Sabahınız xeyir! Oyaqsız? Onlar üzərində adım yazılmış nişanı götürdülər. Amma mən sizdən soruşmaq istəyirdim. Burada kimsə öz nişanının üstündə adını ərəb dilində yazıb? Kimsə yazıb? Heç kim? Yaxşı, problem yoxdur. Bir müddət əvvəl bir gün mən restoranda dostumla oturmuşdum və yemək sifariş edirdim. Mən ofisianta baxdım və dedim: "Menyunuz var? (ərəbcə)" O, sözü səhv eşitdiyini düşünərək mənə qəribə baxdı. O, dedi: "Bağışlayın? (ingiliscə)" Mən dedim: "Menyu (ərəbcə), zəhmət olmasa." O cavab verdi: "Bilmirsiz ona nə deyirlər?" "Bilirəm." O dedi: "Xeyr! Ona 'menu'(ingiliscə) və ya 'menu' (fransızca) deyilir." Fransızca tələffüzüm düzgündür? "Gəl, gəl bununla məşğul ol!" ofisiant dedi. O, mənimlə danışmaqdan iyrənirdi. O, elə bil öz-özünə deyirdi ki, "Əgər bu dünyadakı ən axırıncı qız olsaydı da, mən onun tərəfə baxmazdım!" "Menu" sözünü ərəbcə deməyin nə mənası var? Cəmi ikicə sözlə Livanlı gənc oğlan qızı geridə qalmış və cahil kimi mühakimə etdi. O, necə bu cür danışa bilərdi axı? Həmin anda mən düşünməyə başladım. Bu məni əsəbləşdirdi. Bu, adamın həqiqətən xətrinə dəyir! Məni öz ölkəmdə öz dilimdə danışdığıma görə qəbul etmirlər. Bu, başqa harada baş verə bilər? Biz bura necə düşmüşük? Amma biz burda olduqca, mənim kimi burda çox adam var ki, öz həyatlarında elə bir mərhələyə çatırlar ki, onlar sadəcə müasir və mədəni olduqlarını deyə bilmək üçün onlarla keçmişdə baş verən hər şeydən qeyri-ixtiyari olaraq əl çəkirlər. Mən bütün mədəniyyətimi, fikirlərimi, ağlımı və xatirələrimi unutmalıyam? Müharibə barədə olan uşaqlıq xatirələri bizim ən yaxşı xatirələrimiz ola bilərdi! Mən ərəb dilində öyrəndiyim hər şeyi sadəcə uyğunlaşmaq onlardan biri olmaq üçün unutmalıyam? Burada məntiq hardadı? Bütün bunlara baxmayaraq, mən onu başa düşməyə çalışdım. Mən onu onun məni mühakimə etdiyi qəddarlıqla mühakimə etmək istəmədim. Ərəb dili bu günün tələblərinə cavab vermir. O, elmin, tədqiqatın dili deyil. və ya bizim universitetlərdə alışdığımız iş yerində alışdığımız geniş tədqiqat layihəsi təqdim etmək üçün etibar etdiyimiz dil də deyil. Və o, bizim hava limanında istifadə etdiyimiz dil də deyil. Əgər belə etsəydik, onlar bizim paltarlarımızı soyundurardı. Bəs mən dilimi harda istifadə etməliyəm? Biz hamımız bu sualı verməliyik! Siz istəyirsiz ki, biz ərəb dilini istifadə edək. Harda istifadə etməliyik? Bu bir reallıqdır. Lakin bizim düşünməli olduğumuz daha vacib başqa bir reallıq var. Ərəb dili ana dilidir. Araşdırmada deyilir ki, digər dillərdə mükəmməl ola bilmək üçün öz ana dilində mükəmməl olmalısan. Ana dilində mükəmməllik digər dillərdə fikirlərini yaradıcı şəkildə ifadə edə bilmək üçün şərtdir. Necə? Cibran Xəlil Cibran ilk dəfə yazmağa başlayanda ərəb dilindən istifadə edib. Onun bütün fikirləri, təsəvvürləri və fəlsəfəsi xüsusi qoxusu olan, xüsusi səs eşidilən böyüdüyü kənddəki kiçik oğlandan qaynaqlanmışdı. Beləliklə, o ingilis dilində yazmağa başlayanda, onun kifayət qədər bazası var idi. Hətta o, ingilis dilində yazanda onun yazılarını oxuyan zaman siz həmin qoxunu hiss edirsiniz, həmin hissləri keçirdirsiniz. Siz təsəvvür edə bilirsiniz ki, ingilis dilində yazan Odur, Livan dağlarından gələn həmin oğlandır. Bu heç kimin mübahisə etməyəcəyi bir misaldır. İkincisi, tez-tez deyilir ki, əgər bir milləti öldürmək istəyirsənsə, milləti öldürməyin tək yolu, onun dilini öldürməkdir. Bu, inkişaf etmiş cəmiyyətlərin bildiyi bir reallıqdır. Almanlar, fransızlar, yaponlar, çinlilər - bu