If we look around us, much of what surrounds us started life as various rocks and sludge buried in the ground in various places in the world. But, of course, they don't look like rocks and sludge now. They look like TV cameras, monitors, annoying radio mics. And so this magical transformation is what I was trying to get at with my project, which became known as the Toaster Project. And it was also inspired by this quote from Douglas Adams, and the situation is from "The Hitchhiker's Guide to the Galaxy." And the situation it describes is the hero of the book -- he's a 20th-century man -- finds himself alone on a strange planet populated only by a technologically primitive people. And he kind of assumes that, yes, he'll become -- these villagers -- he'll become their emperor and transform their society with his wonderful command of technology and science and the elements, but, of course, realizes that without the rest of human society, he can barely make a sandwich, let alone a toaster. But he didn't have Wikipedia.
Nếu nhìn xung quanh mình, chúng ta sẽ thấy rất nhiều thứ quanh ta chỉ bắt đầu là các loại đá và bùn bị chôn sâu dưới lòng đất ở nhiều nơi trên thế giới. Nhưng, dĩ nhiên, bây giờ thì chúng trông không giống đá và bùn nữa; chúng trông giống TV, máy quay, màn hình, hay những chiếc mi-crô ở đài phát thanh. Và cái sự biến đổi kì diệu này là cái mà tôi muốn tìm hiểu thông qua dự án của mình, được biết đến với cái tên Dự án Máy nướng bánh mì. Và nó cũng được truyền cảm hứng từ câu trích này của Douglas Adams, từ cuốn "Chỉ dẫn đến Thiên hà dành cho Kẻ đi nhờ xe." Và trong đó miêu tả người anh hùng của quyển sách -- một người đàn ông thế kỉ 20 -- thấy mình bị lạc vào một hành tinh lạ của những người chỉ có công nghệ sơ đẳng. Và anh ta đã tưởng rằng, phải, anh sẽ trở thành -- với những tên nhà quê này -- anh sẽ trở thành hoàng đế của bọn họ và biến đổi xã hội của họ bằng những kiến thức công nghệ tuyệt vời của mình bằng khoa học, và những nguyên tố, nhưng, dĩ nhiên, anh nhận ra rằng không có phần còn lại của xã hội con người, thì anh thậm chí còn không làm nổi một cái bánh kẹp, chứ đừng nói là một cái máy nướng bánh mì. Nhưng anh ta không có Wikipedia.
So I thought, okay, I'll try and make an electric toaster from scratch. And, working on the idea that the cheapest electric toaster would also be the simplest to reverse-engineer, I went and bought the cheapest toaster I could find, took it home and was kind of dismayed to discover that, inside this object, which I'd bought for just 3.49 pounds, there were 400 different bits made out of a hundred-plus different materials. I didn't have the rest of my life to do this project. I had maybe nine months. So I thought, okay, I'll start with five. And these were steel, mica, plastic, copper and nickel.
Thế là tôi nghĩ, được rồi, mình sẽ thử làm một cái máy nướng bánh mì chạy điện từ đầu đến cuối. Và, với ý nghĩ rằng cái máy nướng bánh điện rẻ nhất cũng sẽ là cái máy dễ có thể tái tạo ngược lại nhất, tôi đã đi mua cái máy nướng bánh mì rẻ nhất mà tôi có thể tìm được, mang nó về nhà và tôi đã khá là hoảng khi phát hiện ra rằng, trong cái vật này, cái vật mà tôi đã mua với giá chỉ có 3 bảng 94 xu, có tới 400 phần khác nhau làm từ hơn 100 vật liệu khác nhau. Tôi không có cả đời để làm dự án này; tôi chỉ có khoảng 9 tháng. Thế là tôi nghĩ, được rồi, tôi sẽ bắt đầu với 5 loại nguyên tố. Và chúng là thép, mi-ca, nhựa, đồng và mạ kền.
So, starting with steel: how do you make steel? I went and knocked on the door of the Rio Tinto Chair of Advanced Mineral Extraction at the Royal School of Mines and said, "How do you make steel?" And Professor Cilliers was very kind and talked me through it. And my vague rememberings from GCSE science -- well, steel comes from iron, so I phoned up an iron mine. And said, "Hi, I'm trying to make a toaster. Can I come up and get some iron?" Unfortunately, when I got there -- emerges Ray. He had misheard me and thought I was coming up because I was trying to make a poster, and so wasn't prepared to take me into the mines. But after some nagging, I got him to do that.
