I have never been arrested, never spent a night in jail, never had a loved one thrown into the back of a squad car or behind bars, or be at the mercy of a scary, confusing system that at best sees them with indifference, and at worst as monstrous. The United States of America locks up more people than any other nation on the planet, and Louisiana is our biggest incarcerator. Most of you are probably like me -- lucky. The closest we get to crime and punishment is likely what we see on TV. While making "Unprisoned," I met a woman who used to be like us -- Sheila Phipps.
Tôi chưa từng bị bắt giữ hay qua đêm trong ngục, chưa từng có người thân nào bị tống vào xe cảnh sát hay đi tù, hay bị kiểm soát bởi một hệ thống pháp luật đáng sợ, khó hiểu mà lúc bình thường chỉ thấy sự vô cảm, còn khi tệ nhất thì chẳng khác nào loài ác quái. Nước Mỹ đã tống giam nhiều người hơn bất kỳ quốc gia nào trên thế giới, và Louisiana là nhà tù lớn nhất. Hầu hết các bạn có lẽ đều như tôi - May mắn. Tội ác và sự trừng phạt gần nhất mà ta từng thấy chỉ là trên TV. Khi đang thực hiện "Unprisoned," tôi gặp một phụ nữ cũng từng giống chúng ta - Sheila Phipps.
(Recording) Sheila Phipps: Before my son went to jail, I used to see people be on television, fighting, saying, "Oh, this person didn't do it and this person is innocent." And you know, you snub them or you dismiss them, and like, "Yeah, whatever." Don't get me wrong, there's a lot of people who deserve to be in prison. There's a lot of criminals out here. But there are a lot of innocent people that's in jail.
(Ghi âm) Sheila Phipps: Trước khi con tôi vào tù, tôi từng thấy trên TV người ta đấu nhau: "Người này không làm điều đó và anh ta vô tội" Còn bạn thì làm lơ hoặc phản bác họ, kiểu như: "Ờ, sao cũng được. Không quan tâm" Đừng hiểu nhầm, ý tôi là vẫn có nhiều người đáng bị vào tù. Những kẻ phạm tội ngoài kia. Nhưng cũng có nhiều người vô tội phải vào tù.
EA: Sheila's son, McKinley, is one of those innocent people. He served 17 years of a 30-year sentence on a manslaughter charge. He had no previous convictions, there was no forensic evidence in the case. He was convicted solely on the basis of eyewitness testimony, and decades of research have shown that eyewitness testimony isn't as reliable as we once believed it to be. Scientists say that memory isn't precise. It's less like playing back a video, and more like putting together a puzzle. Since 1989, when DNA testing was first used to free innocent people, over 70 percent of overturned convictions were based on eyewitness testimony. Last year, the district attorney whose office prosecuted McKinley's case was convicted of unrelated corruption charges. When this district attorney of 30 years stepped down, the eyewitnesses from McKinley's case came forward and said that they had been pressured into testifying by the district attorneys, pressure which included the threat of jail time. Despite this, McKinley is still in prison.
EA: Con trai Sheila, McKinley, thuộc số những người vô tội đó. Anh đã thụ án 17 năm cho bản án 30 năm tội ngộ sát. Anh ta chưa hề có tiền sự, không hề có bằng chứng pháp y tại hiện trường. Anh bị kết tội chỉ bởi lời khai của nhân chứng, và hàng thập kỷ nghiên cứu cho thấy lời khai nhân chứng không đáng tin như ta vẫn nghĩ. Các nhà khoa học cho rằng trí nhớ không chính xác. Nó giống với việc lắp ghép hơn là kể lại chính xác sự kiện. Từ năm 1989, kể từ khi áp dụng việc thử DNA để thả người vô tội, trên 70% các vụ kết án sai đều là dựa trên lời khai nhân chứng. Năm ngoái, công tố viên quận truy tố vụ án của McKinley bị truy tố nhiều bản án tham ô khác nhau. Khi công tố viên với 30 năm kinh nghiệm này "ngã ngựa", những nhân chứng vụ McKinley đã bước ra khai rằng họ bị công tố viên này ép cung, bao gồm cả việc hù dọa bỏ tù. Dù vậy, McKinley vẫn còn ở trong tù.
