(Hudba)
(Music)
[music by Moby]
Jetman - Yves Rossy
Grand Canyon
[Grand Canyon]
(Video) Komentátorka: Bylo provedeno mnoho zkoušek s Yvesem připnutým ke křídlu, protože Yvesovo tělo je integrální součástí letadla.
Narrator: Many of the tests are conducted while Yves is strapped onto the wing, because Yves' body is an integral part of the aircraft.
Testy v aerodynamickém tunelu
[Wind tunnel tests]
Komentátorka: Křídlo nemá žádné ovládací prvky, žádné klapky, žádné kormidlo. Yves používá své vlastní tělo k řízení křídla.
Narrator: The wing has no steering controls, no flaps, no rudder. Yves uses his body to steer the wing. Stefan Von Bergen: Well, he turns
Stefan von Bergen: Zatáčí tím, že naklopí svou hlavu buď na jednu nebo na druhou stranu. Občas si u toho pomáhá rukama, občas dokonce i nohama. Funguje jako lidský trup letadla, abych tak řekl. Je to zcela unikátní řešení.
by just putting his head on one or the other side. And sometimes he assists that with his hands, sometimes even with the leg. He's acting as a human fuselage, so to say. And that's quite unique.
Komentátorka: Když prohne záda, stoupá. Když se předkloní, začne klesat.
Narrator: When he arches his back, he gains altitude. When he pushes his shoulders forward, he goes into a dive.
Švýcarské Alpy
[Swiss Alps]
Přelet Gibraltarského průlivu
[Strait of Gibraltar crossing]
Přelet kanálu La Manche
[English Channel crossing]
Komentátor: A už je tady. Je tu Yves Rossy. Myslím, že křídlo se rozevřelo, křídlo se rozevřelo. To byl první kritický moment, rozevření křídla. Seskočil. Letí?
Commentator One: There he goes. There is Yves Rossy. And I think the wing is open. So our first critical moment, it's open. He is down. Is he flying?
Druhý komentátor: Zdá se, že je stabilizovaný. Začíná stoupat.
Commentator Two: It looks like he's stabilized. He's starting to make his climb.
Komentátor: Dělá zatáčku o 90°, která jej vede k cíli. Je nad kanálem. Tady je Yves Rossy. Není již cesty zpět. Je nad kanálem La Manche. Dámy a pánové, začal historický let.
Commentator One: There's that 90 degree turn. He's out over the channel. There is Yves Rossy. There is no turning back now. He is over the English Channel and under way. Ladies and gentlemen, a historic flight has begun.
[Images: National Geographic]
Druhý komentátor: Jakmile se přiblíží k zemi, přitáhne ty šňůry, které drží, to jej trochu zpomalí a následně lehce přistane.
Commentator Two: And as he approaches the ground, he's going to pull down on those toggles to flare, slow himself down just a little bit, and then come in for a nice landing.
Komentátor: A je tady. Yves Rossy právě přistál v Anglii.
Commentator One: There he is. Yves Rossy has landed in England.
Bruno Giussani: A teď je v Edinburghu. Yves Rossy. (Potlesk) A stejně tak i jeho vybavení.
Bruno Giussani: And now he's in Edinburgh. Yves Rossy! (Applause) (Applause ends)
Yvesi, vítejte. Je to fantastické. Tyhle záběry byly pořízeny během posledních tří let při různých příležitostech během Vaší činnosti. A byly zde i mnohé další. Takže je možné létat téměř jako pták. Jaké je to být tam nahoře?
And his equipment as well. Yves, welcome. It is quite amazing. Those sequences were shot over the last three years in various moments of your activities. And there were many, many others. So it's possible to fly almost like a bird. What is it like to be up there?
Yves Rossy: Je to zábava. Je to zábava. (Smích) Nemám peří. Ale občas se cítím jako pták. Je to opravdu neskutečný pocit, protože běžně máte kolem sebe velkou věc, letadlo. A když zapnu tyto malé popruhy, připnu si tohle malé křídlo, mám opravdu pocit, že jsem pták.
Yves Rossy: It's fun. It's fun. (Laughter) I don't have feathers. But I feel like a bird sometimes. It's really an unreal feeling, because normally you have a big thing, a plane, around you. And when I strap just this little harness, this little wing, I really have the feeling of being a bird.
BG: Jak to vlastně vypadalo, když jste se stal Jetmanem - Tryskovým mužem?
BG: How did you start to become Jetman?
