If I told you not to press this big red button, what would you do? For many people, there’s no greater motivation to do something than being told they can’t. So, what is it about being told “no” that triggers this response?
Nếu bảo bạn không được ấn chiếc nút lớn màu đỏ này, bạn sẽ làm gì? Với nhiều người, không gì khiến họ muốn làm một việc hơn là bị bảo là không thể. Vậy, vì sao bị “cấm” lại gây nên phản ứng này?
One of the most enduring explanations for this behavior is what psychologists call reactance theory. Reactance is a motivational state that occurs when people feel their freedom is being threatened, and it compels them to take actions they see as restoring that freedom. Sometimes this emerges as general frustration or direct argument, but the most straightforward response is to simply do the thing they were told not to. This behavior plays out in public spaces, like when people ignore health campaigns they perceive as overbearing, and in private spaces, like parent-child relationships. However, there are situations where something being forbidden actually makes it less tempting.
Một trong những lý giải tồn tại lâu nhất giải thích cho hành vi này được các nhà tâm lý gọi là thuyết phản kháng. Phản kháng là trạng thái động lực xuất hiện khi người ta cảm thấy tự do bị đe doạ, buộc họ hành động giành quyền tự chủ. Đôi khi, biểu hiện ra ngoài bằng thái độ bực tức chung chung hoặc tranh luận trực tiếp, tuy nhiên, phản ứng đơn giản nhất, đơn thuần là làm điều họ bị cấm. Nó xảy ra tại các không gian chung, như khi người ta lờ các chiến dịch y tế họ thấy quá hà khắc, và các không gian riêng, như mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp bị cấm thực sự khiến sự việc ít hấp dẫn hơn.
In 1972, psychologists at the University of Colorado wanted to know if a romantic relationship facing parental disapproval was more likely to strengthen or crumble under the pressure. To answer this question, they surveyed 140 couples, varying widely in measures of happiness, but all fairly serious in terms of commitment. Only some couples reported perceived parental opposition to their relationship over the study’s six-month period. But those that did also reported a steady increase in love for one another.
Năm 1972, các nhà tâm lý tại Đại học Colorado muốn biết liệu mối quan hệ yêu đương đối mặt với sự phản đối của cha mẹ sẽ trở nên bền chặt hơn hay sẽ đổ vỡ dưới áp lực này. Để trả lời câu hỏi này, họ khảo sát 140 cặp đôi, có độ hạnh phúc khác nhau, nhưng đều khá nghiêm túc với mối quan hệ. Chỉ có vài cặp báo nhận thấy sự phản đối của cha mẹ, trong sáu tháng nghiên cứu, nhưng họ cũng báo tình cảm họ dành cho nhau càng thắm thiết hơn.
The researchers named this trend the Romeo and Juliet Effect after literature’s most famous forbidden lovers and concluded that the results were largely motivated by reactance. But in the decades since this publication, most follow-up studies have suggested the opposite is true. In fact, the long-term success of a romantic relationship can be predicted by the perceived approval or disapproval of the couple’s friends and family. This trend is known as the Social Network Effect.
Các nhà nghiên cứu đặt tên hiện tượng này là hiệu ứng Romeo và Juliet, theo tên cặp tình nhân bị ngăn cấm nổi tiếng nhất, và kết luận, điều này phần lớn là do tâm lý phản kháng. Nhưng trong những thập kỷ sau, hầu hết các nghiên cứu sau đó lại cho thấy điều ngược lại mới đúng. Thực tế, sự lâu bền của mối quan hệ yêu đương có thể được dự đoán khi nhìn vào sự chấp thuận hoặc phản đối của gia đình và bạn bè. Hiện tượng này được biết đến với tên gọi hiệu ứng mạng lưới xã hội.
So why doesn’t reactance win out over the Social Network Effect? You might think it’s because we value our existing relationships over our potential relationships. But in most cases, disapproving friends and family are just voicing negative opinions or passively not supporting a relationship. It’s rarely a dramatic choice of us or them. And when it comes to parents, most people with good relationships with their parents feel they can ignore their parent’s advice without serious consequences, while people with bad parental relationships often don’t care what they think anyway.
