(Music)
(מוזיקה)
[music by Moby]
איש הסילון - איב רוסי
[Grand Canyon]
גרנד קניון
Narrator: Many of the tests are conducted while Yves is strapped onto the wing, because Yves' body is an integral part of the aircraft.
רבים מהניסויים נערכים בזמן שאיב חגור לכנף, מפני שגופו של איב הוא חלק אינטגרלי מהמטוס.
[Wind tunnel tests]
בדיקות במנהרת רוח
Narrator: The wing has no steering controls, no flaps, no rudder. Yves uses his body to steer the wing.
לכנף אין בקרת היגוי, אין מדפים, אין הגה כיוון.
Stefan Von Bergen: Well, he turns by just putting his head on one or the other side. And sometimes he assists that with his hands, sometimes even with the leg. He's acting as a human fuselage, so to say. And that's quite unique.
איב משתמש בגופו כדי לנהג את הכנף. סטפן פון ברגן: ובכן הוא פונה רק על ידי הזזת ראשו לצד אחד או השני. ולפעמים הוא מסתייע בידיו, לפעמים אפילו עם הרגל. הוא משמש כגוף המטוס, ניתן לומר. וזה די ייחודי.
Narrator: When he arches his back, he gains altitude. When he pushes his shoulders forward, he goes into a dive.
כשהוא מקשית את גבו, הוא נוסק. כשהוא דוחף את כתפיו לפנים, הוא נכנס לצלילה.
[Swiss Alps]
האלפים השוויצריים
[Strait of Gibraltar crossing]
חציית מיצרי גיברלטר
[English Channel crossing]
חציית התעלה האנגלית
Commentator One: There he goes. There is Yves Rossy. And I think the wing is open. So our first critical moment, it's open. He is down. Is he flying?
הנה הוא טס. הנה איב רוסי. ואני חושב שהכנף פתוחה, הכנף פתוחה. אז הרגע הקריטי הראשון שלנו, זה פתוח. הוא למטה. האם הוא טס?
Commentator Two: It looks like he's stabilized. He's starting to make his climb.
נראה שהוא התייצב. הוא מתחיל בטיפוס שלו.
Commentator One: There's that 90 degree turn. He's out over the channel. There is Yves Rossy. There is no turning back now. He is over the English Channel and under way. Ladies and gentlemen, a historic flight has begun.
הנה פניית 90 המעלות שדיברת עליה, לוקחת אותו החוצה. הוא מעל התעלה. הנה איב רוסי. אין חזרה עכשיו. הוא מעל התעלה האנגלית ובדרך. גבירותי ורבותי, טיסה היסטורית החלה.
[Images: National Geographic]
Commentator Two: And as he approaches the ground, he's going to pull down on those toggles to flare, slow himself down just a little bit, and then come in for a nice landing.
ומה שהוא עומד לעשות כשהוא מתקרב לקרקע זה למשוך מטה את הידיות הללו כדי לרחף, להאט את עצמו רק מעט, ואז להגיע לנחיתה חלקה.
Commentator One: There he is. Yves Rossy has landed in England.
הנה הוא. איב רוסי נחת באנגליה.
Bruno Giussani: And now he's in Edinburgh. Yves Rossy!
ברונו ג'וסאני: ועכשיו הוא באדינבורו. איב רוסי.
(Applause)
(מחיאות כפיים)
(Applause ends)
וגם הציוד שלו.
And his equipment as well. Yves, welcome. It is quite amazing. Those sequences were shot over the last three years in various moments of your activities. And there were many, many others. So it's possible to fly almost like a bird. What is it like to be up there?
איב, ברוך הבא. זה ממש מדהים. הקטעים הללו צולמו במהלך שלוש השנים האחרונות במגוון רגעים מן הפעילויות שלך. והיו הרבה, הרבה אחרים. אז זה אפשרי לטוס כמעט כמו ציפור. איך זה להיות שם למעלה?
Yves Rossy: It's fun. It's fun.
איב רוסי: זה כיף, זה כיף.