YR: Bylo to před dvaceti lety, kdy jsem objevil volný pád. Když vyskočíte z letadla, jste téměř nazí. Zaujmete pozici jako je tahle. Zvláště když pak držíte tělo v této v poloze zvané „tracking position", máte pocit, že letíte. Toto se nejvíce přibližuje mému snu. Nemáte okolo sebe žádný stroj. Jste pouze v živlu. Je to ale velmi krátké a jen jedním směrem. Takže myšlenka byla, fajn, zachovejme pocit svobody, ale změňme směr a prodlužme čas.
YR: It was about 20 years ago, when I discovered free falling. When you go out of an airplane, you are almost naked. You take a position like that. And especially when you take a tracking position, you have the feeling that you are flying. And that's the nearest thing to the dream. You have no machine around you. You are just in the element. It's very short and only in one direction. (Laughter) So the idea was, okay, keep that feeling of freedom,
BG: Jsem celkem zvědavý, jaká je vaše maximální rychlost?
but change the vector and increase the time.
YR: Je přibližně 300 km/hod před loopingem.
BG: So I'm kind of curious, what's your top speed?
Což je přibližně 190 mílí za hodinu.
YR: It's about 300 km per hour before looping. That means about 190 miles per hour.
BG: A jaká je hmotnost výbavy, kterou nesete?
BG: What's the weight of the equipment you're carrying?
YR: S maximální zásobou kerosinu váží kolem 55 kilogramů. Mám 55 kilo na zádech.
YR: When I exit full of kerosene, I'm about 55 kilos. I have 55 kilos on my back.
BG: A Vy to nepilotujete? Není zde žádný knipl, žádné ovládací zařízení? Je to čistě jen Vaše tělo a křídlo, které se stávají součástí jeden druhého?
BG: And you're not piloting? There is no handle, no steering, nothing? It is purely your body, and the wings become part of the body and vice versa?
YR: Je to přesně tento cíl, protože když byste přidal řídicí páku, pak objevujete znovu letadlo. A já jsem chtěl zachovat svobodu pohybu. Je to skutečně takové, jako když si dítě hraje na letadlo. Chci letět dolů. A stoupat vzhůru, zatočit. Je to čistokrevné létání. Není to řízení, je to let.
YR: That's really the goal, because if you put in steering, then you reinvent the airplane. And I wanted to keep this freedom of movement. And it's really like the kid playing the airplane. I want to go down like that. And up I climb, I turn. It's really pure flying. It's not steering, it's flight.
BG: Jaký druh výcviku máte, Vy osobně, pro tohle?
BG: What kind of training do you do, you personally, for that?
YR: Vlastně se jen snažím zůstat v kondici. Neprodělávám žádný zvláštní fyzický výcvik. Snažím se jen udržet svoji pohyblivost prostřednictvím nových činností. Například minulou zimu jsem začal dělat kitesurfing -- takže nové věci. Musíte se přizpůsobit. Protože tohle je -- jsem docela zkušený správce systémů jakožto pilot, ale tohle je vážně -- potřebujete plynulost, potřebujete být mrštný a také se přizpůsobovat velmi rychle.
YR: Actually, I try to stay just fit. I don't do special physical training. I just try to keep my mobility through new activities. For example, last winter I began with kite surfing. So, new things. So you have to adapt. I'm quite an experienced manager of systems as a pilot, but this is, really -- You need fluidity, you need to be agile and also to adapt really fast.
BG: Někdo z publika se mě ptal: „Jak tam nahoře dýchá?“ Protože letíte rychle a jste klidně i 3000 metrů vysoko.
BG: Somebody in the audience asked me, "How does he breathe up there?" Because you're going fast and you're up at 3,000 meters or so.
YR: V pohodě, do 3 000 metrů to není takový problém s kyslíkem. A například motorkáři dosahují stejných rychlostí. A mají pouze přilbu, integrální přilbu, takže není vůbec žádný problém s dýcháním.
YR: Okay, up to 3,000 meters, it's not such a big problem with oxygen. But for example, bikers, they have the same speed. Just with the helmet, integral helmet, it's really no problem to breathe.
BG: Popište mi vybavení, když už jej zde máte. Takže čtyři motory Breitlingu.
BG: Describe for me the equipment, since you have it here. So Breitling's four engines.