(Recording) SP: Before this happened, I never would've thought it. And well, I guess it's hard for me to imagine that these things is going on, you know, until this happened to my son. It really opened my eyes. It really, really opened my eyes. I ain't gonna lie to you.
(Ghi âm) SP: Trước khi chuyện xảy ra, tôi chưa bao giờ nghĩ tới nó. Thật khó tưởng tượng điều như vậy sẽ xảy ra, cho tới khi nó ập đến với con trai tôi. Nó làm tôi sáng mắt. Thực sự, thực sự khiến tôi sáng mắt. Tôi không lừa các bạn đâu.
EA: Estimates of how many innocent people are locked up range between one and four percent, which maybe doesn't sound like a lot, except that it amounts to around 87,000 people: mothers, fathers, sons locked up, often for decades, for crimes they did not commit. And that's not even counting the roughly half a million people who have been convicted of nothing -- those presumed innocent, but who are too poor to bail out of jail and therefore sit behind bars for weeks upon months, waiting for their case to come to trial -- or much more likely, waiting to take a plea just to get out. All of those people have family on the outside.
EA: Ước tính số người vô tội bị giam cầm từ 1% đến 4% số tù nhân, thoạt nghe có vẻ không nhiều, thực tế lại lên tới gần 87.000 người những người mẹ, người cha, con trai thường bị cầm tù tới cả thập kỷ, vì tội ác mà họ không hề gây ra. Chưa kể đến gần nửa triệu người chưa hề bị kết tội - nghĩa là vẫn được xem là vô tội, nhưng quá nghèo để có thể trả tiền bảo lãnh nên phải ngồi tù vài tuần đến vài tháng, chờ đến khi bản án được xét xử - hay đúng hơn là, đợi chỉ để tự bào chữa và ra tù. Tất cả họ đều có gia đình ở ngoài kia.
(Recording) Kortney Williams: My brother missed my high school graduation because the night before, he went to jail. My brother missed my birthday dinner because that day, actually, he went to jail. My brother missed his own birthday dinner because he was in the wrong place at the wrong time.
(Ghi âm) Kortney Williams: Anh tôi bỏ lỡ ngày tốt nghiệp phổ thông của tôi vì đêm trước đó, anh ấy phải vào tù. Anh ấy bỏ lỡ tiệc sinh nhật của tôi vì hôm ấy, anh bị tống giam. Anh tôi lỡ cả ngày sinh nhật của mình vì anh đã ở không đúng nơi, không đúng thời điểm.
(Recording) EA: So all these times when he ended up going to jail, were charges pressed or did he just get taken to jail?
(Ghi âm) EA: Trong suốt thời gian cậu ấy ở tù, liệu đã có bản án nào chưa hay chỉ bị bắt giam vậy thôi?
KW: The charges would be pressed and it would have a bond posted, then the charges will get dropped ... because there was no evidence.
KW: Đáng ra lúc đó đã kết án và có thông báo về tiền bảo lãnh, thì bản án sẽ bị bãi bỏ ... vì chẳng có bằng chứng nào cả.
EA: I met Kortney Williams when I went to her college classroom to talk about "Unprisoned." She ended up interviewing her aunt, Troylynn Robertson, for an episode.
EA: Tôi đã gặp Kortney Williams khi đến lớp đại học của cô để nói về "Unprisoned." (Thả tù) Rồi cuối cùng, trong một tập, cô ấy lại phỏng vấn dì mình,Troylynn Robertson,
(Recording) KW: With everything that you went through with your children, what is any advice that you would give me if I had any kids?
(Ghi âm) KW: Sau tất cả những điều xảy ra với con dì, dì có muốn khuyên cháu điều gì khi cháu có con không?
(Recording) Troylynn Roberston: I would tell you when you have them, you know the first thing that will initially come to mind is love and protection, but I would tell you, even much with the protection to raise them with knowledge of the judicial system -- you know, we always tell our kids about the boogeyman, the bad people, who to watch out for, but we don't teach them how to watch out for the judicial system.
