I'm going to first tell you something that in my grandmother would've elicited a five-oy alarm: "Oy-oy-oy-oy-oy." (Laughter) And here it is ... are you ready? OK. I have stage IV lung cancer. Oh, I know, "poor me." I don't feel that way. I'm so OK with it. And granted, I have certain advantages -- not everybody can take so cavalier an attitude. I don't have young children. I have a grown daughter who's brilliant and happy and wonderful. I don't have huge financial stress. My cancer isn't that aggressive. It's kind of like the Democratic leadership --
Я зараз розповім вам щось таке, на що моя бабуся стривожено відповіла би п'яти-ойковим "Ой-ой-ой-ой-ой". (Сміх) Тож слухайте... Ви готові? Я почну. У мене рак легень четвертої стадії. Знаю, знаю, "бідолашна". Але я так про себе не думаю. Мене це зовсім не бентежить. Звісно, я маю певні переваги - не кожен може дозволити собі таку безтурботність. Мені не треба піклуватися про маленьких дітей. Моя донька - уже доросла жінка, виросла чудова і щаслива. Я не живу у скруті. Мій рак не такий вже й лютий. Він як демократична партія -
(Laughter)
(Сміх)
not convinced it can win. It's basically just sitting there, waiting for Goldman Sachs to give it some money.
навіть не впевнений у своїй перемозі. Просто сидить собі десь там і жде, доки якийсь товстосум дасть грошей на виборчу кампанію.
(Laughter)
(Сміх)
(Applause)
(Оплески)
Oh, and the best thing of all -- I have a major accomplishment under my belt. Yes. I didn't even know it until someone tweeted me a year ago. And here's what they said: "You are responsible for the pussification of the American male."
І найкраще з усього - я маю велике досягнення за плечима. Еге ж! Я про це й не знала, доки мені з рік тому не написали в Твіттері. Ось що мені сказали: "На Вашій совісті зманіження американських чоловіків".
(Laughter)
(Сміх)
(Applause)
(Оплески)
Not that I can take all the credit, but ...
Не те, щоб це була тільки моя заслуга...
(Laughter)
(Сміх)
But what if you don't have my advantages? The only advice I can give you is to do what I did: make friends with reality. You couldn't have a worse relationship with reality than I did. From the get-go, I wasn't even attracted to reality. If they'd had Tinder when I met reality, I would have swiped left and the whole thing would have been over.
А як же доводиться тим, у кого немає таких переваг, як у мене? Єдина порада, яку можу дати - робіть так, як я: заприятелюйте з реальністю. Гірших стосунків з реальністю, ніж були у мене - годі й шукати. Від самого початку мені реальність зовсім не подобалась. Якби я зустріла реальність на побаченні наосліп, одразу б тицьнула їй гарбуза, та й усе на тому.
(Laughter)
(Сміх)
And reality and I -- we don't share the same values, the same goals --
У нас із реальністю зовсім різні цінності та цілі.
(Laughter)
(Сміх)
To be honest, I don't have goals; I have fantasies. They're exactly like goals but without the hard work.
Чесно кажучи, у мене цілей і нема - є лишень фантазії. Це те саме, що цілі, тільки для них не треба гнути горба.
(Laughter)
(Сміх)
(Applause)
(Оплески)
I'm not a big fan of hard work, but you know reality -- it's either push, push, push, push, push through its agent, the executive brain function -- one of the "yays" of dying: my executive brain function won't have me to kick around anymore.
Гарувати я зовсім не люблю, але ви ж знаєте ту реальність - тягни свою лямку, воруши звивинами, бо виконавча функція твого мозку не може вгамуватися. Одна з принад смерті - це те, що коли я помру, та виконавча функція більше не ганятиме мене туди й сюди.
(Laughter)
(Сміх)
But something happened that made me realize that reality may not be reality. So what happened was, because I basically wanted reality to leave me alone -- but I wanted to be left alone in a nice house with a Wolf range and Sub-Zero refrigerator ... private yoga lessons -- I ended up with a development deal at Disney. And one day I found myself in my new office on Two Dopey Drive --
Однак, дещо сталося, і я усвідомила, що реальність - не зовсім реальна. А сталося таке: я бажала, щоб реальність залишила мене у спокої. Щоправда, не тільки у спокої, а й у гарному будинку з крутим холодильником у крутій кухні, приватними заняттями з йоги... Врешті-решт, мене занесло працювати в Діснейленд. І ось я у моєму новому офісі, що знаходиться на вулиці, названій в честь гнома.