Thế là, bắt đầu với thép: chúng ta làm thép thế nào nhỉ? Tôi đã đến và gõ cửa của một giáo sư ở Rio Tinto thuộc ngành Khai thác Khoáng sản Cấp cao tại Trường học Hoàng gia về Mỏ và hỏi, "Người ta làm thép như thế nào?" Và Giáo sư Cilliers đã rất tốt bụng giải thích rõ ngọn ngành cho tôi nghe. Và qua trí nhớ mơ màng của tôi về môn khoa học ở lớp GCSE -- thì, thép làm từ sắt, thế là tôi gọi điên cho một mỏ sắt. Và bảo là, "Xin chào, tôi đang cố làm một cái máy nướng bánh mì. Tôi có thể đến và lấy ít sắt được không?" Không may là, khi tôi đến đấy -- Ray bước ra. Ông đã nghe nhầm tôi và tưởng là tôi đang đến bởi vì tôi muốn làm một cái tranh áp-phích (toaster/poster), và vì thế ông chưa chuẩn bị gì để đưa tôi xuống mỏ. Nhưng sau khi tôi cằn nhằn một lúc, thì ông đã đồng ý.
(Video) Ray: It was Crease Limestone, and that was produced by sea creatures 350 million years ago in a nice, warm, sunny atmosphere. When you study geology, you can see what's happened in the past, and there were terrific changes in the earth.
(Video) Ray: Đây là những nếp đá vôi. Nó được tạo ra bởi các sinh vật biển 350 triệu năm trước trong một môi trường tốt, ấm và đầy nắng. Khi cậu học về địa chất, cậu có thể nhìn thấy được những gì đã xảy ra trong quá khứ. Và đã có những thay đổi cực lớn trên trái đất.
Thomas Thwaites: As you can see, they had the Christmas decorations up. And of course, it wasn't actually a working mine anymore, because, though Ray was a miner there, the mine had closed and had been reopened as a kind of tourist attraction, because, of course, it can't compete on the scale of operations which are happening in South America, Australia, wherever. But anyway, I got my suitcase of iron ore and dragged it back to London on the train, and then was faced with the problem: Okay, how do you make this rock into components for a toaster?
Thomas Thwaites: Như các bạn có thể thấy, họ đã treo đồ trang trí Giáng Sinh lên. Và dĩ nhiên, đây không còn là một mỏ đang hoạt động nữa, bởi vì, dù Ray là thợ mỏ ở đây, cái mỏ này đã bị đóng cửa và giờ được mở lại như một dạng chỗ tham quan cho khách du lịch, bởi vì, dĩ nhiên, nó không thể cạnh tranh với những mỏ còn đang hoạt động tầm cỡ lớn, như ở Nam Mỹ, Úc, hay là đâu đấy. Nhưng mà đằng nào thì, tôi cũng đã lấy được một va-li đầy quặng sắt và kéo nó về Luôn Đôn bằng tàu, và rồi tôi phải đối mặt với một vấn đề: Hừm, làm thế nào chúng ta biến cục đá này thành một thành phần cấu tạo của cái máy nướng bánh mì đây?
So I went back to Professor Cilliers, and he said, "Go to the library." So I did and was looking through the undergraduate textbooks on metallurgy -- completely useless for what I was trying to do. Because, of course, they don't actually tell you how to do it if you want to do it yourself and you don't have a smelting plant. So I ended up going to the History of Science Library and looking at this book. This is the first textbook on metallurgy written in the West, at least. And there you can see that woodcut is basically what I ended up doing. But instead of a bellows, I had a leaf blower. (Laughter) And that was something that reoccurred throughout the project, was, the smaller the scale you want to work on, the further back in time you have to go. And so this is after a day and about half a night smelting this iron. I dragged out this stuff, and it wasn't iron. But luckily, I found a patent online for industrial furnaces that use microwaves, and at 30 minutes at full power, and I was able to finish off the process.
Thế là tôi quay lại gặp Giáo sư Cilliers, và ông bảo tôi "Hãy đến thư viện" Thế là tôi nghe lời ông và tôi xem qua những cuốn sách học đại học về ngành luyện kim -- mà theo tôi là hoàn toàn vô dụng đối với những thứ tôi đang muốn làm. Bởi vì, dĩ nhiên, họ không nói rõ ra phải làm thế nào nếu bạn muốn tự làm mà không có một lò luyện kim. Thế là cuối cùng tôi đi đến Thư viện Lịch sử Tự nhiên và tìm quyển sách này. Đây là quyển sách giáo khoa đầu tiên về luyện kim ít ra là đầu tiên ở phương Tây. Và ở đây các bạn có thể nhìn thấy phần khắc gỗ đấy là cái mà tôi cuối cùng đã ngồi làm. Nhưng thay vì là ống thổi, tôi lại có một cái máy thổi lá. (Tiếng cười) Và đó là một điều mà cứ lặp đi lặp lại trong suốt dự án, tức là, càng muốn làm quy mô nhỏ bao nhiêu, thì bạn càng phải tìm cách làm từ xa xưa trong lịch sử bấy nhiêu. Và đây là kết quả của một ngày và nửa đêm luyện sắt. Tôi kéo cái thứ này ra, và nó không phải là sắt. Nhưng may thay, tôi đã tìm được một bằng sáng chế trên mạng, dành cho các lò luyện kim công nghiệp dùng sóng vi ba Và sau 30 phút chạy hết công suất, tôi đã có thể hoàn thành quá trình.
