Thank you. Two years ago, I stood on the TED stage in Arusha, Tanzania. I spoke very briefly about one of my proudest creations. It was a simple machine that changed my life.
Dziękuję. Dwa lata temu wystąpiłem dla TED w Aruszy, w Tanzanii. Wspomniałem wtedy o jednej z moich najlepszych konstrukcji. To była prosta maszyna, która odmieniła moje życie.
Before that time, I had never been away from my home in Malawi. I had never used a computer. I had never seen an Internet. On the stage that day, I was so nervous. My English lost, I wanted to vomit. (Laughter) I had never been surrounded by so many azungu, white people. (Laughter)
Nigdy przedtem nie opuściłem swojego domu w Malawi. nie opuściłem swojego domu w Malawi. Nigdy nie używałem komputera. Nie miałem styczności z Internetem. Tamtego dnia, na scenie, byłem bardzo zdenerwowany. Zapomniałem angielskiego, chciało mi się wymiotować. (Śmiech) Nigdy nie byłem otoczony przez tylu azungu, białych ludzi. (Śmiech)
There was a story I wouldn't tell you then. But well, I'm feeling good right now. I would like to share that story today. We have seven children in my family. All sisters, excepting me. This is me with my dad when I was a little boy. Before I discovered the wonders of science, I was just a simple farmer in a country of poor farmers. Like everyone else, we grew maize.
Wtedy nie opowiedziałbym tej historii. Ale obecnie czuję się bardzo dobrze. Chciałbym się dzisiaj nią z wami podzielić. W mojej rodzinie jest siedmioro dzieci. Same siostry, poza mną. To ja z tatą, gdy byłem małym chłopcem. Zanim odkryłem cuda nauki byłem prostym rolnikiem w kraju biednych rolników. Tak jak wszyscy uprawialiśmy kukurydzę.
One year our fortune turned very bad. In 2001 we experienced an awful famine. Within five months all Malawians began to starve to death. My family ate one meal per day, at night. Only three swallows of nsima for each one of us. The food passes through our bodies. We drop down to nothing.
Pewnego dnia los się od nas odwrócił. W 2001 roku nadeszła klęska suszy. W przeciągu pięciu miesięcy Malawijczycy zaczeli umierać z głodu. Moja rodzina jadała raz dziennie, wieczorem. Po trzy garście nsimy na osobę. Jedzenie przez nas przelatywało. Byliśmy jak własne cienie.
In Malawi, the secondary school, you have to pay school fees. Because of the hunger, I was forced to drop out of school. I looked at my father and looked at those dry fields. It was the future I couldn't accept.
W Malawi za szkołę średnią trzeba opłacać czesne. Głód zmusił mnie do opuszczenia szkoły. Spojrzałem na mojego ojca i na wysuszone pola. Nie mogłem zaakceptować takiej przyszłości.
I felt very happy to be at the secondary school, so I was determined to do anything possible to receive education. So I went to a library. I read books, science books, especially physics. I couldn't read English that well. I used diagrams and pictures to learn the words around them.
Szkoła przynosiła mi dużo radości, więc byłem gotów zrobić wszystko by zdobyć edukację. Chodziłem więc do biblioteki. Czytałem książki naukowe, zwłaszcza z fizyki. Nie znałem angielskiego zbyt dobrze. Z diagramów i obrazków uczyłem się znaczenia słów.
Another book put that knowledge in my hands. It said a windmill could pump water and generate electricity. Pump water meant irrigation, a defense against hunger, which we were experiencing by that time. So I decided I would build one windmill for myself. But I didn't have materials to use, so I went to a scrap yard where I found my materials. Many people, including my mother, said I was crazy. (Laughter)
Z kolejnej książki dowiedziałem się, że wiatrak może pompować wodę i generować prąd. Pompa wodna oznaczała nawadnianie, ochronę przed głodem, którego wówczas doświadczaliśmy. Zdecydowałem więc, że zbuduję sobie wiatrak. Ale nie miałem żadnych materiałów, dlatego poszedłem na złomowisko i znalazłem potrzebne rzeczy. Wiele osób, w tym moja matka, uważało, że zwariowałem. (Śmiech)
I found a tractor fan, shock absorber, PVC pipes. Using a bicycle frame and an old bicycle dynamo, I built my machine. It was one light at first. And then four lights, with switches, and even a circuit breaker, modeled after an electric bell. Another machine pumps water for irrigation.
Zdobyłem wentylator z ciągnika, amortyzator, rury PCV. Używając ramy rowerowej i starego dynamo od roweru, zbudowałem moją maszynę. Najpierw było jedno światełko. Potem cztery lampki z przełącznikami i nawet wyłącznikiem obwodu, wzorowanym na elektrycznym dzwonku. Kolejna maszyna pompowała wodę do nawadniania.
Queues of people start lining up at my house (Laughter) to charge their mobile phone. (Applause) I could not get rid of them. (Laughter) And the reporters came too, which lead to bloggers and which lead to a call from something called TED. I had never seen an airplane before. I had never slept in a hotel. So, on stage that day in Arusha, my English lost, I said something like, "I tried. And I made it."
Przed moim domem zaczęły ustawiać się kolejki. (Śmiech) Ludzie chcieli naładować telefony komórkowe. (Brawa) Nie mogłem się ich pozbyć. (Śmiech) Potem przyszli reporterzy, po nich bloggerzy, co doprowadziło do telefonu od czegoś, co nazywa się TED. Nigdy wcześniej nie widziałem samolotu. Nigdy nie spałem w hotelu. Wtedy na scenie w Aruszy zapomniałem angielskiego i powiedziałem coś jakby "Spróbowałem. I udało się."
So I would like to say something to all the people out there like me to the Africans, and the poor who are struggling with your dreams. God bless. Maybe one day you will watch this on the Internet. I say to you, trust yourself and believe. Whatever happens, don't give up. Thank you. (Applause)
Chciałbym więc powiedzieć wszystkim ludziom takim jak ja, Afrykańczykom i ludziom ubogim, którzy zmagają się ze swoimi marzeniami. Niech wam Bóg błogosławi. Może kiedyś obejrzycie to w Internecie. Mówię wam, zaufajcie sobie i uwierzcie. Cokolwiek się stanie, nie poddawajcie się. Dziękuję. (Brawa)