Let’s say you discover a magical gold coin that doubles every 25 years. 75 years later, you’d only have eight coins. But 1,000 years later, you’d have over a trillion. And in just 4,600 years, your gold coins would outweigh the observable universe.
Recimo da otkrijete magični zlatnik koji se udvostručuje svakih 25 godina. Nakon 75 godina, imali biste samo osam zlatnika. Ali nakon 1000 godina, imali biste više od bilion. A za samo 4600 godina, vaši zlatnici bi prevazišli univerzum koji vidimo.
This periodic doubling is an example of exponential growth, and while we’re not in any danger of discovering a real-life golden goose-coin, something almost as consequential has been growing like this for the past 200 or so years: the global economy.
Ovo periodično udvostručavanje je primer eksponencijalnog rasta, i mada nam ne preti opasnost da otkrijemo pravu zlatnik-koku, nešto gotovo podjednako impresivno je naraslo na taj način tokom proteklih 200 godina: globalna ekonomija.
Many economists think that an eternally growing economy is necessary to keep improving people’s lives, and that if the global economy stops growing, people would fight more over the fixed amount of value that exists, rather than working to generate new value.
Mnogi ekonomisti smatraju da je privreda koja se večito razvija neophodna da bi život ljudi nastavio da se poboljšava, i da bi se, ako globalna ekonomija prestane da raste, ljudi više borili oko fiksnog iznosa vrednosti koja postoji, umesto da rade na stvaranju nove vrednosti.
That raises the question: is infinite growth possible on a finite planet?
To nameće pitanje: da li je beskonačan rast moguć na konačnoj planeti?
We measure economic growth by tracking the total financial value of everything a country (or the world) produces and sells on the market. These products can help us meet basic needs or improve our individual and collective quality of life. But they also, crucially, take resources to invent, build, or maintain.
Ekonomski rast merimo praćenjem ukupne finansijske vrednosti svega što zemlja (ili svet) proizvodi i prodaje na tržištu. Ti proizvodi nam mogu pomoći da zadovoljimo osnovne potrebe ili poboljšamo individualni i kolektivni kvalitet života. A takođe, što je ključno, koriste resurse za smišljanje, pravljenje i održavanje.
For example, this smartphone. It’s valuable in part because it contains aluminum, gallium, and silicon, all of which took energy and resources to mine, purify, and turn into a phone. It’s also valuable because of all the effort that went into designing the hardware and writing the software. And it’s also valuable because a guy in a black turtleneck got up on stage and told you it was.
Na primer, ovaj pametni telefon. Delom je vredan jer sadrži aluminijum, galijum i silicijum, za koje su bili potrebni energija i resursi da bi se iskopali, prečistili i pretvorili u telefon. Takođe je vredan zbog uloženog truda u dizajniranje hardvera i razvijanje softvera. A isto tako vredi jer je tip u crnoj rolci izašao na scenu i rekao vam da vredi.
So how do we grow the total financial value of all things? One way is to make more things. Another way is to invent new things. However you do it, growing the economy requires resources and energy. And eventually, won’t we just run out?
Dakle, kako povećavamo ukupnu finansijsku vrednost svih stvari? Jedan način je pravljenje još stvari. Drugi način je izmišljanje novih stvari. Kako god da to uradite, rast ekonomije zahteva resurse i energiju. Hoće li nam oni na kraju nestati?
To answer this question, let's consider what goes into the economy and what comes out of it: its inputs are labor, capital— which you can think of as money— and natural resources, like water or energy. Its output is value. Over the past 200 years, economies have gotten exponentially more efficient at producing value.
Da bismo odgovorili na ovo pitanje, razmotrimo šta ulazi u ekonomiju i šta izlazi iz nje: Ulazne jedinice su rad, kapital - koji možete zamisliti kao novac - i prirodni resursi kao što su voda i energija. Rezultat je vrednost. Tokom proteklih 200 godina, privrede su postale eksponencijalno efikasnije u pogledu proizvodnje vrednosti.
If we, as a species, are able to keep upgrading our economies so that they get ever-more efficient, we could theoretically pump out more and more value using the same— or, let’s be really ambitious here— fewer resources.
Ako uspemo, kao vrsta, da nastavimo da unapređujemo privrede tako da postaju sve efikasnije, teoretski bismo mogli da izvučemo sve više vrednosti pomoću iste količine - ili, ako ćemo da budemo baš ambiciozni - manje količine resursa.
So, how do we do that? How do we increase efficiency? With new technologies.
Pa, kako da to uradimo? Kako da povećamo efikasnost? Novim tehnologijama.
This is where we hit a snag.
Tu nailazimo na prepreku.
New tech, in addition to making things more efficient, can also generate new demand, which ends up using more resources.