millətlər bu rellığın fərqindədir. Buna görə də onlar öz dillərini qorumağı qanuniləşdirir. Onlar bunu müqəddəsləşdirirlər. Buna görə də onlar dildən istehsalda istifadə edir, dili inkişaf etdirmək üçün çoxlu pul ödəyirlər. Biz onlardan daha çox bilirik? Yaxşı, biz inkişaf etmiş dünyadan deyilik, bu ali düşüncə hələ bizə gəlib çatmayıb və biz mədəni dünya ilə ayaqlaşmaq istəyərdik. Bir zamanlar bizim kimi olan, lakin inkişaf üçün tədqiqatlar aparıb, həmin ölkələrlə ayaqlaşan Türkiyə, Malayziya və s. kimi ölkələr pillələri çıxdıqca dillərini də özləri ilə daşıdılar, onu almaz kimi qorudular. Onlar dili özlərinə yaxın tutdular. Çünki əgər sən Türkiyədən və ya başqa bir yerdən bir məhsul alırsansa və onun üstündə türk dilində etiket yoxdursa, demək, o, yerli məhsul deyil. Siz onun yerli məhsul olmasına inanmazdınız. Onlar əvvəlki kimi alıcı olardılar. bizim əksər zamanlarda olduğumuz kimi keyfiyyətsiz alıcılar. Beləliklə, yenilik etmək və istehsal etmək üçün onlar öz dillərini qorumalı oldular. Əgər mən desəm ki, "Azadlıq, suverenlik, müstəqillik"(ərəb dilində) bu sizə nəyi xatırladacaq? Heç nəyi xatırlatmır, düzdür? Kim, necə və niyə olmasına baxmayaraq. Dil təkcə ağzımızdan sözlərin gəlib tökülməsi, söhbət üçün olan vasitə deyil. Dil bizim həyatımızdakı müəyyən mərhələləri və bizim emosiyalarımıza bağlı olan terminologiyanı nümayiş etdirir. Beləliklə də, biz "Azadlıq, suverenlik, müstəqillik" deyəndə, hər birinizin düşüncəsində xüsusi şəkillər canlanır, xüsusi tarixi dövrdə, xüsusi gündə xüsusi hisslər vardır. Dil bir, iki və ya üç söz və ya hərf birləşməsi deyil. O, bizim necə düşündüyümüzü, bir-birimizi necə gördüyümüzü, digərlərinin bizi necə gördüyünü əlaqələndirən daxili ideyadır. İntellekt nədir? Necə deyə bilərsiniz ki, bu insan başa düşür, ya yox? Beləliklə, əgər mən desəm ki, "Azadlıq, suverenlik, müstəqillik (ingiliscə)" və yaxud əgər sizin oğlunuz gəlib desə ki, "Ata, sən azadlıq (ingiliscə) dövründə yaşamısan?" Nə hiss edərsiz? Əgər problem görmürsünüzsə, yaxşı olar ki, mən çıxım gedim və boş yerə danışmayım. İdeya budur ki, bu ifadələr bizə xüsusi bir şeyi xatırladır. Mənim fransızla evli olan fransızdilli bir dostum var. Mən bir gün ondan soruşdum ki, işlər necə gedir? O, dedi: "Hər şey yaxşıdır. Lakin mən bir gün bütün gecəni onun üçün 'toqborni' sözünü tərcümə etmək üçün çalışmışam." (Gülüş) (Alqışlar) Yazıq qadın səhvən ona "toqborni" deyib və sonra da bütün gecəni sözü ona izah etməyə çalışıb. Onun əri məəttəl qalmışdı ki, "İnsan necə bu qədər qəddar ola bilər?" O, intihar etmək istəyir? "Basdır məni? (ingilis dilində)" Bu, bir neçə misaldan biridir. Biz belə düşünməyə başladıq ki, əri başa düşməyəcəyinə görə, qadın ona həmin sözü deyə bilməz. və o başa düşməməkdə haqlıdır. Onun düşüncə tərzi fərqlidir. Dostum mənə dedi: "O, mənimlə Fairuza qulaq asır və bir gecə mən onun üçün tərcümə etməyə çalışdım ki, mən Fairuzu dinlədiyim zaman hiss etdiklərimi o da hiss etsin." Yazıq qadın onun üçün bunu tərcümə etməyə çalışıb: "Mən onlardan əllərimi uzatdım və səni oğurladım." (Gülüş) Və budur, problem: "Və sən onlara məxsus olduğuna görə, mən əllərimi geri götürdüm və səni tərk etdim." (Gülüş) Bunu mənim üçün tərcümə edin. (Alqış) Biz ərəb dilini qorumaq üçün nə etmişik ? Biz bunu vətəndaş cəmiyyətinin məsələsinə çevirmişik, və ərəb dilini qorumaq üçün kampaniyaya başlamışıq. Baxmayaraq ki, bir çox insanlar mənə deyirdi: "Niyə narahat olursan? Bu başağrısını unut və özün üçün