In the early 1900s on the island of Crete, British archaeologist Sir Arthur Evans uncovered nearly 3,000 tablets inscribed with strange symbols. He thought these symbols represented the language spoken by Europe’s oldest civilization. Their meaning would elude scholars for 50 years.
1900-luvun alussa brittiläinen arkeologi Sir Arthur Evans löysi Kreetan saarelta lähes 3 000 taulua, joihin oli kirjoitettu outoja symboleja. Hän arveli symbolien edustavan Euroopan vanhimman sivilisaation puhumaa kieltä. Niiden merkitys jäi tutkijoille epäselväksi 50 vuodeksi.
Evans discovered these tablets amid the colorful frescoes and maze-like hallways of the palace of Knossos. He called the civilization Minoan— after the mythical Cretan ruler, King Minos. He thought the script, dubbed Linear B, represented the Minoan language, and scholars all over the world came up with their own theories. Was it the lost language of the Etruscans? Or perhaps it represented an early form of Basque?
Evans löysi taulut Knossoksen palatsin värikkäiden freskojen ja sokkeloisten käytävien keskeltä. Hän kutsui sivilisaatiota minolaiseksi kreetalaisen hallitsijan kuningas Minoksen mukaan. Hän arveli lineaari-B:ksi nimetyn kirjoituksen olevan minolaista kieltä, ja tutkijat eri puolilla maailmaa kehittivät siitä omat teoriansa. Oliko se etruskien kadonnut kieli? Vai oliko se kenties baskin varhainen muoto?
The mystery intensified because Evans guarded the tablets closely–– only 200 of the inscriptions were published during his lifetime–– but he couldn’t decipher the script. However, he did make two accurate observations: the tablets were administrative records, and the script was a syllabary, where each symbol represented both a consonant and a vowel, mixed with characters that each represented a whole word.
Arvoitus vain syveni, koska Evans varjeli tauluja tarkasti – vain 200 taulua julkaistiin hänen elinaikanaan – mutta hän ei pystynyt ratkaisemaan kirjoitusta. Hän teki kuitenkin kaksi täsmällistä havaintoa: taulut olivat hallinnollisia asiakirjoja, ja niissä käytettiin tavukirjoitusta, jossa jokainen symboli merkitsi sekä konsonanttia että vokaalia, yhdistettynä merkkeihin, joista kukin vastasi kokonaista sanaa.
Evans worked on Linear B for three decades before a scholar from Brooklyn, New York, named Alice Kober set out to solve the mystery. Kober was a professor of Classics at Brooklyn College when few women held such positions. To help in her quest, she taught herself many languages–– knowledge she knew she would need to decipher Linear B. For the next two decades, she analyzed the symbols.
Evans työskenteli lineaari-B:n parissa kolmen vuosikymmenen ajan ennen kuin tutkija Alice Kober New Yorkin Brooklynista alkoi ratkaista mysteeriä. Kober oli Brooklyn Collegen klassisen filosofian professori aikana, jolloin vain harvat naiset olivat tällaisissa viroissa. Hän valmistautui urakkaansa opettelemalla monia kieliä, joita hän tiesi tarvitsevansa lineaari-B:n ratkaisemiseksi. Hän analysoi symboleja seuraavien kahden vuosikymmenen ajan.
Working from the few available inscriptions, she recorded how often each symbol appeared. Then she recorded how frequently each symbol appeared next to another. She stored her findings on scrap paper in cigarette cartons because writing supplies were scarce during the Second World War.
Vähäisistä saatavilla olevista tauluista hän kirjasi ylös, kuinka usein kukin symboli esiintyi, ja sen jälkeen, kuinka usein kukin symboli oli toisen symbolin vieressä. Hän säilytti havaintonsa savukepakkauksiin kerätyillä paperilapuilla, koska kirjoitustarvikkeet olivat toisen maailmansodan aikana vähissä.
By analyzing these frequencies, she discovered that Linear B relied on word endings to give its sentences grammar. From this she began to build a chart of the relations between the signs, coming closer than anyone before to deciphering Linear B. But she died, probably of cancer, in 1950 at the age of 43.
Esiintymistiheyksiä analysoidessaan hän havaitsi, että lineaari-B:n lauseiden kielioppi rakentui sanojen päätteistä. Tämän pohjalta hän alkoi laatia taulukkoa merkkien välisistä suhteista ja pääsi lähemmäksi lineaari-B:n ratkaisemista kuin kukaan muu aiemmin. Hän kuitenkin kuoli, todennäköisesti syöpään, 43-vuotiaana vuonna 1950.
