When my 91-year-old mother, Elia, moved in with me, I thought I was doing her a service. In fact, it was the other way around. You see, Mom was having issues with memory loss and accepting her age. She looked defeated. I tried to make her as comfortable as possible, but when I was at my easel, painting, I would peek over and see her just ... there. She'd be staring at nothing in particular. I'd watch her slowly climb the stairs, and she wasn't the mom I grew up with. I saw, instead, a frail, tiny, old woman.
Khi mẹ tôi, Elia, 91 tuổi, dọn về sống cùng với tôi, Tôi nghĩ rằng mình đang phục vụ mẹ. Thực tế lại cho thấy điều ngược lại. Bạn biết đấy, mẹ tôi gặp vấn đề về mất trí nhớ và việc chấp nhận tuổi của bà. Bà hoàn toàn suy sụp. Tôi muốn mẹ cảm thấy thoải mái nhất có thể, Nhưng khi tôi đang ở bên giá vẽ, lén nhìn sang và thấy mẹ vẫn "ở đó". Bà nhìn vào vô định. Tôi nhìn mẹ chậm chạp đi trên cầu thang, và thấy đó không phải người mẹ đã nuôi lớn tôi. Tôi thấy một người phụ nữ yếu ớt, nhỏ bé và già nua.
A few weeks went by, and I needed a break from my painting. I wanted to play with the new camera I had just bought. I was excited -- it had all sorts of dials, buttons and settings I wanted to learn, so I set up my tripod facing this large mirror, blocking the doorway to the only bathroom in the house.
Vài tuần trôi qua, và tôi cần nghỉ ngơi từ việc vẽ vời. Tôi muốn thử nghiệm chiếc máy ảnh mới mua. Tôi rất hào hứng, nó có mọi loại thông số, các nút bấm và cài đặt mà tôi muốn tìm hiểu. Tôi đặt giá để máy ảnh đối diện gương lớn, chắn ngang chiếc cửa duy nhất dẫn đến phòng tắm.
(Laughter)
(Tiếng cười)
After a while, I hear, (Imitating Italian accent) "I need to use the washroom."
Một lát sau tôi nghe có tiếng, (Nhại giọng Anh-Ý) "Mẹ cần dùng nhà tắm."
(Laughter)
(Tiếng cười)
"Five minutes, Mom. I need to do this." 15 minutes later, and I hear, again, "I need to use the washroom." "Five more minutes." Then this happened.
"Năm phút thôi mẹ, con có chút việc." 15 phút sau, tôi lại nghe thấy, "Mẹ cần dùng nhà tắm." "Năm phút nữa thôi mẹ." Rồi điều này xảy ra.
(Laughter)
(Tiếng cười)
(Applause)
(Vỗ tay)
And this.
Và cả đây nữa.
(Laughter)
(Tiếng cười)
And then, this.
Và đây nữa.
(Laughter)
(Tiếng cười)
I had my "aha!" moment. We connected. We had something tangible we could do together.
Tôi có một khoảnh khắc "aha!". Chúng tôi được kết nối. Chúng tôi có thể cùng nhau làm một điều gì đó.
My mom was born in a small mountain village in central Italy, where her parents had land and sheep. At a young age, her father died of pneumonia, leaving his wife and two daughters alone with all the heavy chores. They found that they couldn't cope. So a very hard decision was made. Mom, the oldest, at 13, was married off to a complete stranger twice her age. She went from being just a kid and was pushed into adulthood. Mom had her first child when she was only 16.
Mẹ tôi được sinh ra ở một làng nhỏ trên núi ở trung tâm nước Ý. nơi đấng sinh thành của mẹ sở hữu đất đai và cừu. Bố của bà chết vì bệnh viêm phổi khi còn trẻ, để lại vợ và hai người con gái cùng những công việc nặng nhọc. Họ nhận ra rằng họ không thể giải quyết được. Nên họ đưa ra một quyết định vô cùng khó khăn. Mẹ tôi, người con lớn nhất, mới 13 tuổi, được gả cho một người lạ mặt gấp đôi số tuổi của bà. Một đứa trẻ bị ép phải trưởng thành. Mẹ sinh đứa con đầu lòng khi mới 16 tuổi.
