Embracing otherness. When I first heard this theme, I thought, well, embracing otherness is embracing myself. And the journey to that place of understanding and acceptance has been an interesting one for me, and it's given me an insight into the whole notion of self, which I think is worth sharing with you today.
Priimti kitoniškumą. Kai pirmą kartą išgirdau šią temą, pagalvojau, na, priimti kitoniškumą - tai priimti save. Mano kelionė į savęs supratimą ir pripažinimą buvo įdomi ir ji man leido suvokti save. Manau, kad ja verta pasidalinti su jumis.
We each have a self, but I don't think that we're born with one. You know how newborn babies believe they're part of everything; they're not separate? Well that fundamental sense of oneness is lost on us very quickly. It's like that initial stage is over -- oneness: infancy, unformed, primitive. It's no longer valid or real. What is real is separateness, and at some point in early babyhood, the idea of self starts to form. Our little portion of oneness is given a name, is told all kinds of things about itself, and these details, opinions and ideas become facts, which go towards building ourselves, our identity. And that self becomes the vehicle for navigating our social world. But the self is a projection based on other people's projections. Is it who we really are? Or who we really want to be, or should be?
Kiekvienas turime asmenybę, bet nemanau, kad mes su ja gimstame. Žinote, kaip naujagimiai tiki, kad yra visko dalis; kad jie nėra atskiri? Taigi, šis esminis vienybės jausmas yra labai greitai prarandamas. Tai lyg pradinė stadija baigėsi -- vienybė: kūdikystė, dar nesusiformavusi, primityvi. Ji nebėra svarbi ir tikra. Kas yra tikra, tai - atskirumas, ir kažkuriuo kūdikystės metu pradeda formuotis savęs idėja. Mūsų mažytė vienybės dalis gauna vardą, ji yra apibūdinama kitų žmonių, ir šios detalės, nuomonės ir idėjos tampa faktais. Mes pradedame kurti save, savo tapatybę. Ši tapatybė tampa socialinio pasaulio navigacine priemone. Bet mūsų asmenybė yra konstruktas, paremtas kitų žmonių nuomone. Ar tai tikrai tai, kuo esame? Ar tai tuo, kuo norime būti, ar turėtume būti?
So this whole interaction with self and identity was a very difficult one for me growing up. The self that I attempted to take out into the world was rejected over and over again. And my panic at not having a self that fit, and the confusion that came from my self being rejected, created anxiety, shame and hopelessness, which kind of defined me for a long time. But in retrospect, the destruction of my self was so repetitive that I started to see a pattern. The self changed, got affected, broken, destroyed, but another one would evolve -- sometimes stronger, sometimes hateful, sometimes not wanting to be there at all. The self was not constant. And how many times would my self have to die before I realized that it was never alive in the first place?
Ši sąveika su savimi ir savo tapatybe buvo paini, kai augau. Asmenybė, kurią bandydavau parodyti pasauliui, būdavo atmetama, vėl ir vėl. Ir mano panika, kad neturėjau pritampančios asmenybės, ir sumišimas, kilęs dėl atstūmimo, sukėlė nerimą, gėdą ir beviltiškumą, ir šie jausmai ilgą laiką buvo manasis 'aš'. Žvelgiant atgal, savęs naikinimas kartojosi tiek daug kartų, kad pradėjau atpažinti šabloną. Asmenybė keitėsi, būdavo pažeista, palūždavo ir sugriūdavo, bet vis gimdavo kita -- kartais tvirtesnė, kartais pilna neapykantos, kartais nenorinti egzistuoti. Asmenybė nebuvo pastovi. Kiek kartų mano asmenybė turėjo mirti, kol suvokiau, kad ji niekada ir nebuvo gyva?
I grew up on the coast of England in the '70s. My dad is white from Cornwall, and my mom is black from Zimbabwe. Even the idea of us as a family was challenging to most people. But nature had its wicked way, and brown babies were born. But from about the age of five, I was aware that I didn't fit. I was the black atheist kid in the all-white Catholic school run by nuns. I was an anomaly, and my self was rooting around for definition and trying to plug in. Because the self likes to fit, to see itself replicated, to belong. That confirms its existence and its importance. And it is important. It has an extremely important function. Without it, we literally can't interface with others. We can't hatch plans and climb that stairway of popularity, of success. But my skin color wasn't right. My hair wasn't right. My history wasn't right. My self became defined by otherness, which meant that, in that social world, I didn't really exist. And I was "other" before being anything else -- even before being a girl. I was a noticeable nobody.
