What’s the best country in the world to live in? Is it the one with the best food? The longest life expectancy? The best weather? For the past 70 years, most governments have relied heavily on a single number to answer that question. This number influences elections, the stock market, and government policy. But it was never intended for its current purpose; and some would argue that the world is addicted to making it grow... forever. This number is called the Gross Domestic Product, or GDP, and it was invented by the economist Simon Kuznets in the 1930s, to try and gauge the size of an economy in a single, easy to understand number.
මොකක්ද මේ ලෝකේ ජීවත්වෙන්න හොඳම රට? හොඳම කෑම තියන රටද? දීර්ඝතම ආයු අපේක්ෂාව ඇති රටද? හොඳම කාලගුණය ඇති රටද? පහුගිය අවුරුදු70 තුළ,ඒකට පිළිතුරක් විදිහට බොහෝ ආණ්ඩු තනි අංකයක් මත දැඩි ලෙස විශ්වාසය තබා ඇත. මෙම සංඛ්යාව මැතිවරණ වලට කොටස් වෙළෙඳපොළට සහ රජයේ ප්රතිපත්තිවල බලපායි නමුත් එය කිසි විටෙක එහි වත්මන් අරමුණ සඳහා අපේක්ෂා නොකළේය සහ ඇතැමුන් තර්ක කරන්නේ එය සදහටම වර්ධනය කිරීමට ලෝකය ඇබ්බැහිවී කියාය. එම අංකය දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය හෝ GDP වේ. 1930 ආර්ථික විද්යාඥය සයිමන් කුස්නෙට්ස් විසින් තනි, තේරුම් ගැනීමට පහසු අංකයකින්
GDP is the total monetary value of everything a country produces and sells on the market. To this day, GDP per capita, which is just the total GDP divided by the number of people living in that country, is widely seen as a measure of well-being.
ආර්ථිකයක ප්රමාණය මැන බැලීමට උත්සාහ කරන්න සෑදූ අංකයකි.GPD නම් රටක නිෂ්පාදනය කර වෙළෙඳපොළේ විකුණන සෑම දෙයකම මුළු මුදල් වටිනාකම.අද දක්වා ඒක පුද්ගල GDP,එනම් සමස්ත දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් බෙදීම පමණි එම රටේ ජීවත් වන මිනිසුන් සංඛ්යාව, යහපැවැත්මේ මිනුමක් ලෙස බහුලව දක්නට ලැබේ. නමුත් දළ
But GDP doesn’t actually say anything direct about well-being, because it doesn't take into account what a country produces or who has access to it. A million dollars of weapons contributes the exact same amount to a country’s GDP as a million dollars of vaccines or food. The value society derives from things like public school or firefighters isn’t counted in GDP at all, because those services aren’t sold on the market. And if a country has a lot of wealth, but most of it is controlled by relatively few people, GDP per capita gives a distorted picture of how much money a typical person has.
දේශීය නිෂ්පාදිතය ඇත්ත වශයෙන්ම යහපැවැත්ම ගැන සෘජුව,රටක් නිෂ්පාදනය කරන දේ නැතහොත් එයට ප්රවේශය ඇත්තේ කාටද යන්න එය එය සැලකිල්ලට නොගන්නා බැවින් කිසිවක් නොකියයි.රටක දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයට හරියටම සමාන මුදලක එන්නත් හෝ ආහාර ඩෝලර් මිලියනයක් ඩොලර් මිලියනයක ආයුධ ලෙස දායක වේ. රජයේ පාසල හෝ ගිනි නිවන භටයින් වැනිසමාජයට වටිනාකමක් ලැබෙන දේවල් GDP හි කිසිසේත් ගණන් නොගනී, මන්ද ඒ සේවාවන් වෙළඳපොලේ විකුණනු නොලැබේ.රටකට විශාල ධනයක් තිබුන නමුත් එය බොහෝ දුරට පාලනය වන්නේ සාපේක්ෂව සුළු පිරිසක් විසින් නම්, සාමාන්ය පුද්ගලයෙකුට කොපමණ මුදලක් තිබේද යන්න ගැන ඒක පුද්ගල දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය විකෘති
Despite all that, for a long time, higher GDP did correlate closely to a higher quality of life for people in many countries. From 1945 to 1970, as GDP doubled, tripled or even quadrupled in some western economies, people’s wages often grew proportionally. By the 1980s, this changed. Countries continued to grow richer, but wages stopped keeping pace with GDP growth, or in some cases, even declined, and most of the benefits went to an ever-smaller percentage of the population.
