Tennessee Williams once told us, "There comes a time when you look into the mirror and you realize that what you see is all you'll ever be, and then you accept it or you kill yourself, (Laughter) or you stop looking in mirrors." (Laughter) And speaking of mirrors, someone else once said, "If we spend too much time scrutinizing what's in our rearview mirror, we're certain to crash into a light post.'' I've spent the last four years of my life studying people who look in mirrors, rearview and otherwise in their search for self-awareness. I wanted to know what self-awareness really is, where it comes from, why we need it, and how to get more of it. My research team surveyed quantitatively thousands of people. We analyzed nearly 800 scientific studies. And we conducted dozens of in-depth interviews with people who made dramatic improvements in their self-awareness. Now, initially, we were actually so worried that we wouldn't find any of these people that we called them self-awareness unicorns. (Laughter) True. But thank goodness, we did find them. Because what these unicorns taught me would create a ground-breaking revelation for how all of us can find genuine self-awareness. And that's what I want to share with you. Today, I want you to reflect on how you're reflecting. I know that's a mouthful. And to get there, we're going to need to shatter one of the most widely held beliefs about finding self-awareness. But first things first. What is this thing we call self-awareness anyway? It's the ability to see ourselves clearly, to understand who we are, how others see us and how we fit into the world. Self-awareness gives us power. We might not always like what we see, but there's a comfort in knowing ourselves. And there's actually a ton of research showing that people who are self-aware are more fulfilled. They have stronger relationships. They're more creative. They're more confident and better communicators. They are less likely to lie, cheat, and steal. They perform better at work and are more promotable. And they're more effective leaders with more profitable companies. In the world of self-awareness, there are two types of people: those who think they're self-aware, (Laughter) and those who actually are. It's true. My team has found that 95% of people think they're self-aware, (Laughter) but the real number is closer to 10 to 15%. You know what this means, don't you? (Laughter) It means that on a good day - on a good day - 80% of us are lying to ourselves (Laughter) about whether we're lying to ourselves. (Laughter) Pretty scary, right? So you can imagine the challenge we had in figuring out who was truly self-aware. What do you think would've happened if I had said, "Hey! How self-aware are you?" Exactly. So to be part of our research, our unicorns had to clear four hurdles. They had to believe they were self-aware as measured by an assessment my team developed and validated. Using that same assessment, someone who knew them well had to agree. They had to believe that they'd increased their self-awareness in their life, and the person rating them had to agree. We found 50 people out of hundreds and hundreds and hundreds who met our criteria. They were professionals, entrepreneurs, artists, students, stay-at-home parents. And we didn't find any patterns by industry, age, gender or any other demographic characteristic. These unicorns helped my team discover a most surprising truth. That approach you're using to examine your thoughts, your feelings, and your motives, you know, introspection. Well, you're probably doing it - there's no easy way to say this - you're probably doing it totally wrong. Yes, there is a reason so few of us are self-aware. So let me tell you about the evening that I first discovered the ugly truth about introspection. It was about 10 p.m. on a beautiful Colorado spring evening. And I was in my office, hopped up on Diet Coke and Smartfood popcorn. (Laughter) And I just analyzed a set of data, and to say that I was surprised would be an understatement. My