Užaugau Anglijos pakrantėje 1970-aisiais. Mano tėtis yra baltasis iš Cornwall, o mama juodaodė iš Zimbabvės. Net mūsų šeimos idėja žmonėms kėlė iššūkį. Bet išdykusi gamta darė savo, gimė rudi kūdikiai. Apie penktuosius savo gyvenimo metus supratau, kad nepritampu. Buvau juodas bedievis vaikas baltųjų katalikiškoje mokykloje, kuriai vadovavo vienuolės. Buvau anomalija, o mano asmenybė ieškojo sau apibrėžimo ir stengėsi prisijungti. Nes ego mėgsta pritapti, matyti savęs kopiją, priklausyti. Tai patvirtina jo egzistavimą ir jo svarbą. Ir jis yra svarbus. Jis turi ypatingai svarbią rolę. Be jo, mes, tiesiogine to žodžio prasme, negalime sąveikauti su kitais. Negalime kurpti planų ir lipti tais populiarumo bei sėkmės laiptais. Bet mano odos spalva nebuvo ta. Mano plaukai nebuvo tinkami. Mano istorija nebuvo tinkama. Mano asmenybė buvo apibrėžta kitoniškumo, kas reiškė, kad socialiniame pasaulyje, aš neegzistavau. Buvimas `kita` ėjo prieš visa kita -- net prieš buvimą mergaite. Buvau pastebimas niekas.
Another world was opening up around this time: performance and dancing. That nagging dread of self-hood didn't exist when I was dancing. I'd literally lose myself. And I was a really good dancer. I would put all my emotional expression into my dancing. I could be in the movement in a way that I wasn't able to be in my real life, in myself.
Tuo metu skleidėsi kitas pasaulis: vaidyba ir šokis. Ta graužianti savęs baimė neegzistuodavo man šokant. Tikrąja to žodžio prasme, prarasdavau save. Buvau tikrai gera šokėja. Šokiu išreikšdavau visas savo emocijas. Būdavau veiksme, kuris buvo neįmanomas realiame gyvenime. Būdama 16-os,
And at 16, I stumbled across another opportunity, and I earned my first acting role in a film. I can hardly find the words to describe the peace I felt when I was acting. My dysfunctional self could actually plug in to another self, not my own, and it felt so good. It was the first time that I existed inside a fully-functioning self -- one that I controlled, that I steered, that I gave life to. But the shooting day would end, and I'd return to my gnarly, awkward self.
gavau dar vieną progą, gavau pirmąjį vaidmenį filme. Aš sunkiai randu žodžius tai ramybei apibūdinti, kurią jaučiau vaidindama. Mano sutrikusi asmenybė prisijungia prie kitos asmenybės, kuri nepriklauso man, ir aš jaučiausi taip gerai. Tai buvo pirmas kartas, kai aš buvau pilnavertėje asmenybėje -- kurią aš reguliavau, kurią valdžiau, kuriai suteikiau gyvybę. Bet filmavimo diena baigdavosi ir aš grįždavau į nedailią, nepatogią save. Kai buvau 19-os,
By 19, I was a fully-fledged movie actor, but still searching for definition. I applied to read anthropology at university. Dr. Phyllis Lee gave me my interview, and she asked me, "How would you define race?" Well, I thought I had the answer to that one, and I said, "Skin color." "So biology, genetics?" she said. "Because, Thandie, that's not accurate. Because there's actually more genetic difference between a black Kenyan and a black Ugandan than there is between a black Kenyan and, say, a white Norwegian. Because we all stem from Africa. So in Africa, there's been more time to create genetic diversity." In other words, race has no basis in biological or scientific fact. On the one hand, result. Right? On the other hand, my definition of self just lost a huge chunk of its credibility. But what was credible, what is biological and scientific fact, is that we all stem from Africa -- in fact, from a woman called Mitochondrial Eve who lived 160,000 years ago. And race is an illegitimate concept which our selves have created based on fear and ignorance.
jau buvau pilnavertė aktorė, bet vis dar ieškojau savęs apibrėžimo. Stojau mokytis antropologiją universitete. Dr. Phyllis Lee vedė mano interviu, ir ji manęs paklausė, "Kaip tu apibūdintum rasę?" Galvojau, kad turiu atsakymą į šį klausimą, ir atsakiau, "Odos spalva." "Taigi, biologija ir genetika?" pasakė ji. "Thandie, tai nėra tikslu. Yra didesnis genetinis skirtumas tarp juodaodžio iš Kenijos ir juodaodžio iš Ugandos nei tarp juodaodžio iš Kenijos ir, sakykim, baltaodžio iš Norvegijos. Mes visi kilę iš Afrikos. Taigi, Afrikoje buvo daugiau laiko genetinei įvairovei susidaryti." Kitaip tariant, rasė nėra pagrįsta biologija ar mokslu. Iš vienos pusės, tai rezultatas. Tiesa? Iš kitos pusės, mano savastis prarado didžiulę dalį patikimumo. Bet kas buvo patikima, kas buvo biologinis ir mokslinis faktas - mes visi esame kilę iš Afrikos. Iš moters, vardu Mitochondrinė Ieva, kuri gyveno prieš 160,000 metų. Todėl rasė yra neteisinga sąvoka, kurią mes susikūrėme, remdamiesi baime ir neišprusimu. Keista, bet šie atradimai
Strangely, these revelations didn't cure my low self-esteem, that feeling of otherness. My desire to disappear was still very powerful. I had a degree from Cambridge; I had a thriving career, but my self was a car crash, and I wound up with bulimia and on a therapist's couch. And of course I did. I still believed my self was all I was. I still valued self-worth above all other worth, and what was there to suggest otherwise? We've created entire value systems and a physical reality to support the worth of self. Look at the industry for self-image and the jobs it creates, the revenue it turns over. We'd be right in assuming that the self is an actual living thing. But it's not. It's a projection which our clever brains create in order to cheat ourselves from the reality of death.