Years later, and now living in Toronto, Mom got work in a clothing factory and soon became manager of a very large sewing department. And because it was full of immigrant workers, Mom taught herself words from translation books. She then practiced them in French, Greek, Spanish, Portuguese, Danish, Polish, Russian, Romanian, Hungarian, all around the house. I was in awe of her focus and determination to succeed at whatever she loved to do.
Nhiều năm sau, ở Toronto, bà tìm được một công việc ở xưởng may và sớm trở thành quản lí bộ phận may. Và vì ở đó toàn là những công nhân di cư, mẹ tôi tự học từ những cuốn sách được chuyển ngữ. Sau đó bà luyện tập bằng tiếng Pháp, Hy Lạp, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Đan Mạch, Ba Lan, Nga, Rumani, Hungary quanh nhà. Tôi rất kính phục mẹ và quyết tâm hướng tới thành công ở những gì bà muốn làm.
After that bathroom "aha!" moment, I practiced my newfound camera skills with Mom as portrait model. Through all of this, she talked, and I listened. She'd tell me about her early childhood and how she was feeling now. We had each other's attention. Mom was losing her short-term memory, but was better recalling her younger years. I'd ask, and she would tell me stories. I listened, and I was her audience. I got ideas. I wrote them down, and I sketched them out. I showed her what to do by acting out the scenarios myself. We would then stage them. So she posed, and I learned more about photography. Mom loved the process, the acting. She felt worthy again, she felt wanted and needed. And she certainly wasn't camera-shy.
Sau khoảnh khắc "aha!" đó, tôi rèn luyện kĩ năng chụp với người mẫu là mẹ. Nhờ đó, mẹ bắt đầu nói chuyện , và tôi lắng nghe. Bà kể về thời thơ ấu của mình và về cảm xúc hiện tại của bà. Chúng tôi đã có được sự chú ý của nhau. Mẹ đang mất dần trí nhớ ngắn hạn, nhưng bà có thể nhớ lại những năm tháng tuổi trẻ. Tôi hỏi và mẹ sẽ kể tôi nghe những câu chuyện. Tôi lắng nghe và trở thành khán giả của bà. Tôi bỗng có những ý tưởng. Tôi viết ra những ý tưởng đó và tạo hình cho chúng. Tôi làm mẫu những điều mẹ cần làm. Sau đó chúng tôi thực hành. Mẹ tạo dáng và tôi học được thêm nhiều về nhiếp ảnh. Mẹ yêu thích cả quá trình, việc tạo dáng. Bà tìm lại được giá trị của chính mình. Và mẹ không hề ngại ngần trước ống kính.
(Laughter)
(Tiếng cười)
(Applause)
(Vỗ tay)
Mom laughed hysterically at this one.
Mẹ cười nghiêng ngả trước bức ảnh này.
(Laughter)
(Tiếng cười)
The idea for this image came from an old German film I'd seen, about a submarine, called "Das Boot." As you can see, what I got instead looked more like "E.T."
Ý tưởng cho bức ảnh này được lấy từ một bộ phim cũ của Đức. Bộ phim có tên Das Boot, kể về lính hải quân. Bạn thấy đấy, những gì trên đây trông có vẻ giống E.T hơn.
(Laughter)
(Tiếng cười)
So I put this image aside, thinking it was a total failure, because it didn't reach my particular vision. But Mom laughed so hard, I eventually, for fun, decided to post it online anyway. It got an incredible amount of attention.
Nên tôi gạt tấm ảnh sang một bên, nghĩ rằng đó hoàn toàn là một thất bại, bởi vì nó không như những gì tôi kỳ vọng. Nhưng mẹ tôi đã cười rất nhiều. Cuối cùng tôi cũng quyết định đăng bức ảnh lên mạng. Và tôi nhận được rất nhiều sự chú ý.
Now, with any Alzheimer's, dementia, there's a certain amount of frustration and sadness for everyone involved. This is Mom's silent scream. Her words to me one day were, "Why is my head so full of things to say, but before they reach my mouth, I forget what they are?" "Why is my head so full of things to say, but before they reach my mouth, I forget what they are?"
