Each one of these machines represents the economic system of a country.
Var och en av dessa maskiner representerar ett lands ekonomiska system.
Every machine has three inputs:
Varje maskin har tre olika indata:
labor, people’s work. Capital, all the stuff that a business might use, including intangibles, like ideas. And natural resources. The machine converts these inputs into goods and services, and because we’re willing to pay for the things the machine produces, what the machine is really creating here is value. Economies turn inputs into value.
Arbetskraft, folks arbete. Kapital, allt som ett företag kan tänkas använda, inklusive det ogripbara, som idéer. Och naturresurser. Maskinen konverterar denna indata till tjänster och varor. och eftersom vi är villiga att betala för det som maskinen producerar, är det egentligen värde som skapas av maskinen. Ekonomier förvandlar indata till värde.
What determines whether the machine is capitalist, communist, socialist, or something else? Three dials.
Vad är det som avgör ifall maskinen är kapitalistisk, kommunistisk, socialistisk, eller något annat? Tre vred.
The first dial controls who owns the capital. Over here, the government owns every bit of capital, down to the last office paperclip. North Korea is probably the closest economy to 0%. On the other end of the spectrum, at 100%, private citizens own all the capital. The US is about here, at roughly two-thirds private ownership.
Det första vredet bestämmer vem som äger kapital. Här borta äger staten allt kapital, ner till varenda gem. Nordkorea är antagligen den ekonomi som är närmast 0%. I andra änden av spektrumet, vid 100%, äger privatpersoner allt kapital. USA är ungefär här, vid cirka två tredjedelar privat ägande.
The second dial dictates how much control the government has over what gets produced. In economies with high coordination, like the old USSR, the government dictated what the economy could— and would— produce. In economies with low coordination, the government might mandate a few things, but leaves most decision-making up to the private sector.
Det andra vredet bestämmer hur mycket staten kontrollerar vad som produceras. I ekonomier med hög koordination, som Sovjetunionen, dikterade staten vad ekonomin kunde och skulle producera. I ekonomier med låg koordination, kanske regeringen bestämmer lite grann, men låter den privata sektorn sköta det mesta bestämmandet.
The third dial controls how extensively markets are used to set prices. Over here at 0%, we have economies with no markets, where the government sets all prices, and consumers have no say. Over here at 100%, markets are used to set the price of everything, even things like basic life-saving health care. You can also think of this dial as controlling the number and extent of government regulations— from tariffs on foreign goods to antitrust laws to regulations on net neutrality.
Det tredje vredet kontrollerar hur mycket marknaden används för prissättning. Här borta vid 0% har vi ekonomier helt utan marknad, där staten sätter alla priser, utan påverkan från konsumenterna. Här borta vid 100%, används marknaden för all prissättning, inklusive för grundläggande, livräddande sjukvård. Man kan också säga att detta vred kontrollerar antalet och omfattningen av statliga regleringar, från tull på utländska varor och antitrustlagar till reglering av nätneutralitet.
So, capitalism isn’t just one type of economy— it’s a wide range of possible economies, which makes answering the question of whether capitalism is broken, complicated. But we’re going to try.
Så, kapitalism är inte bara en typ av ekonomi, det är ett brett spektrum av möjliga ekonomier, vilket gör det svårt att besvara frågan om ifall kapitalismen är trasig. Men vi ska försöka.
At the height of the Industrial Revolution, the dials were set pretty close to what we now call free market, or “laissez-faire” capitalism. There were very few regulations, and economists of the time believed that capitalism’s “invisible hand”— basically, individuals acting freely and in their own self-interest— would produce optimal outcomes, both for the economy and for society.
Under den industriella revolutionen var vreden ställda ganska nära vad vi nu kallar fri marknad, eller “laissez-faire”-kapitalism. Det fanns få regleringar, och tidens ekonomer trodde att kapitalismens “osynliga hand”, dvs resultatet av att individer agerade fritt och för egen vinning, skulle producera optimala resultat, både för ekonomin och för samhället.
And that’s how we ended up with embalming fluid in milk. In the late 1800s in the United States, food manufacturers put all kinds of cheap (and sometimes dangerous) adulterants in food to maximize profits. What they were doing was legal, but of course, wrong. There was a public outcry, and in 1906, Congress passed the Pure Food and Drugs Act, setting the stage for the Food and Drug Administration, which watches over the US’s food supply to this day.
Och det var så vi fick balsameringsvätska i mjölken. Under det sena 1800-talet i USA tillsatte livsmedelsproducenter en mängd billiga (och ibland farliga) tillsatsämnen i mat för att maximera sin vinst. Vad de gjorde var lagligt, men givetvis fel. Det blev ett ramaskri och 1906 stiftade kongressen lagen “Pure Food and Drugs Act” som grundade USAs livsmedels- och läkemedelsmyndighet, som vakar över USAs matförsörjning än idag.
These days, no economy really practices pure “invisible hand” capitalism, but some people are increasingly worried that today’s threats, like climate change and rising inequality, can’t be solved by any capitalist system.
Nuförtiden finns det ingen ekonomi som praktiserar ren osynlig hand-kapitalism, men oron ökar över att dagens hot som klimatförändring och ökad ojämlikhet, kanske inte kan lösas av någon kapitalism.
Let’s look at climate change first.
Först tittar vi på klimatförändringen.
Capitalist economies incentivize growth. That’s created massive demand for the cheapest energy possible, which, for a long time, was fossil fuels. Burning all those fossil fuels unquestionably drove— and continues to drive— climate change.
Kapitalistiska ekonomier främjar tillväxt. Det har skapat en enorm efterfrågan på billigast möjliga energi, vilket länge var fossila bränslen. Förbränning av all den fossila energin drev onekligen, och fortsätter driva, klimatförändringar.