So, my next -- (Applause) The next thing I was trying to get was copper. Again, this mine was once the largest copper mine in the world. It's not anymore, but I found a retired geology professor to take me down, and he said, "Okay, I'll let you have some water from the mine." And the reason I was interested in getting water is because water which goes through mines becomes kind of acidic and will start picking up, dissolving the minerals from the mine. And a good example of this is the Rio Tinto, which is in Portugal. As you can see, it's got lots and lots of minerals dissolved in it. So many such that it's now just a home for bacteria who really like acidic, toxic conditions. But anyway, the water I dragged back from the Isle of Anglesey where the mine was -- there was enough copper in it such that I could cast the pins of my metal electric plug.
Và, kế tiếp -- (Vỗ tay) Vật liệu kế tiếp mà tôi cần làm là đồng. Lần nữa, cái mỏ này đã từng một thời là mỏ đồng lớn nhất trên thế giới.. Bây giờ thì nó không còn là như thế nữa, nhưng tôi tìm được một giáo sư địa chất đã nghỉ hưu để dẫn tôi xuống đấy. Và ông nói là "Được rồi, tôi sẽ để cậu lấy ít nước từ mỏ này." Và cái lý do mà tôi muốn lấy nước là bởi vì nước đó đã chảy qua mỏ và đã nhiễm phèn và bắt đầu ăn mòn, hòa tan các khoáng sản trong mỏ. Và một ví dụ tốt của điều này là mỏ Rio Tinto, nằm ở Bồ Đào Nha. Như các bạn có thể thấy, nó có rất rất nhiều khoáng sản hòa tan ở trong. Quá nhiều, đến nỗi giờ nó là nhà cho các loại vi khuẩn ưa môi trường có axít và độc hại. Nhưng mà nói chung là, thứ nước mà tôi mang về từ đảo Anglesey, nơi có cái mỏ -- đã có đủ đồng trong đó để tôi làm những cái chấu cho cái phích cắm điện bằng kim loại của tôi.
So my next thing: I was off to Scotland to get mica. And mica is a mineral which is a very good insulator and very good at insulating electricity. That's me getting mica. And the last material I'm going to talk about today is plastic, and, of course, my toaster had to have a plastic case. Plastic is the defining feature of cheap electrical goods. And so plastic comes from oil, so I phoned up BP and spent a good half an hour trying to convince the PR office at BP that it would be fantastic for them if they flew me to an oil rig and let me have a jug of oil. BP obviously has a bit more on their mind now. But even then they weren't convinced and said, "Okay, we'll phone you back" -- never did. So I looked at other ways of making plastic. And you can actually make plastic from obviously oils which come from plants, but also from starches. So this is attempting to make potato starch plastic. And for a while that was looking really good. I poured it into the mold, which you can see there, which I've made from a tree trunk. And it was looking good for a while, but I left it outside, because you had to leave it outside to dry, and unfortunately I came back and there were snails eating the unhydrolyzed bits of potato.
Rồi việc tiếp theo là: tôi đi đến Scotland để tìm mi-ca. Mi-ca là một khoáng sản cách điện rất tốt dùng để ngăn cản dòng điện. Đó là hình của tôi đang lấy mi-ca. Và vật liệu cuối cùng tôi sẽ nói đến hôm nay là nhựa. Dĩ nhiên, máy nướng bánh mì của tôi phải có một lớp vỏ nhựa chứ. Nhựa dẻo chính là đặc điểm của đồ điện rẻ tiền. Và bởi vì nhựa làm từ dầu, thế nên tôi đã gọi điện cho BP và dành phải nửa tiếng đồng hồ cố gắng thuyết phục phòng Quan hệ quần chúng tại BP rằng sẽ rất tuyệt cho họ nếu họ đưa tôi đến một giàn khoan dầu bằng máy bay và cho tôi một bình dầu. BP rõ ràng là có chuyện khác đang phải bận tâm. Nhưng ngay cả thế họ đã không được thuyết phục lắm và bảo "Được rồi, chúng tôi sẽ gọi lại cho anh" -- quên luôn. Thế là tôi tìm các cách khác để tạo ra nhựa. Và hóa ta bạn có thể làm nhựa từ các loại dầu khác, như là dầu từ cây cỏ, nhưng ngay cả từ tinh bột cũng được. Vì vậy đây là những cố gắng làm nhựa từ tinh bột khoai tây. Và trong một lúc thì trông nó khá là ổn. Tôi đổ nó vào khuôn, mà bạn có thể nhìn thấy ở đây, cái mà tôi đã làm ra từ thân cây. Và nó đang có vẻ rất ổn, nhưng tôi đã để nó ở ngoài, bởi vì bạn phải để nó ở ngoài cho nó khô, và thật không may, khi tôi quay lại có mấy con sên đang ăn những phần không bị ướt của khoai tây.
