Each one of these machines represents the economic system of a country.
כל אחת מהמכונות הללו מייצגת מערכת כלכלית של מדינה.
Every machine has three inputs:
לכל מכונה יש שלוש כניסות:
labor, people’s work. Capital, all the stuff that a business might use, including intangibles, like ideas. And natural resources. The machine converts these inputs into goods and services, and because we’re willing to pay for the things the machine produces, what the machine is really creating here is value. Economies turn inputs into value.
עבודה, עבודה של אנשים. הון, כל הדברים שעסק עשוי להשתמש בהם, כולל דברים לא מוחשיים, כמו רעיונות. ומשאבי טבע. המכונה ממירה את התשומות הללו לסחורות ושירותים, ובגלל שאנחנו מוכנים לשלם על הדברים שהמכונה מייצרת, מה שהמכונה בעצם יוצרת כאן הוא ערך. כלכלות הופכות תשומות לערך.
What determines whether the machine is capitalist, communist, socialist, or something else? Three dials.
מה קובע אם המכונה היא קפיטליסטית, קומוניסטית, סוציאליסטית, או משהו אחר? שלוש חוגות.
The first dial controls who owns the capital. Over here, the government owns every bit of capital, down to the last office paperclip. North Korea is probably the closest economy to 0%. On the other end of the spectrum, at 100%, private citizens own all the capital. The US is about here, at roughly two-thirds private ownership.
החוגה הראשונה שולטת מי הבעלים של ההון. כאן, הממשלה היא הבעלים של כל פיסת הון, עד למהדק המשרד האחרון. צפון קוריאה היא כנראה הכלכלה הקרובה ביותר ל-0%. בקצה השני של הספקטרום, ב-100%, אזרחים פרטיים שמחזיקים בכל ההון. ארה“ב נמצאת כאן, בערך שני שלישים בבעלות פרטית.
The second dial dictates how much control the government has over what gets produced. In economies with high coordination, like the old USSR, the government dictated what the economy could— and would— produce. In economies with low coordination, the government might mandate a few things, but leaves most decision-making up to the private sector.
החוגה השנייה מכתיבה כמה שליטה יש לממשלה על מה שמיוצר. בכלכלות עם תיאום גבוה, כמו ברית המועצות הישנה, הממשלה הכתיבה מה הכלכלה יכולה לייצר - ותייצר. בכלכלות עם תיאום נמוך, הממשלה עשויה לחייב כמה דברים, אבל משאירה את רוב קבלת ההחלטות למגזר הפרטי.
The third dial controls how extensively markets are used to set prices. Over here at 0%, we have economies with no markets, where the government sets all prices, and consumers have no say. Over here at 100%, markets are used to set the price of everything, even things like basic life-saving health care. You can also think of this dial as controlling the number and extent of government regulations— from tariffs on foreign goods to antitrust laws to regulations on net neutrality.
החוגה השלישית קובעת עד כמה השווקים משמשים באופן נרחב לקביעת מחירים. כאן ב-0%, יש לנו כלכלות ללא שווקים, שבהן הממשלה קובעת את כל המחירים, ולצרכנים אין מילה לומר. כאן ב-100%, שווקים משמשים כדי לקבוע את המחיר של הכל, אפילו דברים כמו שירותי בריאות בסיסיים מצילי חיים. אתם יכולים גם לחשוב על החוגה הזו כעל שולטת במספר ובהיקף של תקנות הממשלה- ממכסים על סחורות זרות לחוקי הגבלים עסקיים לתקנות על ניטרליות רשת.
So, capitalism isn’t just one type of economy— it’s a wide range of possible economies, which makes answering the question of whether capitalism is broken, complicated. But we’re going to try.
אז, קפיטליזם הוא לא רק סוג אחד של כלכלה - זה מגוון רחב של כלכלות אפשריות, מה שגורם לענות על השאלה האם הקפיטליזם שבור, מסובך. אבל אנחנו הולכים לנסות.
At the height of the Industrial Revolution, the dials were set pretty close to what we now call free market, or “laissez-faire” capitalism. There were very few regulations, and economists of the time believed that capitalism’s “invisible hand”— basically, individuals acting freely and in their own self-interest— would produce optimal outcomes, both for the economy and for society.
