«Το Ιράν είναι ο καλύτερος φίλος του Ισραήλ, και δεν σκοπεύουμε να αλλάξουμε τη θέση μας σχετικά με την Τεχεράνη».
"Iran is Israel's best friend, and we do not intend to change our position in relation to Tehran."
Είτε το πιστεύετε, είτε όχι, αυτό το είπε ένας Ισραηλινός πρωθυπουργός, αλλά δεν ήταν ο Μπεν Γκουριόν ή η Γκόλντα Μέιρ επί εποχής Σάχη. Το είπε ο Γιτζάκ Ραμπίν. Η χρονιά είναι το 1987, ο αγιοταλάχ Χομεΐνί ζει ακόμα, και όπως και ο Αχμαντινετζάντ σήμερα, χρησιμοποιεί τη χειρότερη ρητορεία εναντίον του Ισραήλ. Παρ' όλα αυτά, ο Ραμπίν αναφερόταν στο Ιράν ως ένα γεωστρατηγικό φίλο.
Believe it or not, this is a quote from an Israeli prime minister, but it's not Ben-Gurion or Golda Meir from the era of the Shah. It's actually from Yitzhak Rabin. The year is 1987. Ayatollah Khomeini is still alive, and much like Ahmadinejad today, he's using the worst rhetoric against Israel. Yet, Rabin referred to Iran as a geostrategic friend.
Σήμερα, όταν ακούμε τις απειλές για πόλεμο και την επιθετική ρητορική, συχνά οδηγούμαστε να πιστέψουμε πως αυτή είναι άλλη μια από τις πολλές, άλυτες διαμάχες στη Μέση Ανατολή, με ρίζες τόσο παλιές, όσο και η περιοχή. Τίποτα δεν θα μπορούσε να απέχει περισσότερο από την αλήθεια και ελπίζω σήμερα να σας δείξω γιατί.
Today, when we hear the threats of war and the high rhetoric, we're oftentimes led to believe that this is yet another one of those unsolvable Middle Eastern conflicts with roots as old as the region itself. Nothing could be further from the truth, and I hope today to show you why that is.
Οι σχέσεις ανάμεσα στους Ιρανούς και τους Εβραίους, καθ' όλη την ιστορία, ήταν στην πραγματικότητα πολύ θετικές, ξεκινώντας από το 539 π.Χ., όταν ο βασιλιάς Κύρος Β' της Περσίας απελευθέρωσε τους Εβραίους από τους Βαβυλώνιους. Ένα τρίτο του εβραϊκού πληθυσμού παρέμεινε στη Βαβυλωνία. Είναι οι σημερινοί Εβραίοι του Ιράκ. Ένα τρίτο μετανάστευσε στην Περσία. Είναι οι σημερινοί Εβραίοι του Ιράν και 25.000 από αυτούς, ζουν ακόμα στο Ιράν και είναι η μεγαλύτερη εβραϊκή κοινότητα στη Μέση Ανατολή, εκτός Ισραήλ. Και ένα τρίτο επέστρεψε στην ιστορική Παλαιστίνη και έκανε τη δεύτερη ανακατασκευή του Ναού στην Ιερουσαλήμ η οποία, παρεμπιπτόντως, χρηματοδοτήθηκε από περσικούς φόρους.
The relations between the Iranian and the Jewish people throughout history has actually been quite positive, starting in 539 B.C., when King Cyrus the Great of Persia liberated the Jewish people from their Babylonian captivity. A third of the Jewish population stayed in Babylonia. They're today's Iraqi Jews. A third migrated to Persia. They're today's Iranian Jews, still 25,000 of them living in Iran, making them the largest Jewish community in the Middle East outside of Israel itself. And a third returned to historic Palestine, did the second rebuilding of the Temple in Jerusalem, financed, incidentally, by Persian tax money.
