In the fall of 1845, the bright green leaves of potato plants dotted the Irish countryside. For over 200 years, the South American vegetable had thrived in Ireland’s rough terrain and unpredictable weather. Packed with carbohydrates, vitamins, and minerals, the potato was a remarkably nutrient-rich crop that made it easy for less wealthy families to maintain a balanced diet. By the mid-19th century, potatoes had supplanted other staple foods. And since British mandates ensured Ireland’s more valuable agricultural products were exported, roughly half the country’s 8.5 million residents lived almost entirely on potatoes.
1845 őszén szerte Írországban élénkzölden virított a burgonya levele. A Dél-Amerikából származó növény már 200 éve adott bő termést Írországban a szegényes talaj és a kiszámíthatatlan időjárás ellenére. Szénhidrát-, vitamin- és ásványianyag- tartalmának köszönhetően a burgonya különösen tápláló növény, mely a kevésbé tehetős családok számára is lehetővé tette a kiegyensúlyozott táplálkozást. A 19. század közepére a burgonya kiszorított más alapvető élelmiszernövényeket, és mivel brit rendeleteknek köszönhetően Írország értékesebb mezőgazdasági terményeit exportálták, az ország kb. 8,5 millió lakosának nagyjából fele szinte kizárólag burgonyán élt.
But when harvesting began in 1845, farmers found their potatoes blackened and shriveled. Those who ate them suffered severe stomach cramps and even death. Today, we know the culprit was Phytophthora infestans— a fungus that flourished in the season’s unusually damp weather. But at the time it was simply called “the blight.” The fungus likely originated in the Americas, traveling across the Atlantic on ships. And while it destroyed potato harvests across Europe, wealthier countries— then as today— generally fared better, as they had more resources to draw on. Meanwhile, the southern and western regions of Ireland were already impoverished and entirely dependent on the single crop, making them disproportionately vulnerable.
Mikor azonban 1845-ben megkezdődött a betakarítás, a gazdák azt tapasztalták, hogy a krumpli megfeketedett és összeaszott. Azok, akik így is ettek belőle, súlyos gyomorgörcsöt kaptak, és volt, aki bele is halt. Ma már tudjuk, hogy a bűnös a Phytophthora infestans nevű gomba volt, amely a szokatlanul nedves időjárás miatt rendkívül elszaporodott. Akkor azonban csak úgy hívták: a vész. A gomba valószínűleg szintén Amerikából érkezett az Atlanti-óceánt átszelő hajókon, és bár egész Európában elpusztította a burgonyatermést, a gazdagabb országokat - ahogy ma is - ez általában nem érintette súlyosan, mivel ott más élelmiszerek is rendelkezésre álltak. Írország déli és nyugati területei azonban már ekkor is szegények voltak, és az emberek megélhetése kizárólag a burgonyától függött, ami különösen sebezhetővé tette a régiót.
The impacts of food insecurity are often most severe at the poverty line. But while the failed harvest created a class crisis, the government's response turned it into a national catastrophe. For centuries, Ireland had been under varying degrees of English control, and by 1845, it was part of the United Kingdom with its government based in London. During the famine’s first year, this distant ruling body imported corn from North America and offered the Irish employment on public works projects. But this relief only caused more problems. Imported food was poorly distributed and offered insufficient nutrition, making the previously healthy population more vulnerable to disease, and increasing maternal and child mortality. Worse still, the British continued to export Ireland’s grain and livestock. Meanwhile, the public works projects required lengthy shifts of grueling manual labour and were far from where most workers lived. For example, just one of countless tragic incidences is the story of Thomas Malone, who walked 18 kilometers roundtrip to work every day. One night, exhausted and starving, he collapsed and died just before reaching home, leaving behind his wife and six children.
A nem megfelelő élelmiszerellátás leginkább a szegénységben élőket sújtja. Bár a rossz termés itt is a szegényebbeket érintette súlyosan, a kormány intézkedései miatt a krízis az egész nemzetre kiterjedt. Írország valamilyen mértékben évszázadok óta angol irányítás alatt állt. 1845-ben az Egyesült Királysághoz tartozott, és a kormányzati döntések Londonban születtek. Az éhínség első évében a londoni kormány Észak-Amerikából importált kukoricát, az ír munkásoknak pedig közmunkaprogramokat hirdetett. Ez azonban csak további problémákhoz vezetett. Az importélelmiszer elosztása nem volt megfelelő, és tápanyagpótlásként is elégtelen volt, így a korábban egészségesek is fogékonyabbak lettek a betegségekre, és megnőtt a gyermekek és az anyák halálozási aránya. A helyzetet tovább súlyosbította, hogy a britek nem állították le az ír gabona- és élőállatexportot. A közmunkaprogramokban a munka kemény, a munkaidő pedig hosszú volt, és a munkások messziről jártak dolgozni. A számos tragikus történet egyike Thomas Malone esete, aki 18 kilométert gyalogolt oda és vissza, hogy munkába jusson. Egy este kimerülve és éhesen nem messze az otthonától összeesett és meghalt. Felesége hat gyermekükkel magára maradt.