YR: Jasně. Dvoumetrové rozpětí. Ultrastabilní profil. Čtyři malé motory, každý s tahem 22 kilogramů, turbíny spalující kerosin. Výstroj, padák. Mými jedinými přístroji jsou výškoměr a hodinky. Vím, že mám palivo pouze na osm minut letu. Takže jen zkontroluji, kdy mi dojde. (Smích) A to je všechno. Dva padáky. Což znamená, že když mám problém na prvním, který vytáhnu, stále mám možnost otevřít druhý. A to je můj život. Je to skutečně důležitá věc z hlediska bezpečnosti. Použil jsem to během posledních 15 let přibližně 20krát -- nikdy s tímto typem křídla, ale v začátcích. Můžu odhodit své křídlo, pokud jsem ve vývrtce nebo nestabilní.
YR: Yeah, two-meter span. Ultra-stable profile. Four little engines, 22 kilos thrust each, turbines, working with kerosene. Harness, parachute. My only instruments are an altimeter and time. I know I have about eight minutes fuel. So I just check before it's finished. (Laughter) And yeah, that's all. Two parachutes. That means, if I have a problem with the first one I pull, I still have the possibility to open the second one. And this is my life. That's the real important thing about safety. I did use that during these last 15 years about 20 times. Never with that type of wing, but at the beginning. I can release my wing when I am in a spin or unstable.
BG: Viděli jsme přelet Gibraltarského průlivu z roku 2009, kde jste ztratil kontrolu nad řízením, načež jste se ponořil do mraků a pak do oceánu. Takže tohle byl jeden z případů, kdy jste odhodil křídlo, správně?
BG: We saw the 2009 crossing of the Gibraltar Strait where you lost control and then you dived down into the clouds and in the ocean. So that was one of those cases where you let the wings go, right?
YR: Jo. Snažil jsem se stabilizovat v mracích, ale ztratíte v nich kompletně orientaci. Takže jsem zkusil znovu vystoupat. Myslel jsem si, že fajn, že vyletím. Ale nejpravděpodobněji jsem udělal něco jako tohle.
YR: Yeah. I did try in the clouds, but you lose orientation completely. So I did try to take, again, a climb altitude. I thought, okay, I will go out. But most probably, I did something like that.
BG: Něco, co nepůsobí právě bezpečně.
(Laughter)
BG: Something that is not very safe, the image.
YR: Ale cítíte se skvěle, i když nemáte správnou výšku. Takže další věc, co jsem viděl, byla jenom modrá. Bylo to moře. Měl jsem i výškoměr se zvukem. Byl jsem v minimální výšce, v tomto směru -- rychlý -- tak jsem za to zatáhl. A pak se mi otevřel padák.
YR: You feel great, but -- (Laughter) But you have not the right altitude. So the next thing I saw was just blue. It was the sea. I have also an audible altimeter. So I was at my minimum altitude in that vector -- fast -- so I pulled that. And then I did open my chute.
BG: Takže křídlo má svůj vlastní padák a Vy máte dva své padáky.
BG: So the wings have their own parachute, and you have your two parachutes.
YR: Přesně tak. Křídlo má záchranný padák ze dvou důvodů: abych jej mohl posléze opravit a především, aby nikomu nespadlo na hlavu.
YR: Exactly. There is a rescue parachute for the wing for two reasons: so I can repair it afterward and especially so nobody takes that, just on his head.
BG: Chápu. Možná přijďte sem. Je to vážně riskantní věc. Lidé umírali při zkoušení tohoto typu věcí. A Vy nevypadáte jako bláznivý chlapík, jste pilot švýcarských aerolinií, takže jste spíše chlapík procházející kontrolní seznamy. Předpokládám, že máte standardy.
BG: I see. Maybe come back here. This is risky stuff indeed. People have died trying to do this kind of thing. And you don't look like a crazy guy; you're a Swiss airline pilot, so you're rather a checklist kind of guy. I assume you have standards.
YR: Jasně. Pro tohle ale nemám kontrolní seznam.
YR: Yeah. I have no checklist for that.
BG: Hlavně to neříkejte svému zaměstnavateli.
(Laughter)
BG: Let's not tell your employer.
YR: Ne, jsou to dva různé světy.
(Laughter)
Civilní letectví je něco, co známe velice dobře. Máme sto let zkušeností. A můžete se přizpůsobit velice jemně. S tímto se ale musím přizpůsobovat něčemu novému. Což znamená improvizovat. Takže je to taková hra mezi dvěma přístupy. Něčím, co znám velice dobře -- principy, například, máme na Airbusu dva motory, ale i s jedním můžeme letět. Takže máme plán B, vždy máme plán B. Ve stíhačce máte vystřelovací sedačku. Tohle je moje vystřelovací sedačka. Takže mám přístup profesionálního pilota s úctou průkopníka před matkou přírodou.