(Laughter)
(Сміх)
which reality thought I should be proud of ...
Реальність, мабуть, гадала, що я цим повинна пишатися.
(Laughter)
(Сміх)
And I'm staring at the present they sent me to celebrate my arrival -- not the Lalique vase or the grand piano I've heard of other people getting, but a three-foot-tall, stuffed Mickey Mouse
Я втупила очі в подарунок, який мені надіслали як привітання. Іншим, я чула, дарували тендітні вази та роялі, а от мені подарували здоровенного іграшкового Міккі Мауса.
(Laughter)
(Сміх)
with a catalog, in case I wanted to order some more stuff that didn't jibe with my aesthetic.
Ще й з каталогом, якщо мені захочеться ще чимось скомпрометувати своє відчуття прекрасного.
(Laughter)
(Сміх)
And when I looked up in the catalog to see how much this three-foot-high mouse cost, here's how it was described ... "Life-sized."
Я вирішила глянути у каталозі, скільки коштує та метрова миша. А там пишуть, що вона "в натуральну величину".
(Laughter)
(Cміх)
And that's when I knew. Reality wasn't "reality." Reality was an imposter.
І тоді до мене дійшло. Реальність, насправді, не реальна. Реальність - це самозванка.
So I dived into quantum physics and chaos theory to try to find actual reality, and I've just finished a movie -- yes, finally finished -- about all that, so I won't go into it here, and anyway, it wasn't until after we shot the movie, when I broke my leg and then it didn't heal, so then they had to do another surgery a year later, and then that took a year -- two years in a wheelchair, and that's when I came into contact with actual reality: limits.
Я поринула у квантову фізику і теорію хаосу, щоб відшукати справжню реальність. Ми нещодавно створили фільм - нарешті закінчили - якраз на цю тематику, тож вдаватися в подробиці не буду. Невдовзі після того, як закінчилися зйомки, я зламала ногу, і вона довго не гоїлась. За рік мені зробили ще одну операцію, і я чекала ще один рік - два роки я була у візку. Саме тоді я усвідомила важливий елемент реальності: обмеження.
Those very limits I'd spent my whole life denying and pushing past and ignoring were real, and I had to deal with them, and they took imagination, creativity and my entire skill set. It turned out I was great at actual reality. I didn't just come to terms with it, I fell in love. And I should've known, given my equally shaky relationship with the zeitgeist ... I'll just say, if anyone is in the market for a Betamax --
Ті обмеження, які я заперечувала все своє життя, намагалася ламати їх або ігнорувати - вони були справжніми, і мені довелося їх прийняти. Для цього мені знадобилась уява, креативність і всі мої здібності. Як виявилося, в справжній реальності я просто ас. Яке там змиритися з нею - я закохалася в реальність! Однак, зважаючи на те, що я долучаюся до суспільних трендів завжди із запізненням... Між іншим, ніхто з вас не хоче купити касетний відеопрогравач?
(Laughter)
(Сміх)
I should have known that the moment I fell in love with reality, the rest of the country would decide to go in the opposite direction.
Я мала б знати, що коли я нарешті полюблю реальність, решта країни почне від неї тікати.
(Laughter)
(Сміх)
But I'm not here to talk about Trump or the alt-right or climate-change deniers or even the makers of this thing, which I would have called a box, except that right here, it says, "This is not a box."
Але я не говоритиму тут про Трампа, ультраправих і питання кліматичних змін. Я не говоритиму навіть про виробників цієї штуки, яку я б назвала коробкою, якби на ній не було написано "Це не коробка".
(Laughter)
(Сміх)
They're gaslighting me.
Змушують мене почуватися божевільною.
(Laughter)
(Сміх)
(Applause)
(Оплески)
But what I do want to talk about is a personal challenge to reality that I take personally, and I want to preface it by saying that I absolutely love science. I have this -- not a scientist myself -- but an uncanny ability to understand everything about science, except the actual science --
Я хочу поговорити про моє особисте випробування реальності. Для початку скажу вам, що я просто в захваті від науки. У мене є така - хоч я не науковець - така непересічна здатність розуміти усе про науку, окрім самої науки.