בשיאה של המהפכה התעשייתית החוגות היו מכוונות די קרוב למה שאנו מכנים כיום שוק חופשי, או קפיטליזם “laissez-faire”. היו מעט מאוד תקנות, וכלכלנים של אותה תקופה האמינו ש“היד הנעלמה” של הקפיטליזם - בעצם, אנשים הפועלים בחופשיות ולמען האינטרס האישי שלהם- יביאו לתוצאות מיטביות, הן עבור הכלכלה והן עבור החברה.
And that’s how we ended up with embalming fluid in milk. In the late 1800s in the United States, food manufacturers put all kinds of cheap (and sometimes dangerous) adulterants in food to maximize profits. What they were doing was legal, but of course, wrong. There was a public outcry, and in 1906, Congress passed the Pure Food and Drugs Act, setting the stage for the Food and Drug Administration, which watches over the US’s food supply to this day.
וככה סיימנו עם נוזל שימור בחלב. בסוף המאה ה-18 בארצות הברית, יצרני מזון שמו כל מיני סוגים זולים (ולפעמים מסוכנים) של תוספים כדי למקסם את הרווחים מה שהם עשו היה חוקי, אבל כמובן, לא טוב. הייתה סערה ציבורית, ובשנת 1906, הקונגרס העביר את חוק המזון והתרופות הטהור, כשהוא מכין את הבמה עבור מינהל המזון והתרופות, ששומר על אספקת המזון של ארה“ב עד היום.
These days, no economy really practices pure “invisible hand” capitalism, but some people are increasingly worried that today’s threats, like climate change and rising inequality, can’t be solved by any capitalist system.
בימים אלה, שום כלכלה לא באמת נוהגת בקפיטליזם טהור של “יד בלתי נראית“, אבל חלק מהאנשים מודאגים שאיומים, כמו שינויי אקלים ואי-שוויון עולה, לא ניתן לפתור על ידי מערכת קפיטליסטית.
Let’s look at climate change first.
נסתכל תחילה על שינויי האקלים.
Capitalist economies incentivize growth. That’s created massive demand for the cheapest energy possible, which, for a long time, was fossil fuels. Burning all those fossil fuels unquestionably drove— and continues to drive— climate change.
כלכלות קפיטליסטיות מעודדות צמיחה. זה יצר ביקוש עצום לאנרגיה הזולה ביותר האפשרית, שבמשך זמן רב היתה דלק מאובנים. שריפת כל הדלקים המאובנים האלה הניעה ללא עוררין- וממשיכה להניע- שינויי אקלים.
Not only that, but the desire to maximize profit usually gives corporations a powerful incentive to ignore inconvenient truths. Just like tobacco companies denied the link between cigarettes and cancer, oil and gas companies denied or downplayed climate science for decades.
לא רק זה, אלא הרצון למקסם רווח בדרך כלל נותן לתאגידים תמריץ רב עוצמה להתעלם מאמיתות לא נוחות. כמו שחברות הטבק הכחישו את הקשר בין סיגריות לסרטן, חברות הנפט והגז הכחישו או הפחיתו בערך מדע האקלים עשרות שנים.
Next, inequality.
הבא, אי שוויון.
Inequality is complicated enough that we made a whole video about it, but the simple story is: in many countries, inequality is rising. In the US, the UK, Canada, Ireland, and Australia, the top 1% of income earners have been eating up a larger and larger share of total income over the past 50 years. In the UK, the top 1% share doubled from 7% in 1980 to 14% in 2014.
אי השוויון מספיק מסובך שבשבילו עשינו על זה סרטון שלם, אבל הסיפור הפשוט הוא: במדינות רבות, אי השוויון עולה. בארה“ב, בריטניה, קנדה, אירלנד, ואוסטרליה, ה1% העליון של בעלי ההכנסה אוכלים נתח גדול יותר ויותר מסך ההכנסה ב-50 השנים האחרונות. בבריטניה הוכפל החלק של המאיון העליון הוכפל מ-7% ב-1980 ל-14% ב-2014.
But that's not the whole picture. In England, the country for which we have the best data before capitalism, the share of income going to the top 5% of income earners peaked at around 40% in 1801, and then, as capitalism took hold, it fell steadily to a low of about 17% in 1977. These days, it’s back up— hovering around 26%.
אבל זו לא כל התמונה. באנגליה המדינה שעבורה יש לנו את הנתונים הטובים ביותר לפני הקפיטליזם חלק ההכנסה שהולך ל-5% העליונים של בעלי ההכנסה הגיע לשיא של כ-40% בשנת 1801, ואז, כשהקפיטליזם השתלט, הוא נפל בהתמדה לשפל של כ-17% ב-1977. בימים אלה הוא חוזר למעלה – מרחף סביב 26%.