(Laughter)
(צחוק)
I don't have feathers. But I feel like a bird sometimes. It's really an unreal feeling, because normally you have a big thing, a plane, around you. And when I strap just this little harness, this little wing, I really have the feeling of being a bird.
אין לי נוצות. אבל אני מרגיש כמו ציפור לפעמים. זו באמת תחושה מדהימה, מפני שבאופן נורמלי יש לך דבר גדול, מטוס, מסביבך. וכשאני חוגר רק את הרתמה הקטנה הזו, הכנף הקטנה הזו, באמת יש לי את התחושה של להיות ציפור.
BG: How did you start to become Jetman?
ב.ג.: איך הגעת להיות איש הסילון?
YR: It was about 20 years ago, when I discovered free falling. When you go out of an airplane, you are almost naked. You take a position like that. And especially when you take a tracking position, you have the feeling that you are flying. And that's the nearest thing to the dream. You have no machine around you. You are just in the element. It's very short and only in one direction.
א.ר.: זה היה לפני כ-20 שנה כשגיליתי את הנפילה החופשית. כשאתה יוצא ממטוס אתה כמעט עירום. אתה נכנס לתנוחה כזו. ובמיוחד כשאתה נכנס לעמדת עקיבה, יש לך את התחושה שאתה עף. וזה הכי קרוב לחלום. אין לך מכונה סביבך. אתה פשוט באויר. זה מאוד קצר ורק בכיוון אחד.
(Laughter)
אז הרעיון
So the idea was, okay, keep that feeling of freedom, but change the vector and increase the time.
היה, או.קיי., לשמור על תחושת החופש הזו, אבל לשנות את הוקטור ולהאריך את הזמן. ב.ג.: אני סקרן, מה המהירות המירבית שלך?
BG: So I'm kind of curious, what's your top speed?
א.ר.: זה בערך 300 קמ"ש לפני ביצוע הלולאה.
YR: It's about 300 km per hour before looping. That means about 190 miles per hour.
זה אומר בערך 190 מייל לשעה.
BG: What's the weight of the equipment you're carrying?
ב.ג.: ומה משקל הציוד שאתה נושא?
YR: When I exit full of kerosene, I'm about 55 kilos. I have 55 kilos on my back.
א.ר.: כשאני יוצא מלא דלק, אני שוקל בערך 55 קילו. יש לי 55 קילו על הגב.
BG: And you're not piloting? There is no handle, no steering, nothing? It is purely your body, and the wings become part of the body and vice versa?
ב.ג.: ואתה לא מטיס? אין ידית, אין היגוי, כלום? זה רק עם הגוף, והכנפיים הופכות לחלק מהגוף ולהיפך?
YR: That's really the goal, because if you put in steering, then you reinvent the airplane. And I wanted to keep this freedom of movement. And it's really like the kid playing the airplane. I want to go down like that. And up I climb, I turn. It's really pure flying. It's not steering, it's flight.
א.ר.: זו אכן המטרה, מפני שאם אתה מוסיף היגוי, אז אתה ממציא מחדש את המטוס. ואני רציתי לשמר את חופש התנועה הזה. וזה באמת כמו ילד שמשחק במטוס. אני רוצה להנמיך ככה. ואני נוסק, אני פונה. זו באמת טיסה טהורה. זה לא היגוי, זו טיסה.
BG: What kind of training do you do, you personally, for that?
ב.ג.: איזה סוג של אימון אתה עושה, אתה אישית, לזה?
YR: Actually, I try to stay just fit. I don't do special physical training. I just try to keep my mobility through new activities. For example, last winter I began with kite surfing. So, new things. So you have to adapt. I'm quite an experienced manager of systems as a pilot, but this is, really -- You need fluidity, you need to be agile and also to adapt really fast.