(Ghi âm) Troylynn Roberston: Dì sẽ nói rằng khi cháu có con, điều đầu tiên cháu nghĩ đến sẽ là tình thương và sự chở che, nhưng dì nói cháu này, kể cả khi có thừa sự chở che để nuôi nấng chúng với kiến thức về hệ thống pháp luật - cháu biết đó, ta luôn kể lũ trẻ nghe về ông kẹ, về kẻ xấu - những kẻ chúng phải dè chừng nhưng ta không dạy chúng cách đề phòng hệ thống luật pháp.
EA: Because of the way our criminal legal system disproportionately targets people of color, it's not uncommon for young people like Kortney to know about it. When I started going into high schools to talk to students about "Unprisoned," I found that roughly one-third of the young people I spoke with had a loved one behind bars.
EA: Vì hệ thống luật hình sự đang phân chia không công bằng đối với người da màu, chẳng lạ gì khi người trẻ như Kortney nhận được lời khuyên như thế. Khi mới vào trường cấp 3 nói với học sinh về "Unprisoned", tôi nhận ra gần 1/3 khán giả của tôi có người thân đi tù.
(Recording) Girl: The hardest part is like finding out where he's at, or like, when his court date is.
(Ghi âm) Bé gái: Điều khó nhất là tìm ra nơi ông ở hay ngày ông ra tòa.
Girl: Yeah, he went to jail on my first birthday.
Bé gái: Dạ, ổng vào tù đúng sinh nhật 1 tuổi của cháu.
Girl: My dad works as a guard. He saw my uncle in jail. He's in there for life.
Bé gái: Ba cháu làm bảo vệ. Ba chứng kiến chú vào tù. Và chú ấy bị chung thân.
EA: According to the Annie E. Casey Foundation, the number of young people with a father incarcerated rose 500 percent between 1980 and 2000. Over five million of today's children will see a parent incarcerated at some point in their childhoods. But this number disproportionately affects African American children. By the time they reach the age of 14, one in four black children will see their dad go off to prison. That's compared to a rate of one in 30 for white children. One key factor determining the future success of both inmates and their children is whether they can maintain ties during the parent's incarceration, but prisoners' phone calls home can cost 20 to 30 times more than regular phone calls, so many families keep in touch through letters.
EA: Theo Annie E. từ Quỹ Casey, số người trẻ có cha đi tù đã tăng 500% từ 1980 tới 2000. Hơn 5 triệu trẻ em ngày nay sẽ chứng kiến cha hoặc mẹ vào tù vào lúc nào đó trong thời thơ ấu. Nhưng con số này đặc biệt ảnh hưởng lên trẻ gốc Phi. Khi chúng lên 14, 1 trên 4 trẻ gốc Phi sẽ phải tiễn cha mình vào tù so với tỉ lệ 1/30 ở trẻ da trắng. Một yếu tố chính quyết định tương lai thành công của cả tù nhân và con họ là liệu họ có thể duy trì mối quan hệ trong quá trình giam giữ hay không. Thế nhưng, cuộc gọi về nhà của tù nhân có thể mắc gấp 20 tới 30 lần cuộc điện thoại thông thường, nên nhiều gia đình chọn lựa liên lạc qua thư.
(Recording: Letter being unfolded)
(Ghi âm: Đang mở thư)
Anissa Christmas: Dear big brother, I'm making that big 16 this year, LOL. Guess I'm not a baby anymore. You still taking me to prom? I really miss you. You're the only guy that kept it real with me. I wish you were here so I can vent to you. So much has happened since the last time I seen you. (Voice breaking up) I have some good news. I won first place in the science fair. I'm a geek. We're going to regionals, can't you believe it? High school is going by super fast. In less than two years, I hope you'll be able to see me walk across the stage. I thought to write to you because I know it's boring in there. I want to put a smile on your face.
