What’s the best country in the world to live in? Is it the one with the best food? The longest life expectancy? The best weather? For the past 70 years, most governments have relied heavily on a single number to answer that question. This number influences elections, the stock market, and government policy. But it was never intended for its current purpose; and some would argue that the world is addicted to making it grow... forever. This number is called the Gross Domestic Product, or GDP, and it was invented by the economist Simon Kuznets in the 1930s, to try and gauge the size of an economy in a single, easy to understand number.
Melyik országban a legjobb élni? Ahol a legjobb a konyha? Ahol a leghosszabb a várható élettartam? Ahol a legjobb az időjárás? Az elmúlt 70 év során a legtöbb kormány egyetlen egy számra koncentrált, hogy ezt megválaszolja. Ez a szám befolyásolja a választásokat, a tőzsdepiacot és a politikát. Azonban nem emiatt jött létre. Néhány azt is állítják, hogy a világ kényszeresen növelni akarja – örökre. Ez a szám a bruttó hazai termék, azaz a GDP, amit Simon Kuznets közgazdász talált ki az 1930-as években, hogy egyetlen, könnyen értelmezhető számmal írhassa le egy gazdaság méretét.
GDP is the total monetary value of everything a country produces and sells on the market. To this day, GDP per capita, which is just the total GDP divided by the number of people living in that country, is widely seen as a measure of well-being.
A GDP a pénzügyi értéke mindannak, amit egy ország termel és elad a piacon. A mai napig a GDP per fő, ami a teljes GDP elosztva az országban lakók számával, a jólét mértékegysége.
But GDP doesn’t actually say anything direct about well-being, because it doesn't take into account what a country produces or who has access to it. A million dollars of weapons contributes the exact same amount to a country’s GDP as a million dollars of vaccines or food. The value society derives from things like public school or firefighters isn’t counted in GDP at all, because those services aren’t sold on the market. And if a country has a lot of wealth, but most of it is controlled by relatively few people, GDP per capita gives a distorted picture of how much money a typical person has.
A GDP azonban nem árul el semmit közvetlenül a jólétről, mivel nem veszi figyelembe, hogy mit termel egy ország, vagy hogy ki fér hozzá. Egymillió dollárnyi fegyver pontosan annyit tesz hozzá az ország GDP-jéhez, mint egymillió dollár értékű vakcina vagy étel. Az érték, amit a társadalom például az állami iskolákból vagy tűzoltókból nyer, nem számít a GDP-be, mert ezeket a szolgáltatásokat nem árulják a piacon. Valamint ha egy országnak sok pénze van, de a nagy része relatíve kevés ember kezében, a GDP per fő félrevezető képet ad arról, hogy mennyi pénze van az átlagos embernek.
Despite all that, for a long time, higher GDP did correlate closely to a higher quality of life for people in many countries. From 1945 to 1970, as GDP doubled, tripled or even quadrupled in some western economies, people’s wages often grew proportionally. By the 1980s, this changed. Countries continued to grow richer, but wages stopped keeping pace with GDP growth, or in some cases, even declined, and most of the benefits went to an ever-smaller percentage of the population.
Ennek ellenére a magasabb GDP számos országban sokáig a magasabb életszínvonal jele volt. 1945 és 1970 között, mikor a GDP néhány nyugati országban kétszeresére, háromszorosára vagy akár négyszeresére nőtt, a bérek is gyakran arányosan nőttek. Az 1980-as évekre ez megváltozott. Az országok tovább gazdagodtak, viszont a bérek nem nőttek együtt a GDP-vel, sőt, néhány esetben csökkentek, és a legtöbb extra juttatást a társadalom nagyon kicsi százaléka kapta.
Still, the idea of capturing a nation’s well-being in a single number had powerful appeal. In 1972, King Jigme Singye Wangchuk of Bhutan came up with the idea of Gross National Happiness as an alternative to Gross Domestic Product. Gross National Happiness is a metric that factors in matters like health, education, strong communities, and living standards, having citizens answer questions like, “How happy do you think your family members are at the moment?” “What is your knowledge of names of plants and wild animals in your area?” and “What type of day was yesterday?” The United Nations’ Human Development Index is a more widely used metric; it takes into account health and education, as well as income per capita to estimate overall well-being.
Ennek ellenére, az, hogy egy nemzet jólétét egyetlen számmal mérjék, nagyon vonzó volt. 1972-ben Jigme Singye Wangchuck, Bhután királya, kitalálta a bruttó nemzeti boldogságot, mint a bruttó hazai termék alternatív változatát. A bruttó nemzeti boldogság olyan dolgokat mér, mint az egészség, az oktatás, az erős közösségek és az életszínvonal, olyan kérdések megválaszolásával, mint: “Ön szerint mennyire boldog jelenleg a családja?” “Meg tudja nevezni a környezetében élő növényeket és vadállatokat?”, és “Milyen volt a tegnapi nap?” Az ENSZ emberi fejlettségi indexe elterjedtebb mérőszám, amely figyelembe veszi az egészséget és az oktatást, valamint a fejenkénti jövedelmet, hogy megállapítsa a jólétet.
Meanwhile, a metric called the Sustainable Development Index factors in both well-being and the environmental burdens of economic growth, again, boiling all this down to a single number. Though no country has been able to meet the basic needs of its people while also using resources fully sustainably, Costa Rica currently comes the closest. Over the past few decades, it’s managed to grow its economy and improve living standards substantially without drastically increasing its emissions. Other countries, like Colombia and Jordan, have made notable progress. Costa Rica now has better well-being outcomes like life expectancy than some of the world’s richest countries.
Ugyanakkor, az ún. fenntartható fejlődési mutató a jólét mellett a gazdasági növekedés környezeti hatásait is méri, és ezekből ad meg egy számot. Bár egyik országnak sem sikerült kielégíteni az emberek igényeit úgy, hogy csakis fenntartható forrásokat használ, Costa Rica nagyon közel áll hozzá. Az elmúlt pár évtizedben sikerült jelentősen fejleszteni a gazdaságot és az életszínvonalat is, miközben a károsanyag-kibocsátás sem nőtt különösebben. Más országok, mint Kolumbia és Jordánia, jelentős fejlődést mutatnak. Costa Ricában most már hosszabb a várható élettartam, mint a világ leggazdagabb országaiban.
Ultimately, there are limits to any approach that boils the quality of life in a country down to a single number. Increasingly, experts favor a dashboard approach that lays out all the factors a single number obscures. This approach makes even more sense given that people have different priorities, and the answer to which country is best to live in depends on who’s asking the question.
Összességében minden megközelítésnek, amely egy ország életszínvonalát egyetlen számmal akarja kifejezni, megvannak a határai. A szakértők ma inkább olyan módszert részesítenek előnyben, amely olyan tényezőkre is rávilágít, melyekre egyetlen szám nem. Ennek azért is több értelme van, mert minden ember mást részesít előnyben, és a válasz arra, hogy melyik országban a legjobb élni, attól függ, ki kérdezi.
So what if that were you designing your countries well-being metric? What do you value, and what would you measure?
Mi lenne, ha te terveznéd meg az országod jóléti mérőszámát? Te mit tartasz fontosnak? Te mit mérnél?