YR: No, that's really two worlds. Civil aviation is something that we know very well. We have a hundred years of experience. And you can adapt really precisely. With that, I have to adapt to something new. That means improvise. So it's really a play between these two approaches. Something that I know very well, these principles. For example, we have two engines on an Airbus; with only one engine, you can fly it. So plan B, always a plan B. In a fighter, you have an ejection seat. That's my ejection seat. So I have the approach of a professional pilot with the respect of a pioneer in front of Mother Nature.
BG: To je hezky řečeno. Hezky řečeno. Co se stane, když jeden z těchto motorů přestane pracovat?
BG: It's well said. What happens if one of the engines stops?
YR: Převrátím se. A potom to stabilizuji a když to výška dovolí, pokračuji se dvěma nebo třemi motory. Občas je možné -- je to trochu náročné vysvětlit -- ale vzhledem k režimu, ve kterém se nacházím, můžu pokračovat se dvěma motory a najít dobré místo k přistání a otevřít padák.
YR: I do a roll. And then I stabilize, and according to my altitude, I continue on two or three engines. It's sometimes possible. It's quite complicated to explain, but according to which regime I was, I can continue on two and try to get a nice place to land, and then I open my parachute.
BG: Takže začátek letu je vlastně skok z letadla nebo helikoptéry, přičemž následně padáte a zapínáte motory, takže v podstatě odstartujete někde ve vzduchu. A přistání, jak jsme viděli při příletu na naši stranu průlivu, je na padáku. Jen tak ze zvědavosti, kde jste přistál, když jste přelétal Grand Canyon? Přistál jste nahoře na okraji nebo dole?
BG: So the beginning of the flight is actually you jump off a plane or a helicopter, and you go on a dive and accelerate the engines, and then you basically take off mid-air somewhere. And then the landing, as we have seen, arriving on this side of the Channel, is through a parachute. So just as a curiosity, where did you land when you flew over the Grand Canyon? Did you land on the rim, down at the bottom?
YR: Přistál jsem dole. A poté jsem se vrátil na ližině helikoptéry zpět. Nahoře to bylo příliš kamenité a plné kaktusů.
YR: It was down on the bottom. And I came back afterward on the sled of the helicopter back. But it was too stony and full of cactus on top.
BG: To je přesně ten důvod, proč jsem se ptal.
(Laughter)
YR: A také větrné proudy jsou celkem zvláštní. Je tam velká termální aktivita, větry se rapidně mění v různých výškách. Takže pro mě bylo mnohem bezpečnější přistát dole.
BG: That's exactly why I asked the question. YR: And also, the currents are quite funny there. There is big thermal activity, big difference in altitude also.
BG: Myslím, že mnoho lidí v publiku si teď pokládá otázku: „Kdy bude k dispozici dvojmístné křídlo, abychom mohli letět s Vámi?"
So it was much safer for me to land at the bottom. BG: I think that right now, many people are asking, "When are you developing a double-seater so they can fly with you?"
YR: Na to mám standardní odpověď. Viděli jste někdy dvojmístného ptáka?
YR: I have a standard answer. Have you ever seen tandem birds?
BG: Vynikající odpověď. (Potlesk)
(Laughter) BG: Perfect answer.
(Applause)
Yvesi, poslední otázka. Co dalšího Vás čeká? Co nového čeká Tryskového muže?
(Applause ends) BG: Yves, one last question. What's next for you? What's next for Jetman?
YR: Ze všeho nejdřív zaučit mladšího pilota. Chci to vše sdílet, dělat lety ve formaci. A plánuji začínat lety z útesu, být katapultován z útesu.
YR: First, to instruct a younger guy. I want to share it, to do formation flights. And I plan to start from a cliff, like catapulted from a cliff.
BG: Takže namísto skákání z letadla, ano?
BG: So instead of jumping off a plane, yes?
YR: Ano, s konečným cílem vzlétnout, ale s počáteční rychlostí. Vážně, postupuji krok za krokem. Působí to jako taková malá šílenost, ale není. Vlastně je možné takto startovat už dnes, jen to je příliš nebezpečné. (Smích) Díky zlepšující se technice to bude bezpečné. A doufám, že to bude pro každého.
YR: Yes, with the final goal to take off, but with initial speed. Really, I go step by step. It seems a little bit crazy, but it's not. It's possible to start already now, it's just too dangerous. (Laughter) Thanks to the increasing technology, better technology, it will be safe. And I hope it will be for everybody.
BG: Yvesi, děkuji mnohokrát. Yves Rossy.
BG: Yves, thank you very much. Yves Rossy.
(Potlesk)
(Applause)