əylən." Problem yoxdur! Ərəb dilini qoruma kampaniyasının şüarı bu idi: "Mən səninlə Şərqdən danışıram, sən isə mənə Qərbdən cavab verirsən." Biz demədik ki, "Yox! Biz bunu və ya onu qəbul etmirik." Biz bu tərzi seçmədik, çünki bu yolla bizi başa düşməzdilər. Və kimsə mənimlə o tərzdə danışırsa, mən ərəb dilinə nifrət edirəm. Biz deyirik ki, (Alqış) Biz öz reallığımızı dəyişmək istəyirik və biz xəyallarımızı, arzularımızı və gündəlik həyatımızı əks etdirən tərzlə, bizim kimi geyinən və bizim kimi düşünən tərzlə qane oluruq. Beləliklə, "Mən səninlə Şərqdən danışıram, lakin sən mənə Qərbdən cavab verirsən" yerində bir şüar idi. Çox sadə, eyni zamanda, yaradıcı və inandırıcı. Bundan sonra biz torpaqda hərflər yazılmış başqa bir kampaniyaya başladıq. Siz bu nümunəni bayırda görmüsünüz, qara və sarı lent ilə əhatələnmiş hərf səhnəsi üstündə "Dilini öldürmə!" yazılıb. Niyə? Həqiqətən də, dilini öldürmə. Biz doğurdan da dilimizi öldürməməliyik. Əgər biz dilimizi öldürməli olsaydıq, biz kimliyimizi tapmalı olardıq. Biz mövcudiyyətimizi tapmalı olardıq. Biz başlanğıca geri dönməli olardıq. Bu, bizim müasir və mədəni olmaq şansımızı itirməkdən də ciddi məsələdir. Bundan sonra biz ərəb hərfləri geyinmiş oğlanların və qızların şəkillərini yaydıq. "Cool" qızların və oğlanların şəkillərini. Biz çox "cool"uq! Və kim desə ki, "Aha, sən ingiliscə söz işlətdin!" Mən deyirəm, "Yox! Mən 'cool' sözünü mənimsəmişəm." Qoyun, nə qədər inkar edirlərsə, etsinlər. Amma mənə daha gözəl bir söz verin ki, reallığı daha yaxşı ifadə etsin. Mən "internet" deməyə davam edəcəm. Mən demərəm ki, "Mən dünya hörümçək toruna gedirəm." (Gülüş) Çünki bu yaraşmır! Biz özümüzü aldatmamalıyıq. Lakin bu nöqtəyə gələnə kimi biz inanmalıyıq ki, əgər məsələ dildirsə, biz daha böyük olanlara və ya bizim üzərimizdə nüfuzu olduğunu düşünənlərə icazə verməməliyik ki, bizi idarə etsin və ya bizə özlərinin istədiklərini düşündürsünlər və hiss etdirsinlər. Yaradıcı olmaq ideyadır. Əgər biz kainata uça bilmiriksə və ya raket düzəldə bilmiriksə və s. biz yaradıcı ola bilərik. Hal-hazırda sizin hər biriniz yaradıcı bir layihəsiniz. Sizin ana dilinizdəki yaradıcılıq özü bir yoldur. Gəlin bu andan başlayaq. Gəlin roman yazaq və ya qısa bir film çəkək. Bircə roman bizi yenidən qlobal edə bilər. Bu ərəb dilini yenidən nömrə bir olmağa gətirib çıxara bilər. Demək, "heç bir çıxış yolu yoxdur" söyləmək düz deyil. Çıxış yolu var! Lakin biz bilməli və inanmalıyıq ki, çıxış yolu var və həmin çıxış yolunun bir hissəsi olmaq bizim borcumuzdur. Yekun olaraq, siz bu gün nə edə bilərsiniz? Tvitlər, kim tvitləyir? Mənim vaxtım qurtarsa da, sizdən çox xahiş edirəm istər ərəbcə, ingiliscə, fransızca yaxud da çin dilində olsun. Amma ərəb dilində yazanda rəqəmlərlə qarışıq Latın qrafikası ilə yazmayın. (Alqış) Bu, fəlakətdir! Bu, dil deyil! Siz virtual dünyaya virtual dil ilə daxil olursunuz. Belə bir yerdən geri dönərək ucalmaq asan deyil. Bu, bizim edə biləcəyimiz ilk işdir. İkincisi, bizim edə biləcəyimiz bir çox başqa şeylər də var. Biz bu gün burada bir-birimizi inandırmaq üçün toplaşmamışıq. Biz buradayıq ki, bu dili qorumağın vacibliyini diqqət mərkəzinə çatdıraq. İndi isə sizə bir sirr açım. Körpə ilk dəfə öz atasını dil vasitəsilə tanıyır. Mənim qızım doğulanda, mən ona deyəcəyəm ki, "Bu sənin atandır, əzizim. (Ərəbcə)" Mən ona ingilis dilində "This is your dad, honey." deməyəcəyəm. Və qızım Nura söz verirəm ki, supermarketdə o mənə ərəbcə "Çox sağ ol" desə Mən ona " 'Merci, Maman' söylə "deməyəcəyəm və ümid etməyəcəyəm ki, onu heç kim eşitmədi. (Alqış) Gəlin, özümüzü bu mədəni uyğunlaşdırmaqdan qurtaraq. (Alqış)