විකෘති චිත්රයක් ලබා දෙයි.ඒ සියල්ල තිබියදීත්, දිගු කලක් තිස්සේ,උසස් ජීවන තත්ත්වයකට බොහෝ රටවල මිනිසුන් සඳහා ඉහළ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය සමීපව සම්බන්ධ විය.1945 සිට 1970 දක්වා දළ දේශීය නිෂ්පාදනය දෙගුණ, තුන් ගුණ හෝ හතර ගුණයකින් වැඩි විය. මිනිසුන්ගේ වැටුප් බොහෝ විට සමානුපාතිකව වර්ධනය විය. 1980 ගණන් වන විට මෙය වෙනස් විය.රටවල් පොහොසත් ලෙස වර්ධනය විය,දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ වර්ධනය සමඟ,වැටුප් වැඩිවීම නතර වියහෝ සමහර ප්රතික්ෂේප පවා විය, බොහෝ ප්රතිලාභ ගියේ ජනගහනයෙන් කුඩා ප්රතිශතයකට.තවමත්, ජාතියේ යහපැවැත්ම තනි අංකයකින් අල්ලා ගැනීමේ
Still, the idea of capturing a nation’s well-being in a single number had powerful appeal. In 1972, King Jigme Singye Wangchuk of Bhutan came up with the idea of Gross National Happiness as an alternative to Gross Domestic Product. Gross National Happiness is a metric that factors in matters like health, education, strong communities, and living standards, having citizens answer questions like, “How happy do you think your family members are at the moment?” “What is your knowledge of names of plants and wild animals in your area?” and “What type of day was yesterday?” The United Nations’ Human Development Index is a more widely used metric; it takes into account health and education, as well as income per capita to estimate overall well-being.
අදහස බලවත් ආයාචනයක්.භූතානයේ ජිග්මේ සිංගේ වංචුක් රජු දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයට විකල්පයක් ලෙස දළ ජාතික සතුට යන අදහස ඉදිරිපත් කළා. දළ ජාතික සතුට සෞඛ්ය, අධ්යාපනය වගේ ශක්තිමත් ප්රජාවෙන් සහ ජීවන තත්වයන් යන කරුණු වලට බලපාන මෙට්රික් එකකි,“ඔබේ පවුල කොතරම් සතුටින් සිටිනවාද කියා ඔබ සිතනවාද? සාමාජිකයන් මේ මොහොතේ සිටින්නේද?“ සහ ඔබේ ප්රදේශයේ වන සතුන් ගැන ඔබේ දැනුම කුමක්ද? සහ “ඊයේ මොන වගේ දවසක්ද?”එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව සංවර්ධනය දර්ශකය යනු වඩාත් බහුලව භාවිතා වන මෙට්රික් එකකි;එය සෞඛ්යය,අධ්යාපනය, ඒ වගේම ඒක පුද්ගල ආදායම සමස්ත යහපැවැත්ම තක්සේරු කිරීමට සැලකිල්ලට ගනී.ඒ අතරේ තිරසාර සංවර්ධන දර්ශකය නම් මෙට්රික් එක යහපැවැත්ම සහ ආර්ථික වර්ධනයේ
Meanwhile, a metric called the Sustainable Development Index factors in both well-being and the environmental burdens of economic growth, again, boiling all this down to a single number. Though no country has been able to meet the basic needs of its people while also using resources fully sustainably, Costa Rica currently comes the closest. Over the past few decades, it’s managed to grow its economy and improve living standards substantially without drastically increasing its emissions. Other countries, like Colombia and Jordan, have made notable progress. Costa Rica now has better well-being outcomes like life expectancy than some of the world’s richest countries.
පාරිසරික බර යන දෙකෙහිම සාධක වී මේ සියල්ල තනි අංකයකට ගනී.කිසිම රටකට සම්පූර්ණයෙන්ම තිරසාර සම්පත් ද භාවිතා කර එහි ජනතාවගේ මූලික අවශ්යතා හමුවීමට නොහැකි වූවද කොස්තා රීකාව දැනට ආසන්නතම පැමිණේ.පසුගිය දශක කිහිපය තුළ දැඩි ලෙස විමෝචනය වැඩි නොවී ජීවන තත්ත්වය සැලකිය යුතු ලෙස වැඩිදියුණු කිරමින් ආර්ථිකය වර්ධනය කිරීමට සමත් වේ.කොලොම්බියාව සහ ජෝර්දානයේ වැනි,වෙනත් රටවල් කැපී පෙනෙන දියුණුවක් ලබා ඇත.කොස්ටාරිකාව දැන්ව ආයු අපේක්ෂා වැනි ප්රතිඵල ලෝකයේ සමහර ඒවාට වඩා පොහොසත්ම රටවල් වලට වඩා හොඳ යහපැවැත්මක් ඇත. අවසාන වශයෙන්, සීමාවන් තිබේ ඕනෑම ප්රවේශයකට
Ultimately, there are limits to any approach that boils the quality of life in a country down to a single number. Increasingly, experts favor a dashboard approach that lays out all the factors a single number obscures. This approach makes even more sense given that people have different priorities, and the answer to which country is best to live in depends on who’s asking the question.
රටක ජීවන තත්ත්වය තනි අංකයක් දක්වා පොඩි කරන. වැඩි වැඩියෙන්, ප්රවීණයන් උපකරණ පුවරුවකට අනුග්රහය දක්වයි සියලු සාධක ඉදිරිපත් කරන ප්රවේශ තනි අංකයකට අඳුරු වන. මෙම ප්රවේශය ලබා දීම මිනිස්සුන්ට විවිධ ප්රමුඛතා ඇති බව වඩාත් අර්ථවත් කරයි.එතකොට ජීවත් වීමට හොඳම කුමන රටකටද යන ප්රශ්නය අසන්නේ කවුරුන්ද යන්න මත රඳා පවතී.ඉතින් ඔබ ඔබේ රටේ යහපැවැත්මේ
So what if that were you designing your countries well-being metric? What do you value, and what would you measure?
මිනුම නිර්මාණය කරන්නේ නම් කුමක් කළ යුතුද? ඔබ අගය කරන්නේ කුමක්ද? ඔබ මනින්නේ කුමක් ද?