team and I had just run a simple study looking at the relationship between introspection and things like happiness, stress and job satisfaction. Naturally, the people who introspected would be better off. Wouldn't you think so? Our data told the exact opposite story. People who introspected were more stressed and depressed, less satisfied with their jobs and their relationships, less in control of their lives. I had no idea what was going on. And it got worse. These negative consequences increased the more they introspected. (Laughter) So I was quite confused. Later that week, I ended up coming across a 20-year-old study that looked at how widowers adjusted to life without their partners. The researchers found that those who try to understand the meaning of their loss were happier, less depressed one month later, but one year later, were more depressed. They were fixated on what happened instead of moving forward. Have you been there? I have. Self-analysis can trap us in a mental hell of our own making. So things were starting to make sense. Now, you Die Hard self-awareness fans and particularly introspection fans in the audience might be thinking, "Sure, introspection may be depressing, but it's worth it because of the insight it produces." And you're right. I'm not here today to tell you that the pursuit of self-awareness is a waste of time. Not at all. I am here to tell you that the way you're pursuing it doesn't work. Here is the surprising reality: Thinking about ourselves isn't related to knowing ourselves. So to understand this, let's look at the most common introspective question: "Why?" We might be searching for the cause of a bad mood. Why am I so upset after that fight with my friend? Or we might be questioning our beliefs. Why don't I believe in the death penalty? Or we might be trying to understand a negative outcome. "Why did I choke in that meeting?" Unfortunately, when we ask "Why?" it doesn't lead us towards the truth about ourselves. It leads us away from it. There are so many reasons this is the case. Today I'll give you two. Here is the first reason we shouldn't ask why: Researchers have found that no matter how hard we try, we can't excavate our unconscious thoughts, feelings and motives. And because so much is hidden from our conscious awareness, we end up inventing answers that feel true but are often very wrong. Let me give you an example. Psychologists Timothy Wilson and Richard Nisbett set up a card table outside their local Meijers thrifty store in Ann Arbor, Michigan. And on that card table, they laid out four identical pairs of pantyhose. And they asked the people walking by to pick their favorite. (Laughter) Now, consumer research shows that people tend to prefer products on the right. And that's exactly what happened. Even though every pair was identical, people chose pair D at a rate of four to one. And when asked why they have chosen the pair they had, they confidently declared that pair D was just better. (Laughter) And even - get this - even when the researchers told them about the effect of positioning, they refused to believe it. The second reason asking "Why?" is a bad idea is that it leads us away from our true nature. We like to think of our brains as supercomputers rationally analyzing information and arriving at accurate conclusions. Unfortunately, that's not what happens. Let's do a quick exercise that's based on another classic psychology study. So if I were to ask you to make a list of all the reasons your romantic relationship was going the way it was, what would you say? Let's say that in general your relationship is pretty awesome. But let's just pretend that yesterday you happened to get in a huge fight about the proper way to load the dishwasher. (Laughter) Really bad. Now, because of something called "the recency effect," this is going to carry an unfair amount of weight. You might start thinking of things like, "I am so sick of his mansplaining!" (Laughter) Or you might think, "Why the hell does it matter so much how I load