So kind of out of desperation, I decided that I could think laterally. And geologists have actually christened -- well, they're debating whether to christen -- the age that we're living in -- they're debating whether to make it a new geological epoch called the Anthropocene, the age of Man. And that's because geologists of the future would kind of see a sharp shift in the strata of rock that is being laid down now. So suddenly, it will become kind of radioactive from Chernobyl and the 2,000 or so nuclear bombs that have been set off since 1945. And there'd also be an extinction event -- like fossils would suddenly disappear. And also, I thought that there would be synthetic polymers, plastics, embedded in the rock.
Trong phút tuyệt vọng, tôi đã quyết định mình phải nghĩ thoáng ra một chút. Các nhà địa chất thực chất đã đặt tên -- à, thực ra họ đang tranh cãi liệu có nên đặt tên -- cho thời đại mà chúng ta đang sống -- họ đang tranh cãi liệu có nên gọi nó là một kỷ nguyên địa chất mới gọi là Anthropocene, thời đại của Con Người. Và đó là bởi vì các nhà địa chất trong tương lai sẽ có thể thấy một sự chuyển đổi lớn trong các tầng đá hiện giờ đang nằm ở dưới lòng đất. Một cách đột ngột, nó sẽ phóng ra xạ giống như trong vụ nổ Chernobyl và bằng khoảng tất cả 2 000 quả bom nguyên tử đã từng được kích hoạt kể từ năm 1945. Và sẽ có cả những sự tuyệt chủng -- như các hóa thạch sẽ tự nhiên biến mất. Thêm nữa, tôi nghĩ là trong tương lai sẽ còn có các loại nhựa nhân tạo, chất dẻo, dính vào trong đá.
So I looked up a plastic -- so I decided that I could mine some of this modern-day rock. And I went up to Manchester to visit a place called Axion Recycling. And they're at the sharp end of what's called the WEEE, which is this European electrical and electronic waste directive. And that was brought into force to try and deal with the mountain of stuff that is just being made and then living for a while in our homes and then going to landfill. But this is it.
Thế là tôi đi tìm nhựa -- tôi quyết định là tôi có thể đào những loại đá-hiện-đại này. Tôi đã đi Manchester để đến một nơi gọi là Axion Recycling. Và họ sắp hoàn thành cái được gọi là WEEE, nghĩa là chỉ thị về rác thải điện tử ở Châu Âu. Và những chỉ thị đó được đưa vào thi hành để cố xử lý những núi đồ dùng được tạo ra và rồi được dùng trong nhà của chúng ta và sau đó đi đến bãi đổ rác. Nhưng chỉ đến thế này thôi.
(Music)
(Nhạc)
(Laughter)
(Tiếng cười)
So there's a picture of my toaster. (Applause) That's it without the case on. And there it is on the shelves. Thanks.
Và đó là cái máy nướng bánh của tôi. (Vỗ tay) Và đó là cái máy mà không có vỏ bên ngoài. Và đó là cái máy ở trên kệ bán hàng. Cảm ơn.
(Applause)
(Vỗ tay)
Bruno Giussani: I'm told you did plug it in once.
Bruno Giussani: Tôi được cho biết là anh có cắm điện vào một lần.
TT: Yeah, I did plug it in. I don't know if you could see, but I was never able to make insulation for the wires. Kew Gardens were insistent that I couldn't come and hack into their rubber tree. So the wires were uninsulated. So there was 240 volts going through these homemade copper wires, homemade plug. And for about five seconds, the toaster toasted, but then, unfortunately, the element kind of melted itself. But I considered it a partial success, to be honest.
TT: Vâng, tôi có cắm điện cho nó. Tôi không biết bạn có thể thấy được không, nhưng tôi không làm được phần cách điện cho các dây kim loại. Kew Gardens cứ khăng khăng là tôi không được đến và chặt vào cây cao su của họ. Vậy nên các dây kim loại không được cách điện. Và có 240 vôn điện đi qua các dây đồng tự chế, ổ cắm điện tự chế. Và trong khoảng năm giây, thì cái máy nướng bánh mì có hoạt động, nhưng sau đó, đáng tiếc, các thành phần gần như tự nấu chảy bản thân. Nhưng tôi thì cho rằng đây dù sao cũng là một thành công, thật đấy.
BG: Thomas Thwaites. TT: Thanks.
BG: Thomas Thwaites. TT: Cảm ơn.