א.ר.: למעשה, אני מנסה לשמור על כושר. אני לא עושה אימונים פיסיים מיוחדים. רק, אני מנסה לשמור על קלות-תנועה בעזרת פעילויות חדשות. לדוגמה, בחורף שעבר התחלתי לעשות גלישת עפיפונים -- אז דברים חדשים. אז אתה צריך להתאים את עצמך. מפני שזה -- אני די מנוסה בניהול מערכות כטייס, אבל זה באמת -- אתה צריך זרימה, אתה צריך להיות גמיש וגם להתאים את עצמך ממש מהר.
BG: Somebody in the audience asked me, "How does he breathe up there?" Because you're going fast and you're up at 3,000 meters or so.
ב.ג.: מישהו בקהל שאל אותי, "איך הוא נושם שם למעלה?" מפני שאתה בתנועה מהירה ואתה בגובה 3,000 מטר בערך.
YR: Okay, up to 3,000 meters, it's not such a big problem with oxygen. But for example, bikers, they have the same speed. Just with the helmet, integral helmet, it's really no problem to breathe.
א.ר.: או.קיי., 3,000 מטר לכל היותר, זה לא כזאת בעיה עם החמצן. אבל למשל, רוכבי אופנוע, יש להם את אותה מהירות. רק עם קסדה, קסדה אינטגרלית, זה באמת לא בעיה לנשום.
BG: Describe for me the equipment, since you have it here. So Breitling's four engines.
ב.ג.: תאר עבורי את הציוד מאחר שיש לך אותו כאן. אז ארבע מנועים של ברייטלינג.
YR: Yeah, two-meter span. Ultra-stable profile. Four little engines, 22 kilos thrust each, turbines, working with kerosene. Harness, parachute. My only instruments are an altimeter and time. I know I have about eight minutes fuel. So I just check before it's finished.
א.ר.: כן, מוטת כנף של שני מטרים. פרופיל אולטרה יציב. ארבעה מנועים קטנים, 22 קילוגרם דחף כל אחד, טורבינות עובדות על קרוסין. רתמה, מצנח. המכוונים היחידים שלי הם מד גובה וזמן. אני יודע שיש לי דלק בערך לשמונה דקות. אז פשוט בודקים לפני שנגמר.
(Laughter)
(צחוק)
And yeah, that's all. Two parachutes. That means, if I have a problem with the first one I pull, I still have the possibility to open the second one. And this is my life. That's the real important thing about safety. I did use that during these last 15 years about 20 times. Never with that type of wing, but at the beginning. I can release my wing when I am in a spin or unstable.
וכן, זה הכל. שני מצנחים. זה אומר, אם יש לי בעיה עם הראשון שאני מושך, עדיין יש לי את האפשרות לפתוח את השני. והדבר הזה הוא החיים שלי. זה הדבר החשוב באמת בכל הקשור לבטיחות. השתמשתי בזה במשך 15 השנים האחרונות בערך 20 פעמים -- מעולם לא עם סוג כזה של כנף, אבל בהתחלה. אני יכול לשחרר את הכנף שלי כשאני מסתחרר או לא יציב.
BG: We saw the 2009 crossing of the Gibraltar Strait where you lost control and then you dived down into the clouds and in the ocean. So that was one of those cases where you let the wings go, right?
ב.ג.: ראינו את החציה של מיצרי גיברלטר בשנת 2009 שם איבדת שליטה ואז צללת לתוך העננים ולתוך האוקיינוס. אז זה היה אחד מהמקרים בהם שחררת את הכנפיים, נכון?
YR: Yeah. I did try in the clouds, but you lose orientation completely. So I did try to take, again, a climb altitude. I thought, okay, I will go out. But most probably, I did something like that.
א.ר.: כן, באמת ניסיתי בעננים, אבל אתה מאבד את ההתמצאות לחלוטין. אז כן ניסיתי פעם נוספת, לנסוק לגובה. חשבתי, או.קיי., אני אצא. אבל קרוב לודאי שעשיתי משהו כזה.
(Laughter)
ב.ג.: משהו לא ממש בטוח, כך זה נראה.
BG: Something that is not very safe, the image.
