Two frogs are minding their own business in the swamp when WHAM— they’re kidnapped.
Dvi varlės tupėjo savo pelkėje, kai BAM - jas pagrobė.
They come to in a kitchen, captives of a menacing chef. He boils up a pot of water and lobs one of the frogs in. But it’s having none of this. The second its toes hit the scalding water it jumps right out the window.
Jos virtuvėje, grėsmingo virėjo nelaisvėje. Jis užverdą puodą vandens ir įmetą varlę. Varlei tai nepatinka. Vos tik pirštai paliečia karštą vandenį, ji iššoka per langą.
The chef refills the pot, but this time he doesn’t turn on the heat. He plops the second frog in, and this frog’s okay with that. The chef turns the heat on, very low, and the temperature of water slowly rises. So slowly that the frog doesn’t notice. In fact, it basks in the balmy water. Only when the surface begins to bubble does the frog realize: it’s toast.
Virėjas ir vėl pripildo puodą vandens, tačiau jo neužverda. Jis įmeta antrą varlę, o ši neprieštarauja. Virėjas įjungia mažą kaitrą, vandens temperatūra lėtai kyla. Taip lėtai, jog varlė nė nepastebi. Tiesą sakant, ji mėgaujasi drungnu vandeniu. Tik pamačiusi vandens burbuliukus paviršiuje, varlė supranta, jog išvirė.
What’s funny about this parable is that it’s not scientifically true... for frogs. In reality, a frog will detect slowly heating water and leap to safety. Humans, on the other hand, are a different story. We’re perfectly happy to sit in the pot and slowly turn up the heat, all the while insisting it isn’t our hand on the dial, arguing about whether we can trust thermometers, and questioning— even if they’re right, does it matter?
Ši parabolė juokinga tuo, jog nėra moksliškai pagrįsta... su varlėmis. Iš tiesų varlė pastebės lėtai šylantį vandenį ir nušoks į saugią vietą. Tačiau su žmonėmis visai kitaip. Mes esame laimingi sėdėdami lėtai kaistančiame puode, primygtinai teigdami, jog ne mes valdome kaitrą, ginčydamiesi, ar termometrais galima pasitikėti, ir klausdami: net jei jie teisūs, ar tai svarbu?
It does.
Taip, tai svarbu.
Since 1850, global average temperatures have risen by 1 degree Celsius. That may not sound like a lot, but it is.
Nuo 1850-ųjų vidutinė pasaulio paviršiaus temperatūra pakilo 1 Celcijaus laipsniu. Gal ir neatrodo labai daug, bet yra.
Why? 1 degree is an average. Many places have already gotten much warmer than that. Some places in the Arctic have already warmed 4 degrees. If global average temperatures increase 1 more degree, the coldest nights in the Arctic might get 10 degrees warmer. The warmest days in Mumbai might get 5 degrees hotter.
Kodėl? 1 laipsnis – tai vidurkis. Daugumoje vietų įšilę kur kas labiau. Kai kur Arktyje temperatūra pakilusi 4 laipsniais. Jei vidutinė pasaulinė temperatūra padidės dar 1 laipsniu, šalčiausios naktys Arktyje pašils 10-čia laipsnių. Šilčiausios dienos Mumbajuje gali tapti 5 laipsniais karštesnės.
So how did we get here?
Taigi, kaip čia atsiradome?
Almost everything that makes modern life possible relies on fossil fuels: coal, oil, and gas full of carbon from ancient organic matter. When we burn fossil fuels, we release carbon dioxide that builds up in our atmosphere, where it remains for hundreds or even thousands of years, letting heat in, but not out.
Beveik viskas, dėl ko modernus gyvenimas įmanomas, priklauso nuo iškastinio kuro: anglies, naftos ir dujų pilnų anglies, gautos iš senovinių organinių medžiagų. Kai deginame iškastinį kurą, mes išleidžiame anglies dioksidą, kuris kaupiasi atmosferoje, kur išlieka šimtus ar net tūkstančius metų, įleisdamas šilumą, bet jos neišleisdamas.
The heat comes from sunlight, which passes through the atmosphere to Earth, where it gets absorbed and warms everything up. Warm objects emit infrared radiation, which should pass back out into space, because most atmospheric gases don’t absorb it. But greenhouse gases— carbon dioxide and methane— do absorb infrared wavelengths. So when we add more of those gases to the atmosphere, less heat makes it back out to space, and our planet warms up.
Šilumą skleidžia saulės šviesa, kuri per atmosferą patenka į Žemę, į ją susigeria ir viską sušildo. Šilti objektai skleidžia infraraudonuosius spindulius, kurie turėtų grįžti atgal į kosmosą, nes dauguma atmosferos dujų jų nesugeria. Tačiau šiltnamio efektą sukeliančios dujos (ŠESD) – anglies dioksidas ir metanas, sugeria infraraudonųjų spindulių bangas. Tad, kai išleidžiame daugiau šių bangų į atmosferą, mažiau šilumos grįžta į kosmosą ir mūsų planeta šyla.
If we keep emitting greenhouse gases at our current pace, scientists predict temperatures will rise 4 degrees from their pre-industrial levels by 2100. They’ve identified 1.5 degrees of warming— global averages half a degree warmer than today’s— as a threshold beyond which the negative impacts of climate change will become increasingly severe. To keep from crossing that threshold, we need to get our greenhouse gas emissions down to zero as fast as possible.
Jei ir toliau skleisime ŠESD dujas tokiu tempu, mokslininkai žada temperatūros kilimą 4 laipsniais nuo priešindustrinio lygio iki 2100-ųjų. Jie nustatė 1,5 laipsnio atšilimą – vidutiniškai 0,5 laipsnio šiltesnį pasaulio vidurkį nei šiandien – kaip ribą, kurią peržengus, neigiamas klimato kaitos poveikis taps vis skaudesnis. Kad neperžengtume šios ribos mums reikia sumažinti ŠESD kiekį iki nulio kaip galima greičiau.
Or rather, we have to get emissions down to what's called net zero, meaning we may still be putting some greenhouse gases into the atmosphere, but we take out as much as we put in.
Arba turime sumažinti teršalų kiekį iki grynojo nulio, kas reikštų, kad mes skleidžiame kažkiek ŠESD į atmosferą, tačiau pasiimame tiek pat kiek ir išleidžiame.
This doesn’t mean we can just keep emitting and sequester all that carbon— we couldn’t keep up with our emissions through natural methods, and technological solutions would be prohibitively expensive and require huge amounts of permanent storage. Instead, while we switch from coal, oil, and natural gas to clean energy and fuels, which will take time, we can mitigate the damage by removing carbon from the atmosphere.
Tai nereiškia, kad galime ir toliau išmesti ir sekvestruoti visą anglį, mums nepavyktų pasivyti išmetamų teršalų natūraliais metodais, o technologiniai sprendimai būtų pernelyg brangūs ir reikalautų didelio kiekio nuolatinių talpyklų. Vietoj to, kol pereiname nuo anglių, naftos ir gamtinių dujų iki švarios energijos ir kuro, kas užtruks, galime sumažinti žalą šalinant anglies dioksidą iš atmosferos.
Jumping out of the proverbial pot isn’t an option, but we can do something the frogs can’t: reach over, and turn down the heat.
Iššokimas iš tariamo puodo nėra išeitis, tačiau mes galime tai, ko negali varlės: patys sumažintį kaitrą.