvykau susitikti su Ailina (Eileen), jai pasakiau, kad norėčiau sukurti būtent šitai.
This is the Library of Human Imagination. The room itself is three stories tall. In the glass panels are 5,000 years of human imagination that are computer controlled. The room is a theatre. It changes colors. And all throughout the library are different objects, different spaces. It’s designed like an Escher print. Here is some of the lower level of the library, where the exhibits constantly change. You can walk through. You can touch. You can see exactly how many of these types of items would fit in a room. There’s my very own Saturn V. Everybody should have one, OK? (Laughter) So you can see here in the lower level of the library the books and the objects. In the glass panels all along is sort of the history of imagination. There is a glass bridge that you walk across that’s suspended in space. So it’s a leap of imagination.
Čia yra Žmonijos vaizduotės biblioteka. Patalpos aukštis prilygsta trims aukštams. Stiklinėse ekspozicijose – 5000 metų žmonijos vaizduotės eksponatai, viskas valdoma kompiuterių. Patalpa – tai teatras. Ji gali keisti spalvas. Visoje bibliotekoje yra skirtingų objektų, skirtingų erdvių. Ji panaši į Escher'io piešinius. Čia yra viena iš žemutinių bibliotekos dalių, kur eksponatai nuolat keičiami. Galite po ją vaikščioti. Galite eksponatus liesti. Aiškiai matyti, kiek tokios rūšies eksponatų tilptų į šią patalpą. Tenai mano mėgstama raketa Saturnas V. Kiekvienam reikėtų tokią turėti. Taigi, žemutinėje bibliotekos dalyje yra knygos ir eksponatai. Stiklinėse ekspozicijose – žmonijos vaizduotės istorija. Čia stiklinis tiltas, kuriuo eidami pasijuntate tarsi kosmose. Tai – vaizduotės šuolis.
How do we create? Part of the question that I have answered is, is we create by surrounding ourselves with stimuli: with human achievement, with history, with the things that drive us and make us human -- the passionate discovery, the bones of dinosaurs long gone, the maps of space that we’ve experienced, and ultimately the hallways that stimulate our mind and our imagination.
Kaip vyksta kūrybos procesas? Iš dalies jau atsakiau į šį klausimą: save apsupame dalykais, kurie mus sužadina, kurie susiję su žmonijos pasiekimais, istorija, kurie įkvepia ir užaštrina mūsų žmogiškumą. Kraują kaitinantys atradimai, seniai išnykusių dinozaurų kaulai, pažinto kosmoso žemėlapiai, ir pagaliau koridoriai, kuriuose atgyja mūsų protas ir vaizduotė.
So hopefully tomorrow I’ll show one or two more objects from the stage, but for today I just wanted to say thank you for all the people that came and talked to us about it. And Eileen and I are thrilled to open our home and share it with the TED community. (Applause) TED is all about patterns in the clouds. It’s all about connections. It’s all about seeing things that everybody else has seen before but thinking about them in ways that nobody has thought of them before. And that’s really what discovery and imagination is all about.
Tikiuosi rytoj jums pademonstruoti dar kelis eksponatus, esančius scenoje, o šiandien tik norėjau padėkoti visiems žmonėms, kurie atėjo ir tuo domėjosi. Mudu su Ailina labai džiaugiamės galėdami atverti mūsų namų duris ir visa kuo pasidalinti su TED bendruomene. (Plojimai) TED konferencijos – tai debesų rašto skaitymas. Tai viskas apie jungtis ir ryšius. Tai būdas žiūrėti į tuos pačius dalykus, kuriuos mato ir kiti, tačiau galvoti apie juos taip, kaip niekas iki tol negalvojo. Būtent toks yra atradimų ir vaizduotės ypatumas.
For example, we can look at a DNA molecule model here. None of us really have ever seen one, but we know it exists because we’ve been taught to understand this molecule. But we can also look at an Enigma machine from the Nazis in World War II that was a coding and decoding machine. Now, you might say, what does this have to do with this? Well, this is the code for life, and this is a code for death. These two molecules code and decode. And yet, looking at them, you would see a machine and a molecule. But once you’ve seen them in a new way, you realize that both of these things really are connected. And they’re connected primarily because of this here.
Pavyzdžiui, pažiūrėkime į šį DNR molekulės modelį. Nė vienas iš mūsų turbūt nėra jos matęs, bet žinome, kad ji egzistuoja, nes mus mokė apie ją ir jos paskirtį. Matome ir Enigma mašinėlę, kurią Antrajame pasauliniame kare naudojo naciai kaip užšifravimo ir iššifravimo mašiną. Galite paklausti – kas tarp jų bendra? Ką gi, šita reiškia gyvybės kodą, o šita – mirties kodą. Šie du modeliai skirti užkodavimui ir iškodavimui. Nors žiūrėdami į šiuos daiktus matote mašiną ir molekulę, tačiau bent kartą juos pamatę nauju kampu suvokiate, kad abu šie daiktai turi ryšį. Ir tasai ryšys, visų pirma, yra štai dėl ko.
You see, this is a human brain model, OK? And it’s rare, because we never really get to see a brain. We get to see a skull. But there it is. All of imagination -- everything that we think, we feel, we sense -- comes through the human brain. And once we create new patterns in this brain, once we shape the brain in a new way, it never returns to its original shape.
Čia – žmogaus smegenų modelis. Retas dalykas, nes mums paprastai nepasitaiko matyti smegenų. Dažniau matome kaukolę. Tačiau štai jos, smegenys. Visa mūsų vaizduotė, visos mūsų mintys, jausmai, pojūčiai suvokiami smegenų dėka. Ir kai smegenyse atsiranda nauja minčių ornamentika, kai pakeičiame savo mąstyseną, jos niekuomet negrįžta į ankstesnę būseną.
And I’ll give you a quick example. We think about the Internet; we think about information that goes across the Internet. And we never think about the hidden connection. But I brought along here a lump of coal -- right here, one lump of coal. And what does a lump of coal have to do with the Internet? You see, it takes the energy in one lump of coal to move one megabyte of information across the net. So every time you download a file, each megabyte is a lump of coal. What that means is, a 200-megabyte file looks like this, ladies and gentlemen. OK? So the next time you download a gigabyte, or two gigabytes, it’s not for free, OK? The connection is the energy it takes to run the web , and to make everything we think possible, possible. Thanks, Chris. (Applause)
Pateiksiu pavyzdį. Galvojame apie internetą. Apie informaciją, cirkuliuojančią visame internete. Tačiau niekad negalvojame apie nematomą ryšį. Atsinešiau gabaliuką akmens anglies – štai ji, anglis. Koks šio anglies gabaliuko ryšys su internetu? Ryšys tas, kad vieno megabaito informacijai siųsti reikia tiek energijos, kiek gaunama iš šio anglies gabaliuko. Tad kiekvieną kartą, kai siunčiatės failą, vienas megabaitas prilygsta vienam anglies gabaliukui. Tai reiškia, kad 200 megabaitų failas yra lygus štai kam, ponai ir ponios. Suprantate? Taigi, kitą kartą prieš siųsdamiesi gigabaitą arba du gigabaitus jau žinosite jų sąnaudas. Šiuos dalykus siejantis ryšys – tai energija, kuri reikalinga tinklui palaikyti ir sudaryti sąlygas tam, kad būtų įmanoma tai, ką laikote įmanoma. Ačiū, Krisai. (Plojimai)