Not only that, but the desire to maximize profit usually gives corporations a powerful incentive to ignore inconvenient truths. Just like tobacco companies denied the link between cigarettes and cancer, oil and gas companies denied or downplayed climate science for decades.
Inte bara det, företagens vilja att maximera vinsten kan också ge dem ett starkt incitament att ignorera obehagliga sanningar. Precis som tobaksföretagen förnekade kopplingen mellan cigaretter och cancer förnekade eller nedtonade olje- och gasproducenterna klimatforskningen länge.
Next, inequality.
Sen, ojämlikhet.
Inequality is complicated enough that we made a whole video about it, but the simple story is: in many countries, inequality is rising. In the US, the UK, Canada, Ireland, and Australia, the top 1% of income earners have been eating up a larger and larger share of total income over the past 50 years. In the UK, the top 1% share doubled from 7% in 1980 to 14% in 2014.
Ojämlikhet är så komplicerat att vi har gjort en hel video om det, men den enkla teorin är: i många länder ökar ojämlikheten. I USA, Storbritannien, Kanada, Iraland och Australien har den rikaste procenten av befolkningen tagit en större och större del av den totala inkomsten de senaste 50 åren. I Storbritannien fördubblades den rikaste procentens del från 7% 1980 till 14% 2014.
But that's not the whole picture. In England, the country for which we have the best data before capitalism, the share of income going to the top 5% of income earners peaked at around 40% in 1801, and then, as capitalism took hold, it fell steadily to a low of about 17% in 1977. These days, it’s back up— hovering around 26%.
Men det är inte hela bilden. I England, det land med bäst data från före kapitalismen, nådde andelen av inkomsten som gick till de översta 5 procenten sin topp på cirka 40% runt 1801, och när kapitalismen tog fäste föll den stadigt till en lägsta punkt vid 17% 1977. Idag har den ökat igen och kretsar runt 26%.
And here’s another data point: in many European countries and Japan, the top 1%’s share of income came down from 20 to 25% in the early 1900s to 7 to 12% today.
Och här kommer ännu en mätpunkt: i många europeiska länder och Japan har den rikaste procentens inkomstandel sjunkit från cirka 20-25% under tidigt 1900-tal till mellan 7% och 12% idag.
So, is capitalism increasing inequality or not?
Så, driver kapitalismen på ojämlikheten eller inte?
It depends. Remember, there's a wide range of settings that all fall under capitalism, meaning that one country's version can look very different from another's. It’s totally possible that inequality could be increasing in China’s version of capitalism, while it decreases in France’s.
Det beror på. Kom ihåg, en mängd olika inställningar faller under kapitalism, vilket betyder att olika länders versioner kan se väldigt olika ut. Det är möjligt att ojämlikhet kan öka i Kinas version av kapitalism och samtidigt sjunka i Frankrikes.
Capitalism, it seems, is a double-edged sword. On the one hand, it generates a huge amount of value, which translates to almost everyone having more money than they otherwise would. On the other hand, it also funnels the biggest chunk of that money into the wallets of relatively few people.
Det ser ut som att kapitalism är ett tveeggat svärd. Å ena sidan genererar den ett enormt värde vilket betyder att nästan vem som helst får mer pengar än de annars skulle ha. Men å andra sidan kommer den största andelen av pengarna bara tillfalla relativt få.
Capitalism’s staunchest defenders say that with enough grit and determination, anyone can join the ranks of the wealthy.
Kapitalismens starkaste försvarare säger att med tillräcklig vilja och beslutsamhet kan vem som helst sälla sig till de förmögna.
Is that really true?
Är det verkligen sant?
In a free, capitalist market, the wealth generated by successful companies mostly flows to the owners. And along with that come other benefits: education, health, social standing, and power. If owners tinker with the machine so that it benefits them more than others, they create a feedback loop where power and everything that flows with it calcifies within their families. And then you’ve got, basically, an aristocracy.
På en fri, kapitalistisk marknad, kommer välståndet som generas av framgångsrika företag mest gå till ägarna. Och därmed kommer fler fördelar: utbildning, hälsa, social status och makt. Om maskinen justeras av ägare så att de gynnas mer än andra, skapar de en återkopplingsloop där makt och allt som följer med den stannar inom ägarens familj. Och då har man i praktiken en aristokrati.
So let’s break down the question we started with: is pure, “invisible hand” capitalism, with all the dials set to the extremes, broken? Yeah. But it’s also kind of irrelevant, since no country uses pure capitalism.
Vi bryter ner frågan vi började med: Är ren “osynliga handen”-kapitalism, med alla vreden inställda på extrema värden, trasig? Jepp. Men det är också irrelevant, eftersom inga länder tillämpar ren kapitalism.
Is contemporary capitalism— as it’s practiced in much of the world today— broken? Well, it’s the major driver of climate change and in many places is contributing to rising inequality. And it may even be creating a de facto aristocracy in certain countries, so, not looking good.
Är nuvarande kapitalism, som den ser ut i stora delar av världen idag, trasig? Det är en stor orsak till klimatförändringar och på många platser bidrar den till ökad ojämlikhet. Och den kan till och med skapa en de facto-aristokrati i vissa länder, så det ser inte bra ut.
The critical question is: can we fix contemporary capitalism by fiddling with the dials or restricting who can turn them, or do we need to tear the machine down and build a new one from scratch?
Den kritiska frågan är: kan vi laga den moderna kapitalismen genom att mixtra med vreden eller begränsa vem som kan vrida dem, eller behöver vi plocka isär maskinen och börja om från början med en ny?