لەڕووی مێژووییەوە زۆربەی ئۆتۆمبێلەکان به بەنزین كاریان كردووه، بەڵام ئەوە پێویست نابێت لە داهاتوودا: سووتەمەنی تر و کارەباش دەتوانن ئۆتۆمۆبیل بخهنهكار. کەواتە جیاوازیەکان چین لە نێوان ئەم بژاردانەدا؟ كامهیان باشترینه؟
Historically, most cars have run on gasoline, but that doesn’t have to be the case in the future: other liquid fuels and electricity can also power cars. So what are the differences between these options? And which one’s best?
بەنزین لە نەوتی خاو جیادهكرێتهوه، سووتەمەنی بەسوودی دەرهێنراوە لە ژێر زەوییەوە. له بهنزیندا وزهكان لهكۆمهڵێ گهردیله پێكدێن پیان دهڵێن هایدرۆكاربۆن. به سهدان هایدرۆكاربۆنی جیاواز ههیه له نهوتی خاودا، به جیا بهكارهاتوون بۆ دروستكردنی بهنزین و دیزل— بۆیە ناتوانیت بەکاری بهێنیت بۆ ئاڵوگۆڕکردن.
Gasoline is refined from crude oil, a fossil fuel extracted from deep underground. The energy in gasoline comes from a class of molecules called hydrocarbons. There are hundreds of different hydrocarbons in crude oil, and different ones are used to make gasoline and diesel— which is why you can't use them interchangeably.
سوتهمهنیهكان له نهوتی خاوهوه وهرگیراون و وزهیان زۆره، كه وزهیهكی زۆر به ئۆتۆمبێلهكهت دهدات. بهداخهوه، لایهنی خراپیان ههیه. ڕژانی هوت ژینگه پیسدهكات و ملیۆنان دۆلاری دهوێت بۆ پاككردنهوه. پیسبوونی ههوا لهڕێگهی سوتانی ئهمانهوه 4.5 ملیۆن كهس دهكوژێت لهساڵێكدا. وه گواستنهوهی سهدا 16ی ههژمارهكانی گازی بهكارهاتووی جیهان، نیوهی لهڕێگهی ئۆتۆمبێلهوهیه. ئهم به ههواداچوونه دهبێته هۆی دنیا گهرمدهكات و ژیان قورس دهبێ. تهنها له ئهمریكا زریانەكان بههۆی گۆڕانه له كهچوههوادا له 5 ساڵی داهاتوودا 500 ملیۆن دۆلار زیانی ههبووه.
Fuels derived from crude oil are extremely energy dense, bringing a lot of bang for your buck. Unfortunately, they have many drawbacks. Oil spills cause environmental damage and cost billions of dollars to clean up. Air pollution from burning fossil fuels like these kills 4.5 million people each year. And transportation accounts for 16% of global greenhouse gas emissions, almost half of which comes from passenger cars burning fossil fuels. These emissions warm the planet and make weather more extreme. In the U.S. alone, storms caused by climate change caused $500 billion of damage in the last five years.
کەواتە لە کاتێکدا گاز کارایە، شتێكی وێرانكهره و سوتهمهیهكی باش نابێت. باشترین ههڵبژارده .كارهبایه ئۆتۆمبێله كارهباییهكان باتریهكی كارهبای و ماتۆڕێكی كارهبای لهباتی بهكارهێنانی بزوێنهری گازكه له ئۆتۆمبێلهكانی تردا ههیه، كه دهتوانرێت له وێسگهكانی بارگاویكردن بارگاوی بكرێتهوه. لهڕێگهی ژێرخانێكی باشی كارهبا دهتوانرێت وهك گاز بێ هاوتابێت. ئهگهر تهنها به كارهبا پهرهی پێدرا و سوتهمهنی نهویست، ئهوا به دووردهبین له پیسبوونی بهرگه ههوای زهوی. ئهوان زۆر گرانترن له ئۆتۆمبێلی گاز، بهڵام له 2010وه جیاوازیهكانیان كهمی كردووه.
So while gas is efficient, something so destructive can't be the best fuel. The most common alternative is electricity. Electric cars use a battery pack and electric motor instead of the internal combustion engine found in gas-powered cars, and must be charged at charging stations. With the right power infrastructure, they can be as efficient as gas-powered cars. If powered by electricity generated without fossil fuels, they can avoid greenhouse gas emissions entirely. They’re more expensive than gas-powered cars, but the cost difference has been shrinking rapidly since 2010.
بەدیلەکانی تر بۆ بەنزین سووتەمەنی ترن. ئهوانیش دهتوانرێت ههڵبگیرێن وهك ژێرخانی بهنزین، دواتر له ههمان ئۆتۆمبێلدا بهكاربهێنرێت. ههروهها دهتوانن كاربۆن بن ئهگهر له ئۆكسیدی كاربۆن دروستكرابن له بهرگهههوای زهویهوه— واتا كاتێك كه بهكاریان دههێنن ههمان ئۆكسیدی كاربۆن دهڕێژن، و بۆ ههموو لایهك بڵاونابنهوه.