Good morning! Are you awake? They took my name tag, but I wanted to ask you, did anyone here write their name on the tag in Arabic? Anyone! No one? All right, no problem. Once upon a time, not long ago, I was sitting in a restaurant with my friend, ordering food. So I looked at the waiter and said, "Do you have a menu (Arabic)?" He looked at me strangely, thinking that he misheard. He said, "Sorry? (English)." I said, "The menu (Arabic), please." He replied, "Don't you know what they call it?" "I do." He said, "No! It's called "menu" (English), or "menu" (French)." Is the French pronunciation correct? "Come, come, take care of this one!" said the waiter. He was disgusted when talking to me, as if he was saying to himself, "If this was the last girl on Earth, I wouldn't look at her!" What's the meaning of saying "menu" in Arabic? Two words made a Lebanese young man judge a girl as being backward and ignorant. How could she speak that way? At that moment, I started thinking. It made me mad. It definitely hurts! I'm denied the right to speak my own language in my own country? Where could this happen? How did we get here? Well, while we are here, there are many people like me, who would reach a stage in their lives, where they involuntarily give up everything that has happened to them in the past, just so they can say that they're modern and civilized. Should I forget all my culture, thoughts, intellect and all my memories? Childhood stories might be the best memories we have of the war! Should I forget everything I learned in Arabic, just to conform? To be one of them? Where's the logic in that? Despite all that, I tried to understand him. I didn't want to judge him with the same cruelty that he judged me. The Arabic language doesn't satisfy today's needs. It's not a language for science, research, a language we're used to in universities, a language we use in the workplace, a language we rely on if we were to perform an advanced research project, and it definitely isn't a language we use at the airport. If we did so, they'd strip us of our clothes. Where can I use it, then? We could all ask this question! So, you want us to use Arabic. Where are we to do so? This is one reality. But we have another more important reality that we ought to think about. Arabic is the mother tongue. Research says that mastery of other languages demands mastery of the mother tongue. Mastery of the mother tongue is a prerequisite for creative expression in other languages. How? Gibran Khalil Gibran, when he first started writing, he used Arabic. All his ideas, imagination and philosophy were inspired by this little boy in the village where he grew up, smelling a specific smell, hearing a specific voice, and thinking a specific thought. So, when he started writing in English, he had enough baggage. Even when he wrote in English, when you read his writings in English, you smell the same smell, sense the same feeling. You can imagine that that's him writing in English, the same boy who came from the mountain. From a village on Mount Lebanon. So, this is an example no one can argue with. Second, it's often said that if you want to kill a nation, the only way to kill a nation, is to kill its language. This is a reality that developed societies are aware