“Here lies Arthur, king who was, and king who will be.”
"Nơi đây an nghỉ vua Arthur, người đã và mãi là một vị hoàng đế."
So reads the inscription on King Arthur’s gravestone in Thomas Malory’s Le Morte d’Arthur. Writing in the 15th century, Malory couldn’t have known how prophetic this inscription would turn out to be. King Arthur has risen again and again in our collective imagination, along with his retinue of knights, Guinevere, the Round Table, Camelot, and of course, Excalibur. But where do these stories come from, and is there any truth to them?
Đó là những lời được khắc trên bia mộ của vua Arthur trong tác phẩm "Cái chết của Arthur" của Thomas Malory. Sáng tác vào thế kỉ 15, Malory đã không thể lường được rằng những lời này lại có thể là những lời tiên đoán. Vua Arthur đã hiển hiện vô số lần trong những tưởng tượng của ta, cùng với đoàn kị sĩ, nàng Guinevere, Hội Bàn Tròn, thành Camelot, và hiển nhiên, thanh Excalibur. Nhưng những truyền thuyết này khởi nguồn từ đâu
King Arthur as we know him is a creation of the later Middle Ages, but his legend actually has its roots in Celtic poetry from an earlier time: the Saxon invasions of Britain. After the Romans left Britain in 410 CE, Saxon invaders from what’s now Germany and Denmark quickly capitalized on the vulnerability of the abandoned territory. The inhabitants of Britain fought fiercely against the invaders through several centuries of turmoil. There are hardly any written records from this time, so it’s difficult to reconstruct an accurate history. However, surviving poetry from the era gives us some clues. One of the poems, The Gododdin, contains the very first reference to Arthur, though Arthur himself doesn’t actually appear in it. It says a different warrior, named Gwawrddur, was skilled at slaying his enemies, but was no Arthur. That’s not much to go on, but whoever this Arthur was, he must’ve been the gold standard of warriors. Whether he ruled anyone, or even lived at all is, unfortunately, less clear.
và liệu có cơ sở thực tiễn nào đằng sau chúng? Vua Arthur mà ta biết là một sáng tạo từ thời Trung Cổ nhưng huyền thoại về ngài lại bắt nguồn từ những bài thơ Celtic cổ từ cuộc xâm lược của người Saxon vào Vương quốc Anh. Sau khi người La Mã rời Anh vào năm 410, quân xâm lược Saxon đến từ vùng nay được biết đến là Đức và Đan Mạch đã nhanh chóng chiếm được vùng lãnh thổ bỏ hoang. Người Anh đã chiến đấu anh dũng chống lại quân xâm lược xuyên suốt những năm tháng hỗn loạn. Hầu như không có ghi chép nào về thời kì này nên việc khôi phục chính xác giai đoạn lịch sử này là hết sức khó khăn. Tuy nhiên, những bài thơ truyền lại từ niên đại này đã đưa ra vài bằng chứng. Một trong số đó, tập thơ Gododdin, đưa ra những minh chứng đầu tiên về vua Arthur dù ngài không thực sự xuất hiện trong đó. Tập thơ kể về một chiến binh khác, tên là Gwawrddur một dũng sĩ thuần thục trong việc chiến đấu, nhưng không phải là Arthur. Không có nhiều chứng cớ, nhưng dù Arthur là ai, ngài chắc hẳn phải là vị chiến binh dũng mãnh nhất thời bấy giờ. Nhưng liệu ngài đã từng cai trị hay thật sự tồn tại không vẫn là một bí ẩn.
Despite this uncertainty, references to Arthur caught the attention of an aspiring historian hundreds of years later. In 1130, Geoffrey of Monmouth was a lowly cleric with grand ambitions. Using Celtic and Latin sources, he spent years creating a lengthy chronicle titled, "The History of the Kings of Britain." The centerpiece of this tome was King Arthur.
Bất chấp sự thật mập mờ, những gợi nhắc về vua Arthur vẫn là tiêu điểm cho các nhà sử học hàng trăm năm sau. Năm 1130, Geoffrey của Monmouth một mục sư hèn mọn với mơ ước vĩ đại. Dùng tiếng La-tinh và Celtic, ông đã dành hàng năm trời viết nên một biên sử tựa là "Lịch sử các vị vua của nước Anh." Với nhân vật trọng tâm là vua Arthur.
History is a generous term for Geoffrey’s account. Writing six hundred years after the Saxon invasions, he cobbled together fragments of myth and poetry to compensate for the almost complete lack of official records. A few of his sources contained mentions of Arthur, and some others were realistic accounts of battles and places. But many featured mythic heroes fighting long odds with the help of magical swords and sorcery. Geoffrey blended them all: A magical sword called Caledfwlch and a Roman fortress called Caerleon appeared in his source material, so Geoffrey’s Arthur ruled from Caerleon and wielded Caliburnus, the Latin translation of Caledfwlch. Geoffrey even added a wise counselor named Merlin, based on the Celtic bard Myrrdin, to Arthur’s story. If Arthur did live, he would likely have been a military leader, but a castle-bound king better fit Geoffrey’s regal history.