Despite the year’s countless tragedies, many families managed to scrape by.
Bár abban az évben számtalan egyéb tragédia is történt,
But in 1846, the damp weather returned and the blight worsened, impacting 75% of Ireland's potato yield. British relief efforts diminished substantially in the famine’s second year. And while international aid helped save lives, the overall need was enormous. As the crisis wore on, the government limited who was eligible for relief and tasked Ireland with funding the relief efforts themselves by increasing local taxes.
sok család mégis elboldogult valahogy. 1846-ban azonban újra csapadékosra fordult az idő, és a vész ismét felütötte a fejét. Írország burgonyatermésének 75%-a tönkrement. Az éhínség második évében a brit segélyek is elmaradtak, és bár a nemzetközi segítségnek köszönhetően sokan megmenekültek, összességében továbbra is borzalmas volt az ínség. Amint a krízis enyhülni látszott, a kormány megszabta, ki jogosult segélyre, a szükséges pénzösszegek előteremtését pedig a helyi adók emelésével Írországra terhelte.
Most modern historians view these disastrous policies as stemming from a mix of toxic religious ideology, laissez-faire economic policies, and political infighting. British news sources callously depicted the Irish as lazy, simple-minded alcoholics, and some London decision-makers believed the famine was God’s punishment for these sinful behaviors. Other government officials purposefully blocked efforts to provide meaningful relief due to internal political rivalries. As with famines and food insecurity today, it wasn't a lack of resources preventing the British from aiding Ireland, but rather a lack of political will.
Mai történészek szerint a katasztrofális döntések hátterében torz vallási ideológiák, a liberális gazdaságpolitika és a belső politikai csatározások összejátszása állt. A brit lapok érzéketlen módon lusta együgyű alkoholistáknak állították be az íreket, és néhány londoni döntéshozó úgy gondolta, az éhínség isteni büntetés. Más kormánytisztviselők a belpolitikai feszültségek miatt szándékosan akadályozták a hatékony segélyprogramokat. Ahogy éhínség és élelmiszerhiány esetén ez ma is sokszor igaz, a briteket nem a források, hanem a politikai akarat hiánya gátolta abban, hogy Írország segítségére siessenek.
Seven years after the blight began, Ireland’s weather patterns returned to normal and the potato crop finally stabilised. But over 1 million people had perished from starvation, malnutrition, and disease. Between 1 and 2 million more fled the country, beginning a trend that dropped Ireland’s population to half its pre-famine levels by the 1920s.
Hét évvel a vész megjelenése után Írországban rendeződött az időjárás, és a burgonya ismét megbízhatóan termett. Az éhínség idején azonban több mint egymillió ember vesztette életét éhezés, alultápláltság vagy betegség következtében, és további 1-2 millió elhagyta az országot. Az 1920-as évek végére Írország népessége a burgonyavész előtti időszakhoz képest a felére esett vissza.
Today, climate change is making extreme weather more common and sustained, leading countless agricultural communities to face similar struggles. Just as in Ireland, farmers living on the margins are increasingly facing starvation, malnutrition, and disease due to global weather patterns for which they bear little responsibility. But history doesn’t have to repeat itself if governments and institutions can provide the kind of aid these regions need: relief efforts that are coordinated and ongoing, provide sufficient nutrition to prevent disease, and are offered with compassion rather than judgment.
Ma, a klímaváltozás korában az időjárás egyre gyakrabban és hosszabb ideig szélsőséges, így számtalan agrárközösségnek kell hasonló problémákkal megküzdenie. Csak Írországban egyre nő a nélkülöző gazdálkodók száma. és a változó globális időjárás miatt - amelyről elsősorban nem ők tehetnek - éhezés, alultápláltság és betegségek fenyegetik őket. De elkerülhető, hogy a történelem ismételje önmagát, ha a kormányok és a szakintézmények meg tudják adni ezeknek a régióknak a szükséges összehangolt és folyamatos segítséget, ha elegendő élelmiszert biztosítanak a betegségeket megelőzésére, és ítélkezés helyett együttérzéssel fordulnak a rászorulók felé.