of. The Germans, French, Japanese and Chinese, all these nations are aware of this. That's why they legislate to protect their language. They make it sacred. That's why they use it in production, they pay a lot of money to develop it. Do we know better than them? All right, we aren't from the developed world, this advanced thinking hasn't reached us yet, and we would like to catch up with the civilized world. Countries that were once like us, but decided to strive for development, do research, and catch up with those countries, such as Turkey, Malaysia and others, they carried their language with them as they were climbing the ladder, protected it like a diamond. They kept it close to them. Because if you get any product from Turkey or elsewhere and it's not labeled in Turkish, then it isn't a local product. You wouldn't believe it's a local product. They'd go back to being consumers, clueless consumers, like we are most of the time. So, in order for them to innovate and produce, they had to protect their language. If I say, "Freedom, sovereignty, independence (Arabic)," what does this remind you of? It doesn't ring a bell, does it? Regardless of the who, how and why. Language isn't just for conversing, just words coming out of our mouths. Language represents specific stages in our lives, and terminology that is linked to our emotions. So when we say, "Freedom, sovereignty, independence," each one of you draws a specific image in their own mind, there are specific feelings of a specific day in a specific historical period. Language isn't one, two or three words or letters put together. It's an idea inside that relates to how we think, and how we see each other and how others see us. What is our intellect? How do you say whether this guy understands or not? So, if I say, "Freedom, sovereignty, independence (English)," or if your son came up to you and said, "Dad, have you lived through the period of the freedom (English) slogan?" How would you feel? If you don't see a problem, then I'd better leave, and stop talking in vain. The idea is that these expressions remind us of a specific thing. I have a francophone friend who's married to a French man. I asked her once how things were going. She said, "Everything is fine, but once, I spent a whole night asking and trying to translate the meaning of the word 'toqborni' for him." (Laughter) (Applause) The poor woman had mistakenly told him "toqborni," and then spent the whole night trying to explain it to him. He was puzzled by the thought: "How could anyone be this cruel? Does she want to commit suicide? 'Bury me?' (English)" This is one of the few examples. It made us feel that she's unable to tell that word to her husband, since he won't understand, and he's right not to; his way of thinking is different. She said to me, "He listens to Fairuz with me, and one night, I tried to translate for him so he can feel what I feel when I listen to Fairuz." The poor woman tried to translate this for him: "From them I extended my hands and stole you --" (Laughter) And here's the pickle: "And because you belong to them, I returned my hands and left you." (Laughter) Translate that for me. (Applause) So, what have we done to protect the Arabic language? We turned this into a concern of the civil society, and we launched a campaign to preserve the Arabic language. Even though many people told me, "Why do you bother? Forget about this headache and go