Anissa Christmas: Anh hai thân yêu, Năm nay, em sắp sang tuổi 16, LOL. Chẳng còn bé bỏng gì nhỉ? Anh vẫn sẽ đưa em đi dạ hội chứ? Em nhớ anh lắm. Anh là người duy nhất luôn thành thật với em. Ước gì anh ở đây để nghe em xả hết tâm sự. Rất nhiều chuyện xảy ra từ lần cuối em gặp anh. (Giọng vỡ òa) Em có tin vui nè. Em đạt giải nhất hội trại khoa học. Em là mọt sách. Bọn em sắp thi quốc gia, tin nổi không? Thời phổ thông qua nhanh dữ dội. Chưa tới 2 năm nữa, là anh sẽ thấy em tốt nghiệp. Em nghĩ nên viết cho anh vì biết trong đó buồn lắm Em muốn làm anh vui.
Anissa wrote these letters to her brother when she was a sophomore in high school. She keeps the letters he writes to her tucked into the frame of her bedroom mirror, and reads them over and over again. I'd like to think that there's a good reason why Anissa's brother is locked up. We all want the wheels of justice to properly turn, but we're coming to understand that the lofty ideals we learned in school look really different in our nation's prisons and jails and courtrooms.
Anissa viết thư cho anh mình khi em còn học lớp 11. Cô bé nhét những lá thư của anh mình trên khung gương phòng ngủ, và đọc đi đọc lại mãi. Tôi hi vọng rằng có lý do chính đáng cho việc anh của Anissa phải ngồi tù. Chúng ta đều muốn bánh xe công lý vận hành một cách đúng đắn nhưng khi ta nhận ra lý tưởng hào nhoáng ta được học lại khác rất xa với những gì xảy ra trong nhà tù, buồng giam và phòng xử án.
(Recording) Danny Engelberg: You walk into that courtroom and you're just -- I've been doing this for a quite a while, and it still catches your breath. You're like, "There are so many people of color here," and yet I know that the city is not made up of 90 percent African Americans, so why is it that 90 percent of the people who are in orange are African American?
(Ghi âm) Danny Engelberg: Bạn bước vào phòng xử án và.... Dù đã theo nghề khá lâu, nhưng mỗi lần như vậy, tôi vẫn không khỏi bất ngờ: "Nhiều người da màu quá", và tự hỏi người gốc Phi chiếm không tới 90% dân thành phố vậy sao lại có tới 90% tù nhân là người Mỹ gốc Phi? (Ghi âm) EA: Luật sư công Danny Engelberg không phải người duy nhất để ý
(Recording) EA: Public defender Danny Engelberg isn't the only one noticing how many black people are in municipal court -- or in any court. It's hard to miss.
số lượng người gốc Phi ra tòa bang hay bất kỳ phiên tòa nào. Thật khó để không nhận ra. EA: Ai đang ra tòa chờ xử án?
Who's sitting in court waiting to see the judge? What do they look like?
Họ trông ra sao?
(Recording) Man: Mostly African-Americans, like me.
(Ghi âm) Nam: Phần lớn là gốc Phi, như tôi.
Man: It's mostly, I could say, 85 percent black. That's all you see in the orange, in the box back there, who locked up. Man: Who's waiting? Mostly black. I mean, there was a couple of white people in there.
Nam: Phần lớn, tôi cho là, 85% đứng trước vành móng ngựa hoặc bị giam giữ là người da đen . Nam: Ai đứng đợi? Toàn dân da đen. Tuy cũng có vài người da trắng ở đây.
Woman: I think it was about 85 percent African-American that was sitting there.
Nữ: Tôi cho là khoảng 85% đang đứng ở đây là Mỹ gốc Phi.
EA: How does a young black person growing up in America today come to understand justice? Another "Unprisoned" story was about a troupe of dancers who choreographed a piece called "Hoods Up," which they performed in front of city council. Dawonta White was in the seventh grade for that performance.
EA: Làm sao để một thanh niên da đen lớn lên ở Mỹ ngày nay hiểu được công lý là gì? Một câu chuyện "Unprisoned" khác là về một nhóm nhảy đã biên đạo bài múa có tên "Hoods Up" (Đội mũ lên) mà họ biểu diễn trước hội đồng thành phố. Khi đó, Dawonta White đang học lớp 7.
(Recording) Dawonta White: We was wearing black with hoodies because Trayvon Martin, when he was wearing his hoodie, he was killed. So we looked upon that, and we said we're going to wear hoodies like Trayvon Martin.