(Laughter)
(Сміх)
which is math. But the most outlandish concepts make sense to me. The string theory; the idea that all of reality emanates from the vibrations of these teeny -- I call it "The Big Twang."
Бо наука - це математика, а от мені подобаються найбільш химерні теорії. Як-от теорія струн - згідно з нею, вся наша реальність утворена звучанням крихітних частинок -- Я кажу не "Великий Вибух" а "Великий Бреньк".
(Laughter)
Wave-particle duality: the idea that one thing can manifest as two things ... you know? That a photon can manifest as a wave and a particle coincided with my deepest intuitions that people are good and bad, ideas are right and wrong. Freud was right about penis envy and he was wrong about who has it.
(Сміх) А корпускулярно-хвильовий дуалізм? Ідея про те, що якась річ може бути двома речами одночасно... Розумієте? Те, що фотон може втілитися і як хвиля, і як частинка, резонує з моїм глибинним чуттям того, що люди водночас хороші й погані, а ідеї - правильні й неправильні. Фрейд водночас мав рацію стосовно заздрості до пеніса і помилився щодо того, хто саме її має.
(Laughter)
(Сміх)
(Applause)
(Оплески)
Thank you.
Дякую.
(Applause)
(Оплески)
And then there's this slight variation on that, which is reality looks like two things, but it turns out to be the interaction of those two things, like space -- time, mass -- energy and life and death. So I don't understand -- I simply just don't understand the mindset of people who are out to "defeat death" and "overcome death." How do you do that? How do you defeat death without killing off life? It doesn't make sense to me.
І ще ось така варіація тієї концепції: реальність ніби утворена з двох складових, але насправді, вона є продуктом їх взаємодії - взаємодії простору і часу, маси та енергії, життя та смерті. Тож я не розумію, аж ніяк не можу зрозуміти тих людей, які за будь-яку ціну хочуть перемогти смерть. Як це можливо? Як можна вбити смерть, не вбивши при цьому життя? Як на мене, це безглуздо.
I also have to say, I find it incredibly ungrateful. I mean, you're given this extraordinary gift -- life -- but it's as if you had asked Santa for a Rolls-Royce Silver Shadow and you had gotten a salad spinner instead. You know, it's the beef -- the beef with it is that it comes with an expiration date. Death is the deal breaker. I don't get that. I don't understand -- to me, it's disrespectful. It's disrespectful to nature. The idea that we're going to dominate nature, we're going to master nature, nature is too weak to withstand our intellect -- no, I don't think so. I think if you've actually read quantum physics as I have -- well, I read an email from someone who'd read it, but --
Це, на мою думку, приклад неймовірної невдячності. Тобі подарували таку надзвичайну річ - життя, але тобі здається, ніби ти просив у Санти Роллс-Ройс моделі Срібна Тінь, а він тобі приніс якийсь там кухонний комбайн. Заковика тут у тому, що у життя є термін придатності. Він спливає, і приходить смерть. Я не розумію, не розумію... Це ж просто неповага, неповага до матінки-природи, вся ця думка про те, що нам слід над нею панувати. Мовляв, підкоримо її собі, силу нашого інтелекту вона не здолає - дзуськи! От якби ви, як я, почитали квантову фізику - ну, я прочитала імейл від когось, хто про неї читав, але --
(Laughter)
(Сміх)
You have to understand that we don't live in Newton's clockwork universe anymore. We live in a banana peel universe, and we won't ever be able to know everything or control everything or predict everything. Nature is like a self-driving car. The best we can be is like the old woman in that joke -- I don't know if you've heard it. An old woman is driving with her middle-aged daughter in the passenger seat, and the mother goes right through a red light. And the daughter doesn't want to say anything that makes it sound like, "You're too old to drive," so she didn't say anything. And then the mother goes through a second red light, and the daughter, as tactfully as possible, says, "Mom, are you aware that you just went through two red lights?" And the mother says, "Oh, am I driving?"
