Embracing otherness. When I first heard this theme, I thought, well, embracing otherness is embracing myself. And the journey to that place of understanding and acceptance has been an interesting one for me, and it's given me an insight into the whole notion of self, which I think is worth sharing with you today.
Felölelni a másságot. Amikor először hallottam erről a témáról, azt gondoltam, hogy hát, a másság felölelése önmagam megölelése. És az utazás a megértés és elfogadás azon szintjére nagyon érdekes volt számomra, és felismerésre jutottam ennek köszönhetően az egész "én" fogalommal kapcsolatban, amit szernitem érdemes Önökkel megosztani ma.
We each have a self, but I don't think that we're born with one. You know how newborn babies believe they're part of everything; they're not separate? Well that fundamental sense of oneness is lost on us very quickly. It's like that initial stage is over -- oneness: infancy, unformed, primitive. It's no longer valid or real. What is real is separateness, and at some point in early babyhood, the idea of self starts to form. Our little portion of oneness is given a name, is told all kinds of things about itself, and these details, opinions and ideas become facts, which go towards building ourselves, our identity. And that self becomes the vehicle for navigating our social world. But the self is a projection based on other people's projections. Is it who we really are? Or who we really want to be, or should be?
Mindannyiunknak van "én"-je, de szerintem nem velünk születetten. Tudják, hogy az újszülöttek mennyire azt hiszik, hogy egyek mindennel; hogy nem különállóak. Nos, ez az alapvető egység-érzet nagyon gyorsan eltűnik belőlünk. Mintha annak a kezdeti fázisnak vége szakadna -- az egységnek: a csecsemőkornak, ami kialakulatlan, kezdetleges. Mindez többé nem érvényes, nem valóságos. Ami azonban valóságossá válik, az a különlét. És a korai csecsemőkor egy bizonyos pontján az én eszméje elkezd kialakulni. Az egységből kiszakított kis rész, ami a miénk, nevet kap, mindenféle dolgokat mondanak róla. És ezek a részletek, vélemények és eszmék tényekké válnak, és ezekből épülünk fel mi magunk, a személyazonosságunk. És ez az én lesz a jármű, ami által navigálunk a társadalom világában. Az én azonban kivetítés, ami más emberek kivetítéseire alapszik! Vagy az, ami tényleg vagyunk? Vagy amik tényleg lenni akarunk, vagy kellene legyünk?
So this whole interaction with self and identity was a very difficult one for me growing up. The self that I attempted to take out into the world was rejected over and over again. And my panic at not having a self that fit, and the confusion that came from my self being rejected, created anxiety, shame and hopelessness, which kind of defined me for a long time. But in retrospect, the destruction of my self was so repetitive that I started to see a pattern. The self changed, got affected, broken, destroyed, but another one would evolve -- sometimes stronger, sometimes hateful, sometimes not wanting to be there at all. The self was not constant. And how many times would my self have to die before I realized that it was never alive in the first place?
Így aztán ez az egész kölcsönhatás én és önazonosság közt, nagyon nehéz volt számomra felcseperedésem során. Az én, amit megkíséreltem kivinni a világba újra és újra el lett utasítva. És a riadalmam, hogy nem rendelkezem olyan énnel, ami megfelelő lenne, és a zavar, ami abból keletkezett, hogy az énem el lett utasítva, szorongást, szégyent és reménytelenséget eredményezett, ami hosszú időn át meghatározó volt számomra. De visszatekintve, az énem lerombolása oly sokszor ismétlődött, hogy feltűnt benne egy mintázat! Az én változott, érintkezett, összetört, lerombolódott, de egy új fejlődött ki helyette -- néha még erősebb, néha utálatos, néha nem is akart ott lenni egyáltalán. Az én egyáltalán nem volt állandó. És hányszor kellett az énemnek meghalnia, mielőtt rájöttem, hogy eleve soha nem is élt?