(Ghi âm) Dawonta White: Chúng cháu mặc hoodie đen vì Trayvon Martin, đã bị sát hại khi mặc hoodie. Chúng cháu suy nghĩ kỹ và quyết định mặc hoodie giống Trayvon Martin.
(Recording) EA: Who came up with that idea?
(Ghi âm) EA: Ai nảy ra ý tưởng đó?
DW: The group. We all agreed on it. I was a little nervous, but I had stick through it though, but I felt like it was a good thing so they could notice what we do.
DW: Cả nhóm đều nhất trí. Cháu đã hơi sợ nhưng rồi cũng quen. Cháu thấy đó là quyết định đúng để thu hút sự chú ý của mọi người.
(Recording) EA: Shraivell Brown was another choreographer and dancer in "Hoods Up." He says the police criticize people who look like him. He feels judged based on things other black people may have done. How would you want the police to look at you, and what would you want them to think?
(Ghi âm) EA: Shraivell Brown là biên đạo và diễn viên múa khác của "Hoods Up." Cậu kể là cảnh sát chỉ trích những người như mình. Cậu cảm giác bị phán xét vì những gì người da đen khác có thể đã làm. EA: Em muốn cảnh sát nhìn mình thế nào, và muốn họ nghĩ ra sao? SB: Em không phải là mối đe dọa
SB: That I'm not no threat.
EA: Why would they think you're threatening? What did you say, you're 14?
EA: Vì sao họ lại nghĩ vậy? Em nói em 14 tuổi? SB: Dạ, em 14, nhưng vì ổng nói có nhiều thằng da đen
SB: Yes, I'm 14, but because he said a lot of black males are thugs or gangsters and all that, but I don't want them thinking that about me.
là trộm cướp hay gangster các loại, em không muốn họ nghĩ vậy về em.
EA: For folks who look like me, the easiest and most comfortable thing to do is to not pay attention -- to assume our criminal legal system is working. But if it's not our responsibility to question those assumptions, whose responsibility is it? There's a synagogue here that's taken on learning about mass incarceration, and many congregants have concluded that because mass incarceration throws so many lives into chaos, it actually creates more crime -- makes people less safe. Congregant Teri Hunter says the first step towards action has to be understanding. She says it's crucial for all of us to understand our connection to this issue even if it's not immediately obvious.
EA: Cho những người da trắng như tôi, điều dễ dàng và thoải mái nhất là không quan tâm -- rồi cho là hệ thống pháp luật hình sự vẫn đang làm tốt. Nhưng nếu không phải là ta có trách nhiệm hoài nghi về nó thì ai sẽ làm việc này? Có một giáo đường Do Thái ở đây giảng về sự bắt giam tập thể, và nhiều giáo sĩ đã kết luận rằng vì bắt bớ tập thể đã ném quá nhiều đời người vào hố sâu, nó càng tạo ra nhiều tội ác -- khiến người ta càng dễ gặp nguy hiểm. Theo giáo sĩ Teri Hunter, bước đầu để tiến tới hành động là sự thấu hiểu. Việc tất cả chúng ta nhận ra trách nhiệm của mình đối với vấn đề này là rất quan trọng kể cả khi không dễ để nhận ra điều đó.
(Recording) Teri Hunter: It's on our shoulders to make sure that we're not just closing that door and saying, "Well, it's not us." And I think as Jews, you know, we've lived that history: "It's not us." And so if a society closes their back on one section, we've seen what happens. And so it is our responsibility as Jews and as members of this community to educate our community -- at least our congregation -- to the extent that we're able.
(Ghi âm) Teri Hunter: Bổn phận của chúng ta không phải là đóng sầm cửa lại rồi dửng dưng nói: "Chẳng phải mình". Người Do Thái chúng ta đã kinh qua điều đó: "Không phải ta" (Thế chiến thứ 2) Và khi xã hội quay lưng, hậu quả đã được ghi trong lịch sử. Trách nhiệm của người Do Thái và của thành viên của cộng đồng này là giáo dục cộng đồng -- chí ít là tại giáo đường của ta -- ở mức độ mà ta có thể.