Ви повинні зрозуміти, що ми більше не живемо у передбачуваному ньютонівському всесвіті. Всесвіт сповнений сюрпризів, що збивають тебе з ніг, і ми ніколи не зможемо геть усе знати, усе контролювати і усе передбачати. Природа - наче авто, що їде без водія. Найкраще, що можна тут зробити - це бути, як та жіночка з анекдота - не знаю, чи ви його чули. За кермом сидить старенька, а у кріслі пасажира - її донька середнього віку. Мати мчить на червоне світло. Дочка не хоче бути грубою і казати щось на кшталт "Ти застара, аби водити", тож вона мовчить. Мати знову проскочила на червоне світло, і донька, зібравши весь свій такт, говорить: "Мамо, ти хоч розумієш, що ти щойно проїхала двічі на червоне світло?". А мати каже: "Леле! Хіба я за кермом?!".
(Laughter)
(Сміх)
(Applause)
(Оплески)
So ... and now, I'm going to take a mental leap, which is easy for me because I'm the Evel Knievel of mental leaps; my license plate says, "Cogito, ergo zoom." I hope you're willing to come with me on this, but my real problem with the mindset that is so out to defeat death is if you're anti-death, which to me translates as anti-life, which to me translates as anti-nature, it also translates to me as anti-woman, because women have long been identified with nature. And my source on this is Hannah Arendt, the German philosopher who wrote a book called "The Human Condition." And in it, she says that classically, work is associated with men. Work is what comes out of the head; it's what we invent, it's what we create, it's how we leave our mark upon the world. Whereas labor is associated with the body. It's associated with the people who perform labor or undergo labor. So to me, the mindset that denies that, that denies that we're in sync with the biorhythms, the cyclical rhythms of the universe, does not create a hospitable environment for women or for people associated with labor, which is to say, people that we associate as descendants of slaves, or people who perform manual labor.
Отож бо... Зараз я здійсню розумовий стрибок. Для мене це просто, я в цій справі дідьків каскадер. На моєму номерному знаку написано "Я думаю, і тому женуся на повній швидкості". Сподіваюсь, ви зробите цей стрибок разом зі мною. У цьому бажанні здолати смерть мене найбільше турбує те, що якщо ви проти смерті, для мене це те саме, що бути проти життя, що значить проти природи, а це означає - проти жінок, адже жінку споконвіків ототожнювали з природою. Це підтвердила б Ханна Арендт, німецький філософ, яка написала книгу "Людський стан". Вона пише, що традиційно робота асоціювалася з чоловіками - та робота, що відбувається в голові, тобто винаходи, те, що ми створюємо, як залишаємо свій слід в історії. А ось праця пов'язана з тілом, власне з людьми, які докладають безпосередніх фізичних зусиль. Тому в моїх очах світогляд, який відштовхує, який заперечує той факт, що ми залежимо від біоритмів, циклічних імпульсів Усесвіту - такий світогляд створює непривітне середовище для жінок та усіх людей, пов'язаних із працею. Точніше кажучи, це люди, яких ми вважаємо нащадками рабів та ті, хто займається фізичною працею.
So here's how it looks from a banana-peel-universe point of view, from my mindset, which I call "Emily's universe." First of all, I am incredibly grateful for life, but I don't want to be immortal. I have no interest in having my name live on after me. In fact, I don't want it to, because it's been my observation that no matter how nice and how brilliant or how talented you are, 50 years after you die, they turn on you.
Тож ось, як вигладає наш непередбачуваний Всесвіт у моїй голові - я це називаю "Всесвіт Емілі". Перш за все, я неймовірно вдячна, що живу, та я не хочу бути невмирущою. Мене не цікавить, чи житиме моє ім'я після того, як мене не стане. Чесно кажучи, я цього не хочу, бо згідно з моїми спостереженнями, якою б чудовою, геніальною, талановитою людиною ви не були, років так за 50 після смерті вам перемиватимуть кісточки.
(Laughter)
(Сміх)
And I have actual proof of that. A headline from the Los Angeles Times: "Anne Frank: Not so nice after all."
У мене навіть доказ є. Заголовок в газеті Лос-Анджелес Таймз: "Анна Франк: Не така вже й мила дівчинка".
(Laughter)
(Сміх)
Plus, I love being in sync with the cyclical rhythms of the universe. That's what's so extraordinary about life: it's a cycle of generation, degeneration, regeneration. "I" am just a collection of particles that is arranged into this pattern, then will decompose and be available, all of its constituent parts, to nature, to reorganize into another pattern. To me, that is so exciting, and it makes me even more grateful to be part of that process.
