Let’s say you discover a magical gold coin that doubles every 25 years. 75 years later, you’d only have eight coins. But 1,000 years later, you’d have over a trillion. And in just 4,600 years, your gold coins would outweigh the observable universe.
25 жил тутамд нэг нугарч өсдөг ид шидийн алтан зоос оллоо гэж бодъё. 75 жилийн дараа 8 ширхэг л болж өссөн байна. Гэвч 1000 жилийн дараа тэрбум давсан байна. 4600 жилийн дотор таны алтан зооснууд ертөнцийг бүрхэх хэмжээнд олон байна.
This periodic doubling is an example of exponential growth, and while we’re not in any danger of discovering a real-life golden goose-coin, something almost as consequential has been growing like this for the past 200 or so years: the global economy.
Үечлэх давтамжтай өсөх нь экспоненциал өсөлтийн жишээ бөгөөд бид иймэрхүү алтан зоосны жишээг бодит амьдрал дээр олж харахгүй ч үүнтэй төстэй нэгэн үзэгдэл сүүлийн 200 жилд өссөөр ирсэн нь дэлхийн эдийн засаг билээ.
Many economists think that an eternally growing economy is necessary to keep improving people’s lives, and that if the global economy stops growing, people would fight more over the fixed amount of value that exists, rather than working to generate new value.
Олон эдийн засагчид хязгааргүй өсөх эдийн засаг нь хүмүүсийн амьдралыг сайжруулна гэж үздэг бөгөөд хэрэв дэлхийн эдийн засаг өсөхөө зогсвол хүмүүс шинэ үнэ цэнийг бий болгох гэж ажиллахаас илүүтэй хязгаарлагдмал үнэ цэн бүхий зүйлсийг булаацалдана.
That raises the question: is infinite growth possible on a finite planet?
Эндээс нэг асуулт гарч ирнэ: хязгаартай гариг дээр хязгаарлагдмал өсөлт байх боломжтой юу?
We measure economic growth by tracking the total financial value of everything a country (or the world) produces and sells on the market. These products can help us meet basic needs or improve our individual and collective quality of life. But they also, crucially, take resources to invent, build, or maintain.
Бид эдийн засгийн өсөлтийг тухайн улсын (эсвэл дэлхийн) зах зээлд үйлдвэрлэн, нийлүүлж буй зүйлсийн санхүүгийн нийт үнэ цэнээр хэмждэг. Эдгээр бүтээгдэхүүн бидний үндсэн хэрэгцээг хангаж, хувийн болон нийтийн амьдралын чанарыг сайжруулдаг. Гэхдээ бий болгож, бүтээн байгуулан, хадгалахад нөөц шаардлагатай.
For example, this smartphone. It’s valuable in part because it contains aluminum, gallium, and silicon, all of which took energy and resources to mine, purify, and turn into a phone. It’s also valuable because of all the effort that went into designing the hardware and writing the software. And it’s also valuable because a guy in a black turtleneck got up on stage and told you it was.
Жишээ нь, ухаалаг утас байна. Хөнгөн цагаан, галлий, силикон зэрэг ашигт малтмалыг олборлож, цэвэршүүлж, гар утас болгон хувиргахад эрчим хүч, нөөц шаардлагатай Мөн програм хангамж тоноглолыг нь загварчлахад хичээл зүтгэл орсон учраас үнэ цэнэ бүхий байдаг. Дахиад нэг шалтгаан нь хар хоолойтой цамцтай залуу тайзнаас танд тэгж хэлсэн учраас.
So how do we grow the total financial value of all things? One way is to make more things. Another way is to invent new things. However you do it, growing the economy requires resources and energy. And eventually, won’t we just run out?
Бүх зүйлийн санхүүгийн нийт үнэ цэнийг яаж өсгөх вэ? Нэг арга нь олон зүйлийг үйлдвэрлэх. Нөгөө арга нь шинэ зүйлийг бүтээх. Алийг нь ч хийсэн, эдийн засгийг өсгөхөд нөөц болон эрчим хүч хэрэгтэй. Яваандаа энэ бүгд шавхагдах биш үү?
To answer this question, let's consider what goes into the economy and what comes out of it: its inputs are labor, capital— which you can think of as money— and natural resources, like water or energy. Its output is value. Over the past 200 years, economies have gotten exponentially more efficient at producing value.
Энэ асуултад хариулахын тулд эдийн засагт юу ороод юу болж гардаг талаар бодъё: Орж буй зүйлс нь ажлын хүч, хөрөнгө - энийг мөнгө гэж бодож болно - байгалийн нөөц - ус, эрчим хүч зэрэг. Гарч буй нь үнэ цэнэ. Сүүлийн 200 жилийн турш эдийн засгууд үнэ цэнэ бий болгохдоо маш үр дүнтэй болсон.
If we, as a species, are able to keep upgrading our economies so that they get ever-more efficient, we could theoretically pump out more and more value using the same— or, let’s be really ambitious here— fewer resources.
Хүн төрөлхтөн бид эдийн засгийг сайжруулаад илүү үр дүнтэй байж чадвал онолын хувьд илүү их үнэ цэнийг ижил хэмжээний, тэр ч байтугай, маш бага нөөцөөр гаргаж авч чадна.
So, how do we do that? How do we increase efficiency? With new technologies.
Яаж үүнийг хийх вэ? Үр ашгийг хэрхэн нэмэгдүүлэх вэ? Шинэ технологиор хийх боломжтой.
This is where we hit a snag.
Энд жаахан гацаж байгаа юм.
New tech, in addition to making things more efficient, can also generate new demand, which ends up using more resources.
