What does it mean for a country to have a healthy economy? What does a healthy economy even look like? Does it look like this? What about like this? Economist Kate Raworth shared a pretty interesting answer to this question on the TED Interview podcast. And it challenges an idea that most economists take for granted.
Vad betyder det för ett land att ha en sund ekonomi? Hur ser en sund ekonomi ens ut? Ser det ut så här? Eller kanske så här? Ekonomen Kate Raworth hade ett intressant svar på frågan i podcasten The TED Interview. Där ifrågasätts en idé som de flesta ekonomer tar för given.
We live— particularly in the West, particularly in the last 150 years— in a society that has a very strong belief that growth is the sign of progress. And to a certain extent, it’s true. We love to see our kids grow. We love to see nature growing in spring. Growth is a wonderful, healthy phase of life.
Vi lever, speciellt i västvärlden under de senaste 150 åren, i ett samhälle som har en stark tro att tillväxt är ett tecken på framsteg. Och till en viss gräns är det sant. Vi älskar att se våra barn växa. Vi älskar att se naturen växa på våren. Tillväxt är en underbar, sund fas i livet.
But in our economies, it’s like we’ve turned to Peter Pan economics— the economy that never wanted to grow up. It wanted to grow and grow and grow forever. And it becomes this permanent phase.
Men när det gäller ekonomi är det som om vi har Peter Pan-ekonomi, ekonomin vill aldrig växa upp. Den vill växa och växa och växa för alltid Och det blir till en permanent fas.
But we already know, in our own bodies, in our own lives, that there’s another side to this metaphor of growth that we love so much. If I told you, my friend had gone to the doctor, and the doctor told her she had a growth, that already feels completely different. Because in the space of our own bodies, we know that when something tries to grow endlessly within this healthy, dynamic living whole, it is a threat to the health of the whole, and we do everything we can to stop it.
Men vi vet redan, i våra kroppar, i våra liv, att uppväxtmetaforen som vi älskar också har en annan aspekt. Om jag berättade för dig att min vän har varit hos läkaren och att läkaren sa att hon har något som växer så känns det redan annorlunda. För att inom våra egna kroppar vet vi att när något vill växa obehindrat inom en sund och dynamisk helhet, så är det ett hot mot helheten och vi gör allt vi kan för att stoppa det.
But when we step into our economies, for some reason, we think that endless growth is progress. And we are now running into severe problems because we are addicted to endless growth.
Men inom ekonomin tänker vi av nån anledning att oändlig tillväxt är framsteg. Och nu står vi inför allvarliga problem eftersom vi är beroende av ohejdad tillväxt.
Simon Kuznets, he was asked in the 1930s by US Congress to come up, for the first time, with a single number to measure the output of the economy. America could say we produced so many tons of steel and so many bags of grain— but can we add it all together? So they commissioned him to do this and he said, “Yes, I can. I can add it all together in one number.” National income, what we now know as GDP— but he gave it with a caveat. He said the welfare of a nation can scarcely be known from this number, don’t mix it up with welfare, right? Because it tells us nothing about the unpaid caring work of parents, tells us nothing about the value that’s created in communities, because that’s not priced, and it’s a measure of the flow of economic value. It tells us nothing about the living world, the forests, the mines that get run down in order to create this value. But the convenience, the temptation, of this single number was so great that politicians sort of tucked it in their armpit and carried right on. And we ended up in a horse race of pursuing GDP growth.
Simon Kuznets blev på 1930-talet tillfrågad av den amerikanska kongressen att skapa ett system för att med ett enda värde kunna mäta ekonomins effekt. Amerika kunde säga att man hade producerat så här mycket stål och spannmål - men kunde vi räkna ihop det? Så de gav honom uppdraget och han sa: “Ja, jag kan räkna ihop det till ett enda tal.” Bruttonationalprodukt, eller BNP, men han la till en brasklapp. Han sa att en nations välfärd knappast kan mätas utifrån detta värde, så blanda inte ihop BNP och välfärd. För det säger ingenting om det obetalda arbete föräldrar utför, ingenting om värde som skapas i föreningar, för det har ingen prislapp. BNP mäter det ekonomiska flödet. Det säger ingenting om den levande världen, skogar eller gruvor som slits ut för att skapa detta värde. Men användbarheten, lockelsen, hos detta enkla värde var så stor att politikerna stoppade det under armen och gick vidare. Vi har hamnat i en kapplöpning när det gäller att öka BNP.
The dream is that GDP can keep on increasing, we can have increasing financial returns, but that we can decouple from using Earth’s resources. We can use less carbon and less metals, and minerals and plastics, and we can use less of the Earth’s land surface, and separate these two: ever rising GDP and falling resource use. It’s a fabulous dream; would that it would be true.