Όμως και στους μοντέρνους καιρούς, υπήρξαν στιγμές που οι σχέσεις των δύο χωρών ήταν στενές. Η δήλωση του Ραμπίν αντανακλούσε την επί δεκαετίες συνεργασία της ασφάλειας και της αντικατασκοπείας των δύο χωρών, η οποία είχε γεννηθεί μέσα από την αντίληψη των κοινών απειλών. Και τα δύο κράτη φοβόντουσαν τη Σοβιετική Ένωση και τα ισχυρά αραβικά κράτη, όπως την Αίγυπτο και το Ιράκ. Επιπλέον, το δόγμα του Ισραήλ για την περιφέρεια, δηλαδή η ιδέα πως η ασφάλεια του Ισραήλ θα επιτευχθεί καλύτερα με τη δημιουργία συμμαχιών με τα μη-αραβικά κράτη στην περιφέρεια της περιοχής προκειμένου να υπάρξει ισορροπία στην περιοχή των αραβικών κρατών. Ο Σάχης, όμως, από την πλευρά του, ήθελε να το κρατήσει αυτό όσο γινόταν μυστικό οπότε όταν, για παράδειγμα, ταξίδευε ο Γιτζάκ Ραμπίν στο Ιράν, τη δεκαετία του 70, φορούσε συνήθως περούκα ώστε να μην τον αναγνωρίσει κανείς. Οι Ιρανοί κατασκεύασαν έναν ειδικό αεροδιάδρομο στο αεροδρόμιο της Τεχεράνης, μακριά από τον κεντρικό τερματικό σταθμό έτσι ώστε κανείς να μην προσέξει το μεγάλο αριθμό ισραηλινών αεροπλάνων που ταξίδευαν μεταξύ Τελ Αβίβ και Τεχεράνης.
But even in modern times, relations have been close at times. Rabin's statement was a reflection of decades of security and intelligence collaboration between the two, which in turn was born out of perception of common threats. Both states feared the Soviet Union and strong Arab states such as Egypt and Iraq. And, in addition, the Israeli doctrine of the periphery, the idea that Israel's security was best achieved by creating alliances with the non-Arab states in the periphery of the region in order to balance the Arab states in its vicinity. Now, from the Shah's perspective, though, he wanted to keep this as secret as possible, so when Yitzhak Rabin, for instance, traveled to Iran in the '70s, he usually wore a wig so that no one would recognize him. The Iranians built a special tarmac at the airport in Tehran, far away from the central terminal, so that no one would notice the large number of Israeli planes shuttling between Tel Aviv and Tehran.
Σταμάτησαν όλα αυτά μετά την ισλαμική επανάσταση το 1979; Παρ' όλη την ξεκάθαρη αντί-ισραηλινή ιδεολογία της νέας εξουσίας, η γεωπολιτική λογική για τη συνεργασία τους συνεχίστηκε, επειδή υπήρχαν ακόμα οι κοινές απειλές. Και όταν το Ιράκ εισέβαλε στο Ιράν το 1980, το Ισραήλ φοβήθηκε μια ιρακινή νίκη και βοήθησε το Ιράν ενεργά, πουλώντας του όπλα και προμηθεύοντάς του ανταλλακτικά για τον αμερικανικό εξοπλισμό του Ιράν, σε μια στιγμή που το Ιράν ήταν πολύ ευάλωτο εξαιτίας του εμπάργκο όπλων από τους Αμερικανούς, το οποίο το Ισραήλ καταπάτησε μετά χαράς. Για την ακρίβεια, στη δεκαετία του 1980 το Ισραήλ πίεζε την Ουάσινγκτον να συνομιλήσει με το Ιράν, να πουλήσει όπλα στο Ιράν και να μη δώσει σημασία στην αντί-ισραηλινή ιδεολογία του Ιράν. Αυτό, φυσικά, κορυφώθηκε με τα σκάνδαλα Ιράν-Κόντρας, στη δεκαετία του 1980.
Now, did all of this end with the Islamic revolution in 1979? In spite of the very clear anti-Israeli ideology of the new regime, the geopolitical logic for their collaboration lived on, because they still had common threats. And when Iraq invaded Iran in 1980, Israel feared an Iraqi victory and actively helped Iran by selling it arms and providing it with spare parts for Iran's American weaponry at a moment when Iran was very vulnerable because of an American arms embargo that Israel was more than happy to violate. In fact, back in the 1980s, it was Israel that lobbied Washington to talk to Iran, to sell arms to Iran, and not pay attention to Iran's anti-Israeli ideology. And this, of course, climaxed in the Iran-Contra scandal of the 1980s.