Giờ đây, cùng với căn bệnh Alzheimer hay mất trí nhớ, hiển nhiên nỗi buồn và sự chán chường cũng tồn tại cho những ai có liên quan. Đây là tiếng gào thét trong im lặng của mẹ. Có dạo mẹ nói với tôi, "Tại sao trong đầu mẹ có rất nhiều điều muốn nói, nhưng trước khi kịp nói ra thì mẹ lại quên mất?" "Tại sao trong đầu mẹ có rất nhiều điều muốn nói, nhưng trước khi kịp nói ra thì mẹ lại quên mất?"
(Applause)
(Vỗ tay)
Now, as full-time care partner and full-time painter, I had my frustrations too.
Giờ đây, là người chăm sóc và họa sĩ toàn thời gian, Tôi cũng có những khi bực dọc.
(Laughter)
(Tiếng cười)
But to balance off all the difficulties, we played. That was Mom's happy place. And I needed her to be there, too.
Nhưng để cân bằng lại những khó khăn, chúng tôi cùng nhau chơi đùa. Đó là nơi chốn hạnh phúc của mẹ tôi. Và tôi cũng cần mẹ ở đó.
(Laughter)
(Tiếng cười)
(Laughter)
(Tiếng cười)
(Laughter)
(Tiếng cười)
Now, Mom was also preoccupied with aging. She would say, "How did I get so old, so fast?"
Giờ đây mẹ tôi đang già đi. Bà sẽ nói, "Tại sao mẹ lại già nhanh đến vậy?"
(Audience sighs)
(Tiếng thở dài)
"So old." "So fast."
"Già quá." "Và cũng nhanh quá."
I also got Mom to model for my oil paintings. This painting is called "The Dressmaker." I remember, as a kid, Mom sewing clothes for the whole family on this massive, heavy sewing machine that was bolted to the floor in the basement. Many nights, I would go downstairs and bring my schoolwork with me. I would sit behind her in this overstuffed chair. The low hum of the huge motor and the repetitive stitching sounds were comforting to me. When Mom moved into my house, I saved this machine and stored it in my studio for safekeeping. This painting brought me back to my childhood. The interesting part was that it was now Mom, sitting behind me, watching me paint her working on that very same machine she sewed at when I sat behind her, watching her sew, 50 years earlier.
Tôi cũng để mẹ làm mẫu trong những bức tranh sơn dầu của mình. Bức tranh có tên "Người Thợ May" (The Dressmaker) Tôi nhớ khi còn nhỏ, mẹ tôi may quần áo cho cả nhà bằng chiếc máy kềnh càng và nặng nề này được đặt ở trên sàn tầng hầm. Rất nhiều đêm tôi đi xuống đó và làm bài tập. Tôi sẽ ngồi phía sau mẹ, trên chiếc ghế vải bọc này, tiếng động cơ máy ồn ã và tiếng mũi khâu lặp đi lặp lại mang cho tôi cảm giác yên ả. Khi mẹ chuyển đến sống cùng tôi, tôi giữ lại chiếc máy và đặt ở phòng chụp ảnh. Bức vẽ này đưa tôi trở về thời thơ ấu của mình. Điều thú vị là bây giờ người ngồi sau tôi chính là mẹ, theo dõi cách tôi vẽ bà làm việc cùng với chiếc máy khâu nơi tôi đã từng ngồi sau lưng mẹ, quan sát mẹ may quần áo 50 năm trước.
I also gave Mom a project to do, to keep her busy and thinking. I provided her with a small camera and asked her to take at least 10 pictures a day of anything she wanted. These are Mom's photographs. She's never held a camera in her life before this. She was 93. We would sit down together and talk about our work. I would try to explain
Tôi cũng để mẹ làm việc, điều này giúp mẹ bận rộn và có thời gian nghĩ ngợi. Tôi đưa cho mẹ một chiếc máy ảnh nhỏ và nói rằng mẹ hãy chụp ít nhất mười tấm mỗi ngày về bất kì thứ gì mẹ thích. Đây là những bức ảnh mẹ tôi đã chụp. Trước đó bà chưa từng động tới máy ảnh. Mẹ đã 93 tuổi. Chúng tôi sẽ ngồi xuống và cùng thảo luận về những việc đã làm. Tôi sẽ cố gắng giải thích
(Laughter)
(Tiếng cười)
how and why I did them, the meaning, the feeling, why they were relevant. Mom, on the other hand, would just bluntly say, "sì," "no," "bella" or "bruta."