While Kober was analyzing the Knossos tablets, an architect named Michael Ventris was also working to crack Linear B. He had become obsessed with Linear B as a schoolboy after hearing Evans speak. He even worked on deciphering the script while serving in World War II.
Samaan aikaan kun Kober analysoi Knossoksen tauluja, myös arkkitehti Michael Ventris yritti ratkaista lineaari-B:tä. Hänelle oli koulupoikana tullut pakkomielle lineaari B:hen hänen kuultuaan Evansin puhuvan. Hän jopa jatkoi kirjoituksen selvitystyötä
After the war, Ventris built on Kober’s grid
palvelusaikanaan toisessa maailmansodassa.
using a newly published cache of Linear B inscriptions excavated from a different archeological site called Pylos, on mainland Greece. His real breakthrough came when he compared the tablets from Pylos with those from Knossos and saw that certain words appeared on tablets from one site but not the other. He wondered if those words represented the names of places specific to each location.
Sodan jälkeen Ventris täydensi Koberin taulukkoa hyödyntäen hiljattain julkaistua lineaari-B-kirjoitusten kokoelmaa, joka oli kaivettu toisesta arkeologisesta kohteesta Manner-Kreikassa, nimeltään Pylos. Varsinaisen läpimurron hän teki verratessaan Pyloksen ja Knossoksen tauluja toisiinsa ja havaitessaan, että tiettyjä sanoja esiintyi yhden kohteen tauluissa, mutta ei toisen. Hän pohti, olivatko nämä sanat kullekin kohteelle ominaisia paikannimiä. Hän tiesi, että paikannimillä on tapana pysyä samoina vuosisatojen ajan,
He knew that over centuries, place names tend to remain constant, and decided to compare Linear B to an ancient syllabary from the island of Cyprus. The Cypriot script was used hundreds of years after Linear B, but some of the symbols were similar— he wondered if the sounds would be similar, too. When Ventris plugged some of the sounds of the Cypriot syllabary into the Linear B inscriptions, he came up with the word Knossos, the name of the city where Evans had discovered his tablets. In a domino effect, Ventris unraveled Linear B, with each word revealing more clearly that the language of Linear B was not Minoan, but Greek.
ja päätti verrata lineaari-B:tä Kyproksen saarelta peräisin olevaan muinaiseen tavukirjaimistoon. Kyproksen kirjaimistoa käytettiin satoja vuosia lineaari B:n jälkeen, mutta osa symboleista oli samankaltaisia – hän pohti, olisivatko myös äänteet samanlaisia. Kun Ventris yhdisti joitakin kyproslaisen tavukirjoituksen äänteitä lineaari-B:n kirjoituksiin, hän päätteli sanan Knossos, sen kaupungin, josta Evans oli löytänyt taulunsa. Dominoefektin myötä Ventris sai ratkaistua lineaari-B:n, ja jokainen sana paljasti yhä selvemmin, että lineaari-B:n kieli ei ollut minolaista kieltä vaan kreikkaa.
Ventris died in a car crash four years later, at the age of 34. But his discovery rewrote a chapter of history. Evans had insisted that the Minoans conquered the mainland Greeks, and that was why examples of Linear B were found on the mainland. But the discovery that Linear B represented Greek, and not Minoan, showed that the opposite had happened: mainland Greeks invaded Crete and adopted the Minoan script for their own language.
Ventris kuoli auto-onnettomuudessa neljä vuotta myöhemmin 34-vuotiaana. Hänen löytönsä ansiosta eräs historian luku kirjoitettiin kuitenkin uudelleen. Evans oli väittänyt, että minolaiset valloittivat mannerkreikkalaiset, ja siksi mantereelta löytyi esimerkkejä lineaari-B:stä. Mutta kun lineaari B:n havaittiin olevan kreikkaa eikä minolaista kieltä, oli selvää, että olikin käynyt päinvastoin: mannerkreikkalaiset valloittivat Kreetan
But the story isn’t over yet. The actual language of the Minoans, represented by another script called Linear A, has yet to be deciphered. It remains a mystery— at least for now.
ja omaksuivat omaan kieleensä minolaisen kirjoitustavan. Mutta tarina ei ole vielä lopussa. Minolaisten omaa kieltä, jolla on tehty toinen, lineaari A:ksi kutsuttu kirjoitus, ei vielä ole saatu ratkaistua. Se on yhä arvoitus – ainakin toistaiseksi.