EA: I've been using the pronouns "us" and "we" because this is our criminal legal system and our children. We elect the district attorneys, the judges and the legislators who operate these systems for we the people. As a society, we are more willing to risk locking up innocent people than we are to let guilty people go free. We elect politicians who fear being labeled "soft on crime," encouraging them to pass harsh legislation and allocate enormous resources toward locking people up. When a crime is committed, our hunger for swift retribution has fed a police culture bent on finding culprits fast, often without adequate resources to conduct thorough investigations or strict scrutiny of those investigations.
EA: Tôi vẫn dùng đại từ "ta" và "chúng ta" vì đây là hệ thống pháp luật của cả ta và con em chúng ta. Ta bầu chọn công tố viên quận, thẩm phán và nhà làm luật để điều hành những hệ thống này cho chúng ta - người dân. Là một xã hội, ta sẵn sàng bắt nhầm người vô tội còn hơn bỏ sót kẻ có tội. Ta bầu cử những chính trị gia sợ mang tiếng "dễ dãi với tội ác" cổ vũ họ thông qua những đạo luật hà khắc và chi nguồn lực khổng lồ để bắt bớ. Khi một tội ác xảy ra, ham muốn trừng phạt chớp nhoáng đã nuôi lớn văn hóa cảnh sát bẻ hướng chú trọng tìm tội phạm thật nhanh, trong khi thường thiếu nguồn lực để điều tra xuyên suốt hay thiếu sự kiểm soát trong quá trình điều tra.
We don't put checks on prosecutors. Across the country, over the last couple of decades, as property and violent crimes have both fell, the number of prosecutors employed and cases they have filed has risen. Prosecutors decide whether or not to take legal action against the people police arrest and they decide what charges to file, directly impacting how much time a defendant potentially faces behind bars. One check we do have on prosecutors is defense. Imagine Lady Liberty: the blindfolded woman holding the scale meant to symbolize the balance in our judicial system. Unfortunately, that scale is tipped. The majority of defendants in our country are represented by government-appointed attorneys. These public defenders receive around 30 percent less funding than district attorneys do, and they often have caseloads far outnumbering what the American Bar Association recommends.
Chúng ta không "kiểm định" công tố viên. Trên cả nước, những thập kỷ gần đây, trong khi đói nghèo và tội phạm đều giảm số công tố viên tuyển vào và số vụ án họ ghi nhận lại tăng lên. Công tố viên quyết định có hay không việc chống lại lệnh bắt giam và tên bản án ghi lại là gì, ảnh hưởng trực tiếp đến thời gian bị cáo có thể phải ngồi tù. Chỉ có một lần ta "kiểm định" công tố viên, đó là phần biện hộ. Hãy tưởng tượng Nữ thần Tự do: người phụ nữ bịt mắt giữ cán cân đại diện cho sự cân bằng của hệ thống luật pháp. Rủi thay, cán cân bị lệch. Phần lớn luật sư biện hộ trong nước là do chính quyền chỉ định. Những luật sư công này nhận được tiền công ít hơn khoảng 30% so với công tố viên quận, và họ thường có lượng việc lớn hơn rất nhiều so với đề xuất của Hiệp hội Luật sư Hoa Kỳ (ABA).
As Sheila Phipps said, there are people who belong in prison, but it's hard to tell the guilty from the innocent when everyone's outcomes are so similar.
Sheila Phipps đã nói, có những người đáng phải vào tù nhưng khó để buộc tội người vô tội khi kết quả của ai cũng quá giống nhau.
We all want justice. But with the process weighed so heavily against defendants, justice is hard to come by. Our criminal legal system operates for we the people. If we don't like what's going on, it is up to us to change it.
Chúng ta đều mưu cầu công lý. Nhưng khi quy trình chèn ép bị cáo một cách quá nặng nề, rất khó để đạt được công lý. Hệ thống luật pháp hoạt động vì người dân chúng ta. Nếu chúng ta không thích những gì đang diễn ra, thì chính ta phải là người thay đổi nó.
Thank you very much.
Xin cảm ơn!
(Applause)
(Vỗ tay)