Thank you. Two years ago, I stood on the TED stage in Arusha, Tanzania. I spoke very briefly about one of my proudest creations. It was a simple machine that changed my life.
Cảm ơn. 2 năm trước tôi đứng ở diễn đàn TED ở Arusha, Tanzania. Tôi đã nói rất vắn tắt về một trong những tạo vật đáng tự hào nhất của tôi. Đó là một cái máy giản đơn thay đổi cả đời tôi.
Before that time, I had never been away from my home in Malawi. I had never used a computer. I had never seen an Internet. On the stage that day, I was so nervous. My English lost, I wanted to vomit. (Laughter) I had never been surrounded by so many azungu, white people. (Laughter)
Trước đó Tôi chưa bao giờ rời khỏi nhà ở Malawi Tôi chưa bao giờ được dùng máy vi tính. Tôi chưa bao giờ thấy Internet. Ở diễn đàn ngày đó, tôi rất lo sợ Anh ngữ của tôi dở tệ Tôi muốn mửa (Cười to) Tôi chưa bao giờ đứng trước quá nhiều azungu (người Âu khai phá Châu Phi), người da trắng. (Cười to)
There was a story I wouldn't tell you then. But well, I'm feeling good right now. I would like to share that story today. We have seven children in my family. All sisters, excepting me. This is me with my dad when I was a little boy. Before I discovered the wonders of science, I was just a simple farmer in a country of poor farmers. Like everyone else, we grew maize.
Có một chuyện tôi chưa kể Nhưng thôi, bây giờ tôi cảm thấy rất tốt. Tôi sẽ chia sẻ câu chuyện đó hôm nay. Nhà tôi có 7 anh chị em. Tất cả là nữ, trừ tôi. Đây là tôi và cha tôi khi tôi còn nhỏ. Trước khi tôi khám phá ra sự tuyệt vời của khoa học, tôi chỉ là một nông dân bình thường ở một quốc gia của những nông dân đói khổ. Giống như mọi người, chúng tôi trồng bắp.
One year our fortune turned very bad. In 2001 we experienced an awful famine. Within five months all Malawians began to starve to death. My family ate one meal per day, at night. Only three swallows of nsima for each one of us. The food passes through our bodies. We drop down to nothing.
Vào một năm, chúng tôi gặp vận xui. Năm 2001, chúng tôi trải qua sự thiếu thốn kinh khủng. Trong vòng 5 tháng, tất cả người Malawi bắt đầu chết đói. Cả nhà tôi chỉ ăn 1 bữa mỗi ngày, vào buổi tối. Chỉ có 3 miếng "nsima" cho mỗi người. Thức ăn như trôi xuyên qua cơ thể vậy. Chẳng còn lại gì cả.
In Malawi, the secondary school, you have to pay school fees. Because of the hunger, I was forced to drop out of school. I looked at my father and looked at those dry fields. It was the future I couldn't accept.
Ở trường cấp 2 của Malawi, bạn phải đóng phí để theo học. Bởi cái đói, tôi buộc phải bỏ học. Tôi nhìn cha tôi, và nhìn những cánh đồng khô cháy. Đó là tương lai mà tôi không thể chấp nhận được.
I felt very happy to be at the secondary school, so I was determined to do anything possible to receive education. So I went to a library. I read books, science books, especially physics. I couldn't read English that well. I used diagrams and pictures to learn the words around them.
Tôi đã cảm thấy rất vui ở trường cấp 2. Và rồi, tôi quyết định phải làm bất cứ điều gì có thể làm được, để được học. Vì vậy, tôi đến thư viện. Tôi đọc sách, sách khoa học, đặc biệt là vật lý. Tôi không thể đọc tốt tiếng Anh. Tôi dùng biểu đồ và hình ảnh để học những chữ xung quanh.
Another book put that knowledge in my hands. It said a windmill could pump water and generate electricity. Pump water meant irrigation, a defense against hunger, which we were experiencing by that time. So I decided I would build one windmill for myself. But I didn't have materials to use, so I went to a scrap yard where I found my materials. Many people, including my mother, said I was crazy. (Laughter)
Một cuốn sách khác đã cho tôi những kiến thức đó đang ở trong tay tôi Nó nói rằng tuabin gió có thể bơm nước và sản xuất điện. Bơm nước tức là tưới tiêu. Một cách chống lại cái đói, cái mà chúng tôi đã trải qua lúc đó. Vậy nên tôi quyết định phải làm một cái "cối xay gió" cho chính mình. Nhưng tôi không có vật liệu. Vì vậy tôi đến bãi phế liệu nơi mà tôi tìm được những vật liệu. Rất nhiều người, kể cả mẹ tôi, nói là tôi bị điên. (Cười)
I found a tractor fan, shock absorber, PVC pipes. Using a bicycle frame and an old bicycle dynamo, I built my machine. It was one light at first. And then four lights, with switches, and even a circuit breaker, modeled after an electric bell. Another machine pumps water for irrigation.
Tôi đã tìm thấy một cái quạt của máy kéo, ống nhún chống xóc, ống PVC. Dùng một cái khung xe đạp và một cái máy phát điện xe đạp cũ, Tôi đã đựng cái máy của tôi. Đầu tiên là một bóng đèn. Sau đó là bốn bóng đèn, với chỗ ngắt điện, và hơn nữa là một cái công tắc được bắt chước làm theo kiểu một cái chuông điện. Một cái máy khác bơm nước để tưới tiêu.
Queues of people start lining up at my house (Laughter) to charge their mobile phone. (Applause) I could not get rid of them. (Laughter) And the reporters came too, which lead to bloggers and which lead to a call from something called TED. I had never seen an airplane before. I had never slept in a hotel. So, on stage that day in Arusha, my English lost, I said something like, "I tried. And I made it."
Hàng dài người xếp hàng ở nhà tôi. (Cười) để sạc điện thoại di động. (Vỗ tay) Tôi không thể từ chối họ. (Cười) Và những phóng viên cũng đến luôn, dẫn theo cả những blogger, và dẫn đến một cuộc gọi từ cái gọi là TED. Trước đó, tôi chưa bao giờ thấy máy bay. Tôi chưa bao giờ ngủ trong khách sạn. Vì vậy, trên diễn đàn ơ Arusha hôm đó, tôi quên hết tiếng Anh, tôi nói cái gì đó kiểu như, "Tôi đã cố gắng. Và tôi làm được nó."
So I would like to say something to all the people out there like me to the Africans, and the poor who are struggling with your dreams. God bless. Maybe one day you will watch this on the Internet. I say to you, trust yourself and believe. Whatever happens, don't give up. Thank you. (Applause)
Vậy nên tôi muốn nói điều gì đó tới tất cả những con người ngoài kia, giống như tôi, tới những người Châu Phi, và những người nghèo khổ những người đang vật lộn với giấc mơ của họ, Chúa phù hộ. Có lẽ một ngày nào đó bạn sẽ xem đoạn phim này trên Internet. Tôi nói với bạn rằng, hãy tin tưởng bản thân và hãy tin Dù chuyện gì xảy ra thì cũng được bỏ cuộc. Cảm ơn. (Vỗ tay)