The annals of Ancient Egyptian king Thutmose III described a marvelous foreign bird that “gives birth daily.” Zoroastrians viewed them as spirits whose cries told of the cosmic struggle between darkness and light. Romans brought them on their military campaigns to foretell the success of future battles. And today, this bird still occupies an important, though much less honorable position – on our dinner plates.
Trong biên niên sử Ai Cập cổ đại, vua Thutmose III đã mô tả một loài chim ngoại lai thần kỳ có khả năng "cho trứng mỗi ngày". Tín đồ Hỏa giáo xem chúng như những linh hồn mà tiếng gáy có thể kể về cuộc chiến vĩnh cửu giữa bóng tối và ánh sáng. Người La Mã đem chúng đến doanh trại để dự báo chiến thắng sắp tới. Ngày nay, loài gia cầm này có một vị trí quan trọng, nhưng ít long trọng hơn, -- trên đĩa của chúng ta.
The modern chicken is descended primarily from the Red Junglefowl, and partially from three other closely related species, all native to India and Southeast Asia. The region’s bamboo plants produce massive amounts of fruit just once every few decades. Junglefowls’ ability to lay eggs daily may have evolved to take advantage of these rare feasts, increasing their population when food was abundant. This was something humans could exploit on a consistent basis, and the birds’ weak flight capabilities and limited need for space made them easy to capture and contain.
Gà hiện đại có nguồn gốc từ giống Gà rừng lông đỏ, một phần lai giống từ ba loài họ hàng gần khác, tất cả đều là giống bản địa của Ấn Độ và Đông Nam Á. Những cây nứa trong vùng cho ra một lượng lớn trái chỉ một mùa mỗi hàng thập kỷ. Khả năng đẻ trứng hàng ngày của loài Gà rừng có thể là sự tiến hóa để tận dụng lợi thế của những bữa tiệc hiếm có này, làm tăng số lượng cá thể khi thức ăn phong phú. Chúng có những đặc điểm khiến con người dễ khai thác bao gồm khả năng bay kém cùng không gian sống tối thiểu khiến chúng dễ bắt giữ và nuôi nhốt. Những con gà được thuần hóa sớm nhất,
The earliest domesticated chickens, dating at least back to 7,000 years ago, weren’t bred for food, but for something considered less savory today. The aggressiveness of breeding males, armed with natural leg spurs, made cockfighting a popular entertainment.
đã hiện diện ít nhất từ 7.000 năm trước, vốn không được gây giống để làm thức ăn, mà cho những việc ít liên quan đến thức ăn hơn. Sự hiếu chiến của những con gà trống nòi, có những chiếc cựa sắc, làm cho những cuộc chọi gà trở thành môn giải trí phổ biến.
By the second millennium BCE, chickens had spread from the Indus Valley to China and the Middle East to occupy royal menageries and to be used in religious rituals. But it was in Egypt where the next chapter in the bird’s history began.
Hơn hai ngàn năm trước công nguyên, gà được du nhập từ lưu vực sông Ấn vào Trung Hoa và Trung Đông theo các đoàn xiếc thú và được dùng cho các nghi lễ tôn giáo. Nhưng chính Ai Cập mới là nơi một chương mới trong tiểu sử của loài gia cầm này bắt đầu.
When a hen naturally incubates eggs, she will stop laying new ones and sit on a “clutch” of 6 or more eggs for 21 days. By the middle of the 1st millennium BCE, the Egyptians had learned to artificially incubate chicken eggs by placing them in baskets over hot ashes. That freed up hens to continue laying daily, and what had been a royal delicacy or religious offering became a common meal. Around the same time as Egyptians were incubating eggs, Phoenician merchants introduced chickens to Europe, where they quickly became an essential part of European livestock.
Khi ấp trứng, gà mái sẽ không đẻ thêm lứa mới mà ngồi ấp một lứa từ 6 trứng suốt 21 ngày. Cho tới hơn một ngàn năm trước Công nguyên, Người Ai Cập đã học được cách ấp trứng gà nhân tạo bằng cách đặt chúng trong những cái giỏ đặt trên tro ấm. Điều đó khiến gà mái đẻ trứng liên tục mỗi ngày, biến một món cao lương chỉ dành cho quý tộc hoặc các lễ hiến tế tôn giáo trở thành món ăn hàng ngày. Cùng lúc với người Ai Cập học cách ấp trứng nhân tạo, người Phoenici đã mang loài gà đến với châu Âu, nơi chúng nhanh chóng trở thành một phần thiết yếu trong bầy vật nuôi của người châu Âu.
