Ve které zemi světa se žije nejlépe? V té s nejlepším jídlem? Tam, kde se lidé dožívají nejvíce? Tam, kde je nejlepší počasí? V posledních 70 letech se většina vlád spoléhala na jediné číslo, aby našli odpověď. Toto číslo ovlivňuje volby, akciový trh a vládní politiku. Nikdy však nebylo navrženo pro tento účel; a někteří tvrdí, že svět je závislý na jeho neustálém růstu. Tomuto číslu se říká hrubý domácí produkt, nebo HDP, a poprvé zaznělo od ekonoma Simona Kuznetse okolo roku 1930, když se pokoušel změřit velikost ekonomiky pomocí jednoho jednoduchého čísla.
What’s the best country in the world to live in? Is it the one with the best food? The longest life expectancy? The best weather? For the past 70 years, most governments have relied heavily on a single number to answer that question. This number influences elections, the stock market, and government policy. But it was never intended for its current purpose; and some would argue that the world is addicted to making it grow... forever. This number is called the Gross Domestic Product, or GDP, and it was invented by the economist Simon Kuznets in the 1930s, to try and gauge the size of an economy in a single, easy to understand number.
HDP je celková peněžní hodnota všeho, co země vyprodukuje a prodává na trhu. Do dnes, HDP na obyvatele, což je celkové HDP děleno počtem obyvatel dané země, je často považováno za míru blahobytu.
GDP is the total monetary value of everything a country produces and sells on the market. To this day, GDP per capita, which is just the total GDP divided by the number of people living in that country, is widely seen as a measure of well-being.
Přitom ve skutečnosti HDP s blahobytem přímo nesouvisí, protože nebere v potaz, co země produkuje nebo kdo k tomu má přístup. Milion dolarů ve zbraních přispívá k HDP úplně stejně jako milion dolarů ve vakcínách a jídle. Hodnota, kterou společnost získává z věcí jako veřejné školy nebo hasiči není vůbec součástí HDP, protože tyto služby se nenabízejí na trhu. A pokud má země velké bohatství, ale většina je pod kontrolou poměrně mála lidí, HDP na obyvatele poskytuje zkreslený obraz toho, kolik peněz má běžný člověk.
But GDP doesn’t actually say anything direct about well-being, because it doesn't take into account what a country produces or who has access to it. A million dollars of weapons contributes the exact same amount to a country’s GDP as a million dollars of vaccines or food. The value society derives from things like public school or firefighters isn’t counted in GDP at all, because those services aren’t sold on the market. And if a country has a lot of wealth, but most of it is controlled by relatively few people, GDP per capita gives a distorted picture of how much money a typical person has.
I přesto, dlouhou dobu vyšší HDP blízce souviselo s vyšší úrovní života lidí v mnoha zemích. Od roku 1945 do 1970, kdy se HDP zvýšilo dvakrát, třikrát nebo dokonce čtyřikrát v některých západních zemích, mzdy často rostly ve stejném poměru. Do roku 1980 se to změnilo. Země dále bohatly, ale mzdy přestaly držet krok s růstem HDP, v některých případech dokonce klesly, a většina těchto výhod zůstala čím dál menšímu procentu populace.
Despite all that, for a long time, higher GDP did correlate closely to a higher quality of life for people in many countries. From 1945 to 1970, as GDP doubled, tripled or even quadrupled in some western economies, people’s wages often grew proportionally. By the 1980s, this changed. Countries continued to grow richer, but wages stopped keeping pace with GDP growth, or in some cases, even declined, and most of the benefits went to an ever-smaller percentage of the population.
I přesto, představa zachycení blahobytu země pomocí jednoho čísla byla stále lákavá. V roce 1972, král Bhútánu Jigme Singye Wangchuk přišel s myšlenkou hrubého národního štěstí, jako náhrada hrubého domácího produktu. Hrubé národní štěstí je měřítko, které bere v potaz věci jako zdraví, vzdělání, silné komunity a životní standard, obyvatelé odpovídají na otázky jako, “Jak moc šťastní jsou momentálně členové vaší rodiny?” “Jak dobře znáte názvy rostlin a divokých zvířat ve vaší oblasti?” a “Jaký jste měli včera den?” Index lidského rozvoje spojených národů je používanější měřítko; bere v potaz zdraví a vzdělávání a zárověň příjem na obyvatele, k odhadu celkového blahobytu.
Still, the idea of capturing a nation’s well-being in a single number had powerful appeal. In 1972, King Jigme Singye Wangchuk of Bhutan came up with the idea of Gross National Happiness as an alternative to Gross Domestic Product. Gross National Happiness is a metric that factors in matters like health, education, strong communities, and living standards, having citizens answer questions like, “How happy do you think your family members are at the moment?” “What is your knowledge of names of plants and wild animals in your area?” and “What type of day was yesterday?” The United Nations’ Human Development Index is a more widely used metric; it takes into account health and education, as well as income per capita to estimate overall well-being.
Zatímco index udržitelného rozvoje uvažuje obojí, blahobyt i ekologickou zátěž ekonomického růstu, z toho všeho opět vytvoří jediné číslo. I když žádná země nenašla způsob, jak uspokojit základní potřeby lidí a zároveň využívat zdroje udržitelně, Kostarika se tomu zatím přiblížila nejvíc. Již několik desetiletí dosahuje ekonomického růstu a významně zlepšila kvalitu života, bez toho, aby významně zvýšila emise. Další země, jako Kolumbie a Jordánsko udělaly významný pokrok. Kostarika má nyní lepší výsledky, jako například délku života, než některé z nejbohatších zemí světa.
Meanwhile, a metric called the Sustainable Development Index factors in both well-being and the environmental burdens of economic growth, again, boiling all this down to a single number. Though no country has been able to meet the basic needs of its people while also using resources fully sustainably, Costa Rica currently comes the closest. Over the past few decades, it’s managed to grow its economy and improve living standards substantially without drastically increasing its emissions. Other countries, like Colombia and Jordan, have made notable progress. Costa Rica now has better well-being outcomes like life expectancy than some of the world’s richest countries.
Každý přístup, který vyjadřuje kvalitu života pomocí jednoho čísla má své mezery. Experti stále více upřednostňují přehled jednotlivých faktorů, které toto číslo obsahuje. Tento přístup dává větší smysl, protože každý má jiné priority, a odpověď na otázku, ve které zemi se žije nejlépe, záleží na tom, kdo se ptá.
Ultimately, there are limits to any approach that boils the quality of life in a country down to a single number. Increasingly, experts favor a dashboard approach that lays out all the factors a single number obscures. This approach makes even more sense given that people have different priorities, and the answer to which country is best to live in depends on who’s asking the question.
Takže kdybyste to byli vy, kdo by navrhoval měřítko blahobytu? Čeho si vážíte a co byste měřili?
So what if that were you designing your countries well-being metric? What do you value, and what would you measure?