YR: You feel great, but --
א.ר.: אבל אתה מרגיש נפלא,
(Laughter)
אבל אין לך את הגובה המתאים.
But you have not the right altitude. So the next thing I saw was just blue. It was the sea. I have also an audible altimeter. So I was at my minimum altitude in that vector -- fast -- so I pulled that. And then I did open my chute.
אז הדבר הבא שראיתי היה פשוט כחול. זה היה הים. יש לי גם מד גובה קולי. אז הייתי בגובה המינימום שלי בוקטור הזה -- מהר -- אז משכתי את זה. ואז פתחתי את המצנח שלי.
BG: So the wings have their own parachute, and you have your two parachutes.
ב.ג.: אז לכנפיים יש את המצנח שלהן, ולך יש שני מצנחים משלך.
YR: Exactly. There is a rescue parachute for the wing for two reasons: so I can repair it afterward and especially so nobody takes that, just on his head.
א.ר.: בדיוק. יש מצנח הצלה לכנף משתי סיבות: כדי שאני אוכל לתקן אותה אחר כך ובעיקר כדי שאף אחד לא יקבל את זה, ישר על הראש.
BG: I see. Maybe come back here. This is risky stuff indeed. People have died trying to do this kind of thing. And you don't look like a crazy guy; you're a Swiss airline pilot, so you're rather a checklist kind of guy. I assume you have standards.
ב.ג.: אני מבין. אולי נחזור לפה. זה באמת עניין מסוכן. אנשים מתו בזמן שניסו לעשות דברים כאלה. ואתה לא נראה כמו אדם משוגע; אתה טייס בחברת תעופה שוויצרית, ואתה מאלה שעושים רשימת בדיקות. אני מניח שיש לך סטנדרטים.
YR: Yeah. I have no checklist for that.
א.ר.: כן. אין לי רשימת בדיקה לזה. (צחוק).
(Laughter)
ב.ג.: בוא לא נספר למעסיק שלך.
BG: Let's not tell your employer.
(Laughter)
א.ר.: לא, אלה באמת שני עולמות.
YR: No, that's really two worlds. Civil aviation is something that we know very well. We have a hundred years of experience. And you can adapt really precisely. With that, I have to adapt to something new. That means improvise. So it's really a play between these two approaches. Something that I know very well, these principles. For example, we have two engines on an Airbus; with only one engine, you can fly it. So plan B, always a plan B. In a fighter, you have an ejection seat. That's my ejection seat. So I have the approach of a professional pilot with the respect of a pioneer in front of Mother Nature.
תעופה אזרחית היא משהו שאנחנו מכירים טוב מאוד. יש לנו מאה שנות נסיון. ואתה יכול להתאים את עצמך בצורה מדוייקת. עם זה, אני צריך להתאים את עצמי למשהו חדש. זה אומר לאלתר. אז זה באמת משחק בין שתי הגישות הללו. משהו שאני מכיר ממש טוב -- העקרונות האלה, לדוגמה, יש לנו שני מנועים באיירבוס; עם מנוע אחד בלבד, אתה יכול להטיס אותו. אז תוכנית ב', תמיד תוכנית ב'. במטוס קרב, יש לך כיסא מפלט. זה כיסא המפלט שלי. אז יש לי את הגישה של טייס מקצועי עם הכבוד שרוחש חלוץ לאמא טבע.
BG: It's well said. What happens if one of the engines stops?
ב.ג.: ניסחת את זה יפה. ניסחת את זה יפה. מה קורה אם אחד המנועים כבה?
YR: I do a roll. And then I stabilize, and according to my altitude, I continue on two or three engines. It's sometimes possible. It's quite complicated to explain, but according to which regime I was, I can continue on two and try to get a nice place to land, and then I open my parachute.
א.ר.: אני עושה גילגול. ואז אני מתייצב, ולפי הגובה שלי, אני ממשיך עם שניים או שלושה מנועים. לפעמים זה אפשרי -- זה די מסובך להסביר -- אבל לפי משטר הטיסה בו הייתי, אני יכול להמשיך עם שניים ולנסות למצוא מקום נחמד לנחיתה, ואז אני פותח את המצנח שלי.