The other alternatives to gasoline are other liquid fuels. Many of these can be shipped and stored using the same infrastructure as gasoline, and used in the same cars. They can also be carbon-neutral if they’re made using carbon dioxide from the atmosphere— meaning when we burn them, we release that same carbon dioxide back into the air, and don't add to overall emissions.
یهك ڕێگه ههیه بۆ سوتهمهنی كاربۆن ئهویش گرتنی ئۆكسیدی كاربۆنه له بهرگه ههوادا وتێكهڵكردنیهتی لهگهڵ هایدرۆجینی ئاودا. ئەمە هایدرۆکاربۆن دروست دەکات سەرچاوەی وزە لە سوتهمهنیه سوتاوهكان— بهڵام بێ هیچ دهچوونێك ئهگهر له كارهباوه دروستكراون. ئەو سوتەمەنیانە ڕووبەری زیاتر دەگرن وهك له ههمان قهبارهی بهنزین— ڕێگریهك بۆ بهكارهێنانیان له ئۆتۆمبێلدا.
One approach to carbon-neutral fuel is to capture carbon dioxide from the atmosphere and combine its carbon with the hydrogen in water. This creates hydrocarbons, the source of energy in fossil fuels— but without any emissions if the fuels are made using clean electricity. These fuels take up more space than an energetically equivalent amount of gasoline— an obstacle to using them in cars.
ڕێگهیهكی تر دروستكردی كاربۆنه له ڕێگهی زهویهوه، به گل دانهوهی كاربۆنهكه له ههوادا لهڕێگهی فۆتۆسینثیس. بهڵام ڕووهكه پێگهیشتووهكانیش كاربۆن لهخۆدهگرن كه زۆرێك له ڕووهكهكان وهك پهینی كیمیای پێویستیانه، كه دهبێته دهرچهیهكی گهورهی گاز بۆ بهرگه ههوا. کەواتە نەوەی داهاتووی ئەو سوتەمەنیانە لە ڕووهكهكانهو دروستدهكرێت یان ئهو ڕووهكانهی كه پێوسیتان به پهینی كیمیای نییه. سوتهمهنیهكانی بایۆش دهتوانن بهسوودبن وهك بهنزین.
Another approach is to make carbon-neutral fuels from plants, which sequester carbon from the air through photosynthesis. But growing the plants also has to be carbon neutral— which rules out many crops that require fertilizer, a big contributor to greenhouse gas emissions. So the next generation of these fuels must be made from either plant waste or plants that don't require fertilizer to grow. Biofuels can be about as efficient as gasoline, though not all are.
بۆ ئەوەی سوتەمەنییەکە باشترین بژاردە بێت خەڵک دەبێت بتوانن پارەیان پێ بدەن. بەداخەوە، تێچووی بەرز لەجێبەجێکردنی تەکنەلۆجیای نوێدا و کۆمەکی قورس بۆ بەرهەمهێنەرەکان لە سووتەمەنی بەسوود، مانای ئەوەیە کە نزیکەی هەموو تەکنەلۆجیا گرانتره له سوتهمهنیهكان. ئهم جیاوازیه به بیمهی سهوز ناسراوه.
For a fuel to be the best option, people have to be able to afford it. Unfortunately, the high upfront costs of implementing new technologies and heavy subsidies for the producers of fossil fuels, mean that almost every green technology is more expensive than its fossil-fuel-based cousin. This cost difference is known as a green premium.
حکومەتەکان پێشتر دەستیان پێکردوە بەخششی ئۆتۆمبێلی کارەبایی بۆ بهرزكرنهوهی جیاوازیهكه. لەهەندێک شوێندا بەپشت بەستن لەسەر خەرجیەکانی کارەبا و گاز، ئۆتۆمبێله كارهباییهكان دهتوانرێت ههرزانتر بێت، بێجگه له رخه ۆر بهرزهكانی ئۆتۆمبێل. ئەلتەرناتیڤەکانی تر فێڵاوین له ئێستادا— ئهو سوتهمهنیانهی كه كاربۆنیان تێدا نهی نرخیان له بهنزین زیاتره. دهێهرهكا ههموو كارێك دهكهن بۆ دابهزاندنی ئهم بیمه سهوزه، لهبهر ئهوهی له كۆتایدا، ههردوو سوتهمهنیهكه بهسوود دهبن و گونجاو دهبن بۆ زهوی.
Governments have already started subsidizing electric vehicles to help make up the difference. In some places, depending on the costs of electricity and gas, electric cars can already be cheaper overall, despite the higher cost of the car. The other alternatives are trickier, for now— zero-carbon liquid fuels can be double the price of gasoline or more. Innovators are doing everything they can to bring green premiums down, because in the end, the best fuel will be both affordable for consumers and sustainable for our planet.