In 479 BC, when Persian soldiers besieged the Greek city of Potidaea, the tide retreated much farther than usual, leaving a convenient invasion route. But this wasn't a stroke of luck. Before they had crossed halfway, the water returned in a wave higher than anyone had ever seen, drowning the attackers. The Potiidaeans believed they had been saved by the wrath of Poseidon. But what really saved them was likely the same phenomenon that has destroyed countless others: a tsunami. Although tsunamis are commonly known as tidal waves, they're actually unrelated to the tidal activity caused by the gravitational forces of the Sun and Moon. In many ways, tsunamis are just larger versions of regular waves. They have a trough and a crest, and consist not of moving water, but the movement of energy through water. The difference is in where this energy comes from. For normal ocean waves, it comes from wind. Because this only affects the surface, the waves are limited in size and speed. But tsunamis are caused by energy originating underwater, from a volcanic eruption, a submarine landslide, or most commonly, an earthquake on the ocean floor caused when the tectonic plates of the Earth's surface slip, releasing a massive amount of energy into the water. This energy travels up to the surface, displacing water and raising it above the normal sea level, but gravity pulls it back down, which makes the energy ripple outwards horizontally. Thus, the tsunami is born, moving at over 500 miles per hour. When it's far from shore, a tsunami can be barely detectable since it moves through the entire depth of the water. But when it reaches shallow water, something called wave shoaling occurs. Because there is less water to move through, this still massive amount of energy is compressed. The wave's speed slows down, while its height rises to as much as 100 feet. The word tsunami, Japanese for "harbor wave," comes from the fact that it only seems to appear near the coast. If the trough of a tsunami reaches shore first, the water will withdraw farther than normal before the wave hits, which can be misleadingly dangerous. A tsunami will not only drown people near the coast, but level buildings and trees for a mile inland or more, especially in low-lying areas. As if that weren't enough, the water then retreats, dragging with it the newly created debris, and anything, or anyone, unfortunate enough to be caught in its path. The 2004 Indian Ocean tsunami was one of the deadliest natural disasters in history, killing over 200,000 people throughout South Asia. So how can we protect ourselves against this destructive force of nature? People in some areas have attempted to stop tsunamis with sea walls, flood gates, and channels to divert the water. But these are not always effective. In 2011, a tsunami surpassed the flood wall protecting Japan's Fukushima Power Plant, causing a nuclear disaster in addition to claiming over 18,000 lives. Many scientists and policy makers are instead focusing on early detection, monitoring underwater pressure and seismic activity, and establishing global communication networks for quickly distributing alerts. When nature is too powerful to stop, the safest course is to get out of its way.
Năm 479 trước Công Nguyên, khi lính xứ Ba Tư bao vây thành phố Potidaea của Hy Lạp thủy triều rút sâu hơn bình thường vẽ ra một con đường xâm lấn dễ dàng. Nhưng đó không đơn giản là một dịp may bất ngờ. Chúng chưa kịp vượt qua nửa đường, thì một ngọn sóng cao chưa từng thấy ập đến, dìm chết tất cả những kẻ xâm lấn. Người dân thành phố Potidae tin rằng họ được cứu bởi thần Poseidon. Nhưng cái thực sự đã cứu họ là hiện tượng thiên nhiên hủy diệt hàng vạn con người: Sóng Thần. Dù sóng thần thường được coi là sóng thủy triều, chúng thực chất lại không liên quan đến thủy triều, mà do lực hút của mặt trời và mặt trăng. Về mặt nào đó, sóng thần chỉ là phiên bản lớn hơn của những con sóng bình thường. Chúng có hõm sóng và đỉnh sóng và được tạo thành từ những dòng dịch chuyển năng lượng xuyên qua nước. thay vì từ những dòng nước. Khác biệt nằm ở nơi mà năng lượng đó hình thành. Với những cơn sóng thường, năng lượng đến từ gió. Bởi gió chỉ ảnh hưởng đến bề mặt nên những ngọn sóng có kích thước và tốc độ giới hạn. Nhưng sóng thần được tạo ra bởi năng lượng dưới mặt biển, từ một núi lửa phun trào hay một trận lở đất hay thông thường hơn là từ một trận động đất ở đáy xảy ra khi một mảng vỏ trái đất bị lệch đi tống vào đại dương một lượng năng lượng khổng lồ Năng lượng này đi ngược lên bề mặt biển nâng nước biển lên cao hơn mực nước biển bình thường, nhưng trọng lực kéo mặt nước xuống khiến nguồn năng lượng đó lan tỏa theo chiều ngang. hình thành cơn sóng thần di chuyển với tốc độ hơn 805km/ giờ. Khi ở xa bờ, khó có thể phát hiện ra sóng thần bởi nó di chuyển xuyên qua vùng nước sâu Khi tiến gần đến vùng nước nông, nó gây ra hiện tượng sóng nước nông. Vì có ít nước để năng lượng xuyên qua, lượng năng lượng khổng lồ đó bị nén lại. Tốc độ của cơn sóng chậm lại, và chiều cao của nó tăng lên đến gần 30m. Từ "tsunami" trong tiếng Nhật, nghĩa là "sóng ở cảng" bởi nó chỉ xuất hiện gần bờ biển. Nếu hõm sóng chạm bờ trước nước biển sẽ rút xa hơn bình thường, điều có thể gây ra nhầm lẫn nguy hiểm. Sóng thần không chỉ dìm chết những người trên bãi biển, mà còn san bằng nhà cửa và cây cối trong bán kính hơn 1 km đặc biệt là ở những vùng đất thấp. Chưa hết, khi nước rút đi nó còn kéo theo những mảnh vụn bất cứ cái gì, bất cứ ai xui xẻo bị cuốn vào nó. Trận sóng thần ở Ấn Độ Dương năm 2004 một trong những hiểm họa thiên nhiên tàn khốc nhất trong lịch sử, đã giết chết hơn 200.000 người dọc Nam Á Làm thế nào chúng ta có thể bảo vệ mình khỏi sức mạnh hủy diệt của thiên nhiên? Người ta đã thử ngăn sóng thần bằng tường ngăn nước biển, cổng chắn lũ và kênh rạch Nhưng không phải lúc nào cũng hiệu quả. Năm 2011, một cơn sóng thần đã cuốn sập bức tường ngăn lũ bảo vệ nhà máy hạt nhân Fukushima ở Nhật Bản gây ra hiểm họa hạt nhân bên cạnh việc cướp đi hơn 18,000 sinh mạng. Nhiều nhà khoa học và nhà hoạch định chính sách lại chú trọng vào việc phát hiện sóng thần chi phối áp suất dưới mặt nước và hoạt động địa chấn, và thiết lập mạng lưới thông tin toàn cầu để nhanh chóng phát ra báo động. Khi thiên nhiên quá hùng mạnh để ngăn chặn, cách an toàn nhất là di tản ra khỏi đó.