I want to talk to you today about a difficult topic that is close to me, and closer than you might realize to you.
Hôm nay tôi muốn trò chuyện với các bạn về một vấn đề khó khăn nhưng gần gũi với tôi, và có lẽ gần với bạn hơn bạn tưởng.
I came to the UK 21 years ago, as an asylum-seeker. I was 21. I was forced to leave the Democratic Republic of the Congo, my home, where I was a student activist. I would love my children to be able to meet my family in the Congo.
Tôi đến nước Anh 21 năm trước để tìm nơi tị nạn. Khi đó tôi 21 tuổi. Tôi bị buộc rời khỏi Cộng hòa dân chủ Congo, quê hương tôi, ở đó tôi là 1 nhà hoạt động sinh viên. Tôi rất mong con mình có thể gặp gia đình tôi ở Congo.
But I want to tell you what the Congo has got to do with you. But first of all, I want you to do me a favor. Can you all please reach into your pockets and take out your mobile phone? Feel that familiar weight ... how naturally your finger slides towards the buttons.
Nhưng giờ tôi muốn kể cho bạn nghe nước Congo thì có liên quan gì tới các bạn. Trước hết, tôi muốn bạn giúp tôi một việc. Mọi người có thể cho tay vào túi và lấy điện thoại di động ra không? Cảm nhận khối lượng thân thuộc đó, và ngón tay bạn tự nhiên rờ đến các nút bấm như thế nào.
(Laughter)
(Cười)
Can you imagine your world without it? It connects us to our loved ones, our family, friends and colleagues, at home and overseas. It is a symbol of an interconnected world.
Bạn có hình dung thế giới của bạn thiếu vắng nó? Nó kết nối ta với những người thân thương, gia đình, bạn bè và đồng nghiệp ta, ở nhà cũng như ở nước ngoài. Nó là biểu tượng của 1 thế giới kết nối.
But what you hold in your hand leaves a bloody trail, and it all boils down to a mineral: tantalum, mined in the Congo as coltan. It is an anticorrosive heat conductor. It stores energy in our mobile phones, PlayStations and laptops. It is used in aerospace and medical equipment as an alloy. It is so powerful that we only need tiny amounts. It would be great if the story ended there.
Nhưng thứ bạn cầm trong tay mang dấu máu, tựu chung tất cả là 1 khoáng chất: tantalum, được khai thác ở Congo dưới dạng quặng coltan. Đó là một chất dẫn nhiệt không gỉ. Nó lưu trữ năng lượng trong điện thoại, máy Playstation và laptop của ta. Nó còn có trong các hợp kim dùng trong các thiết bị hàng không vũ trụ và y tế. Nó mạnh đến nỗi ta chỉ cần những lượng nhỏ xíu. Sẽ thật tuyệt nếu câu chuyện chỉ có thế.
Unfortunately, what you hold in your hand has not only enabled incredible technological development and industrial expansion, but it has also contributed to unimaginable human suffering.
Không may rằng, thứ bạn cầm trong tay không chỉ cho phép sự phát triển công nghệ và tăng trưởng công nghiệp vũ bão, mà nó còn góp phần
Since 1996, over five million people have died in the Democratic Republic of the Congo. Countless women, men and children have been raped, tortured or enslaved. Rape is used as a weapon of war, instilling fear and depopulating whole areas. The quest for extracting this mineral has not only aided, but it has fueled the ongoing war in the Congo.
trong những đau đớn không tưởng tượng nổi của con người. Từ năm 1996, hơn 5 triệu người đã chết ở Cộng hòa dân chủ Congo. Vô vàn phụ nữ, đàn ông và trẻ em bị cưỡng bức, tra tấn và làm nô lệ. Cưỡng bức được dùng như 1 thứ vũ khí chiến tranh, gieo rắc sợ hãi và chết chóc toàn bộ vùng đất. Nhu cầu chiết xuất khoáng chất này đã không dập tắt, mà còn đổ thêm dầu, vào ngọn lửa chiến tranh ở Congo.
But don't throw away your phones yet. Thirty thousand children are enlisted and are made to fight in armed groups. The Congo consistently scores dreadfully in global health and poverty rankings. But remarkably, the UN Environmental Programme has estimated the wealth of the country to be over 24 trillion dollars. The state-regulated mining industry has collapsed, and control over mines has splintered. Coltan is easily controlled by armed groups. One well-known illicit trade route is that across the border to Rwanda, where Congolese tantalum is disguised as Rwandan.
Nhưng đừng ném điện thoại của bạn đi vội. 30.000 trẻ em đã bị ghi tên và bị đẩy vào chiến đấu trong các nhóm vũ trang. Congo liên tục xếp thê thảm trong các bảng xếp hạng toàn cầu về y tế và đói nghèo. Nhưng thật ấn tượng, Chương trình Môi trường Liên hợp quốc đã đánh giá tổng tài sản của đất nước này tới hơn 24 ngàn triệu tỉ đô-la. Nền công nghiệp khai khoáng quốc doanh sụp đổ, quyền kiểm soát các mỏ bị chia năm sẻ bảy. Coltan dễ dàng bị các nhóm vũ trang kiểm soát. Một tuyến buôn bán bất hợp pháp nổi tiếng đi xuyên qua biên giới vào Rwanda, nơi tantalum của Congo bị giả trang thành của Rwanda.
But don't throw away your phones yet, because the incredible irony is that the technology that has placed such unsustainable, devastating demands on the Congo is the same technology that has brought this situation to our attention. We only know so much about the situation in the Congo and in the mines because of the kind of communication the mobile phone allows. As with the Arab Spring, during the recent elections in the Congo, voters were able to send text messages of local polling stations to the headquarters in the capital, Kinshasa. And in the wake of the result, the diaspora has joined with the Carter Center, the Catholic Church and other observers, to draw attention to the undemocratic result.