Όμως με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου ήρθε και το τέλος της ψυχρής ειρήνης ανάμεσα στο Ισραήλ και το Ιράν. Ξαφνικά, οι δύο κοινές απειλές που τους είχαν ωθήσει να έρθουν κοντά, για πολλές δεκαετίες, λίγο ή πολύ, εξαφανίστηκαν. Η Σοβιετική Ένωση κατέρρευσε, το Ιράκ ηττήθηκε, και ένα νέο περιβάλλον δημιουργήθηκε στην περιοχή μέσα στο οποίο αισθανόντουσαν και οι δύο πιο ασφαλείς, αλλά έμειναν τώρα και χωρίς έλεγχο. Χωρίς το Ιράκ να εξισορροπεί το Ιράν, το Ιράν μπορεί τώρα να γίνει απειλή, ισχυρίστηκαν κάποιοι Ισραηλινοί. Για την ακρίβεια, η τωρινή δυναμική που βλέπετε ανάμεσα στο Ιράν και το Ισραήλ έχει τις ρίζες της περισσότερο στις γεωπολιτικές ανακατατάξεις της περιοχής μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, παρά στα γεγονότα του 1979, επειδή σε αυτή τη φάση, το Ιράν και το Ισραήλ αναδύονται ως δύο από τα πιο ισχυρά κράτη της περιοχής και αντί να βλέπουν ο ένας τον άλλο ως πιθανό συνεργάτη ασφαλείας, όσο περνούσε ο καιρός, έβλεπαν ο ένας τον άλλο ως αντίπαλο και ανταγωνιστή. Έτσι, το Ισραήλ που στη δεκαετία του 1980 ασκούσε πίεση για τη βελτίωση των σχέσεων Η.Π.Α.-Ιράν, τώρα φοβήθηκε μια προσέγγιση των Η.Π.Α. με το Ιράν, με τη σκέψη πως αυτό θα γινόταν εις βάρος των συμφερόντων της ασφάλειας του Ισραήλ και αντ' αυτού, επεδίωξε να βάλει το Ιράν σε μια αυξανόμενη απομόνωση.
But with the end of the Cold War came also the end of the Israeli-Iranian cold peace. Suddenly, the two common threats that had pushed them closer together throughout decades, more or less evaporated. The Soviet Union collapsed, Iraq was defeated, and a new environment was created in the region in which both of them felt more secure, but they were also now left unchecked. Without Iraq balancing Iran, Iran could now become a threat, some in Israel argued. In fact, the current dynamic that you see between Iran and Israel has its roots more so in the geopolitical reconfiguration of the region after the Cold War than in the events of 1979, because at this point, Iran and Israel emerge as two of the most powerful states in the region, and rather than viewing each other as potential security partners, they increasingly came to view each other as rivals and competitors. So Israel, who in the 1980s lobbied for and improved U.S.-Iran relations now feared a U.S.-Iran rapprochement, thinking that it would come at Israel's security interests' expense, and instead sought to put Iran in increased isolation.
Η ειρωνία είναι, πως αυτό συνέβη σε μια εποχή που το Ιραν ενδιαφερόταν περισσότερο να κάνει ειρήνη με την Ουάσινγκτον, παρά να δει το Ισραήλ να καταστρέφεται. Το Ιραν είχε απομονωθεί από μόνο του επειδή ήταν ριζοσπαστικό και αφού βοήθησε έμμεσα τις Η.Π.Α. στον πόλεμο εναντίον του Ιράκ, το 1991, οι Ιρανοί ήλπιζαν πως θα τους αντάμειβαν με το να τους συμπεριλάβουν στο μεταπολεμικό σχεδιασμό για την ασφάλεια της περιοχής. Η Ουάσινγκτον, όμως, επέλεξε να αγνοήσει την προσέγγιση του Ιράν, όπως θα έκανε και μια δεκαετία αργότερα με το Αφγανιστάν και αντ' αυτού, εντατικοποίησε την απομόνωση του Ιράν και σε αυτό το σημείο, περίπου το 1993-'94, το Ιραν άρχισε να μεταφράζει την αντί-ισραηλινή ιδεολογία του σε επιχειρησιακή πολιτική. Οι Ιρανοί πίστευαν πως ό,τι και να έκαναν, ακόμα και αν τροποποιούσαν την πολιτική τους, οι Η.Π.Α. θα συνέχιζαν να επιζητούν την απομόνωση του Ιράν και ο μόνος τρόπος με τον οποίο το Ιράν θα μπορούσε να υποχρεώσει την Ουάσινγκτον να αλλάξει τη θέση της, ήταν με το να επιβάλει ένα κόστος στις Η.Π.