Tại sao và bằng cách nào tôi làm được điều đó, ý nghĩa, cảm xúc và tại sao chúng liên hệ với nhau. Trái lại, mẹ tôi, chỉ nói ngắn gọn, "sì," "no" "bella" hay "bruta"
(Laughter)
(Tiếng cười)
I watched her facial expressions. She always had the last say, with words or without.
Tôi quan sát biểu cảm của mẹ. Bà luôn có cách kết câu bằng cách này hay cách kia.
This voyage of discovery hasn't ended with Mom. She is now in an assisted living residence, a 10-minute walk away from my home. I visit her every other day. Her dementia had gotten to the point where it was unsafe for her to be in my house. It has a lot of stairs. She doesn't know my name anymore. (Voice breaking) But you know what? That's OK. She still recognizes my face and always has a big smile when she sees me.
Với mẹ hành trình khám phá này vẫn chưa kết thúc. Hiện bà đang sống ở nơi trợ giúp cư trú. cách nhà tôi 10 phút đi bộ. Tôi đến thăm mẹ hai ngày một lần. Bệnh mất trí nhớ của mẹ đã tới mức mẹ sẽ không an toàn khi ở cùng tôi. Trong nhà có rất nhiều cầu thang. Bà không còn nhớ tên tôi nữa. (Nghẹn giọng) Nhưng điều đó hoàn toàn ổn. Bà vẫn nhận ra khuôn mặt tôi và luôn nở nụ cười khi bà thấy tôi.
(Applause)
(Vỗ tay)
(Applause ends)
(Vỗ tay kết thúc)
I don't take pictures of her anymore. That wouldn't be fair or ethical on my part. And she wouldn't understand the reasons for doing them. My father, my brother, (Voice breaking) my nephew, my partner and my best friend, all passed away suddenly. And I didn't have the chance to tell them how much I appreciated and loved them. With Mom, I need to be there and make it a very long goodbye.
Tôi không còn chụp ảnh mẹ nữa. Với tôi điều này không công bằng hay đúng đắn. Và mẹ sẽ không hiểu được lí do tại sao phải làm vậy. Bố tôi, em trai tôi, (Nghẹn giọng) cháu trai tôi, vợ và người bạn thân nhất của tôi, đều ra đi rất đột ngột. Tôi không có cơ hội để nói với họ tôi trân trọng và yêu thương họ nhiều đến thế nào. Với mẹ, tôi cần phải ở bên bà và kéo dài khoảng thời gian phải nói tạm biệt.
(Applause)
(Vỗ tay)
(Applause ends)
(Vỗ tay kết thúc)
For me, it's about being present and really listening. Dependents want to feel a part of something, anything. It doesn't need to be something exceptionally profound that's shared -- it could be as simple as walks together. Give them a voice of interaction, participation, and a feeling of belonging. Make the time meaningful. Life, it's about wanting to live and not waiting to die.
Với tôi, điều quan trọng là luôn có mặt và lắng nghe. Họ cần phải thuộc về một thứ gì đó, bất cứ thứ gì. Không cần phải là một điều gì đó quá cao siêu -- Chỉ cần đơn giản như cùng nhau đi dạo. Cho họ cảm giác được nối kết, được tham dự và cảm giác được thuộc về một điều gì đó. Hãy khiến khoảng thời gian đó trở nên ý nghĩa. Cuộc sống xoay quanh khát khao được sống và không phải đợi để chết.
(Applause)
(Tiếng vỗ tay)
(Applause ends)
(Tiếng vỗ tay kết thúc)
Can I get a wave and a smile from everyone, please?
Tôi có thể thấy cánh tay và nụ cười của các bạn được không?
(Laughter)
(Tiếng cười)
This is for you, Mom.
Điều này dành cho mẹ, mẹ à.
(Camera clicks)
(Tiếng máy ảnh)
(Applause)
(Vỗ tay)