And here’s another data point: in many European countries and Japan, the top 1%’s share of income came down from 20 to 25% in the early 1900s to 7 to 12% today.
והנה עוד נקודת נתונים: במדינות רבות באירופה וביפן, החלק של המאיון העליון מההכנסה ירד מ-20 ל-25% בתחילת שנות ה-1900 ל-7 עד 12% היום.
So, is capitalism increasing inequality or not?
אז האם הקפיטליזם מגביר את אי השוויון או שלא?
It depends. Remember, there's a wide range of settings that all fall under capitalism, meaning that one country's version can look very different from another's. It’s totally possible that inequality could be increasing in China’s version of capitalism, while it decreases in France’s.
זה תלוי. יש מגוון רחב של הגדרות שכולן נופלות תחת הקפיטליזם, כלומר, גרסה של מדינה אחת יכולה להיראות שונה מאוד משל אחרות. זה בהחלט אפשרי שאי השוויון הזה יכול להתגבר בגרסה של סין לקפיטליזם, בעוד שהוא יורד בצרפת.
Capitalism, it seems, is a double-edged sword. On the one hand, it generates a huge amount of value, which translates to almost everyone having more money than they otherwise would. On the other hand, it also funnels the biggest chunk of that money into the wallets of relatively few people.
קפיטליזם, כך נראה, הוא חרב פיפיות. מצד אחד, זה מייצר כמות עצומה של ערך, מה שמתורגם לכך שכמעט לכולם יש יותר כסף ממה שהיה להם אחרת. מצד שני, זה גם מזרים את החלק הגדול ביותר של הכסף הזה לארנקים של מעט אנשים יחסית.
Capitalism’s staunchest defenders say that with enough grit and determination, anyone can join the ranks of the wealthy.
המגינים העיקשים ביותר של הקפיטליזם אומרים שעם מספיק חוצפה ונחישות, כל אחד יכול להצטרף לשורות העשירים.
Is that really true?
האם זה באמת נכון?
In a free, capitalist market, the wealth generated by successful companies mostly flows to the owners. And along with that come other benefits: education, health, social standing, and power. If owners tinker with the machine so that it benefits them more than others, they create a feedback loop where power and everything that flows with it calcifies within their families. And then you’ve got, basically, an aristocracy.
בשוק קפיטליסטי חופשי, העושר שנוצר על ידי חברות מצליחות זורם בעיקר לבעלים. ויחד עם זה באים יתרונות אחרים: חינוך, בריאות, מעמד חברתי, וכוח. אם הבעלים מתעסקים עם המכונה כך שזה מועיל להם יותר מאחרים, הם יוצרים לולאת משוב שבה כוח וכל מה שזורם איתו מתקבע בתוך משפחותיהם. ואז יש לכם, בעצם, אריסטוקרטיה.
So let’s break down the question we started with: is pure, “invisible hand” capitalism, with all the dials set to the extremes, broken? Yeah. But it’s also kind of irrelevant, since no country uses pure capitalism.
אז בואו נפרק את השאלה איתה התחלנו: האם קפיטליזם טהור, “יד בלתי נראית“, עם כל החוגות מכוונות לקיצוניות, שָׁבוּר? כֵּן. אבל זה גם קצת לא רלוונטי, מכיוון שאף מדינה לא משתמשת בקפיטליזם טהור.
Is contemporary capitalism— as it’s practiced in much of the world today— broken? Well, it’s the major driver of climate change and in many places is contributing to rising inequality. And it may even be creating a de facto aristocracy in certain countries, so, not looking good.
האם קפיטליזם עכשווי -- כפי שהוא מתורגל ברובו של העולם היום - שבור? ובכן, זה המניע העיקרי של שינויי האקלים ובמקומות רבים תורם לאי השוויון הגואה. וייתכן שהוא אפילו יוצר אריסטוקרטיה דה-פקטו במדינות מסוימות אז, זה לא נראה טוב.
The critical question is: can we fix contemporary capitalism by fiddling with the dials or restricting who can turn them, or do we need to tear the machine down and build a new one from scratch?
השאלה הקריטית היא: האם נוכל לתקן את הקפיטליזם העכשווי על ידי התעסקות עם החוגות או הגבלת מי שיכול להפוך אותם, או שאנחנו צריכים להרוס את המכונה ולבנות חדשה מאפס?