neišgydė mano nepasitikėjimo savimi, to kitoniškumo jausmo. Mano troškimas išnykti buvo vis dar labai stiprus. Turėjau Kembridžo diplomą, turėjau klestinčią karjerą, bet mano esybė prilygo duženoms, tapau bulimike ir atsidūriau ant terapeuto sofos. Ir žinoma, aš vis dar tikėjau, kad mano asmenybė buvo tuo, kuo tada buvau. Vis dar vertinau savivertę labiau nei bet kokią kitą, ir nebuvo įrodymų, kad gali būti kitaip. Mes sukūrėme ištisas vertybių sistemas ir fizinę realybę savivertei paremti. Pažvelkite į įvaizdžio pramonę, darbus, kuriuos ji kuria, į pajamas, kurias ji gauna. Būtume teisūs sakydami, kad asmenybė yra gyva būtybė. Bet taip nėra. Tai konstruktas, kurį mūsų protingosios smegenys sukūrė tam, kad užmerktų akis prieš mirties realybę.
But there is something that can give the self ultimate and infinite connection -- and that thing is oneness, our essence. The self's struggle for authenticity and definition will never end unless it's connected to its creator -- to you and to me. And that can happen with awareness -- awareness of the reality of oneness and the projection of self-hood. For a start, we can think about all the times when we do lose ourselves. It happens when I dance, when I'm acting. I'm earthed in my essence, and my self is suspended. In those moments, I'm connected to everything -- the ground, the air, the sounds, the energy from the audience. All my senses are alert and alive in much the same way as an infant might feel -- that feeling of oneness.
Bet yra kai kas, kas gali suteikti asmenybei galutinį ir neišsenkantį ryšį -- ir tai yra vienybė, mūsų esybė. Asmenybės kova dėl autentiškumo ir apibrėžtumo niekada nesibaigs, jeigu ji nėra susijungusi su savo kūrėju -- tavimi ir manimi. Tai gali įvykti sąmoningai -- sąmoningai pripažįstant vienybės tikrumą ir asmenybės dirbtinumą. Pradžiai, galime pamąstyti apie visus tuos kartus, kai save prarandame. Tai įvyksta man šokant ir vaidinant. Tuomet pilnai susijungiu su savo esybe, o mano asmenybė išnyksta. Tomis akimirkomis, esu susijungusi su viskuo -- žeme, oru, garsais, auditorijos energija. Visi mano pojūčiai yra budrūs ir gyvi lygiai taip pat, kaip kūdikis jaučia tą vienybės jausmą.
And when I'm acting a role, I inhabit another self, and I give it life for awhile, because when the self is suspended so is divisiveness and judgment. And I've played everything from a vengeful ghost in the time of slavery to Secretary of State in 2004. And no matter how other these selves might be, they're all related in me. And I honestly believe the key to my success as an actor and my progress as a person has been the very lack of self that used to make me feel so anxious and insecure. I always wondered why I could feel others' pain so deeply, why I could recognize the somebody in the nobody. It's because I didn't have a self to get in the way. I thought I lacked substance, and the fact that I could feel others' meant that I had nothing of myself to feel. The thing that was a source of shame was actually a source of enlightenment.
Kai vaidinu, turiu kitą asmenybę, kuriam laikui duodu jai gyvybę, nes kai išnyksta asmenybė, išnyksta ir susiskirstymas bei vertinimas. Esu atlikusi įvairių vaidmenų - nuo kerštingos vaiduoklės vergovės laikais iki JAV valstybės sekretorės 2004-aisiais. Ir nepaisant tų kitų asmenybių kitoniškumo, jos man yra giminingos. Ir aš nuoširdžiai tikiu, kad mano aktorinės sėkmės ir mano asmeninės pažangos raktas buvo tai, kad neturėjau asmenybės, kas mane vertė jausti nerimą ir nesaugumo jausmą. Visada stebėjausi, kodėl taip giliai galiu pajausti kitų žmonių skausmą, kodėl visada atpažindavau kažką nieke. Nes neturėjau ego, kuris užkirstų kelią. Galvojau, kad man trūksta pagrindo, ir faktas, kad galėjau pajausti kitus reiškė, kad neturėjau savęs. Mano gėdos šaltinis, pasirodo, buvo nušvitimo šaltinis.