the dishwasher?" And before you know it, you're thinking your relationship isn't going so well. (Laughter) Asking "Why?" created "alternative facts." (Laughter) And over time, this leads us away from who we really are. It clouds our self-perceptions. So you might be wondering if asking "Why?" makes us depressed, over-confident and wrong; it's probably not going to increase our self-awareness. But don't worry. I'm not here today to tell you to stop thinking about yourselves. I am here to tell you to start doing it just a little bit differently. So if we shouldn't ask "Why?" then, what should we ask? Do you remember our self-awareness unicorns? When we looked at how they approached introspection, we found the answer. We analyzed literally hundreds of pages of transcripts, and we saw a very clear pattern. Although the word "why" appeared less than 150 times, the word "what" appeared more than 1000 times. Let me give you a few examples. Nathan, a brand manager, got a terrible performance review from his new boss. Instead of asking, "Why are we like oil and water?" he asked, "What can I do to show her I'm the best person for this job?" It changed everything. People now point to Nathan and his boss as proof that polar opposites can work together. Sarah, an education leader, was diagnosed with breast cancer in her late 40s. And when she asked, "Why me?" she said it felt like a death sentence. So then she asked, "What's most important to me?" This helped her define what she wanted her life to look like in whatever time she had left. She's now cancer free and more focused on the relationships that mean the most to her. Jose, an entertainment industry veteran, hated his job. And instead of getting stuck, what most of us would do, and ask, "Why do I feel so terrible?" he asked, "What are the situations that make me feel terrible, and what do they have in common?" He quickly realized that he would never be happy in this job, and it gave him the courage to pursue a new and far more fulfilling career path as a wealth manager. So these are just three examples of dozens of unicorns that asked "What?" instead of "Why?" Do I have any Nathans or Sarahs, or Joses in the room? I'll add one more: Tasha. So earlier this year, I published a book about all of this, which I am so proud of. But one day, for some unknown reason, I did what every author is never supposed to do. I read my Amazon reviews. (Laughter) And, you guys, it was devastating. I asked, "Why are people being so mean to me about a book that I spent thousands of hours researching and wrote to make their lives better?" Right? I fell into a spiral of self-loathing. It was honestly one of the low points of my life. A couple of weeks went by, and it dawned on me that maybe I should take my own advice. (Laughter) So I tried a different question. I asked, "What about all those people who were telling me that my book has helped them change their lives." What a different outcome. So no, I wasn't doing it right either. This is not an easy world, is it? Not at all. (Laughter) She knows, we all know. But I have seen so much evidence that self-awareness gives us a much better shot at finding happiness and success in this crazy world. To start, we just need to change one simple word. Change "why" to "what." Why-questions trap us in that rearview mirror. What-questions move us forward to our future. As human beings, we are blessed with the ability to understand who we are, what we want to contribute, and the kind of life we want to lead. Remember, our self-awareness unicorns had nothing in common except a belief in the importance of self-awareness and a daily commitment to developing it. That means we can all be unicorns. The search for self-awareness never ever stops. Life goes on. It's up to us to choose to learn and grow from our mistakes and our tragedies, and our successes. One of the best quotes I've ever heard on this subject is from Rumi. He said, "Yesterday I was clever, so I wanted to change the world. Today I'm wise, so I am changing myself." Thank you very much. (Applause)