Vậy tại sao phản kháng không thắng nổi hiệu ứng mạng lưới xã hội? Bạn có thể nghĩ vì ta xem trọng mối quan hệ sẵn có hơn mối quan hệ tiềm năng. Nhưng trong hầu hết các trường hợp, phản đối của gia đình và bạn bè chỉ là những lời ong tiếng ve gây khó chịu hoặc thái độ kỳ thị với mối quan hệ, chứ hiếm khi là quyết định trĩu lòng giữa bên tình và bên hiếu. Khi nói đến cha mẹ, hầu hết người có mối quan hệ tốt với cha mẹ cảm thấy phớt lờ lời khuyên của cha mẹ chẳng gây hậu quả gì lớn lao, còn người có mối quan hệ không tốt với cha mẹ thường không quan tâm cha mẹ họ nghĩ gì.
So if disapproved relationships are more likely to fail, does this mean we’re not willing to fight to date who we want? Well, it might vary from person to person. One theory is that there’s actually two types of reactance: defiant reactance, which is impulsively doing the opposite of what we’re told, and independent reactance, which reflects our deeper desire to make our own choices. For example, if you tell someone with high defiant reactance to lower their voice, they’ll probably start shouting. Whereas someone with high independent reactance is more likely to simply ignore the request and do what they believe is appropriate. So when it comes to relationship disapproval, a defiant person might respond by pursuing their romance in secret, but that doesn’t change how the group’s opinion negatively impacts their relationship. Conversely, someone with a particularly independent personality might be capable of ignoring their friends’ concerns and loving whomever they want.
Vậy nếu mối quan hệ bị phản đối có nguy cơ đổ vỡ cao hơn, phải chăng không cần đấu tranh để được hẹn hò người ta yêu? Điều này khác nhau với mỗi người. Một lý thuyết cho rằng có hai loại phản kháng: phản kháng khiêu khích, bốc đồng làm trái với điều được bảo, và phản kháng độc lập, phản ánh ước muốn mãnh liệt được tự lựa chọn. Ví dụ, bảo người thuộc tuýp phản kháng khiêu khích hạ giọng xuống, có thể, họ sẽ bắt đầu gào thét. Còn người thuộc tuýp phản kháng độc lập thường sẽ chẳng buồn quan tâm đến yêu cầu đó, vẫn làm điều họ cho là đúng. Với mối quan hệ bị phản đối, người tuýp khiêu khích phản ứng bằng cách giữ mối quan hệ trong bí mật, nhưng không thay đổi được ảnh hưởng tiêu cực từ sự phản đối của người xung quanh lên mối quan hệ của họ. Trái lại, người tuýp độc lập có khả năng phớt lờ ý kiến trái chiều và yêu người họ muốn.
The idea of defiant and independent reactance is fairly new, and researchers are still working to uncover all the motivations behind the Social Network Effect. But these theories help illuminate the important relationship between reactance and our competing needs for independence and inclusion. How we balance these desires varies across individuals and cultures. But no matter how prone to reactance we may be, our social networks are vital to our sense of identity and well-being. This is especially true in our romantic relationships. Studies have found that support from a few close companions can help buffer against disapproval from others. And most relationships do better once the individuals involved find supportive social networks. This outcome might not seem as romantic as a forbidden love affair, but it’s actually in keeping with the story of Romeo and Juliet, whose embattled relationship couldn't endure the threats of extreme disapproval.
Ý tưởng phản kháng khiêu khích và độc lập còn khá mới, các nhà nghiên cứu còn đang nghiên cứu để khám phá hết các động lực thúc đẩy đằng sau hiệu ứng mạng lưới xã hội. Nhưng những lý thuyết này làm rõ mối quan hệ mật thiết giữa phản kháng và nhu cầu độc lập và được chấp nhận. Cách cân bằng các nhu cầu trên thay đổi tùy từng cá nhân và nền văn hoá. Nhưng dù ta có dễ phản kháng ra sao, mạng lưới xã hội cũng rất quan trọng đối với ý thức bản thân và cảm giác hạnh phúc. Điều này đặc biệt đúng với mối quan hệ yêu đương. Nghiên cứu cho thấy sự ủng hộ của vài người bạn thân thiết có thể giúp giảm bớt áp lực từ sự phản đối của những người khác. Hầu hết các mối quan hệ đều vững chắc hơn khi các cá nhân liên quan có được sự ủng hộ từ mạng lưới xã hội của họ. Kết cục này có vẻ không lãng mạn như chuyện tình bị ngăn cấm, nhưng nó đúng với chuyện Romeo và Juliet, mối quan hệ trắc trở của họ không thể vượt qua sự phản đối quyết liệt.