Α., αν δεν το έκαναν. Ο πιο εύκολος στόχος ήταν η ειρηνευτική διαδικασία, και τώρα, το ιρανικό ιδεολογικό γάβγισμα, θα συνοδευόταν από ένα ασυνήθιστο δάγκωμα και το Ιράν άρχισε να υποστηρίζει εκτενώς ομάδες παλαιστίνιων ισλαμιστών, κάτι που μέχρι εκείνη τη στιγμή απέφευγε. Κατά κάποιο τρόπο, αυτό ακούγεται παράδοξο, αλλά σύμφωνα με τον Μάρτιν Ίντικ που υπηρέτησε στην κυβέρνηση Κλίντον, οι Ιρανοί δεν έκαναν εντελώς λάθος, επειδή όσο περισσότερη ειρήνη θα υπήρχε ανάμεσα στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη, τόσο περισσότερο, πίστευαν οι Η.Π.Α., θα απομονωνόταν το Ιράν. Όσο περισσότερο απομονωνόταν το Ιράν, τόσο περισσότερη ειρήνη θα υπήρχε. Έτσι, σύμφωνα με τον Ίντικ, και αυτά είναι δικά του λόγια, οι Ιρανοί θα μας ωφελούσαν στην ειρηνευτική διαδικασία προκειμένου να νικήσουν τη δική μας πολιτική της απομόνωσης. Για να νικήσουν τη δική μας πολιτική της απομόνωσης, κάτι που δεν έχει σχέση με την ιδεολογία.
Ironically, this was happening at a time when Iran was more interested in peacemaking with Washington than to see to Israel's destruction. Iran had put itself in isolation because of its radicalism, and after having helped the United States indirectly in the war against Iraq in 1991, the Iranians were hoping that they would be rewarded by being included in the post-war security architecture of the region. But Washington chose to ignore Iran's outreach, as it would a decade later in Afghanistan, and instead moved to intensify Iran's isolation, and it is at this point, around 1993, '94, that Iran begins to translate its anti-Israeli ideology into operational policy. The Iranians believed that whatever they did, even if they moderated their policies, the U.S. would continue to seek Iran's isolation, and the only way Iran could compel Washington to change its position was by imposing a cost on the U.S. if it didn't. The easiest target was the peace process, and now the Iranian ideological bark was to be accompanied by a nonconventional bite, and Iran began supporting extensively Palestinian Islamist groups that it previously had shunned. In some ways, this sounds paradoxical, but according to Martin Indyk of the Clinton administration, the Iranians had not gotten it entirely wrong, because the more peace there would be between Israel and Palestine, the U.S. believed, the more Iran would get isolated. The more Iran got isolated, the more peace there would be. So according to Indyk, and these are his words, the Iranians had an interest to do us in on the peace process in order to defeat our policy of containment. To defeat our policy of containment, not about ideology.
Αλλά ακόμα και στις χειρότερες εποχές της εμπλοκής τους, όλες οι πλευρές είχαν προσεγγίσει η μία την άλλη. Όταν εκλέχτηκε ο Νετανιάχου, το 1996, προσέγγισε τους Ιρανούς για να δει αν υπήρχε κάποιος τρόπος να αναστηθεί το δόγμα της περιφέρειας. Η Τεχεράνη δεν ενδιαφέρθηκε. Μερικά χρόνια αργότερα, οι Ιρανοί έστειλαν μια περιεκτική πρόταση διαπραγμάτευσης στην κυβέρνηση Μπους, μια πρόταση, που αποκάλυπτε πως υπήρχε κάποια προοπτική για να έρθει ξανά το Ιράν σε συμφωνία με το Ισραήλ. Η κυβέρνηση Μπους δεν απάντησε ποτέ. Καμία από τις πλευρές δεν είχε χάσει ποτέ την ευκαιρία να χάσει μια ευκαιρία.
But throughout even the worst times of their entanglement, all sides have reached out to each other. Netanyahu, when he got elected in 1996, reached out to the Iranians to see if there were any ways that the doctrine of the periphery could be resurrected. Tehran was not interested. A few years later, the Iranians sent a comprehensive negotiation proposal to the Bush administration, a proposal that revealed that there was some potential of getting Iran and Israel back on terms again. The Bush administration did not even respond. All sides have never missed an opportunity to miss an opportunity.