Tennessee Williams bir keresinde şöyle demiş: "Bir zaman gelir, aynaya bakar ve olup olabileceğinin en iyisinin bu olduğunu anlarsın sonra da ya bunu kabullenir ya da kendini öldürürsün (Kahkahalar) veya aynalara bakmayı bırakırsın." (Kahkahalar) Ayna demişken başka biri şöyle söylemiş: "Geçmiş dikiz aynamıza çok dikkatli ve uzun bakarsak bir direğe bindirmemiz kaçınılmazdır." Hayatımın son dört yılını, öz farkındalık arayışıyla, aynalara, geriye veya başka tarafa bakan insanları inceleyerek geçirdim. Öz farkındalığın tam olarak ne olduğunu anlamak istiyordum; kaynağı neydi, ona neden ihtiyaç duyuyorduk ve onu nasıl artırabilirdik? Araştırma takımım sayısal olarak binlerce kişiyi inceledi. Yaklaşık 800 bilimsel çalışmayı analiz ettik. Ve öz farkındalıklarında büyük gelişme gösteren kişilerle derinlemesine düzinelerce görüşme yaptık. Yalnız, başlangıçta "öz farkındalık mucizeleri" olarak adlandırdığımız bu kişileri hiç bulamayacağımızdan endişe duyuyorduk. (Kahkahalar) Doğru. Fakat şükürler olsun ki onları bulduk. Bu mucize kişiler bana hepimizin nasıl hakiki bir öz farkındalık kazanabileceği konusunda çığır açacak yenilikler öğrettiler ve bunları sizinle paylaşmak istiyorum. Bugün sizden, nasıl göründüğünüzü görmenizi istiyorum. Biliyorum, bu bir tekerleme. Bunu yapabilmek için öz farkındalık konusundaki en yaygın inançlardan birini yıkmamız gerekiyor. Ama sırayla gidelim. Önce, öz farkındalık dediğimiz şey neyin nesi? Bu kendimizi apaçık bir biçimde görebilme ve böylece kim olduğumuzu, başkalarının bizi nasıl gördüğünü ve dünyadaki yerimizi anlama kabiliyetidir. Öz farkındalık bize güç verir. Gördüğümüz şeyi her zaman sevmeyebiliriz ama kendini bilmekte ferahlık vardır. Öz farkındalığı olan insanların daha başarılı olduğunu gösteren gerçek anlamıyla tonla araştırma var. Bu kişiler daha sağlam ilişkiler kurar. Daha yaratıcıdırlar. Daha öz güvenli ve daha iyi iletişim kuran kişilerdir. Daha az yalan söyler, aldatır veya çalarlar. İşlerinde daha iyidirler ve daha çabuk terfi ederler. Daha kârlı şirketlerdeki daha etkili liderlerdir. Öz farkındalık dünyasında iki tür insan vardır: Öz farkındalığa sahip olduğunu sananlar (Kahkahalar) ve ona gerçekten sahip olanlar. Bu doğru. Araştırmamızda İnsanların %95'i öz farkındalığa sahip olduğunu söyledi (Kahkahalar) ancak gerçek rakam %10-15' e yakın bir yerde. Bu ne demek anlıyorsunuz, değil mi? (Kahkaha) Bunun anlamı, en iyi ihtimalle, en iyi ihtimalle %80'imiz, (Kahkahalar) kendine yalan söyleyip söylemediği konusunda kendine yalan söylüyor. (Kahkaha) Bayağı ürkütücü, değil mi? Yani gerçekten kimin öz farkındalığı var, anlamada yaşadığımız zorluğu düşünün. "Baksana! Öz farkındalığın nasıl?" diye sorsak ne olurdu sanıyorsunuz. Kesinlikle. Yani araştırmamızın bir parçası olarak mucizeler dört barajı geçmeliydi. Takımımın geliştirdiği ve onayladığı bir ölçüte uygun bir öz farkıdalığa sahip olduklarına inanmalıydılar. Aynı ölçütler kullanılarak, onları iyi tanıyan biri de bunu onaylamaydı. Hayatlarında öz farkındalıklarını artırdıklarına inanmalıydılar ve onları derecelendiren kişi de bunu onaylamalıydı. Yüzlerce ve yüzlerce kişi arasından krititerlerimize uyan 50 kişi bulduk. Bu kişiler profesyoneller, girişimciler, sanatçılar, öğrenci ve ebeveynlerdi. İş, yaş, cinsiyet veya diğer demografik yönlerden herhangi bir ağırlıklı örüntüye rastlamadık. Bu mucizeler, takımımın cidden şaşırtıcı bir gerçeği bulmasını sağladı. Yani düşüncelerinizi, duygularınızı ve güdülerinizi düşünürken benimsediğiniz yaklaşım, biliyorsunuz, iç değerlendirmedir. Şey, muhtemelen bunu yapıyorsunuz- bunu söylemenin kolay yolu yok- ama muhtemelen büyük hata yapıyorsunuz. Evet, bu kadar azımızın öz farkındalığa sahip olmasının bir sebebi var. Size bu iç değerlendirme konusundaki sevimsiz gerçeği ilk fark ettiğim zamanı anlatayım. Colorado'da güzel bir bahar akşamı, saat 10 civarıydı. Ofisimdeydim ve diyet kola ile patlamış mısıra yumulmuştum. (Kahkahalar) Bir veri kümesi analizini yeni bitirmiştim ki şaşırdığımı söylemek çok yetersiz