I grew up on the coast of England in the '70s. My dad is white from Cornwall, and my mom is black from Zimbabwe. Even the idea of us as a family was challenging to most people. But nature had its wicked way, and brown babies were born. But from about the age of five, I was aware that I didn't fit. I was the black atheist kid in the all-white Catholic school run by nuns. I was an anomaly, and my self was rooting around for definition and trying to plug in. Because the self likes to fit, to see itself replicated, to belong. That confirms its existence and its importance. And it is important. It has an extremely important function. Without it, we literally can't interface with others. We can't hatch plans and climb that stairway of popularity, of success. But my skin color wasn't right. My hair wasn't right. My history wasn't right. My self became defined by otherness, which meant that, in that social world, I didn't really exist. And I was "other" before being anything else -- even before being a girl. I was a noticeable nobody.
Anglia partvidékén nőttem fel, a 70-es években. Édesapám fehér, Cornwallból, édesanyám fekete, Zimbabwéből. Még az az elképzelés is, hogy mi egy család legyünk, kihívást jelentett a legtöbb ember számára. A természetnek azonban megvannak a komisz módszerei, és barna gyerekek születtek. De kb. ötéves koromtól fogva tudatában voltam annak, hogy nem illek a képbe. Én voltam a fekete ateista kölyök az apácák teljesen fehér katolikus iskolájában. Anomália voltam! És az énem csak kétségbeesetten próbálta beazonosítani magát, és próbált beilleszkedni. Mert az én szeret beilleszkedni, látni önmagát többszörösen, tartozni valahova. Ez igazolja a létét és a fontosságát. És ez valóban fontos. Ennek valóban nagyon fontos funkciója van! Enélkül tényleg nem lennénk képesek másokkal érintkezni! Nem lennénk képesek terveket megvalósítani, a népszerűség és a siker lépcsőjét megmászni. A bőröm színe azonban nem volt megfelelő. Meg a hajamé sem. De a történelmem sem. Az énemnek meghatározójává vált a másság, ami azt jelentette, hogy abban a társadalomban nem is léteztem igazán! És mindenek előtt 'más' voltam, bármi előtt -- még a 'lány' előtt is! Feltűnően semmibe voltam véve.
Another world was opening up around this time: performance and dancing. That nagging dread of self-hood didn't exist when I was dancing. I'd literally lose myself. And I was a really good dancer. I would put all my emotional expression into my dancing. I could be in the movement in a way that I wasn't able to be in my real life, in myself.
Kinyílt azonban számomra egy másik világ ezidőtájt: a színpadi előadás, a tánc. Az önmagamnak levés kínzó rettegése nem létezett, amikor táncoltam! A szó szoros értelmében elveszítettem önmagamat! És nagyon jó táncos voltam. Beletettem minden érzelmi kifejezőerőmet a táncelőadásomba. Úgy tudtam benne lenni a mozdulatban, ahogy képtelen voltam benne lenni a saját életemben.
And at 16, I stumbled across another opportunity, and I earned my first acting role in a film. I can hardly find the words to describe the peace I felt when I was acting. My dysfunctional self could actually plug in to another self, not my own, and it felt so good. It was the first time that I existed inside a fully-functioning self -- one that I controlled, that I steered, that I gave life to. But the shooting day would end, and I'd return to my gnarly, awkward self.
És 16 évesen belebotlottam egy újabb lehetőségbe, és megszereztem életem első előadószerepét egy filmben. Alig tudom szavakkal leírni azt a békét, amit akkor éreztem, amikor színészkedhettem. A működésképtelen énem gyakorlatilag bele tudott kerülni egy, az enyémen kívüli, másik énbe. És ez annyira jó érzés volt! Életemben először voltam egy jól működő énben -- egy olyanban, amit én tartottam ellenőrzés alatt, én irányítottam, aminek én adtam életet! A filmfelvétel napja azonban véget ért, és vissza kellett térnem eldeformálódott, ügyetlen énembe.