And when I realized and really understood that my self is a projection and that it has a function, a funny thing happened. I stopped giving it so much authority. I give it its due. I take it to therapy. I've become very familiar with its dysfunctional behavior. But I'm not ashamed of my self. In fact, I respect my self and its function. And over time and with practice, I've tried to live more and more from my essence. And if you can do that, incredible things happen.
Ir kai supratau, tikrai suvokiau, kad mano asmenybė yra konstruktas, turintis savo rolę, įvyko įdomus dalykas. Nustojau jai teikti tiek daug galios. Duodu jai tiek, kiek reikia. Nuvedu ją į terapiją. Labai gerai pažinau jos klaidingus kelius. Man nebegėda dėl mano asmenybės. Tiesą sakant, gerbiu ją ir jos rolę. Bėgant laikui, praktikuojantis, stengiuosi gyventi savo esybe. Jeigu sugebi taip gyventi, įvyksta nuostabūs dalykai.
I was in Congo in February, dancing and celebrating with women who've survived the destruction of their selves in literally unthinkable ways -- destroyed because other brutalized, psychopathic selves all over that beautiful land are fueling our selves' addiction to iPods, Pads, and bling, which further disconnect ourselves from ever feeling their pain, their suffering, their death. Because, hey, if we're all living in ourselves and mistaking it for life, then we're devaluing and desensitizing life. And in that disconnected state, yeah, we can build factory farms with no windows, destroy marine life and use rape as a weapon of war. So here's a note to self: The cracks have started to show in our constructed world, and oceans will continue to surge through the cracks, and oil and blood, rivers of it.
Vasarį lankiausi Konge, šokau ir švenčiau kartu su moterimis, kurios išgyveno savo asmenybės naikinimą nežmoniškais būdais -- išniekintos dėl sugyvulėjusių, psichopatiškų ego tame gražiame krašte. Tai kursto mūsų priklausomybę nuo iPod'ų, iPad'ų ir blizgučių, kurie mus atjungia nuo skausmo, kurį jos jaučia, nuo jų kančios, jų mirčių. Nes, ei, jeigu visi gyvename savimi ir įsivaizduojame, kad tai yra gyvenimas, tuomet nuvertinam gyvenimą ir jo pojūčius. Toje atsijungimo būsenoje, taip, galime statyti gamybines fermas be langų, naikinti jūros gyvūniją, ir naudoti prievartą kaip karo ginklą. Štai pastaba sau: Mūsų sukonstruoto pasaulio įtrūkimai jau pradėjo matytis, vandenynai ir toliau plūs per įtrūkimus, ir nafta, ir kraujas, jų upės.
Crucially, we haven't been figuring out how to live in oneness with the Earth and every other living thing. We've just been insanely trying to figure out how to live with each other -- billions of each other. Only we're not living with each other; our crazy selves are living with each other and perpetuating an epidemic of disconnection.
Esminė problema ta, kad nesistengėme išmokti gyventi vienybėje su Žeme ir visomis gyvomis būtybėmis. Lyg paklaikę stengėmės išmokti susigyventi vieni su kitais -- milijonais kitų. Bet mes negyvename vieni su kitais; mūsų kvaili ego gyvena vieni su kitais ir skatina atsijungimo būsenos epidemiją.
Let's live with each other and take it a breath at a time. If we can get under that heavy self, light a torch of awareness, and find our essence, our connection to the infinite and every other living thing. We knew it from the day we were born. Let's not be freaked out by our bountiful nothingness. It's more a reality than the ones our selves have created. Imagine what kind of existence we can have if we honor inevitable death of self, appreciate the privilege of life and marvel at what comes next. Simple awareness is where it begins.
Stenkimės gyventi vieni su kitais, bet eikime po žingsnelį. Jeigu tik sugebėsime nusimesti savo asmenybės kaukes, uždegsime sąmoningumo žiburį ir rasime savo esybę - savo ryšį su begalybe ir kitom gyvom būtybėm. Žinojome nuo tos akimirkos, kai gimėme. Neišsigąskime savo didžios tuštumos. Ji tikresnė už asmenybes, kurias sau susikūrėme. Įsivaizduokite, kokią galėtume turėti būtį, jeigu šlovintume ego mirtį, vertintume privilegiją gyventi ir su nuostaba lauktume, kas bus toliau. Paprastas sąmoningumas yra viso to pradžia.
Thank you for listening.
Ačiū, kad klausėte.
(Applause)
(Plojimai)