kalır. Takımımla birlikte, iç değerlendirme ile mutluluk, stres ve iş memnuniyeti gibi şeyler arasındaki bağıntıyı inceleyen basit bir araştırmayı yeni bitirmiştik. Doğal olarak iç değerlendirme yapan kişiler daha iyi çıkacaktı. Sizce de öyle olmamış mıdır? Bizim veriler tam tersini söylüyordu. İç değerlendirme yapan kişiler daha stresli ve huzursuzdu, işlerinden ve ilişkilerinden daha az memnundu ve hayatları üzerindeki kontrolleri daha azdı. Bu ne demekti, hiçbir fikrim yoktu. Ve daha da beteri, iç değerlendirme arttıkça bu olumsuz sonuçlar da kötüleşiyordu. (Kahkahalar) Yani kafam iyice karışmıştı. Aynı hafta, 20 yıl önce yapılan bir araştırmaya rastladım; dul erkeklerin hayata eşleri olmadan nasıl uyum sağladığını inceliyordu. Araştırmacılar, kayıplarının anlamını çözmeye çalışan kişilerin bir ay sonra daha mutlu ve daha az stresli ancak bir yıl sonra daha fazla stresli olduğunu bulmuştu. Hayata devam etmek yerine olan şeye takılıp kalmışlardı. Siz de yaşadınız mı? Ben yaşadım... Kendini analiz etmek, bizi kendi zihinsel cehennemimize hapsedebilir. Durum anlam kazanmaya başlıyordu. Şimdi, inatçı öz farkındalık ve özellikle iç değerlendirme taraftarı olan dinleyiciler şöyle düşünebilir "Tamam, iç değerlendirme sıkıntı verebilir ama buna değer çünkü derin bir iç bakış kazandırır." Ve evet, haklısınız. Size burada, öz farkındalığa ulaşmaya çalışmanın boşuna zaman kaybı olduğunu söyleyecek değilim. Hem de hiç. Ama size burada, yönteminizin işe yaramayacağını söyleyeceğim. Şaşırtıcı bir gerçek var: Kendimiz hakkında düşünmenin kendimizi tanımakla ilgisi yoktur. Bunu anlamak için iç değerlendirmede en çok sorulan soruyu düşünelim: "Neden?" Belki neden kötü hissettiğimizi bulmaya çalışıyoruzdur. Arkadaşımla kavga edince neden bu kadar üzülüyorum? Veya inançlarımızı sorguluyoruzdur. İdam cezasına neden inanmıyorum? Veya olumsuz bir şeyi anlamaya çalışıyoruzdur. "Toplantıda neden tıkanıp kaldım ki?" "Neden?" sorusunu sorduğumuzda maalesef bu bizi kendimizle ilgili gerçeğe götürmez. Bizi ondan uzaklaştırır. Bu durumun pek çok nedeni var. Bugün size ikisinden bahsedeceğim. Neden diye sormamamızı gerektiren ilk neden: Araştırmacılar şunu keşfetti ki ne kadar uğraşırsak uğraşalım bilinçaltı düşünce, duygu ve güdülerimize ulaşamıyoruz. Ve bunlar bizim bilinçli farkındalığımıza çok kapalı olduğundan sonunda bize doğru gibi gelen ama genelde çok yanlış olan cevaplar uyduruyoruz. İzninizle bir örnek vereyim. Psikologlar, Timothy Wilson ve Richard Nisbett, Ann Arbor, Michigan'da, semtteki ikinci el mağazasının önüne bir masa koyar ve masanın üzerine birbirinin aynı dört külotlu çorap dizerler ve gelip geçenlere hangisini en çok beğendiklerini sorarlar. (Kahkahalar) Şimdi, tüketici davranış araştırmaları sağdaki ürüne eğilimli olduğumuzu söyler. Orada da tam olarak bu oldu. Bütün çoraplar birebir aynı olsa da insanlar D çorabını dört kat fazla seçti. Ve onlara bu seçimin nedeni sorulduğunda Çok emin bir şekilde, D çorabının daha iyi olduğunu söylediler. (Kahkahalar) Ve hatta- ve hatta araştırmacılar onlara bu yön etkisini anlatmasına rağmen bile buna inanmayı reddettiler. "Neden?" sorusu neden kötü bir fikir, ikinci sebebi, bu bizi gerçek doğamızdan uzaklaştırır. Beynimizi bir süper bilgisayara benzetmeyi severiz, bilgilerin rasyonel analizini yapan ve kesin sonuçlara ulaşan bir aygıt gibi. Maalesef durum hiç de bu değil. Başka bir klasik psikoloji çalışmasına dayalı hızlı bir alıştırma yapalım. Sizden romantik ilişkinizin neden böyle olduğuna dair nedenleri sıralamanızı istesem ne söylersiniz? Diyelim ki genel olarak ilişkiniz süper gidiyor. Ama diyelim ki dün, bulaşık makinesine tabakların doğru dizilme biçimi konusunda büyük bir tartışma yaptınız. (Kahkahalar) Çok kötü tartıştınız. Şimdi, "sonralık etkisi" denen bir şey yüzünden bu tartışmanın şu anki etkisi hak etmediği ağırlıkta olacaktır. Yani şu an şöyle düşünebilirsiniz "Bıktım bu erkeksi dayatmalarından" (Kahkahalar) Veya şunu "Bulaşıkları nasıl dizdiğim neden bu kadar önemli ki?" Ve daha siz farkına varmadan ilişkinizin çok iyi