BG: So the beginning of the flight is actually you jump off a plane or a helicopter, and you go on a dive and accelerate the engines, and then you basically take off mid-air somewhere. And then the landing, as we have seen, arriving on this side of the Channel, is through a parachute. So just as a curiosity, where did you land when you flew over the Grand Canyon? Did you land on the rim, down at the bottom?
ב.ג.: אז תחילת הטיסה היא בעצם בקפיצה שלך ממטוס או מסוק, ואתה מתחיל בצלילה ומאיץ את המנועים, ואז אתה למעשה ממריא מנקודה כלשהי באויר. ואז הנחיתה, כפי שראינו, כשהגעת לצד הזה של התעלה, היא בעזרת מצנח. אז מתוך סקרנות, איפה נחתת כשטסת מעל הגרנד קניון? האם נחת על שפת המצוק או למטה בקרקעית?
YR: It was down on the bottom. And I came back afterward on the sled of the helicopter back. But it was too stony and full of cactus on top.
א.ר.: זה היה למטה בקרקעית. ואחר כך חזרתי על המגלש של המסוק. אבל זה היה סלעי מדי ומלא קקטוסים למעלה.
(Laughter)
ב.ג.: זו בדיוק הסיבה ששאלתי את השאלה.
BG: That's exactly why I asked the question.
א.ר.: וגם הזרמים די מוזרים שם.
YR: And also, the currents are quite funny there. There is big thermal activity, big difference in altitude also. So it was much safer for me to land at the bottom.
יש פעילות תרמית חזקה, וגם הפרש גדול בגובה. לכן היה הרבה יותר בטוח בשבילי לנחות בקרקעית. ב.ג.: אז אני חושב שעכשיו, אנשים רבים בקהל
BG: I think that right now, many people are asking, "When are you developing a double-seater so they can fly with you?"
שואלים, "או.קיי., מתי תפתח כלי דו-מושבי?" כדי שהם יוכלו לטוס איתך.
YR: I have a standard answer. Have you ever seen tandem birds?
א.ר.: יש לי תשובה קבועה. ראיתם אי פעם ציפורים דו-מושביות?
(Laughter)
ב.ג.: תשובה מושלמת.
BG: Perfect answer.
(מחיאות כפיים)
(Applause)
(Applause ends)
BG: Yves, one last question. What's next for you? What's next for Jetman?
איב, שאלה אחת לסיום - מה הדבר הבא שלך? מה הדבר הבא בשביל איש הסילון?
YR: First, to instruct a younger guy. I want to share it, to do formation flights. And I plan to start from a cliff, like catapulted from a cliff.
א.ר.: ראשית, להדריך בחור צעיר יותר. אני רוצה לחלוק את זה, לעשות טיסות במבנה. ואני מתכוון להתחיל טיסה מצוק, כמו קטפולטה מצוק,
BG: So instead of jumping off a plane, yes?
ב.ג.: אז במקום לקפוץ ממטוס, כן?
YR: Yes, with the final goal to take off, but with initial speed. Really, I go step by step. It seems a little bit crazy, but it's not. It's possible to start already now, it's just too dangerous.
א.ר.: כן, כאשר המטרה הסופית היא להמריא, אבל עם מהירות התחלתית. באמת, אני הולך צעד אחר צעד. זה נראה קצת מטורף, אבל זה לא. אפשר להתחיל כבר עכשיו, זה פשוט מסוכן מדי.
(Laughter) Thanks to the increasing technology, better technology, it will be safe. And I hope it will be for everybody.
(צחוק) תודות לטכנולוגיה המשתפרת, טכנולוגיה טובה יותר, זה יהיה בטוח. ואני מקווה שזה יהיה בשביל כולם.
BG: Yves, thank you very much. Yves Rossy.
ב.ג.: איב, תודה רבה לך. איב רוסי.
(Applause)
(מחיאות כפיים)