By 19, I was a fully-fledged movie actor, but still searching for definition. I applied to read anthropology at university. Dr. Phyllis Lee gave me my interview, and she asked me, "How would you define race?" Well, I thought I had the answer to that one, and I said, "Skin color." "So biology, genetics?" she said. "Because, Thandie, that's not accurate. Because there's actually more genetic difference between a black Kenyan and a black Ugandan than there is between a black Kenyan and, say, a white Norwegian. Because we all stem from Africa. So in Africa, there's been more time to create genetic diversity." In other words, race has no basis in biological or scientific fact. On the one hand, result. Right? On the other hand, my definition of self just lost a huge chunk of its credibility. But what was credible, what is biological and scientific fact, is that we all stem from Africa -- in fact, from a woman called Mitochondrial Eve who lived 160,000 years ago. And race is an illegitimate concept which our selves have created based on fear and ignorance.
19 évesen teljesértékű moziszínész voltam, azonban még mindig definíció után kutattam. Jelentkeztem antropológia szakra az egyetemen. Dr. Phyllis Lee adott nekem egy interjút, és azt kérdezte: "Hogyan határozná meg a 'faj'-t?" Azt gondoltam, hát, erre megvan a a válasz! És azt mondtam: " Bőrszín." "Tehát a biológia, a genetika?" kérdezte. "Csak azért Thandie, mert ez nem pontos. Hiszen valójában nagyobb genetikai különbség van egy fekete kenyai és egy fekete ugandai közt, mint egy fekete kenyai és mondjuk egy fehér norvég közt! Hiszen mind Afrikából származunk. Így Afrikában több idő volt arra, hogy kialakuljon a genetikai diverzitás." Más szavakkal, a fajnak nincs sem biológiai, sem tudományos alapja! Egyrészről ez eredmény. Igaz? A másik oldalról azonban az énem definíciója jókorát vesztett hitelességéből! De ami hihető volt, ami biológiai és tudományos tény, az az, hogy mi mind Afrikából származunk -- azaz egy nőtől, akit mitokondriális Évának hívhatunk, aki 160 ezer évvel ezelőtt élt. A 'faj' pedig egy illegitim elmélet, amit az énjeink kreáltak félelemre és tudatlanságra alapozva!
Strangely, these revelations didn't cure my low self-esteem, that feeling of otherness. My desire to disappear was still very powerful. I had a degree from Cambridge; I had a thriving career, but my self was a car crash, and I wound up with bulimia and on a therapist's couch. And of course I did. I still believed my self was all I was. I still valued self-worth above all other worth, and what was there to suggest otherwise? We've created entire value systems and a physical reality to support the worth of self. Look at the industry for self-image and the jobs it creates, the revenue it turns over. We'd be right in assuming that the self is an actual living thing. But it's not. It's a projection which our clever brains create in order to cheat ourselves from the reality of death.
Elég különös, hogy ezek a kinyilatkoztatások egyáltalán nem gyógyították meg az alacsony önértékelésemet, azt a másság-érzésemet. Az eltűnni-vágyásom még mindig erőteljesen jelen volt. cambridge-i diplomám volt; virágzó karrierem; de az énem egy roncs volt, és végül bulimiás lettem, és egy terapeuta díványán kötöttem ki. Persze, hogy ott. Még mindig azt gondoltam, hogy én az énemmel vagyok egyenlő. Az énem értékét még mindig minden más fölött tartottam. És mit lehetett ezzel szembeállítani? Egész értékrendeket alakítottunk eszerint, és egy fizikális valóságot, ami az én értékét támasztja alá. Nézzük csak meg az énkép-ipart, és hogy milyen munkaköröket hoz ez létre, hogy milyen bevételt hoz a konyhára. Egész jogosan hihetnénk azt, hogy az én egy valódi létező valami! De nem az; hanem egy kivetülés, amit az okos agyunk hoz létre, annak érdekében, hogy megóvjon bennünket a halál valóságával szemben!