Drömmen är att BNP kan fortsätta öka, att vi kan få ett ökande kapitalöverskott, som vi ändå kunde frigöra från att använda jordens resurser. Att vi skulle kunna använda mindre kol, mindre metall, mineraler och plaster och nyttja mindre av jordens markyta. Att separera dessa två, BNP och användning av naturresurser. Det är en fantastisk dröm, om den skulle vara sann.
We are at a time of climate emergency, of ecosystem collapse. We need to radically reduce our use of Earth’s resources, and we're nowhere close to that.
Vi står inför akut klimatkris och kollapsande ekosystem. Vi måste minska användningen av naturresurserna radikalt och vi är inte ens nära det.
So I offer it as a compass for 21st century prosperity. And this compass, silly though it sounds, it looks like a doughnut with the hole in the middle.
Så jag erbjuder en kompass för detta århundradets välstånd. Och denna kompass, hur löjligt det än låter, ser ut som en munk med ett hål i mitten.
So imagine from the center of it, humanity’s use of Earth’s resources radiating out from the middle of that picture. So in the hole, in the middle of the doughnut, that is the place where people don’t have enough resources to meet the essentials of life. It’s where people don’t have enough food or health care, or education or housing or gender equality or political voice or access to energy. And we want to leave nobody in that hole. We want to get everybody over a social foundation of well-being, so all people on this planet can lead lives of dignity and opportunity and community. And in low income countries, it absolutely makes sense, yes, let’s see the economy grow in ways that invest in health and education and transport for all. That was a very 20th century project. We're in the 21st century.
Föreställ människornas användande av Jordens resurser växa ut från mitten av bilden. I hålet, i mitten av munken, det är där man inte har tillräckliga resurser för att klara livsnödvändigheter. Det är där människor inte har tillräckligt med mat, sjukvård, utbildning, bostäder, jämlikhet, politisk makt eller tillgång till energi. Och vi vill inte ha någon i det hålet. Vi vill att alla ska komma upp till en viss nivå av välstånd så att alla på planeten kan leva värdiga liv med möjligheter och gemenskap. Och i utvecklingsländer är det vettigt. Ja, låt ekonomin växa på sätt som förbättrar hälsa, utbildning och rörlighet för alla. Det är ett 1900-talsprojekt. Nu är vi på 2000-talet.
We have Earth system scientists who started looking at the impact we were having on the climate, and the loss of soils and acid rain, and the hole in the ozone layer, and the collapse of species. And they said, hang on. We’ve been ignoring our planet. In the growing to meet human needs, we have ignored the fact that we are deeply dependent on this delicately balanced living planet. It’s the only one we know of out there. And when we use Earth’s resources in such a way that we begin to push ourselves beyond the living capacities of this planet, we are literally undermining the life supporting systems on which we depend.
Forskare har tittat på vilken påverkan vi har haft på klimatet, förstörd jord, försurning, ozonhålet och artutrotningen. Och de säger, vänta lite. Vi har ignorerat vår planet. När tillväxten ökar för att kunna möta våra behov ignorerar vi att vi är djupt beroende av vår levande planet och dess bräckliga jämvikt. Det är den enda vi känner till. Och när vi använder jordens resurser på ett sådant sätt att vi börjar överskrida gränserna för planetens kapacitet underminerar vi bokstavligen de system vi behöver för att vi ska kunna leva.
So, hang on, just as there’s an inner limit of resource use, and we call out poverty and deprivation, there’s an outer limit of humanity’s resource use. That’s ecological degradation. And we are breaking down this planet on which we depend. So there you get the doughnut, you get the inside, which is leave nobody behind in the hole. But don’t overshoot the outer ring either. And so the shape of progress is fundamentally changed. It’s no longer this ever rising line exponential growth, that we hear about in the financial news all the time. It’s balance.
Så precis som det finns en inre gräns för hur mycket vi kan använda, som vi kallar fattigdom och fördärv, finns det också en yttre gräns för resursanvändningen. Det är ekologiskt förfall. Vi bryter ner den planet vi är beroende av. Så där har ni munken, ni har det innersta, som är hålet vi inte vill lämna kvar någon. Men överskrid inte den yttre ringen heller. Då förändras framstegens form fundamentalt. Det är inte längre den evigt stigande linjen som är exponentiell tillväxt som man hela tiden pratar om på ekonominyheterna. Det är balans.
To me, a source of real hope is that we deeply understand this at the level of our body. You go to the doctor, the doctor will say, have enough food, but not too much, enough water, oxygen, exercise, sleep, anything you like— have enough, but not too much. Our health lies in balance. And if we can take that metaphor from the human body to the planetary body, we give ourselves a cracking chance of understanding the deep interdependence of our world.
För mig är det en källa till hopp att vi förstår detta när det gäller vår kropp. Man går till doktorn som säger att man ska få lagom mycket mat, vatten, syre, motion, sömn, vad som helst. Tillräckligt, men inte för mycket. Vår hälsa kräver balans. Om vi kan flytta den metaforen från människokroppen till planeten, får vi en unik chans att förstå vår världs ömsesidiga beroende.