have fun." No problem! The campaign to preserve Arabic launched a slogan that says, "I talk to you from the East, but you reply from the West." We didn't say, "No! We do not accept this or that." We didn't adopt this style because that way, we wouldn't be understood. And when someone talks to me that way, I hate the Arabic language. We say-- (Applause) We want to change our reality, and be convinced in a way that reflects our dreams, aspirations and day-to-day life. In a way that dresses like us and thinks like we do. So, "I talk to you from the East, but you reply from the West" has hit the spot. Something very easy, yet creative and persuasive. After that, we launched another campaign with scenes of letters on the ground. You've seen an example of it outside, a scene of a letter surrounded by black and yellow tape with "Don't kill your language!" written on it. Why? Seriously, don't kill your language. We really shouldn't kill our language. If we were to kill the language, we'd have to find an identity. We'd have to find an existence. We'd go back to the beginning. This is beyond just missing our chance of being modern and civilized. After that we released photos of guys and girls wearing the Arabic letter. Photos of "cool" guys and girls. We are very cool! And to whoever might say, "Ha! You used an English word!" I say, "No! I adopt the word 'cool.'" Let them object however they want, but give me a word that's nicer and matches the reality better. I will keep on saying "Internet" I wouldn't say: "I'm going to the world wide web" (Laughs) Because it doesn't fit! We shouldn't kid ourselves. But to reach this point, we all have to be convinced that we shouldn't allow anyone who is bigger or thinks they have any authority over us when it comes to language, to control us or make us think and feel what they want. Creativity is the idea. So, if we can't reach space or build a rocket and so on, we can be creative. At this moment, every one of you is a creative project. Creativity in your mother tongue is the path. Let's start from this moment. Let's write a novel or produce a short film. A single novel could make us global again. It could bring the Arabic language back to being number one. So, it's not true that there's no solution; there is a solution! But we have to know that, and be convinced that a solution exists, that we have a duty to be part of that solution. In conclusion, what can you do today? Now, tweets, who's tweeting? Please, I beg of you, even though my time has finished, either Arabic, English, French or Chinese. But don't write Arabic with Latin characters mixed with numbers! (Applause) It's a disaster! That's not a language. You'd be entering a virtual world with a virtual language. It's not easy to come back from such a place and rise. That's the first thing we can do. Second, there are many other things that we can do. We're not here today to convince each other. We're here to bring attention to the necessity of preserving this language. Now I will tell you a secret. A baby first identifies its father through language. When my daughter is born, I'll tell her, "This is your father, honey (Arabic)." I wouldn't say, "This is your dad, honey (English)." And in the supermarket, I promise my daughter Noor, that if she says to me, "Thanks (Arabic)," I won't say, "Dis, 'Merci, Maman,'" and hope no one has heard her. (Applause) Let's get rid of this cultural cringe. (Applause)