Nova tehnologija, osim toga što stvari čini efikasnijim, takođe može da proizvede novu potražnju, što na kraju koristi više resursa.
We’re actually not in imminent danger of running out of most resources. But we have a much bigger and more immediate problem: the global economy, and in particular those of rich countries, is driving climate change and destroying valuable natural environments on which all of us depend— soil, forests, fisheries, and countless other resources that help keep our civilization running.
Zapravo nam ne preti opasnosti da ostanemo bez većine resursa. Ali imamo mnogo veći i hitniji problem: globalna ekonomija, naročito u bogatim zemljama, podstiče klimatske promene i uništava dragocena prirodna staništa od kojih svi mi zavisimo - zemljišta, šume, ribnjake i bezbroj drugih resursa koji pomažu u održavanju naše civilizacije.
So, what should we do?
Pa, šta treba da radimo?
This is where economists disagree.
Tu dolazi do neslaganja kod ekonomista.
Most economists think that new ideas will be able to fix most of these problems. They argue that, in the same way that exponentially increasing resource and energy use have fueled exponential economic growth, human ingenuity has also increased exponentially, and will rise to meet these challenges in ways that we simply can't predict. For example, between 2000 and 2014, Germany grew their GDP by 16%, while cutting CO2 emissions by 12%.
Većina ekonomista smatra da će nove ideje moći da reše većinu tih problema. Tvrde da, kao što je eksponencijalno povećanje upotrebe resursa i energije podstaklo eksponencijalni ekonomski rast, ljudska pronicljivost je takođe eksponencijalno porasla, i uspeće da odgovori na te probleme na načine koje ne možemo predvideti. Na primer, između 2000. i 2014. godine, Nemačka je povećala BDP za 16%, a za to vreme smanjila emisiju CO2 za 12%.
That’s impressive, but it’s not cutting emissions fast enough to limit warming to 1.5 degrees Celsius. For this reason and others, some economists think the solution is to reengineer our economies completely. They make the case that what we should really be doing is weaning ourselves from the addiction to growth and shifting to a post-growth economy.
To je impresivno, ali ne smanjuje emisije dovoljno brzo da ograniči zagrevanje na 1,5 stepeni celzijusa. Iz ovog i drugih razloga, neki ekonomisti misle da je rešenje u potpunom reinženjeringu ekonomije. Oni tvrde da je ono što zaista treba da radimo jeste da se odvikavamo od zavisnosti od rasta i pređemo na post-rast ekonomiju.
What would that look like? A post-growth economy wouldn’t assume that the economy should grow; instead, it would require us to focus on improving what we really need— things like renewable energy, healthcare, and public transportation. To do that, post-growth economists suggest that rich countries should do things like guarantee living wages, reduce wealth and income inequality, and ensure universal access to public services, like healthcare. In such an economy, people would be theoretically less dependent on their jobs to earn their living or get healthcare, so it might be more feasible to scale down production of things deemed less necessary.
Kako bi to izgledalo? Post-rast ekonomija ne bi očekivala da privreda treba da raste; već bi zahtevala fokus na unapređivanju onog što nam zaista treba - stvari kao što su obnovljiva energija, zdravstvena zaštita i javni prevoz. U vezi sa tim, post-rast ekonomisti predlažu da bogate zemlje treba da rade stvari kao što je garantovanje prihoda, smanjivanje nejednakosti u bogatstvu i primanjima, i obezbeđivanje univerzalnog pristupa javnim uslugama poput zdravstvene zaštite. U takvoj ekonomiji, ljudi bi u teoriji manje zavisili od svog posla da bi zaradili za život ili dobili zdravstvenu zaštitu, pa bi moglo postati izvodljivije da se smanji proizvodnja stvari koje se smatraju manje potrebnim.
But this raises other questions: who gets to define what’s necessary? How would we resolve the inevitable disagreements? Could we really do away with entire industries?
Ali to navodi na druga pitanja: ko može da definiše šta je neophodno? Kako bismo rešili neizbežne nesuglasice? Da li zaista možemo ukinuti čitave industrije?
The “we’ll come up with new ideas to solve these problems” approach can seem as realistic as, well, a magical gold coin. And the “we have to fundamentally change our economies” approach can seem politically daunting, particularly in rich countries. One way or another, we have to find a way to benefit everyone while also taking care of our planet.
Pristup „smislićemo nove ideje za rešavanje ovih problema“ može izgledati realistično kao, pa, magični zlatni novčić. A pristup „moramo suštinski da promenimo ekonomije“ može delovati politički zastrašujuće, posebno u bogatim zemljama. Na ovaj ili onaj način, moramo pronaći pristup koji će svima biti od koristi a da istovremeno vodimo računa o našoj planeti.