But there is something that can give the self ultimate and infinite connection -- and that thing is oneness, our essence. The self's struggle for authenticity and definition will never end unless it's connected to its creator -- to you and to me. And that can happen with awareness -- awareness of the reality of oneness and the projection of self-hood. For a start, we can think about all the times when we do lose ourselves. It happens when I dance, when I'm acting. I'm earthed in my essence, and my self is suspended. In those moments, I'm connected to everything -- the ground, the air, the sounds, the energy from the audience. All my senses are alert and alive in much the same way as an infant might feel -- that feeling of oneness.
Van azonban valami, ami megadhatja az énnek a végső és végtelen kapcsolódást -- és ez pedig az 'egység', ami a lényegünk! Az én küzdelme a hitelesség és definíció megszerzéséért, soha nem fog véget érni, hacsak nem kapcsolódik a teremtőjéhez -- Önökhöz és hozzám. És ez megvalósulhat tudatosság segítségével -- az egység valóságának tudatosításával, és az 'én vagyok' kivetítésének tudatosításával. El lehet kezdeni azzal, hogy végiggondolunk minden olyan alkalmat, amikor elveszítjük önmagunkat. Ez történik akkor, amikor táncolok, amikor színészkedek. Leföldelődöm a lényegemben, és az énem felfüggesztődik. Azokban a pillanatokban mindennel összeköttetésben állok -- a talajjal, a levegővel, a hangokkal, a közönség energiáival. Minden érzékszervem éber és él, egészen olyan lehet ez, mint ahogyan egy csecsemő érezhet -- az az egységérzés.
And when I'm acting a role, I inhabit another self, and I give it life for awhile, because when the self is suspended so is divisiveness and judgment. And I've played everything from a vengeful ghost in the time of slavery to Secretary of State in 2004. And no matter how other these selves might be, they're all related in me. And I honestly believe the key to my success as an actor and my progress as a person has been the very lack of self that used to make me feel so anxious and insecure. I always wondered why I could feel others' pain so deeply, why I could recognize the somebody in the nobody. It's because I didn't have a self to get in the way. I thought I lacked substance, and the fact that I could feel others' meant that I had nothing of myself to feel. The thing that was a source of shame was actually a source of enlightenment.
És amikor egy szerepet játszom el éppen, beleköltözök egy másik énbe és életet adok neki egy kis időre. Mert amikor az én felfüggesztődik, akkor az elkülönülés is felfüggesztődik, és az ítélkezés is! Már mindent játszottam, a rabszolgaság idején megjelenő bosszúálló szellemet, vagy akár Államtitkárt 2004-ben. És teljesen mindegy, mennyire 'mások' ezek az 'én'-ek, bennem mind össze vannak kapcsolódva. És őszintén hiszek abban, hogy sikeres színészi karrierem, valamint személyem fejlődésének kulcsa abban állt, hogy hiányzott az énem, s ettől voltam olyan szorongó és bizonytalan régen. Mindig érdekelt, hogy miért érzem olyan intenzíven mások fájdalmát, hogy miért ismerem fel a valakit a senkiben. Hát azért, mert nem volt 'én', ami útját állta volna ennek a felismerésnek! Azt hittem, hogy hiányzik belőlem a lényeg, és az a tény, hogy annyira éreztem másokat, amiatt volt, hogy nem tudtam magamból érezni semmit. Ami akkor szégyen forrása volt, valójában a megvilágosodás forrása lett!
And when I realized and really understood that my self is a projection and that it has a function, a funny thing happened. I stopped giving it so much authority. I give it its due. I take it to therapy. I've become very familiar with its dysfunctional behavior. But I'm not ashamed of my self. In fact, I respect my self and its function. And over time and with practice, I've tried to live more and more from my essence. And if you can do that, incredible things happen.
És amikor rájöttem, és tényleg megértettem, hogy az énem egy kivetülés, aminek funkciója van, egy furcsa dolog történt. Nem adtam neki többé akkora hatáskört, hatalmat. Csak a saját feladatát. Elviszem terápiára. Nagyon jól tisztába kerültem a rosszul működő viselkedésével. De nem szégyenlem többé az énemet. Hanem ellenkezőleg, tisztelem az énemet, a funkciójával együtt. És idővel és gyakorlással megtanultam egyre inkább a lényegemből élni. És ha ezt meg tudjuk tenni, akkor hihetetlen dolgok történnek.