Όμως αυτή δεν είναι μια αρχαία διαμάχη. Δεν είναι καν μια ιδεολογική διαμάχη. Τα σκαμπανεβάσματα και η εχθρότητα δεν άλλαξαν από ιδεολογικό ζήλο, αλλά με τις αλλαγές στο γεωπολιτικό τοπίο. Όταν η επιτακτική ασφάλεια του Ιράν και του Ισραήλ υπαγόρευε να συνεργαστούν, το έκαναν παρά τις θανατηφόρες ιδεολογικές εναντιώσεις τους. Όταν οι ιδεολογικές παρορμήσεις του Ιράν συγκρούονταν με τα στρατηγικά συμφέροντα, επικρατούσαν πάντα τα στρατηγικά συμφέροντα. Αυτά είναι καλά νέα επειδή σημαίνει πως ούτε ο πόλεμος, ούτε η εχθρότητα είναι μια προκαθορισμένη κατάληξη.
But this is not an ancient conflict. This is not even an ideological conflict. The ebbs and flows of hostility have not shifted with ideological zeal, but rather with changes in the geopolitical landscape. When Iran and Israel's security imperatives dictated collaboration, they did so in spite of lethal ideological opposition to each other. When Iran's ideological impulses collided with its strategic interests, the strategic interests always prevailed. This is good news, because it means that neither war nor enmity is a foregone conclusion.
Όμως κάποιοι θέλουν πόλεμο. Κάποιοι πιστεύουν ή λένε πως είμαστε στο 1938, το Ιράν είναι η Γερμανία, και ο Αχμαντινετζάντ είναι ο Χίτλερ. Αν το δεχτούμε αυτό ως αλήθεια, δηλαδή πως όντως είμαστε στο 1938, το Ιράν είναι η Γερμανία και ο Αχμαντινετζάντ είναι ο Χίτλερ, τότε αυτό που πρέπει να αναρωτηθούμε είναι, ποιος επιθυμεί να παίξει το ρόλο του Νέβιλ Τσάμπερλεν; Ποιος θα ρισκάρει την ειρήνη; Αυτή είναι μια αναλογία που επί τούτου στοχεύει στο να εξαλείψει τη διπλωματία και όταν εξαλείφεις τη διπλωματία, ο πόλεμος είναι αναπόφευκτος. Σε μια ιδεολογική σύγκρουση, δεν μπορεί να υπάρξει ανακωχή, ούτε σχεδιασμός, ούτε συμβιβασμός, μόνο νίκη ή ήττα.
But some want war. Some believe or say that it's 1938, Iran is Germany, and Ahmadinejad is Hitler. If we accept this to be true, that indeed it is 1938, Iran is Germany, Ahmadinejad is Hitler, then the question we have to ask ourself is, who wishes to play the role of Neville Chamberlain? Who will risk peace? This is an analogy that is deliberately aimed at eliminating diplomacy, and when you eliminate diplomacy, you make war inevitable. In an ideological conflict, there can be no truce, no draw, no compromise, only victory or defeat.
Αλλά αντί να είναι ο πόλεμος αναπόφευκτος βλέποντας τα πράγματα ιδεολογικά, θα ήταν σκόπιμο να αναζητήσουμε τρόπους για να μπορέσει να υπάρξει ειρήνη. Η διαμάχη ανάμεσα στο Ιράν και το Ισραήλ είναι ένα καινούργιο φαινόμενο, που υπάρχει μόνο μερικές δεκαετίες μέσα σε μία ιστορία 2.500 ετών και ακριβώς επειδή οι ρίζες της είναι γεωπολιτικές, αυτό σημαίνει πως μπορούν να βρεθούν λύσεις και να γίνουν συμβιβασμοί, ανεξάρτητα από το πόσο δύσκολο μπορεί να είναι προς το παρόν. Στο κάτω-κάτω, ο ίδιος ο Γιτζάκ Ραμπίν είχε πει: «Δεν κάνεις ειρήνη με τους φίλους σου. Κάνεις ειρήνη με τους εχθρούς σου».
But rather than making war inevitable by viewing this as ideological, we would be wise to seek ways to make peace possible. Iran and Israel's conflict is a new phenomenon, only a few decades old in a history of 2,500 years, and precisely because its roots are geopolitical, it means that solutions can be found, compromises can be struck, however difficult it yet may be. After all, it was Yitzhak Rabin himself who said, "You don't make peace with your friends. You make it with your enemies."
Σας ευχαριστώ.
Thank you.
(Χειροκρότημα)
(Applause)