Тим паче, я люблю бути в гармонії із ритмом Усесвіту. Ось що вражає мене у житті: цей незмінний цикл народження, смерті, і переродження. "Я" - всього лиш мереживо з маленьких часточок, що неодмінно розплететься і поверне ті частинки матінці-природі, яка сплете з них нове мереживо. Це так захоплює мене, і я безмежно вдячна за можливість приймати участь в такій чудасії.
You know, I look at death now from the point of view of a German biologist, Andreas Weber, who looks at it as part of the gift economy. You're given this enormous gift, life, you enrich it as best you can, and then you give it back. And, you know, Auntie Mame said, "Life is a banquet" -- well, I've eaten my fill. I have had an enormous appetite for life, I've consumed life, but in death, I'm going to be consumed. I'm going into the ground just the way I am, and there, I invite every microbe and detritus-er and decomposer to have their fill. I think they'll find me delicious.
Знаєте, я тепер дивлюсь на смерть очима одного німецького біолога, Андреаса Вебера - як на ланку економіки дарування. Тобі дали цей грандіозний подарунок - життя. Ти його збагачуєш, як тільки можеш, а потім віддаєш назад. Якщо, як каже тітонька Мейм, "Життя - це бенкет" - то я вже наїлася. І я ласувала ним з неабияким апетитом! Я поглинала це життя, а коли прийде смерть - буду поглинута й сама. Земля візьме мене такою, якою я є. І я запрошую кожен мікробчик, кожен "розкладач", кожен "роз'їдач" вхопити собі шматок - закладаюся, я припаду їм до смаку.
(Laughter)
(Сміх)
I do.
Їй-богу, так і буде.
So the best thing about my attitude, I think, is that it's real. You can see it. You can observe it. It actually happens. Well, maybe not my enriching the gift, I don't know about that -- but my life has certainly been enriched by other people. By TED, which introduced me to a whole network of people who have enriched my life, including Tricia McGillis, my website designer, who's working with my wonderful daughter to take my website and turn it into something where all I have to do is write a blog. I don't have to use the executive brain function ... Ha, ha, ha, I win!
Найкраще в моєму баченні те, що воно, гадаю, правдиве. Його принципи наочні, їх дійсно можна спостерігати в дії. Ну, чи справді я збагачую той дар - цього я точно не знаю, а ось моє власне життя, без сумніву, збагатили люди. Наприклад, TED познайомив мене із цілим вуликом людей, що збагатили моє життя - зокрема із вебдизайнеркою Трішею Маꥳлліс, яка працює з моєю любою донькою, чаклуючи над моїм вебсайтом так, що я можу просто писати у блозі без необхідності користуватися тією виконавчою функцією мозку. Х-ха, моя взяла!
(Laughter)
(Сміх)
And I am so grateful to you. I don't want to say "the audience," because I don't really see it as we're two separate things. I think of it in terms of quantum physics, again. And, you know, quantum physicists are not exactly sure what happens when the wave becomes a particle. There are different theories -- the collapse of the wave function, decoherence -- but they're all agreed on one thing: that reality comes into being through an interaction. (Voice breaking) So do you. And every audience I've ever had, past and present. Thank you so much for making my life real.
І я так вдячна вам. Не хочу казати "вдячна аудиторії", бо це було б так, ніби ви десь окремо від мене. Але згідно з квантовою фізикою, це не так. Квантові фізики до кінця не знають, що саме відбувається, коли хвиля стає частинкою. Теорій вистачає, від колапсу хвильової функції до декогеренції... Але всі вони погоджуються в одному: реальність стає реальною внаслідок взаємодії. (Голос тремтить) Так і в мене з вами, з кожним слухачем, що взаємодіяв зі мною, у минулому й теперішньому. Тож я безмежно вдячна вам усім за те, що ви робите моє життя справжнім.
(Applause)
(Оплески)
Thank you.
Дякую.
(Applause)
(Оплески)
Thank you.
Дякую.
(Applause)
(Оплески)
Thank you.
Дякую вам!
(Applause)
(Оплески)
Thank you.
Дякую.