I was in Congo in February, dancing and celebrating with women who've survived the destruction of their selves in literally unthinkable ways -- destroyed because other brutalized, psychopathic selves all over that beautiful land are fueling our selves' addiction to iPods, Pads, and bling, which further disconnect ourselves from ever feeling their pain, their suffering, their death. Because, hey, if we're all living in ourselves and mistaking it for life, then we're devaluing and desensitizing life. And in that disconnected state, yeah, we can build factory farms with no windows, destroy marine life and use rape as a weapon of war. So here's a note to self: The cracks have started to show in our constructed world, and oceans will continue to surge through the cracks, and oil and blood, rivers of it.
Kongóban jártam februárban, táncolni és ünnepelni olyna nőkkel együtt, akik megmenekültek énjük romjai alól, szó szerint leírhatatlan módokon -- tönkretette őket az, hogy vannak olyan brutális, pszichopata 'én'-ek azon a gyönyörű vidéken mindenütt, akik csak erősítik az éneink iPodoktól, Pad-ektől, csecsebecséktől való függését, ami csak még jobban elkülönít minket attól, hogy valaha is érezzük mások fájdalmát, mások szenvedését, mások halálát. Mert hát, hé, ha mind önmagunkba zárva éljük az életünket, és elrontjuk egy életre, akkor magát az életet értékeljük le és tesszük érzéketlenné! És abban az elkülönült állapotban, hát igen, abban vagyunk képesek arra, hogy ablak nélküli farm gyárakat építsünk, tönkretegyük a tengeri élővilágot, és harci eszközként használjuk a nemi erőszakot! Úgyhogy itt egy üzenet az 'én' számára: Repedések keletkeztek megszerkesztett világunkon, és az óceánok továbbra is át fognak csapni a törésvonalak fölött, az olajon, a véren, akár folyónyin.
Crucially, we haven't been figuring out how to live in oneness with the Earth and every other living thing. We've just been insanely trying to figure out how to live with each other -- billions of each other. Only we're not living with each other; our crazy selves are living with each other and perpetuating an epidemic of disconnection.
A legfontosabb az, hogy még nem találtuk ki, hogyan éljünk egységben a Földdel, és minden más élő lénnyel. Csak azt próbáljuk őrülten kibogozni, hogy egymással hogyan boldoguljunk -- sok milliárdnyi egymással. Csakhogy nem élünk együtt; hanem az őrült énjeink élnek egymással, és állandósítanak egyfajta járványszerű elkülönülést.
Let's live with each other and take it a breath at a time. If we can get under that heavy self, light a torch of awareness, and find our essence, our connection to the infinite and every other living thing. We knew it from the day we were born. Let's not be freaked out by our bountiful nothingness. It's more a reality than the ones our selves have created. Imagine what kind of existence we can have if we honor inevitable death of self, appreciate the privilege of life and marvel at what comes next. Simple awareness is where it begins.
Éljünk hát együtt, és egyszerre csak egy lélegzetet vegyünk! Bárcsak bejuthatnánk az alá a súlyos 'én' alá, és meggyújthatnánk a tudatosság fáklyáját, és meglelhetnénk végre a lényegünket, a végtelennel, s minden más élőlénnyel való kapcsolatunkat! Ismertük már ezt születésünk pillanatától fogva! Ne boruljunk hát ki burjánzó semmisségünk megtapasztalása során. Sokkal inkább valóság ez, mint amiket az 'én'-eink hoztak létre! Képzeljük csak el, micsoda létünk lehetne, ha tisztelnénk az énünk elkerülhetetlen halálát, megbecsülnénk az élet privilégiumát, és csodálattal várnánk azt, ami következik! Egyszerű tudatossággal kezdődik.
Thank you for listening.
Köszönöm, hogy meghallgattak!
(Applause)
(Taps)