gitmediğini düşünmeye başlarsınız. (Kahkahalar) "Neden?" diye sormak "alternatif gerçekler" yaratır. (Kahkahalar) Ve zamanla bizi asıl kişiliğimizden uzaklaştırır. Kendilik algımızı bulanıklaştırır. Şunu düşünüyor olabilirsiniz, eğer "Neden?" diye sormak, bize sıkıntı aşırı öz güven ve hata getiriyorsa muhtemelen öz farkındalığımızı da artırmayacaktır. Ama endişelenmeyin. Size kendiniz hakkında düşünmeyi bırakmanızı söylemeyeceğim. Bunu birazcık farklı biçimde yapmanızı söyleyeceğim. Eğer "Neden?" diye sormamamız gerekiyorsa o zaman ne sormalıyız? Bizim öz farkındalık mucizelerini hatırladınız mı? Onların iç değerlendirmeye nasıl yaklaştığına bakarsak cevabı buluruz. Gerçekten yüzlerce sayfa konuşma metni analiz ettik ve çok açık bir örüntü gördük. "Neden" kelimesi 150'den az geçerken "Ne" kelimesi 1.000 kezden fazla geçiyordu. Size birkaç örnek vereyim. Nathan, bir marka müdürü yeni patronundan çok kötü bir performans değerlemesi alıyor. Fakat "Biz neden hiç uyuşamıyoruz?" demek yerine şunu soruyor "Bu iş için en doğru kişi olduğumu ona anlatmak için ne yapabilirim?" Bu her şeyi değiştiriyor. İnsanlar şu anda Nathan ve patronunu zıt kutupların birlikte çalışabileceğine kanıt olarak gösteriyor. Sarah, bir eğitim lideri, 40 yaşlarında göğüs kanserine yakalanıyor. Ve "Neden ben?" diye sorduğunda bu ona bir ölüm fermanı gibi geliyor. O zaman şöyle soruyor "Benim için en önemli olan şey ne?" Bu onun hayatını kalan zamanı her ne kadarsa o kadar düzenlemesine yardım ediyor. Şu anda kanseri yendi ve onun için çok anlamı olan ilişkilerine daha fazla odaklandı. Jose, eski eğlence sektörü çalışanı, işinden nefret edermiş. Ve çoğumuzun yapacağı gibi saplanıp kalmak ve "Neden bu kadar kötü hissediyorum?" demek yerine şunu sormuş "Bana kötü hissettiren koşullar ne ve bunların ortak yönleri ne?" Ve hemen o işte asla mutlu olamayacağını anlamış ve bu ona bir varlık yöneticisi olacağı çok daha tatmin edici yeni bir kariyer kovalaması için cesaret vermiş. Bunlar sadece üç örnek ve pek çok mucize "Neden?" sorusu yerine "Ne?" sorusunu sormuş. Bu salonda hiç Nathan, Sarah veya Jose var mı? Bir tane daha anlatayım: Tasha. Bu yıl bu konuda bir kitabım çıktı ve bundan çok gurur duyuyorum. Fakat bir gün, bilinmez bir sebepten bir yazarın asla yapmaması gereken bir şey yaptım. Amazondaki eleştirileri okudum. (Kahkahalar) Ve size ne diyeyim, resmen doğramışlardı. "Ben bu araştırmalara binlerce saat harcamışken ve onların hayatları daha iyi olsun diye bu kitabı yazmışken insanlar bana neden bu kadar çirkin davranıyordu?" Değil mi? Bir kendinden tiksinme döngüsüne kapıldım. Samimi olarak hayatımdaki en dip noktalardan biriydi. Birkaç hafta böyle geçti ve sonra kafama dank etti; belki de kendi tavsiyeme uymalıydım. (Kahkahalar) Böylece farklı bir soru denedim. Şunu sordum "Peki, ya kitabımın hayatlarını değiştirmeye yardım ettiğini söyleyen insanlar ne?" Ne kadar farklı bir sonuç. Yani evet, bunu ben de doğru yapmıyordum. Hayat kolay değil, öyle ya! Hiç kolay değil. (Kahkahalar) -O biliyor, hepimiz biliyoruz. Ancak bu çılgın dünyada mutluluk ve başarı bulmada öz farkındalığın bize çok daha iyi bir şans sunduğuna dair çok fazla kanıt gördüm. Başlangıç için basit bir kelime değişikliği gerekli. "Nedeni", "Ne" ile değiştirin. Neden diye başlayan sorular bizi arkadaki tuzağa düşürür. Ne diye başlayan sorular bizi ileriye, geleceğe götürür. İnsanoğlu olarak bize, kim olduğumuzu anlama kabiliyeti gibi bir nimet verilmiş, hangi katkıyı yapabiliriz ve ne tür bir hayat sürmek istiyoruz. Unutmayalım, bizim öz farkındalık mucizelerinin ortak yönü yoktu sadece öz farkındalığın önemine inanıyorlar ve bunu gün be gün geliştirmeye kararlılardı. Bunun anlamı, hepimiz bir mucize olabiliriz. Öz farkındalık arayışı asla ve asla bitmez. Hayat hep devam eder. Hatalarımızdan, acılarımızdan ve başarılarımızdan bir şeyler öğrenmek ve olgunlaşmak bize bağlı. Bu konuda duyduğum en iyi sözlerden biri Mevlana'ya ait; "Dün zekiydim, dünyayı değiştirmek istedim. Bugün ise akıllıyım, kendimi değiştiriyorum." Çok teşekkür ederim. (Alkışlar)