Nhưng đừng ném điện thoại của bạn đi vội, vì sự tréo ngoe lớn ở đây là là cùng loại công nghệ đã đặt những nhu cầu bất bền vững và tàn phá đó lên Congo chính công nghệ đó đã khiến chúng ta chú ý tới tình hình. Những gì ta biết được về tình trạng ở Congo và các mỏ khoáng đều là nhờ những thông tin truyền đạt được bằng điện thoại di động. Như trường hợp của Mùa Xuân Ả Rập, trong kì bầu cử gần đây ở Congo, người dân có thể gửi tin nhắn từ trạm bầu cử địa phương về tổng đài ở thủ đô Kinshasa, khi bắt đầu có kết quả, dân chúng tứ phương cùng với Trung tâm Carter, nhà thờ Công giáo và các nhà quan sát khác đã đưa sự chú ý tập trung vào kết quả bất dân chủ.
The mobile phone has given people around the world an important tool towards gaining their political freedom. It has truly revolutionized the way we communicate on the planet. It has allowed momentous political change to take place. So, we are faced with a paradox. The mobile phone is an instrument of freedom and an instrument of oppression.
Điện thoại đã cho mọi người khắp thế giới một công cụ quan trọng để đạt được tự do chính trị của họ. Nó thực sự cách mạng hóa cách chúng ta giao tiếp trên hành tinh. Nó cho phép những thay đổi chính trị mạnh mẽ xảy ra. Nên chúng ta đang đối mặt với nghịch lý. Điện thoại là phương tiện của tự do và cũng là phương tiện của áp bức.
TED has always celebrated what technology can do for us, technology in its finished form. It is time to be asking questions about technology. Where does it come from? Who makes it? And for what? Here, I am speaking directly to you, the TED community, and to all those who might be watching on a screen, on your phone, across the world, in the Congo. All the technology is in place for us to communicate, and all the technology is in place to communicate this.
TED luôn chào đón những gì công nghệ làm cho chúng ta, công nghệ dưới dạng hoàn thiện của nó. Đã đến lúc đặt câu hỏi về công nghệ. Nó đến từ đâu? Ai làm ra nó? Và để làm gì? Giờ đây tôi nói trực tiếp với các bạn, cộng đồng TED, và với tất cả những người đang theo dõi qua màn ảnh. qua điện thoại, trên khắp thế giới, và ở Congo. Tất cả công nghệ sẵn sàng cho ta giao tiếp, tất cả công nghệ sẵn sàng để truyền đạt điều này.
At the moment, there is no clear fair-trade solution. But there has been a huge amount of progress. The US has recently passed legislation to target bribery and misconduct in the Congo. Recent UK legislation could be used in the same way. In February, Nokia unveiled its new policy on sourcing minerals in the Congo, and there is a petition to Apple to make a conflict-free iPhone. There are campaigns spreading across university campuses to make their colleges conflict-free. But we're not there yet. We need to continue mounting pressure on phone companies to change their sourcing processes.
Lúc này đây, không có một giải pháp thương mại công bằng rõ ràng, nhưng đã có tiến triển rất lớn. Nước Mỹ vừa thông qua đạo luật chống lại hối lộ và quan liêu ở Congo. Luật pháp hiện thời của Anh cũng có thể làm như vậy. Vào Tháng hai, Nokia tiết lộ chính sách mới về nhập khẩu quặng ở Congo, và đang có cuộc đấu tranh với Apple để sản xuất iPhone công bằng. Có nhiều chiến dịch trải khắp các trường đại học để làm cho các trường học công bằng. Nhưng ta chưa đến đó đâu. Ta cần tiếp tục tạo áp lực lên các công ty điện thoại
When I first came to the UK, 21 years ago, I was homesick. I missed my family and the friends I left behind. Communication was extremely difficult. Sending and receiving letters took months -- if you were lucky. Often, they never arrived. Even if I could have afforded the phone bills home, like most people in the Congo, my parents did not own a phone line.
buộc họ thay đổi quy trình nhập khẩu. Khi tôi đến Anh lần đầu vào 21 năm trước, tôi rất nhớ nhà. Tôi nhớ gia đình và bạn bè mà tôi phải bỏ lại. Giao tiếp khi đó cực kỳ khó khăn. Gửi và nhận thư mất đến vài tháng, nếu gặp may. Thường thì chúng chẳng đến nơi. Kể cả nếu tôi có thể trả tiền điện thoại bàn thì, như hầu hết mọi người ở Congo, cha mẹ tôi không có điện thoại bàn.
Today, my two sons -- David and Daniel, can talk to my parents and get to know them. Why should we allow such a wonderful, brilliant and necessary product to be the cause of unnecessary suffering for human beings?
Hôm nay, các con trai tôi là David và Daniel có thể nói chuyện với bố mẹ tôi và biết ông bà của hai đứa. Tại sao ta lại để cho một sản phẩm tuyệt vời, xuất sắc và cần thiết đến thế trở thành nguyên nhân của những tổn thương không cần thiết với con người?
We demand fair-trade food and fair-trade clothes. It is time to demand fair-trade phones. This is an idea worth spreading.
Chúng ta yêu cầu công bằng thương mại với thực phẩm và quần áo. Đã đến lúc yêu cầu công bằng thương mại cho điện thoại. Đây là ý tưởng đáng được nhân rộng. Cảm ơn.
Thank you.
(Vỗ tay)
(Applause)