Lịch sử là nguồn tham khảo quý giá cho Geoffrey. Đặt bút sáng tác, 600 năm sau cuộc xâm lăng của người Saxon, ông đã kết hợp những yếu tố thần thoại và thơ ca để lấp vào phần lịch sử bỏ trống trước đó. Một vài tài liệu của ông nhắc tới vua Arthur trong khi số khác ghi chép thực tế về các cuộc chiến và nơi chốn. Cũng có tài liệu về anh hùng thần thoại chiến đấu với thế lực hắc ám với sự giúp đỡ của những thanh kiếm thần và phép thuật. Geoffrey đã phối trộn tất cả, từ thanh kiếm phép Caledfwich đến pháo đài La Mã Caerleon đều xuất hiện trong tài liệu của ông và tạo nên một vua Arthur trị vì Caerleon với thanh Caliburnus - dịch sang tiếng Latin của từ Caledfwlch. Geoffrey còn thêm vào một nhà cố vấn thông thái - Merlin, dựa trên thi sĩ người Celtic, Myrrdin trong câu chuyện về vua Arthur. Nếu Arthur thực sự từng tồn tại, ngài giống với một chỉ huy quân đội hơn là một vị vua chỉ ở trong thành như trong biên sử của Geoffrey.
Geoffrey’s chronicle got the attention he’d hoped for, and was soon translated from Latin into French by the poet Wace around 1155 CE. Wace added another centerpiece of Arthurian lore to Geoffrey’s sword, castle, and wizard: the Round Table. He wrote that Arthur had the table constructed so that all guests in his court would be equally placed, and none could boast that he had the highest position at the table. After reading Wace’s translation, another French poet, Chrétien de Troyes, wrote a series of romances that catapulted Arthur’s story to fame. He introduced tales of individual knights like Lancelot and Gawain, and mixed elements of romance in with the adventures. He conceived Arthur, Lancelot, and Guinevere’s love triangle. In addition to interpersonal intrigue, he also introduced the Holy Grail. Chrétien probably based his Grail’s powers on magical objects in Celtic mythology. He lived in the middle of the Crusades, and others imposed the preoccupations of the time on the Grail, casting it as a powerful relic from the crucifixion.
Tác phẩm của ông đã nhận được sự chú ý như mong ước và nhanh chóng được dịch từ tiếng Latin sang tiếng Pháp bởi nhà thơ Wace vào khoảng năm 1155. Wace đã thêm một trọng tâm nữa về Arthur bên cạnh những thứ của Geoffrey như kiếm, lâu đài và phù thuỷ: đó là chiếc Bàn tròn. Ông viết rằng Arthur có một chiếc bàn được đóng để tất cả khách khứa trong triều đình sẽ có chỗ ngồi như nhau và không ai có thể khoe khoang về địa vị mình trên bàn. Sau khi đọc bản dịch của Wace, nhà thơ người Pháp, Chrétien de Troyes, đã viết một loạt câu chuyện trữ tình khiến vua Arthur trở thành huyền thoại. Ông viết về những cuộc phiêu lưu của các hiệp sĩ như Lancelot và Gawain thêm yếu tố lãng mạn vào những chuyến phiêu lưu. Ông tưởng tượng về cuộc tình tay ba giữa Arthur, Lancelot, và Guinevere. Ngoài mưu đồ cá nhân, ông còn thêm vào Chén Thánh với năng lực có lẽ được dựa trên những thánh vật trong văn hóa Celtic. Ông sống trong thời kì của những cuộc Thập tự chinh và khi người ta đặt nỗi bận tâm vào đó, Chén Thánh trở thành di vật uy quyền của chúa Giê-su.
Numerous adaptations in French and other languages followed from Chrétien’s work. In the course of these retellings, Caerleon became Camelot, and Caliburnus was rechristened Excalibur. In the 15th century, Sir Thomas Malory synthesized these stories in Le Morte D’arthur, the basis of many modern accounts of King Arthur.
Vô số các bản dịch từ tiếng Pháp và các ngôn ngữ khác đã được dịch từ tác phẩm của Chrétien. Trong những bản viết mới sau này, Caerleon được sửa lại thành Camelot và Caliburnus được đặt lại thành Excalibur Vào thế kỉ 15, Ngài Thomas Malory tổng hợp các câu chuyện trong Cái chết của Arthur, làm tiền đề cho những sáng tạo sau này về vị vua này.
In the thousand years since Arthur first appeared in a Celtic poem, his story has transformed over and over to reflect the concerns of his chroniclers and their audiences. And we’re still rewriting and adapting the legend today. Whether or not the man ever lived, loved, reigned, or adventured, it’s undeniable that the character has achieved immortality.
Hàng ngàn năm kể từ khi vua Arthur lần đầu xuất hiện trong bài thơ Celtic cổ, câu chuyện về ngài đã nhiều lần được phóng tác, để phản ánh mối lo của những nhà biên sử và người đọc. Và ta vẫn còn tiếp tục viết và đón nhận huyền thoại đó tận ngày nay. Dù có từng tồn tại, từng yêu, từng cai trị, hay từng phiêu lưu hay không, không thể phủ nhận rằng hình tượng vua Arthur đã trở thành bất tử.