Шинэ технологи нь юмыг илүү үр ашигтай болгохоос гадна эрэлтийг шинээр бий болгодог нь илүү нөөц хэрэглэхэд хүргэдэг.
We’re actually not in imminent danger of running out of most resources. But we have a much bigger and more immediate problem: the global economy, and in particular those of rich countries, is driving climate change and destroying valuable natural environments on which all of us depend— soil, forests, fisheries, and countless other resources that help keep our civilization running.
Бид бүх нөөцөө хэрэглэж дуусгах шууд аюулд өртөөгүй байгаа ч, илүү том илүү ойрхон байгаа асуудал нь дэлхийн эдийн засаг, ялангуяа баян улсууд дэлхийн дулаарлыг үүсгэж, үнэ цэнэтэй байгаль орчныг устгаж байгаа юм. Үүнд хүн төрөлхтний иргэншлийг цогцлоож байгаа зүйлс болох газар шороо, ой мод, загас агнуур болон тоймгүй олон төрлийн нөөцүүд багтана.
So, what should we do?
Тэгэхээр бид яах ёстой вэ?
This is where economists disagree.
Эдийн засагчид энэ дээр санал зөрөлдөж байгаа юм.
Most economists think that new ideas will be able to fix most of these problems. They argue that, in the same way that exponentially increasing resource and energy use have fueled exponential economic growth, human ingenuity has also increased exponentially, and will rise to meet these challenges in ways that we simply can't predict. For example, between 2000 and 2014, Germany grew their GDP by 16%, while cutting CO2 emissions by 12%.
Ихэнх нь шинэ санаагаар асуудлыг засах боломжтой гэж үздэг. Тэд маргахдаа нөөц эрчим хүчийг хэд дахин их хэрэглэхийн хирээр эдийн засгийн өсөлт ч бас ижил хэмжээгээр өсөж байгаа гэдэг. Хүний өөриймсөг биш хандлага ч мөн хэд дахин өсгөсөн ба ирээдүйд таашгүй бэрхшээлүүдийг нэмнэ гэж үздэг. Жишээ нь, 2000-2014 хооронд Германы нүүрс хүчлийн хэмжээ 12% буурч, ДНБ 16% өссөн.
That’s impressive, but it’s not cutting emissions fast enough to limit warming to 1.5 degrees Celsius. For this reason and others, some economists think the solution is to reengineer our economies completely. They make the case that what we should really be doing is weaning ourselves from the addiction to growth and shifting to a post-growth economy.
Маш гайхалтай ч энэ нь дулаарлыг цельсийн 1.5 градуст хязгаарлаж, нүүрс хүчлийн ялгаралтыг хурдан багасгахад хангалттай биш юм. Эдгээр шалтгааны улмаас зарим эдийн засагчид эдийн засгийг бүхлээр өөрчилж дахин босгох шийдэлтэй байгаа. Тэдний санаа нь бид байнгын өсөлтөд улайрахаа больж, өсөлтийн дараах эдийн засагт шилжих хэрэгтэй.
What would that look like? A post-growth economy wouldn’t assume that the economy should grow; instead, it would require us to focus on improving what we really need— things like renewable energy, healthcare, and public transportation. To do that, post-growth economists suggest that rich countries should do things like guarantee living wages, reduce wealth and income inequality, and ensure universal access to public services, like healthcare. In such an economy, people would be theoretically less dependent on their jobs to earn their living or get healthcare, so it might be more feasible to scale down production of things deemed less necessary.
Яг ямар байх бол? Өсөлтийн дараах эдийн засагт өсөх ёстой гэсэн хүлээлт байхгүй болно. Оронд нь бидэнд яг хэрэгтэй байгаа зүйлс, жишээ нь, сэргээгдэх эрчим хүч, эрүүл мэнд нийтийн тээвэр зэргийг сайжруулахад төвлөрөх юм. Ингэхийн тулд эдийн засагчид хөгжсөн орнуудад амьдрах цалинг баталгаажуулж баян ядуугийн ялгааг багасгаж, нийтийн үйлчилгээний, ялангуяа эрүүл мэндийн үйлчилгээний хүртээмжийг сайжруулах хэрэгтэй гэж санал болгож байгаа юм. Ийм эдийн засагт амьжиргааны зардлаа олж, эрүүл мэндийн үйлчилгээ авахын тулд хүмүүс ажлаасаа арай бага хамааралтай болж, энэ нь бага хэрэгцээтэй зүйлсийн үйлдвэрлэлийг бууруулах боломжтой юм.
But this raises other questions: who gets to define what’s necessary? How would we resolve the inevitable disagreements? Could we really do away with entire industries?
Энд нэг асуулт гарч ирж байгаа нь: юу хэрэгцээтэйг хэн тодорхойлох вэ? Зайлшгүй санал хуваагдах энэ асуудлыг хэрхэн шийдвэрлэх вэ? Бүх үйлдвэрлэлээ зогсоовол бид давж гарах болов уу?
The “we’ll come up with new ideas to solve these problems” approach can seem as realistic as, well, a magical gold coin. And the “we have to fundamentally change our economies” approach can seem politically daunting, particularly in rich countries. One way or another, we have to find a way to benefit everyone while also taking care of our planet.
Шинэ санаагаар асуудлыг шийднэ гэсэн арга бодитой хэрэгжих боломж нь шидэт алтан зоостой ижил байх бололтой. Эдийн засгийг сууриар нь өөрчлөх арга улс төрийн хувьд ялангуяа баян орнуудад хэцүү байж магадгүй. Аль нь ч байсан, бүх хүнд ашигтай мөн бас эх дэлхийд ээлтэй арга замыг олох хэрэгтэй юм.