However, for a long time, the chicken’s revered status continued to exist alongside its culinary one. The Ancient Greeks used fighting roosters as inspirational examples for young soldiers. The Romans consulted chickens as oracles. And as late as the 7th Century, the chicken was considered a symbol for Christianity.
Trong một quãng thời gian dài, địa vị được tôn kính của loài gà tiếp tục tồn tại song song với chức năng thực phẩm. Người Hy Lạp cổ dùng gà trống chiến như một ví dụ truyền cảm hứng cho các binh sĩ trẻ. Người La Mã còn xem loài gà như những nhà tiên tri. Vào cuối thế kỷ thứ 7, gà được xem là biểu tượng của đạo Cơ đốc.
Over the next few centuries, chickens accompanied humans wherever they went, spreading throughout the world through trade, conquest, and colonization. After the Opium Wars, Chinese breeds were brought to England and crossed with local chickens. This gave rise to a phenomenon called “Hen Fever” or “The Fancy”, with farmers all over Europe striving to breed new varieties with particular combinations of traits. This trend also caught the attention of a certain Charles Darwin, who wondered if a similar selective breeding process occurred in nature. Darwin would observe hundreds of chickens while finalizing his historic work introducing the theory of Evolution.
Hơn vài thế kỷ sau, gà được con người mang theo tới bất cứ nơi nào, xuất hiện khắp thế giới nhờ vào thương mại, xâm lược và thuộc địa hóa. Sau Chiến tranh Thuốc phiện, nhiều dòng họ Trung Hoa di cư đến Anh và cùng lúc mang theo loài gà. Điều này đã gây ra một hiện tượng được gọi là "Cơn sốt gà" hay "Cơn sốt nhất thời", khi mà nông dân khắp châu Âu cố gắng lai tạo giống mới với những đặc tính cụ thể. Xu hướng này thu hút sự chú ý của Charles Darwin, người luôn nghi vấn liệu quá trình chọn lọc tương tự có thể xảy ra trong tự nhiên. Darwin quan sát hàng trăm con gà khi hoàn thành công trình lịch sử giới thiệu về Thuyết Tiến hóa của mình. Nhưng đóng góp to lớn nhất của loài gà cho khoa học
But the chicken’s greatest contribution to science was yet to come. In the early 20th century, a trio of British scientists conducted extensive crossbreeding of chickens, building on Gregor Mendel’s studies of genetic inheritance. With their high genetic diversity, many distinct traits, and only 7 months between generations, chickens were the perfect subject. This work resulted in the famous Punnett Square, used to show the genotypes that would result from breeding a given pairing.
vẫn còn ở phía trước. Đầu thế kỷ 20, bộ ba nhà khoa học người Anh tiến hành lai chéo quy mô lớn đối với những chú gà, dựa trên nghiên cứu của Gregor Mendel về di truyền. Với sự đa dạng di truyền, cùng nhiều đặc tính rõ rệt, và chỉ cần 7 tháng để có một thế hệ mới, gà là đối tượng vô cùng thích hợp. Nghiên cứu này đã dẫn đến Bảng Punnett nổi tiếng, thường được dùng để thể hiện các kiểu di truyền nhận được khi lai một cặp bố mẹ cho trước. Từ đó, nhiều sự lai giống đã làm cho loài gà
Since then, numerous breeding initiatives have made chickens bigger and meatier, and allowed them to lay more eggs than ever. Meanwhile, chicken production has shifted to an industrial, factory-like model, with birds raised in spaces with a footprint no larger than a sheet of paper. And while there’s been a shift towards free-range farming due to animal rights and environmental concerns, most of the world’s more than 22 billion chickens today are factory farmed.
mập và nhiều nạc hơn, và cho phép chúng đẻ nhiều trứng hơn bao giờ hết. Chăn nuôi gà chuyển đổi sang mô hình nhà máy, khu công nghiệp nơi gà bị nhốt trong một không gian không lớn hơn tờ giấy. Và dù có những nông trại thả vườn nhờ vào quyền vật nuôi và các quan tâm về môi trường, hầu hết loài gà ngày nay, hơn 22 tỷ con, đều được nuôi theo kiểu trang trại.
From gladiators and gifts to the gods, to traveling companions and research subjects, chickens have played many roles over the centuries. And though they may not have come before the proverbial egg, chickens’ fascinating history tells us a great deal about our own.
Từ đấu sĩ đến lễ vật tiến vua, cho đến bạn đồng hành và vật thí nghiệm, loài gà có nhiều vai trò quan trọng trong nhiều thế kỷ qua. Và dù không thể có trước những quả trứng, lịch sử đầy thú vị của loài gà cũng kể cho chúng ta